Ռուսաստանի ոստիկանության աշխատակիցները ձերբակալել են «օրենքով գող» Ստեփան Գևորգյանին: Հայտնի բան է, որ «օրենքով գող» հայտարարվածներին ժամանակ առ ժամանակ «փակում են» փոքր պատժաչափերով` երևի պրոֆիլակտիկայի համար:
Թերևս, այս համատեքստում է նաև Ստեփան Գևորգյան — Ստյոպա Ռոստովսկու ձերբակալությունը: Իրավապահները Ստեփանին ձերբակալել են Վյազեմսկայա փողոցում և խուզարկելով նրան` հայտնաբերել թմրանյութ: Հարուցված քրգործով նրան սպառնում է 3 տարվա ազատազրկում:

Այս ազդեցիկ օրենքով գողը` 47-ամյա Գևորգյանը, ծագումով Թբիլիսիից է: Նա համակարգել է բնակարանային գողություններով զբաղվող հանցախմբերին:

Ապրիլի 1–ը Ծիծաղի և հումորի համաշխարհային օրն է: ՀՀ կառավարության 2006 թ. փետրվարի 16-ի հատուկ որոշմամբ, ապրիլի 1–ը Հայաստանում պետականորեն ճանաչվել է որպես Հումորի և երգիծանքի օր:
Այս տոնի ծագման վերաբերյալ մի քանի վարկած կա: Հին Հռոմում, օրինակ, եղել է «Հիմարների տոն», որը նշվել է փետրվարի կեսերին, իսկ Հին Հնդկաստանում մարտի 31–ին նշվել է Կատակների օրը։ Հին իռլանդացիներն էլ Նոր տարին նշում էին հենց ապրիլի առաջին օրը։

Ըստ մեկ այլ վարկածի, ապրիլի 1-ը որպես ծիծաղի օր նշելը առնչվում է գարնանային արևադարձին: Այդ օրվա կապակցությամբ տոնակատարությունները միշտ ուղեկցվել են կատակներով և ուրախությամբ:

Հիշեցնենք, որ ծիծաղը նվազեցնում է սթրեսի հորմոնների արտադրությունն օրգանիզմում, իսկ սրտաբուխ ծիծաղը կարող է զարկերակներին այնքան օգտակար լինել, որքան կեսժամյա թեթև վազքը։

Բժիշկների հավաստմամբ, ծիծաղը, դրական զգացումը բարելավում են մարդու զարկերակի աշխատանքը, քանի որ ծիծաղելիս մարդու երակներն ընդարձակվում են, ինչի շնորհիվ արյունն ավելի մեծ քանակությամբ է հոսում նրանց մարմնով մեկ։

Ի դեպ, այսօր ամենաշատ ստերն ու «չար» հումորները երևի թե գործի դրվեցին ուսանողության շրջանում:

Օրվա խորհրդի հետ կապված զրուցեցինք մի քանի ուսանողների հետ: «Ապրիլի մեկը մեզ համար կոնկրետ իմաստ չունի, բայց տոնը այնքանով է լավ, որ ուրախանում ենք, միմյանց խաբում ենք, հատկապես` դասախոսներին… Չնայած դա միշտ չէ, որ հաջողվում է»,- ասաց նրանցից մեկը:

Իսկ ահա դասախոսները լրջորեն անդրադարձան տոնի խորհրդին և մեզ հետ զրույցում մի քանիսը գիտական բացատրություն տվեցին, որոնցից մեկն էլ սա է. «Կատակի, հումորի նպատակը դրական հատկանիշներով օժտված անձի կամ երևույթի առանձին թերությունները ցույց տալն է և դրանց վերացմանը նպաստելը: Մարդկային փոխհարաբերություններում առանց հումորի բարդ է լուծել ծագած խնդիրները: Հումորն օգնում է շատ հարցերից խուսափել, շատ հարցերի ավելի թեթև նայել: Եվ այսօր մենք էլ ենք փորձում հումորով ընկալել ուսանողների կատակները»:

Ի դեպ, որքան էլ օրը գեղեցիկ է ու հումորով լեցուն, համալսարանում որևէ միջոցառում չէր կազմակերվել:

Ամեն դեպքում շատ հաճելի է, երբ մարդկանց դեմքին ժպիտ կա, և երևի կարևոր չէ` այդ ժպիտը երջանկության թե ընդամենը այսրոպեական հումորի արդյունք է: Ինչպես ժամանակին Վիկտոր Հյուգոն է ասել` մեկ էլ տեսար` մարդն իր ծիծաղով լիովին մատնեց իրեն, և դուք միանգամից ճանաչեցիք նրա ողջ ներաշխարհը:

Ուրեմն, եկեք ոչ թե խաբելով միմյանց ժպիտներ պարգևենք, այլ առողջ հումորի միջոցով, քանի որ հումորը մեծ ուժ է. ոչ մի բան այնպես չի մերձեցնում մարդկանց, ինչպես ջինջ, անչար ծիծաղը: Իսկ ծիծաղի հիմնական պայմանն անկեղծությունն է:

Շուշան Գալստյան

Գրեթե մեկ տարի առաջ, Աբովյան 4 հասցեում գտնվող «Միլանո» խանութի տարածքը, կառավարության 2007 թ.-ի որոշմամբ, համարվել էր «գերակա հանրային շահ» և տրվել կառուցապատող «Ավո Ֆ.Մ.Հ» ՍՊ ընկերությանը` շինարարություն իրականացնելու համար։ Այնուհետև, դատական քաշքշուկներից հետո, ԴԱՀԿ ծառայության աշխատակիցները բռնի ուժով «մաքրել» էին տարածքը։
Այսօր Վճռաբեկ դատարանը մերժեց «Օլիմպ» արտադրական կոոպերատիվի «Ավո Ֆ.Մ.Հ» ընկերության դեմ

ներկայացրած հայցի քննությունն այն հիմնավորմամբ, թե գործը չի առնչվում «Օլիմպի» իրավունքների և շահերի ոտնահարմանը։ «Հայկական Վարկածի» հետ զրույցում «Օլիմպ» ԱԿ փաստաբան Տիգրան Հայրապետյանն ասաց, որ այս գործով դատարանն ապացուցեց իր անդեմությունը, և որ ինքն ընդամենը պատվեր կատարող մարմին է:

Ըստ փաստաբանի, Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների ընդհանուր իրավասության դատարանում այս գործը քննվել է առանց «Օլիմպ» ԱԿ ներկայացուցիչների. «Դատարանը քննում է «Օլիմպի» գործը, բայց չի թողնում, որ «Օլիմպը» գնա ու բացատրություն տա։ Վերջին 15-20 տարիների ընթացքում Հայաստանում չէր եղել մի դատական նիստ, որում չներգրավվեր հակառակ կողմը։ Ստալինյան ժամակահատվածի դատական նիստ էր»,- ասաց Հայրապետյանը` հավելելով, որ դատավարության ընթացքում այլ խախտումներ էլ են կատարվել։ Հիշեցնենք, որ այս հայցով «Օլիմպ» ԱԿ-ն պահանջում էր բեկանել Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի վճիռը, որով «Օլիմպին» պատկանող «Միլանո» խանութի տարածքի սեփականության իրավունքը գրանցվել է «Ավո Ֆ.Մ.Հ.» ՍՊԸ անունով:

Մինչ օրս «Օլիմպի» փոխհատուցումը դեռ չի տրվել։ Փաստաբան Տիգրան Հայրապետյանը նաև նշեց, որ թեև «Միլանո» խանութի տարածքը 5-6 մլն դոլար է գնահատվում, սակայն, որպես իրացման գոտի, գնահատվել է 700-800 հազար դոլար։ Նա վստահեցրեց, որ գնալու են մինչև վերջ. «Դիմելու ենք Եվրադատարան: Հիշեցնեմ, որ այնտեղ «Օլիմպի» գործով մեկ հայց արդեն կա, որով «Օլիմպը» Հայաստանի Հանրապետությունից պահանջում է իր գույքին համարժեք փոխհատուցում տրամադրել, վերականգնել իր ոտնահարված իրավունքները։ Եթե այս անգամ էլ դիմենք Եվրադատարան, Հայաստանի Հանրապետության համար դա խայտառակություն կլինի։ Մեր բյուջեն մեծ վնաս է կրում ու շարունակելու է կրել դատավորների սխալների պատճառով»,- եզրափակեց փաստաբան Հայրապետյանը:

Շուշան Գալստյան

ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամի (ՄԱԲՀ) հայաստանյան գրասենյակը պաշտոնապես ներկայացրեց «Ընդդեմ գենդերային բռնության Հարավային Կովկասումե ծրագրի շրջանակներում «Կովկաս» հասարակագիտական կենտրոն հասարակական կազմակերպության իրականացրած «Հայաստանում հասարակական-քաղաքական մասնակցության գենդերային առանձնահատկությունները» սոցիոլոգիական հետազոտության արդյունքները:

Միջոցառմանը ներկա էին կառավարական կառույցների, միջազգային կազմակերպությունների, կուսակցությունների, կանանց իրավունքներով և գենդերային հիմնախնդիրներով զբաղվող օտարերկրյա և տեղական հասարակական կազմակերպությունների ու զանգվածային լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներ:

Հետազոտության նպատակն էր ուսումնասիրել հասարակական-քաղաքական գործընթացներին կանանց և տղամարդկանց մասնակցության համեմատական բնութագիրն ու դինամիկան և բացահայտել այդ գործընթացներին կանանց լիարժեք մասնակցությանը նպաստող կամ խոչընդոտող սոցիալական, տնտեսական, քաղաքական, կրթական, բարոյահոգեբանական և այլ գործոնները:

