18:25 • 25.12.20

Ռուսական lenta.ru կայքը հոդված է հրապարակել, որում վերլուծել է Ղարաբաղյան վերջին պատերազմի ազդեցությունը հայ-ռուսական հարաբերությունների վրա:

Հոդվածում մասնավորապես ասվում է, որ հայ խորհրդարանականներն առաջարկել են երկրում տեղակայել ևս մեկ ռուսական ռազմաբազա՝ այս անգամ Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի արդյունքներով  Ադրբեջանի վերահսկողության տակ գտնվող հողերի հետ սահմանին: Հայաստանի քաղաքացիները ավելի ու ավելի քիչ են հավատում, որ իրենց կպաշտպանեն սեփական կառավարությունն ու բանակը: Սակայն ներկայիս դրությամբ Ռուսաստանը ավելի սերտ կապեր ունի հենց Հայաստանի հակառակորդի` Ադրբեջանի հետ: Ընդհակառակը, Երևանի և Մոսկվայի միջև հարաբերությունները չի կարելի ջերմ անվանել : Ինչո՞ւ են ոչ վաղ անցյալի դաշնակիցները ավելի ու ավելի քիչ վստահում միմյանց և կարո՞ղ են հայերը շարունակել հույսը դնել ռուսական օգնության վրա:

Հայաստանում պետք է տեղակայվի ևս մեկ ռուսական ռազմաբազա, հայտարարել է «Լուսավոր Հայաստան» ընդդիմադիր խորհրդարանական խմբակցության ղեկավար Էդմոն Մարուքյանը: Նրա խոսքերով, Ղարաբաղյան պատերազմից հետո Հայաստանի անվտանգության համակարգում  «ճեղքեր» են հայտնվել, և բազան անհրաժեշտ է Սյունիքի մարզում: Այս շրջանը սահմանակից է զինված հակամարտության արդյունքում Ադրբեջանին փոխանցված տարածքներին, իսկ տեղի բնակիչները վախենում են, որ իրենք կհայտնվեն թշնամու կրակի տակ:

Նիկոլ Փաշինյանը ստիպված էր գալ այդ խորհրդարան, բայց նրան այնտեղ բարյացակամորեն չեն դիմավորել. փակել էին ճանապարհը և պահանջում էին  հեռանալ: Մեկ ու կես ամիս շարունակ երկրում շարունակվում են զանգվածային բողոքները վարչապետի հրաժարականի պահանջով, որը նոյեմբերի 9-ին Լեռնային Ղարաբաղում զինադադարի մասին հայտարարություն է ստորագրել, որի հետևանքով հայերը տարածքային կորուստներ են ունեցել: Զինված բախումը փոխել է ոչ միայն Փաշինյանի, այլև հայ-ռուսական հարաբերությունների ճակատագիրը: Ոչ բոլորն են համաձայն ընդդիմադիր Մարուքյանի հետ, որ արժե պաշտպանություն խնդրել Մոսկվայից:

Ընդդիմադիր Փաշինյանի իշխանության գալը 2018-ի գարնանը բողոքների ալիքի ֆոնին, ընդհանուր առմամբ, խիստ սառեցրել էր հայ-ռուսական հարաբերությունները: Հարցն այն է, որ նախկին քաղաքական էլիտաները և անձամբ նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանը բավականին լավ անձնական շփումներ են ունեցել Ռուսաստանի ղեկավարության հետ: Ուստի թավշյա հեղափոխության հաղթանակից հետո հարց էր առաջացել Երևանի և Մոսկվայի հետագա համագործակցության մասին, քանի որ ոչ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ Մոսկվայում հեղափոխության նման սցենարներ չեն սիրում:

Սկզբում, կարծես, ամեն ինչ հարթ էր ընթանում: Ռուսաստանը լեգիտիմ էր ճանաչել ՀՀ նոր իշխանություններին, իսկ Փաշինյանը շեշտել էր, որ Երևանի արտաքին քաղաքականության ուղղվածությունը չի փոխվի: Սակայն շուտով խնդիրներ առաջացան երկու երկրների հարաբերություններում: Հայաստանում, 2008 թվականին զանգվածային բողոքի ցույցերը ցրելու գործով ձերբակալվել էին հանրապետության երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը և ՀԱՊԿ գործող գլխավոր քարտուղար Յուրի Խաչատուրովը:

Խաչատուրովը զբաղեցնում էր Ռուսաստանի կողմից գլխավորվող միջազգային կառույցի գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը:

Քոչարյանը տապալված Սարգսյանի նախորդն է և նրա ռեժիմի պաշտպանը, քանի որ 2008-ի բողոքները կապված էին հենց Հայաստանի երրորդ նախագահի ընտրության հետ, այսինքն ՝ նրանք պատկանում են  քաղաքական էլիտաների նույն խմբին, որը, իր հերթին, վաղուց արդեն ծանոթ էր ռուսական էլիտային: Բացի այդ, Քոչարյանը բավականին սերտ անձնական հարաբերություններ ունի Վլադիմիր Պուտինի հետ, ինչը խոստովանել է ինքը ՝ ՌԴ ղեկավարը՝ հեռախոսով շնորհավորելով հայ քաղաքական գործչին տոների կապակցությամբ:

Զարմանալի չէ, որ նրանց աղմկոտ ձերբակալությունը կտրուկ արձագանք էր առաջացրել Ռուսաստանի Դաշնությունում: 

Ռուսաստանը նաև ուներ պակաս աղմկոտ, բայց ոչ պակաս լուրջ պատճառներ դժգոհության համար: Օրինակ ՝ ՀՀ գլխավոր դատախազության կողմից հարուցված քրեական գործը Հարավկովկասյան երկաթուղիներ ընկերության կոնցեսիոն ակտիվներից պետական գույքն օտարելու  վերաբերյալ: 2020 թվականի ապրիլին Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել էր, որ Հայաստանում որոշ ռուսական ընկերություններ «ծանր վիճակում են» և հույս է հայտնել է, որ դատարանները «կկարգավորվեն առանց այնտեղ դաշնակիցներին չսազող բաներ բերելու փորձերի»:

Սակայն այս ամենի հետ մեկտեղ կողմերը շարունակում էին հայտարարել իրենց ամուր բարեկամությանը նվիրված լինելու մասին: Ինչպես Լավրովը հայտարարել էր դեռ 2019-ի նոյեմբերին, Ռուսաստանի հետ Հայաստանի կապերը այնքան լայն են, որ կարող են տարաձայնություններ առաջանալ որոշակի հարցերի շուրջ, բայց դա հիմք չէ կասկածի տակ դնել հարաբերությունները:

Կռվից հետո

Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմը դարձել է ռուս-հայկական հարաբերությունների հերթական փորձությունը: Ռուսաստանը, ինչպես մյուս երկրները, հրադադարի ռեժիմի կոչ էր անում: Փաշինյանը մեկ անգամ չէ, որ զանգահարել է Պուտինին և այլ օտարերկրյա ղեկավարներին: Հակամարտության մեկնարկից անմիջապես հետո հարց էր առաջացել՝ արդյո՞ք Ռուսաստանը ռազմական օգնություն կտրամադրի ՀԱՊԿ-ի մաս կազմող իր դաշնակցին:

Պուտինը հայտարարել էր, որ Ռուսաստանը «միշտ կատարել է, կատարում է և կկատարի» իր դաշնակցային պարտավորությունները, բայց այսօր ռազմական գործողությունները չեն իրականացվում Հայաստանի տարածքում: Երևանում  պնդում էին, որ երրորդ երկրների ռազմական օգնության մասին խոսք չկա, բայց անհրաժեշտության դեպքում կարելի է դիմել Մոսկվա ՝ զենքի նոր մատակարարումներ ստանալու համար:

Չնայած Հայաստանը պաշտոնապես չի դիմել Ռուսաստանին ռազմական օգնություն ստանալու համար (գոնե հրապարակավ), հանրապետության բարձրաստիճան պաշտոնյաները և ԼՂՀ ղեկավարությունը ըստ էության կոչ էին անում Մոսկվային միջամտել հակամարտությանը միջազգային ահաբեկչության դեմ պայքարի պատրվակով,  ինչպես Սիրիայում: Հայկական կողմը պնդում էր, որ իրականում կռվում էր ոչ թե Ադրբեջանի, այլ Թուրքիայի հետ, որն  ուղղակիորեն մասնակցում է ռազմական գործողություններին և Մերձավոր Արևելքից հակամարտության գոտի է բերում ահաբեկիչների:

Ռուսաստանն, իր հերթին, ամեն ջանք գործադրել է իրավիճակը կարգավորելու համար, բայց բանակցություններում ընդգծված չեզոք դիրք է գրավել՝ համապատասխան հակամարտության լուծման միջնորդի կարգավիճակին: Բայց դա Հայաստանում ոչ բոլորն էին հասկանում:

Գտել են մեղավորին

Լեռնային Ղարաբաղում ռազմական գործողությունները հայերի համար ազգային ողբերգությամբ են ավարտվել: Նոյեմբերի 10-ի գիշերը Մոսկվայի, Երևանի և Բաքվի միջև անհապաղ կնքված եռակողմ հայտարարության արդյունքում Ադրբեջանը պահպանել է իր դիրքերը և ստացել է երեք շրջաններ, որտեղ պատերազմը չէր հասել: Այժմ Ղարաբաղը Հայաստանի հետ ընդհանուր սահման չունի, դրանք կապվում են միայն Լաչինի միջանցքով, որը հսկում են խաղաղապահները:

Ռուսաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի Համաշխարհային տնտեսության և միջազգային հարաբերությունների ինստիտուտի հետխորհրդային ուսումնասիրությունների կենտրոնի ավագ գիտաշխատող Ստանիսլավ Պրիտչինը կարծում է, որ Ռուսաստանի և Հայաստանի հարաբերությունները մեծ փոփոխությունների են ենթարկվել: Հայ հասարակությունն իսկապես կարծում է, որ Ռուսաստանը պետք է կռվեր հայկական կողմում, իր զորքերը ուղարկեր Ղարաբաղը պաշտպանելու: «Չնայած այն հանգամանքին, որ, ինչպես գիտենք, դժվարություններ կային նույնիսկ հայկական բանակը Ղարաբաղ ուղարկելու հարցում»,-նշել է փորձագետը:

Մոսկվան ներկա հակամարտությունում որդեգրել է ավելի չեզոք «հավասարաչափ» դիրքորոշում և փորձել է կողմերին բերել բանակցությունների սեղանի շուրջ: «Ռուսաստանի դիրքորոշումը հիմնված էր այն փաստի վրա, որ Հայաստանի տարածքին ոչինչ չի սպառնում: Իրավական տեսանկյունից դա այդպես է, բայց հասարակության ընկալման տեսանկյունից հայերը կարծում են, որ Ռուսաստանը դավաճանել է իրենց»,-նշել է կայքի զրուցակիցը:

Ստանիսլավ Պրիտչինի կարծիքով, Հայաստանը այլ տարբերակներ չունի, քան պահպանել հարաբերությունները Մոսկվայի հետ, ինչը նշանակում է հավատարիմ մնալ Ղարաբաղի հարցով զինադադարի հայտարարությանը, որը ապահովում և որի պահպանումը պնդում է ռուսական կողմը:

Նույնիսկ այն հիպոթետիկ ուժերը, որոնք կարող են իշխանության գալ բողոքի ալիքների վրա, մեծ մասամբ, հասկանում են, որ պայմանագրերի վերանայումը լավագույն լուծումը չէ: Դա կնշանակի զինված հակամարտության նոր սրացում, որի համար Հայաստանը պարզապես ռեսուրսներ չունի: Ղարաբաղյան վերջին պատերազմը փոխել է ստատուս քվոն: Երևանը կորցրել է բոլոր ռազմավարական շահեկան դիրքերը, որոնք ուներ մինչև սեպտեմբերի 27-ը, և նոր բախման դեպքում նա այլևս չի կարողանա հրաձգություն անել սարերում ՝ նվազագույն կորուստներով:

Նաև պետք է հասկանալ, որ առաջին հերթին Ղարաբաղում հայ բնակչության համար խաղաղությունն ու անվտանգությունը, ապահովվում են միայն ռուս խաղաղապահների շնորհիվ, և Հայաստանը դա հասկանում է: Ռուսաստանի դեմ ելույթները նշանակում են խաղաղապահ առաքելության ավարտ, իսկ Հայաստանում ոչ մի ուժ չունի իր սեփական ռեսուրսները այդ խնդիրները կատարելու համար: Հետևաբար, Երևանում նունիսկ իշխանափոխության դեպքում կշարունակեն «ընկերություն անել» Մոսկվայի հետ:

Հիշեցնենք, որ նոյեմբերի 9-ին Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները Լեռնային Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների տեղակայման շուրջ պայմանավորվածություն են ձեռք բերել, ստորագրվել է հայտարարություն, որով Ադրբեջանին են անցնում Արցախի յոթ շրջանները, Շուշին ու Հադրութը` բացառությամբ մի գյուղի, գյուղեր Ասկերանի ու Մարտունու շրջանից, ինչպես նաև Մարտակերտի շրջանի Թալիշ և Մատաղիս գյուղերը։

Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապը հավատացյալներին դիմել է Urbi et Orbi («Հռոմին և աշխարհին») ուղերձով, որն ավանդաբար ընթերցվում է Սուրբ Ծնունդի և Հարության տոնական օրերին, գրում է Vatican News-ը։

Իր ուղերձի ընթացքում պոնտիֆիկոսն աղոթել է նաև Լեռնային Ղարաբաղում հարատև խաղաղության հաստատման համար։

Հռոմի պապը ցավով հիշել է նախորդ տարում տեղի ունեցած ռազմական հակամարտությունների մասին, որոնք տեղի են ունեցել Լեռնային Ղարաբաղում, Սիրիայում, Իրաքում, Եմենում, Լիբիայում, Իսրայելում և Պաղեստինում և բազմաթիվ մարդկանց տառապանքների պատճառ են դարձել: Նա այդ երկրներում բանակցությունների միջոցով խաղաղության հետևողական պահպանման կոչ է արել, գրում է Vatican News-ը։

«Թող Բարձրյալի որդին աջակցի միջազգային հանրության և ներգրավված երկրների՝ Լեռնային Ղարաբաղում, ինչպես նաև Ուկրաինայի արևելյան շրջաններում հրադադարի ռեժիմը շարունակելու հանձնառությանը»,- ասել է Հռոմի պապը։

Բացի այդ, նա աշխարհին կոչ է արել համախմբվել և օգնություն ցուցաբերել հակամարտություններից, հումանիտար ճգնաժամից և բնական աղետներից տուժած երկրներին։

ՔԿ նախագահի տեղակալի պաշտոնում Արգիշտի Քյարամյանի նշանակումը խիստ բացասական է ընդունվել Քննչական կոմիտեում՝ առաջացնելով լուրջ խմորումներ։ Բանն այն է, որ նրա համակարգման ոլորտում է գտնվելու տարածքային քննչական ստորաբաժանումների աշխատանքը, այսինքն` հենց նա է ղեկավարելու մարզերի եւ Երեւանի վարչական շրջանների քննչական ստորաբաժանումների գործունեությունը։

Նախապատերազմյան ժամանակահատվածում ԱԱԾ աշխատանքը ձախողած ու պատերազմի ընթացքում պաշտոնանկ արված Արգիշտի Քյարամյանը մասնագիտական ունակություններով երբեւէ աչքի չի ընկել ու քննչական կոմիտեում նրա նշանակումն ուղղակի վկայում է, որ քաղաքական հետապնդումների նոր ալիք է սկսվելու, որտեղ առանցքային դեր է վերապահվելու հենց Քննչական կոմիտեին։ ինչպես հայտնի է՝ մարզերի հարյուրավոր բնակավայրեր պահանջել են Փաշինյանի հրաժարականը ու մամուլում արդեն կան տեղեկություններ, որ նա հրահանգել է պատժել համայնքապետերին, իսկ քրեական գործերի հարուցումը դրա կարեւոր գործիքակազմերից է։

ՔԿ մի շարք ծառայողներ արդեն իսկ մտադրվել են հետեւել Արման Պողոսյանի օրինակին ու ազատման դիմումներ գրել, նրանց փորձում են համոզել տարբեր մեթոդներով՝ թե ծանոթ-բարեկամական, թե սպառնալիքների։