Միջոցառմանը բացման խոսքով հանդես եկավ ՄԱԿ-ի մշտական համակարգող, ՄԱԶԾ-ի մշտական ներկայացուցիչ, ՄԱԲՀ-ի ներկայացուցիչ Դաֆինա Գեռչևան: Նա նշեց, որ ինչպես աշխարհի շատ երկրներում, Հայաստանում ևս քաղաքական որոշումների կայացման մակարդակներում, այդ թվում` խորհրդարաններում, նախարարություններում, երկրի և կառավարության ղեկավարների ընտրություններում առկա են գենդերային անհավասարության ու խտրականության դրսևորումներ:

Դ.Գեռչևայի ելույթից հետո հետազոտության հիմնական արդյունքները և առաջարկները ներկայացրեցին զեկույցի հեղինակներ` «Կովկասե հասարակագիտական կենտրոնի նախագահ Հովհաննես Հովհաննիսյանը և գենդերային փորձագետներ Լիլիթ Զաքարյանն ու Վլադիմիր Օսիպովը: Փորձագետները նաև մի շարք առաջարկություններ ներկայացրեցին կանանց հասարակական-քաղաքական մասնակցությունը մեծացնելու և առկա գենդերային բացերը լրացնելու ուղղությամբ: Յուրաքանչյուր փորձագետի խոսքից հետո հարցուպատասխանի միջոցով հնարավորություն տրվեց մասնակիցներին` արտահայտել իրենց տեսակետները և հարցեր ուղղել հետազոտության հեղինակներին:

ՄԱԲՀ-ի մասին

ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամը, միջազգային զարգացման գործակալություն է, որը սատարում է յուրաքանչյուր տղամարդու, կնոջ և երեխայի` առողջ կյանք վարելու և հավասար հնարավորություններ ունենալու իրավունքը: ՄԱԲՀ-ն աշխարհի երկրներին օգնում է օգտագործել բնակչության վերաբերյալ տվյալները նրանց քաղաքականություններում եւ ծրագրերում` աղքատության կրճատման, ինչպես նաև ապահովելու համար, որ յուրաքանչյուր հղիություն լինի ցանկալի, յուրաքանչյուր ծնունդ` անվտանգ, յուրաքանչյուր երիտասարդ զերծ լինի ՄԻԱՎ-ից և յուրաքանչյուր աղջիկ ու կին արժանանան հարգալից և արժանապատիվ վերաբերմունքի:

Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության դատարանի նախագահ Սուրիկ Կոստանյանի օգնական Արտակ Սահակյանի դանակահարության հետ կապված դեպքը տեղի է ունեցել օրեր առաջ`մարտի 18-ին: Նա այժմ ապաքինվել է և մեր ունեցած տեղեկություններով շարունակում է աշխատել նույն պաշտոնում:
Սահակյանը հիվանդանոց է ընդունվել դանակահարության արդյունքում` ծանր մարմնական` կրծքավանդակի և ձախ ուսագոտու շրջանում ստացած կտրած-ծակած վնասվածքներով: «Վնասվել է ձախ թոքը, ստոծանին և որովայնի խոռոչը: պացիենտը ենթարկվել է մի շարք վիրահատությունների, կատարվել է կրծքավանդակի ձախ պլեվրալ խոռոչի հատում, թոքի կարում, որովայնահատում, վնասված ստամոքսի կարում»,- ասել է Մալաթիա բժշկական կենտրոնի նրան բուժող բժիշկը:

34-ամյա Արտակ Սահակյանը, դանակահարվել է մարտի 18-ին: Նրան մարմնական վնասվածք պատճառած անձը Իշխան Պ-ն կալանավորվել է: Կանավորվածը նույն դատարանի`որտեղ աշխատում է Արտակը, աշխատակցուհիներից մեկի սկեսրայրն է, իսկ միջադեպը տեղի է ունեցել նրանց տանը, որտեղ սկեսրայրը` Գայանե Վ-ին «բռնացրել է» Արտակ Սահակյանի հետ ինտիմ հարաբերության պահին և տան միջանցքում դանակահարել վերջինիս:

Իսկ ավելի ուշ` նույն օրը ժամը 02:45-ին, Գայանե Վ-ն հաղորդում է տվել ոստիկանության, ըստ որի «Մարտի 18-ին, ժամը 23:00-ին տանը տեղի ունեցած վիճաբանության ժամանակ, իր սկեսրայրը դանակով մի քանի անգամ հարվածել է Արտակ Ս-ի կրծքավանդակին և պատճառել նշված վնասվածքը»:

Հարուցվել է քրեական գործ` ՔՕ 112 հոդվածի 1-ին մասի (դիտավորությամբ առողջությանը վնաս հասցնելը) , Իշխան Պ-ն կալանավորված է: Նախաքննությունը շարունակվում է»:

«Մտահոգությունները գրավոր ներկայացրեք»,- այսօրվա նիստում ասել է Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովի նախագահ Արտակ Շաբոյանը` ի պատասխան ԼՏԹՖ ներկայացուցիչ Մանասե Եփրեմյանի ներկայացրած փաստերի դեմ առարկությանը:
ՏՄՊՊՀ-ն իր այսօրվա նիստում «Լուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա» (ԼՏԹՖ) ընկերությանը ճանաչել է գերիշխող դիրքը չարաշահող և 100 մլն դրամի տուգանք նշանակել (2009-ին ընկերության հասույթի 2 տոկոսի չափով):