Ի դեպ, ՔԿ նախագահի տեղակալը, ըստ օրենքի նշանակվում է վարչապետի կողմից ՔԿ նախագահի առաջարկությամբ, սակայն «Փաստինֆո»-ի տեղեկություններով Քյարամյանի թեկնածության առաջադրումը բխել է հենց Փաշինյանից, ինչն այնքան էլ ՔԿ նախագահի սրտով չէ։ Քյարամյանն ունի ուղիղ մուտք ու ելքի հնարավորություն Փաշինյանի մոտ, ինչը նշանակում է, որ շատ հարցերում նա կարող է ուղիղ հրահանգներ ստանալ Փաշինյանից՝ շրջանցելով ՔԿ նախագահին՝ կոմիտեի ներսում ստեղծելով երկիշխանության վտանգ։

Նոյեմբերի 9-ի եռակողմ համաձայնության ստորագրումից հետո մենք մնացել ենք մեր զբաղեցրած դիրքերում, իսկ հակառակորդն՝ իր դիրքերում: Համաձայնագրի ստորագրումից հետո հակառակորդը որեւէ ագրեսիա չի դրսեւորել, եւ թվում էր, թե ինչ-որ բանի է սպասում: Այս մասին Ազգային ժողովում «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցության խորհրդարանական խմբակցության կողմից կազմակերպված աշխատանքային քննարկման ժամանակ ներկայացնելով տարածաշրջանում առկա իրավիճակը՝ հայտարարեց Կապանի քաղաքապետ Գեւորգ Փարսյանը:

Ընդ որում, նրա խոսքով՝ Զանգելանի եւ Կուբաթլուի հանձնման մասով համաձայնագրում ոչ մի խոսք չի եղել թշնամուն նրանց զբաղեցրած տարածքների հանձնման մասին:

«Մենք ակտիվորեն աշխատում ենք ՀՀ պաշտպանության նախարարության հետ: Կարող եմ վստահորեն ասել, որ գեներալները, որոնց հետ մենք շփվել ենք, չեն իմացել, որ մենք պետք է թշնամուն հանձնեն մեր դիրքերը»,-ընդգծեց Փարսյանը:

Կապանի քաղաքապետի խոսքով՝ պաշտպանության նախարարի հետ հանդիպման ժամանակ նա նշել է, որ իրենց հետ բանակցություններ չեն վարել, սակայն հրաման է տրվել սյունիքցիների զբաղեցրած դիրքերի հանձնման մասին: 

«Ես ասացի նախարարին, որ մենք դեմ ենք այդ դիրքերի հանձնմանը, քանի որ դա մեզ համար խնդիրներ կստեղծի անվտանգության ապահովման տեսանկյունից, սակայն նախարարը հայտնեց, որ տվյալ համաձայնությունը ձեռք է բերվել նախապես: Եթե այդ համաձայնությունը ձեռք է բերվել ի սկզբանե, ապա ինչո՞ւ մեզ չեն տեղեկացրել այդ մասին: Մենք նոյեմբերի 9-ից հետո պաշտպանության երկրորդ եւ երրորդ գծեր ենք կառուցել եւ լրջորեն ամրապնդվել այդ տարածքներում: Ես հետաքրքրվեցի նախարարից, թե արդյոք հնարավոր է նոր բանակցություններ անցկացնել այդ դիրքերը պահելու համար, սակայն նա բացասական պատասխանեց: Այդ ժամանակ մեզ ոչինչ չէր մնում, քան այդ դիրքերը զիջելը»,-հայտնեց Փարսյանը: 

Կապանի քաղաքապետ Գևորգ Փարսյանի խոսքով, Արցախյան վերջին պատերազմի ընթացքում սյունեցիները լուրջ մասնակցություն են ունեցել՝ ինչպես մարտի դաշտում, այնպես էլ՝ թիկունքում. Սյունիքն ունեցել է մեծ, անդառնալի կորուստներ։

«Հոկտեմբերի 18-ին վարչապետը համայնքի ղեկավարների մասնակցությամբ խորհրդակցություն հրավիրեց, և այնտեղ առաջարկեց, որ մենք անցնենք ինքնապաշտպանության։ Եվ Սյունիքի պաշտպանության կոորդինատորը դարձավ գեներալ Արտակ Դավթյանը։ Մենք շատ արագ ինքնակազմակերպվեցինք, և անցանք մեր բնակավայրերի պաշտպանությանը. այդ օրերին մենք մենակ էինք, և որևէ աջակցություն չունեինք ոչ ոքից։ Այդ ժամանակ մենք ցուցում ստացանք գեներալ Դավթյանից՝ զբաղեցնել մեզ համար շահավետ դիրքեր՝ թե՛ ՀՀ սահմաններում, թե՛՝ սահմաններից դուրս։