Հիշեցնենք, որ Հանձնաժողովը ձվի շուկայում առավել մեծ իրացման ծավալներ ունեցող 6 ընկերություններից պահանջել էր համապատասխան տեղեկություններ տրամադրել իրենց, որի արդյունքում հանձնաժողովը որոշել է վարչական վարույթ հարուցել Լուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկայի նկատմամբ։

Նշված 6 ընկերությունների կողմից Հանձնաժողովին ներկայացված տվյալներով` ձվի դեֆիցիտի և իրացման գների կտրուկ բարձրացման օրերին գյուղարտադրողների մոտ պահեստավորված է եղել մեծաքանակ ձու, որի գերակշիռ մասը պատկանել է ԼՏԹՖ-ին։ Մասնավորապես, 2010 թ. դեկտեմբերի 27-ին ընկերության պահեստներում պահեստավորված է եղել ավելի քան 760 հազար հատ ձու։ 2010 թ. դեկտեմբերի 23-27-ն ընկած ժամանակահատվածում, երբ խանութներում սուր դեֆիցիտ է եղել, արտադրողների մոտ ձվի միջին օրական մնացորդը կազմել է շուրջ 4,5 մլն հատ, որի 83 տոկոսը բաժին է ընկել հենց ԼՏԹՖ-ին։

Դեկտեմբերի վերջին օրերին ընկերությունն իր արտադրանքի մի մասը խանութներ չի առաքել, ասել է թե` միտումնավոր չի իրացրել արտադրած ձվի ողջ քանակը, ստեղծելով արհեստական դեֆիցիտ:

ՏՄՊՊ հանձնաժողովի փորձագետները բացահայտել են, որ բազմաթիվ հաշիվ-ապրանքագրեր արժանահավատ չեն։ Դեպքեր կան, երբ կեղծարարությանը մասնակցել են հենց սուպերմարկետները: ԼՏԹՖ-ի իրացման փաստաթղթերից երևում է, որ դեֆիցիտի օրերին «Նոր Զովք» սուպերմարկետների ցանցն իրացրել է 220 հազար հատ ձու, սակայն այս սուպերմարկետի գործունեության ուսումնասիրությունից պարզվել է, որ սուպերմարկետն իրականում 120 հազար ձու է ստացել։

Շաբոյանը հայտարարել է, որ ԼՏԹՖ-ն արհեստական դեֆիցիտ է ստեղծել շուկայում:

Ի դեպ, «Արաքս» ընկերության նկատմամբ նույնպես հարուցվել է վարույթ, որն ընթացքի մեջ է:

Այսօր 12:30-ի սահմաններում, ոստիկանության Երևան քաղաքի վարչություն ահազանգ է ստացվել, որ զինված անձը մտել է «Կոնվերս բանկի» Նոր-Նորք վարչական շրջանի Գայի պողոտայի 12/10 հասցեում գտնվող մասնաճյուղ և փորձել է կողոպտել այն: Ավելի ուշ բանկում հայտնաբերվել է տոպրակ, որում եղել է խոշոր չափի գումար, ինչպես նաև «Մակարով» տեսակի ատրճանակ` իր պահունակով: Բանկ մտած անձը ներսում արձակել է երկու-երեք կրակոց:

Պարզվել է, որ հանցագործություն կատարողը ոստիկանության Նոր Նորքի բաժնին կից պահպանության բաժնի պետ, ոստիկանության կապիտան Արթուր Հակոբյանն է, որը զինված և դիմակավորված, մտել է բանկի բաժանմունք:

Հանցագործը վնասազերծվել է ոստիկանության աշխատակիցների կողմից և ստացել մարմնական վնասվածք: Նրան տեղափոխել են «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնի վերակենդանացման բաժանմունք:

Քիչ առաջ դեպքի վայր են ժամանել ոստիկանության փորձաքրեագիտական վարչության աշխատակիցները եւ փորձաքրեագիտական, մատնադրոշմային, հետքաբանական աշխատանքներ են իրականացնում:

Շուտով դեպքի վայրում կլինեն նաև ՀՀ հատուկ քննչական ծառայության աշխատակիցները` քննչական աշխատանքներ կատարելու նպատակով:

Հայաստանի նման երկրները, փառք Աստծո, չեն դարձել գաղտնի Գենետիկորեն մոդիֆիկացված օրգանիզմների փորձերի առաջին փորձադաշտ: Դրանք փորձարկել են այլ վայրերում: ԳՄՕ-ների ներկրումը Հայաստան սկսեց աճել 90-ական թվականներին, հատկապես մարդասիրական օգնության խողովակով` որպես ճգնաժամային իրավիճակում հայտնված երկիր: Այդպիսի առաջին մթերքներից էր սերմացու կարտոֆիլը, հետո սոյան, որ որպես օգնություն բաժանում էին մարդկանց: Նկատենք, որ անցումային շրջանում տեղի ունեցավ բնակչության կենսամակարդակի կտրուկ անկում, որն ուղեկցվեց ֆերմերներին ցույց տրվող պետական օգնության գործնական բացակայությամբ: Անվճար ցանքանյութը, բնականաբար, սկսեց դուրս մղել տեղական տեսակները:

Այնուհետև Հայաստան ներկրված ԳՄՕ մթերքներին միացան լոլիկի սերմերը, տոմատները, արագ աճող ծառերի տնկիները (բարդի), պահածոյացված եգիպտացորենը, օսլան և այլն: Այսինքն, հայկական շուկան ԳՄՕ-ների ներխուժման առջև անպաշտպան գտնվեց:Այսօր հարց է` ո՞ւմ թույլտվությամբ մեր երկիր ներխուժեցին ԳՄՕ-ները, որոնք ի սկզբանե նախատեսված էին տասնյակ միլիոնների հասնող բնակչություն ունեցող պետությունների համար, որոնք խնդիր ունեին հոծ բնակչություն կերակրելու: 90-ականներին աչք փակեցին` երկիրը դժվարին վիճակի մեջ է արդարացմամբ, հիմա` նույնը. սա հավասար է ազգային դավաճանության: Մի բուռ ժողովուրդ կերակրելու համար պետք չէ ձեռք մեկնել մի բանի, ինչից բոլոր նորմալ պետությունները հրաժարվել են: Ու հետն էլ թմբկահարել, թե անվճար սերմացու են բաժանում:

Գլխավոր խնդիրն այն է, որ այդ մթերքները վերամշակված կենդանի օրգանիզմներ են, որտեղ պահպանված է ԴՆԹ-ն, որը կարող է սերունդներին փոխանցել ձեռքբերովի, ոչ բնական ժառանգական նյութը:

Այս հարցով արդեն տագնապի ազդանշան են հնչեցնում Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը, ՄԱԿ-ի սննդի կազմակերպությունը, միջազգային բնապահպանական կազմակերպությունները: Եվրոպական շատ երկրներ ընդհանրապես արգելել են ԳՄՕ-ների ներմուծումը, քանի որ այդ երկրների գիտնականների ուսումնասիրությունները հաստատել են, որ ԳՄՕ-ների օգտագործումը կարող է հանգեցնել մարդու օրգանիզմի համար անբարենպաստ, ինչպես նաև անդառնալի փոփոխությունների:

Գիտնականները հարցնում են` որքանո՞վ է ԳՄՕ-ն անվտանգ օրգանիզմի համար, ու հարցը դեռևս անպատասխան է: Այդ դեպքում խնդիր է ծագում` ի՞նչ չափի ԳՄՕ կարելի է օգտագործել գյուղատնտեսության մեջ, և դրանք արդյոք հղի չե՞ն ծանր, նույնիսկ անդառնալի հետևանքներով:

ԳՄՕ-մթերքի օգտագործման հարցը մնում է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) մանդատի մեջ: Այնուամենայնիվ, ներկայում ԱՀԿ-ն միանշանակ պատասխան չի տվել, թե գենետիկորեն ձևափոխված արտադրանքը մարդու համար ռիսկի գործոն համարվու՞մ է, թե ոչ: Ամեն դեպքում, ԱՀԿ-ն պաշտոնապես հայտարարել է, որ գենետիկայի մեթոդների օգտագործումն ընդունում է միայն բուժական նպատակներով և բացառում է մարդու միջամտությունը բնությանը, ինչը կարող է հետագայում ծանր հետևանքներ ունենալ: Աշխարհում այժմ սկիզբ է առել հասարակական խոշոր շարժում, որը պահանջում է սահմանափակել ԳՄՕ-ների տարածումը:

Վիճահարույց իրադրությունը հասունացրեց այս խնդրի օրենքով կարգավորման անհրաժեշտությունը: Այս ուղղությամբ միջազգային առաջին փաստաթուղթը կենսավտանգության վերաբերյալ 2000 թ. Մոնրեալում 130 երկրների կողմից ստորագրված Կարթագենի արձանագրությունն է, որով փաստորեն սահմանվեցին ԳՄՕ-ների տեղափոխման միջազգային կանոնները:

ԳՄՕ-ների ներմուծումը պետությունների անվտանգությանը սպառնալու դեպքում, Արձանագրությունը նրանց թույլ է տալիս կիրառել նախազգուշության սկզբունքը և արգելել ԳՄՕ-ի ներկրումը: Այս սկզբունքը կարճ կարելի է արտահայտել հետևյալ բառերով` «մի վնասիր» կամ «մի շտապիր»:

Մի շարք եվրոպական երկրներ որոշում են ընդունել մակնշել ԳՄՕ-մթերքը: Այսպես, ըստ Եվրոպայի խորհրդի հրահանգի, մթերքի մեջ ԳՄՕ-ի 0,9 տոկոս պարունակության դեպքում ապրանքի մակնշման վրա պետք է լինի համապատասխան գրառում:

Բայց և այնպես, ԳՄՕ արտահանող երկրների (Կանադա, ԱՄՆ) կողմից Եվրախորհրդի վրա մեծ ճնշում է գործադրվում: Ամերիկյան մայրցամաքը պահանջում է հրաժարվել մթերքի մակնշումից: Մասնագետները զգուշացնում են` Հայաստանը պետք է խոհեմ գտնվի ու պաշտպանված լինի ԳՄՕ-ների անվերահսկելի օգտագործումից:

ԵՊՀ մանրէաբանության և բույսերի կենսատեխնոլոգիայի ամբիոնի վարիչ, կդթ Յուրի Պոպով. «Ինչ վերաբերում է ԳՄՕ վնասակարությանը, դրա մասին դեռ վաղ է խոսել, դա հայտնի կլինի մի քանի սերունդ հետո: Երկրագնդի բնակչության աճին զուգահեռ` նրան կերակրելու խնդիրն առանց ԳՄՕ-ի չի լուծվի, այս հարցում ես համամիտ եմ իմ կոլեգային՝ Ուկրաինայի ԳԱԱ ակադեմիկոս Յուրի Գլեբային, որն ասում է` ապագան ԳՄՕ-ներինն է: Այլ հարց է, թե որքանո՞վ է նպատակահարմար մեր` դեռևս համեմատաբար մաքուր երկիրը, որն օազիս է իր էկոլոգիական բնամթերքով, ընդունել այդ սերմացուն, այլ ոչ թե շեշտը դնել հենց մեր էկոլոգիապես մաքուր արտադրանքի վրա: Մեր մթերքն այլևս չի լինի բազմազան ու բազմահամ, արդեն չկան մեր որոշ սորտերը, իսպառ վերացել է տեղական լոլիկը, վերանում է կարտոֆիլը: Հայաստանն այն մասշտաբները չունի, որ էապես ազդի համաշխարհային սննդահարցի լուծման վրա: Կարծում եմ, պետք չէ շտապել, պետք է զգուշանալ նաև Monsanto Company-ից, քանի որ հայտնի է նրա մոնոպոլ դերը ողջ աշխարհում, պետք չի մտնել գործարքի մեջ պետական մակարդակով»:

Գենետիկորեն մոդիֆիկացված սննդամթերքի տարածումն աշխարհում նույնքան բռնի պրոցես է, որքան Monsanto Company-ի, Coca-Cola-ի ու նման այլ գլոբալ կորպորացիաների լոբբինգը: Դրանք տարածվում են տեղական փոքր բիզնեսների հաշվին` ճնշելով ու ոչնչացնելով նրանց: ԱՄՆ-ում գենետիկորեն մոդիֆիկացված ցորենի կամ այլ հատիկազգիների տարածման համար հաճախ սկզբից դիմում են ֆերմերներին` նրանց առաջարկելով ընդունել իրենց պայմաններն ու ստորագրել համագործակցության շատ թանկարժեք պայմանագիրը: Բնականաբար, մեծ մասը մերժում են, սակայն դրանով գործը չի ավարտվում: Այդ առաջարկը ներկայացրած կորպորացիան ինքնաթիռով թաքուն շաղ է տալիս իր գենամոդիֆիկացված սերմերն իրեն մերժած ֆերմերի դաշտերի վրա ու վարակում դրանք: Ապա, երբ բերքը հասունանում է, այդ կորպորացիան գալիս է «ստուգելու» դաշտերը ու, իբր ի զարմանս իրեն, հայտնաբերում, որ իր սերմերն այդտեղ աճում են:

Իհարկե, դրան հետևում է դատական երկար ու տանջալի գործընթաց, ամեն ինչից անտեղյակ ու ցնցված ֆերմերն ստիպված է լինում արդարանալ, բայց մեկ է` դա չի օգնում, նա տանուլ է տալիս, ու իր արտերը գնում է մեկ այլ` հնազանդ ֆերմեր կամ հենց Monsanto-ն` այնտեղ իր ԳՄՕ-սնունդն աճեցնելու համար: Դրանից բացի, դաշտն այնպես է վարակվում, որ եթե նույնիսկ ֆերմերը հաղթի դատարանում, միևնույն է` այլևս չի կարողանա երկար ժամանակ նորմալ սերմեր աճեցնել այդ նույն դաշտում, ու ի վերջո` ստիպված է լինելու նորից գնել կորպորացիայից…

Հիմա մեր կառավարությունը սեփական կամքով սեփական ժողովրդին կախվածության մեջ է գցում մի կորպորացիայից, որը օվկիանոսից անդին է: Արդյո՞ք դա կարևոր ռազմավարական խնդիր չի, արդյո՞ք ազգային անվտանգության կամ տարրական ինքնապաշտպանական խնդիր չկա, արդյո՞ք սրանով չենք վտանգում պետականությունը` ի դեմս առողջության: Հարցին այս տեսանկյունից խնդրեցի պատասխանել տեղեկատվական անվտանգության ոլորտի հետազոտող Կարեն Վրթանեսյանին.

«Ինչպես և ցանկացած կախվածության դեպքում` բազմաթիվ խնդիրներ եմ տեսնում, նախևառաջ՝ ազգային անվտանգության ոլորտի խնդիրներ։ Monsanto ընկերությունը հայտնի է իր մենաշնորհային դիրքով, ստվերային ու շատ հաճախ ագրեսիվ գործողություններով։ Եթե Հայաստանի գյուղատնտեսությունը կախման մեջ է դրվում մենաշնորհային դիրքեր ունեցող ընկերության արտադրանքից, ապա այդ ընկերությունը բացառիկ լծակներ է ստանում Հայաստանին պայմաններ թելադրելու առումով։ Հայտնի է նաև, որ Monsanto-ն շատ ագրեսիվ, եթե չասենք՝ թալանչիական, արտոնագրային քաղաքականություն է վարում (օրինակ՝ սերմերը պաշտպանված են հեղինակային իրավունքով, գյուղացուն պարտադրվում է գնել միայն որոշակի արտադրողների պարարտանյութեր` բարձր գներով և այլն): Հնարավոր է` հիմա դրա մասին չեն խոսում, բայց ապագայում փաստի առաջ են կանգնեցնելու, և այլընտրանք չենք ունենալու»։

Չեմ կարող հաստատ ասել, բայց կասկածներ ունեմ, որ մեզ ծախում են Monsanto-ին, որը համաշխարհային գերակայություն է հաստատում ԳՄՕ-ի միջոցով: Իմ սուբյեկտիվ կարծիքով` աշխարհում ընթացող ամեն ինչի դիրիժորը Monsanto-ն է, նաև նմանատիպ գերկորպորացիաները, իսկ մեր վարչապետն էլ, նախագահն էլ` նրանց կատարածուներն են:

Շաբաթն ու կիրակին այդքան էլ հանգիստ չեն անցել գյուղատնտեսության նախարարի համար: Ինչպես երևում է, Գերասիմ Ալավերդյանի ճակատագրին չարժանանալու ահից` Սերգո Կարապետյանով սկսել են տեղը տեղին զբաղվել նրա փիառի մասնագետները: Իհարկե, զբաղվողները հայաստանյան փիառի «բոստանի» ներկայացուցիչներն են և, բնականաբար , զբաղվում են իրենց խելքի ու հնարավորությունների սահմաններում:

Եվ ահա, Սերգո Կարապետյանի փիառշիկները խորհուրդ են տվել իրենց խնամյալին` նախագահի հանձնարարականը ավելի լավ կատարելու համար ոչ թե պարզապես այցելել գյուղեր, այլ ավելին` գյուղեր մեկնել «ուխտագնացության»: Եվ այս ակցիայի շրջանակներում գյուղնախարարին խորհուրդ է տրվել Սյունիքի մարզ մեկնել ոչ թե ծառայողական ավտոմեքենայով, այլ` ավտոբուսով:

Եվ երկու օր շարունակ շրջել է Սյունիքի մարզում, այցելել գյուղեր, ու ամեն անգամ, ամեն գյուղում կրկնել նույն փրկարար նախադասությունը. «Հանրապետության նախագահի կողմից տրվել են հստակ հանձնարարականներ` աշխատանքները ժամանակին ու արդյունավետ իրականացնելու համար»:

Գյուղացիներն էլ, հավանաբար, ահագին զարմացել են: Նախ` երևի զարմացել են, որ գյուղնախարար են տեսել, հետո զարմացել են, որ այդ գյուղնախարարն ավտոբուսով է ժամանել: Իսկ հետո, երբ զարմանքն անցել է, երևի սկսել են գիտակցել, թե իսկապես ինչքան ողբալի է իրենց վիճակը, որ գյուղնախարարն էլ է արդեն ավտոբուսով երթևեկում, ու թե բենզինն ինչքան է թանկացել, որ գյուղնախարարն արդեն չի կարողանում մարզեր այցելել գոնե սովորական ավտոմեքենայով, ու եթե վիճակն ավելի ծանրանա, գյուղնախարարն սկսելու է ձիով կամ էշով ճամփորդել, հատկապես որ` դիզվառելիքն էլ շուտով կթանկանա…

Սակայն գյուղնախարարը գնացել է գյուղացիներին հույս տալու: Պատմել է 14 տոկոսանոց վարկերի մասին, որի 4 տոկոսը կսուբսիդավորի պետությունը, պատմել է, որ դրանք կտրվեն 2 տարով, ասել է` առաջին երեք ամիսը արտոնյալ պայմաններով են լինելու, ասել է` հեռավոր արոտավայրերն էլ է հարկավոր օգտագործել, քանի որ մոտակա արոտները շատ օգտագործվելուց անպետքացել են: Բայց չի ասել, որ արոտավայրերը, կառավարության անցյալ տարվա որոշմամբ, տրամադրվելու են միայն պայմանագիր կնքածներին, ու մեկի կողմից վարձակալության հանձնվելուց հետո գյուղացիներն այլևս չեն կարողանա իրենց անասունները տանել նրա տարածք:

Գյուղնախարարը շատ բան է ասել, բայց շատ բաների մասին էլ նախընտրել է լռել. օրինակ` որ պարարտանյութն է թանկացել, որ վառելիքն է թանկանալու, որ ինչքան էլ Հայրապետական օրհնություն ստանան արտերն ու դաշտերը, միևնույն է, անհնար է կանխատեսել, թե եղանակային պայմաններն ինչ բերք կապահովեն այս տարի:

Բայց այս ամենով հանդերձ, գյուղնախարարի weekend-ն իսկապես կարելի է հիշարժան համարել. միայն այն փաստը, որ նա գյուղերում շրջել է ավտոբուսով, ամեն ինչ արժե:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԵՍՈՅԱՆ

ԵՊՀ-ում շուրջ հինգ տարի է, ինչ ուսանողության շրջանում սոցհարցումներ են անցկացվում: Դրանց միջոցով ուսանողները` անանուն, գնահատում են դասախոսներին 1-5 բալանոց սանդղակով:
Սոցհարցումների գլխավոր նպատակն ուսանողին հնարավորություն տալն է, որպեսզի բուհի ղեկավարությանը տեղեկացնի տվյալ դասախոսի նկատմամբ իր վերաբերմունքի, նրա դասավանդման մեթոդի, որակի, նաև կոռուպցիայի հնարավոր դեպքերի մասին:

Հարցաթերթիկը, որով գնահատում են դասախոսներին, կազմում են հոգեբանները, սոցիոլոգները և այլ մասնագետներ: Այստեղ ընդգրկված են հարցեր, որոնք բացահայտում են դասախոսի աշխատանքի տարբեր կողմերը. ուսանողների հետ արտալսարանային աշխատանք, առարկայի հանդեպ ինքնուրույն աշխատանքի խրախուսում, լսարանում կարգապահության պատշաճ մակարդակ և այլն:

Հարցումն անցկացվում է յուրաքանչյուր կիսամյակի ընթացքում՝ նախորդ կիսամյակում դասավանդած դասախոսների վերաբերյալ:

Ի դեպ, այս մեթոդը որքան դրական, նույնքան էլ բացասական տարրեր է պարունակում, ու քանի որ մեզանում դրականը միշտ էլ տեղի է տալիս բացասականի առաջ, այս անգամ էլ նույն պատկերն է: Ուսանողներն սկզբնական շրջանում ոգևորված էին, գրեթե բոլորը մասնակցում էին` հուսալով, որ իրենց գնահատակաների միջոցով կկարողանան որոշ դասախոսների իրենց «տեղը» ցույց տալ կամ «մուռ» հանել, որպեսզի հաջորդ կիսամյակում անցանկալի դասախոսին այլևս չտեսնեն լսարանում: Շատերն են վկայում, որ տարիներ շարունակ «ջնջել» են նույն դասախոսին, սակայն նա շարունակել է դասախոսել:

Սա` մեկ բացասական փաստարկ:

Ուսանողը կարող է ջնջել դասախոսին անձնական նկատառումներով, նաև` նա հիասթափվում է` տեսնելով, որ իր ձայնն օգտագործում են, սակայն ինքն արդյունքը չի տեսնում: Այսինքն, ուսանողը մասնակցում է ինչ-որ ձևական գործընթացի:

Կա նաև այլ մտավախություն. այս հարցադրումների միջոցով բուհն իբր թե վերահսկում է կաշառակերությամբ զբաղվող դասախոսին, սակայն իրականում ընդամենն այդ փաստը որպես «մահակ» է օգտագործում` անցանկալի դասախոսներին սանձահարելու նպատակով:

ԵՊՀ ռեկտորն ամեն անգամ առիթը բաց չի թողնում ասելու, որ կոռուպցիայում մեղադրվող դասախոսին խստորեն պատժելու են, ընդհուպ` հեռացնելու են:

Սակայն բուհի ղեկավարության «հետևողական պայքարին» գրեթե չեն հետևում դասախոսական կազմի փոփոխություններ:

Մինչ օրս ԵՊՀ-ում չի եղել գոնե մեկ դեպք, որ ուսանողներին հայտնեն, թե այս կամ այն դասախոսի հեռացման պատճառներից մեկն էլ ուսանողների նշած ցածր միավորներն են:

Եվ բնական է, որ ուսանողները ձևական են համարում դասախոսների աշխատանքի գնահատման հարցաթերթիկները:

Հարցումների վերաբերյալ մեզ հետ զրույցում մի քանի ԵՊՀ դասախոսներ դրական կարծիք հայտնեցին:

Հարցին, թե` ցածր միավորներ հավաքած դասախոսների նկատմամբ ի՞նչ վերաբերմունք է դրսևորվել, պատասխանեցին. «Այդ դասախոսներին գիտխորհրդի նիստերում նկատողություն է արվում, պատահում է, որ դոցենտի կոչում չեն տալիս: Նաև տվյալներն օգտագործվում են դասախոսների վերընտրման մրցույթների ժամանակ»:

Շուշան Գալստյան