Մենք էլ ընտրեցինք այն բնագիծը, որը հեռու էր մեր բնակավայրերից։ Թեժ մարտեր են եղել Դավիթ Բեկի հատվածում, կենտրոնական և ներքին Հանդի տարածքներում։ Եղան զոհեր, բայց մեկ քայլ անգամ չենք նահանջել»,- այսօր ԱԺ-ում հրավիրված աշխատանքային քննարկման ժամանակ ներկայացրեց Կապանի քաղաքապետը։

Նա հիշեցրեց, որ նոյեմբերի 10-ին ստորագրված եռակողմ հայտարարության առաջին կետով ասվում է՝ կողմերը կանգնում են այնտեղ, որտեղ եղել են հայտարարության ստորագրման պահին։

«Մենք էլ, բնականաբար, մնացինք մեր զբաղեցրած դիրքերում՝ ապահովելով մեր բնակավայրերի անվտանգությունը։ Իսկ դեկտեմբերի 17-ի առավոտյան շատ անսպասելիորեն հրաման իջեցվեց ՊՆ-ի կողմից, որ պետք է թողնենք զբաղեցրած բնագծերը։ Դա կապանցիների համար լուրջ խնդիրներ է առաջացրել։ Այսօրվա դրությամբ մենք ունենք հետևյալ պատկերը. թշնամին կոնկրետ մեր բնակավայրերից, օրինակ՝ Սյունիք բնակավայրի բնակելի հատվածից 100 մետր հեռավորության վրա է, իսկ Կապան քաղաքի բնակելի հատվածից՝ 1 կմ հեռավորության վրա։ Մեր բնագծերը զիջելով՝ լուրջ խնդիր ունենք․ կարևոր բարձունքները թշնամունն են, և Կապան քաղաքն, օրինակ, այժմ լուրջ թիրախ է թշնամու համար»,- ներկայացրեց Գևորգ Փարսյանը։

Նա տեղեկացրեց, որ ճանապարհների անվտանգության հետ կապված խնդիրները ևս քիչ չեն։ Ըստ Կապանի քաղաքապետի, այժմ կան երեք խնդրահարույց ուղղություններ՝ Կապան-Գորիս, Կապան-Ճակատեն, Կապան-Ագարակ հատվածները։

«Այսօրվա դրությամբ Կապան-Գորիս, Կապան-Ճակատեն ճանապարհները գործում են, իսկ Կապան-Ագարակ տանող հատվածը ստիպված այլևս չենք օգտագործում։ Այդ ճանապարհն ամբողջությամբ թշնամու վերահսկողության տակ է, և որևէ լուծում այդ առումով դեռևս չկա։ Բարեփախտաբար ունենք այլընտրանքային ճանապարհ, բայց այն հիմնանորոգման կարիք ունի։ Իսկ ձմեռվա ընթացքում գրեթե անանցանելի է։ Եվ այս պատճառով, ագարակցիները որոշակիորեն շրջափակման մեջ են»,- ներկայացրեց նա։

Գևորգ Փարսյանը նկատեց՝ քաղաքացիների շրջանում անհանգստություն կա, բայց խուճապ չկա. ոչ ոք չի հասկանում՝ ինչ է սպասվում իրեն։

«Ինձ մեր քաղաքացիները շատ են հարցնում, թե ինչ է լինելու։ Ես այդ հարցի պատասխանը չունեմ, բայց հավատացած եմ, որ պետք է ամեն ինչ անենք՝ պահպանելու մեր բնակչության անվտանգությունը»,- ասաց Կապանի քաղաքապետը։

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հայտարարել է, որ անհիմն է համարում Բաքվի հասցեին հնչած մեղադրանքները, որոնց մասին խոսվում է ղարաբաղյան պատերազմի ավարտից հետո մի շարք արևմտյան երկրների ընդունած բանաձևերում:

«Թող երկրները, որոնք մեր դեմ բանաձևեր են ընդունել, բացեն աչքերն ու նայեն: Կեղծավոր քաղաքական գործիչներ, բացե՛ք ձեր աչքերը, նայե՛ք: Ձեր խորհրդարանները բանաձևեր են ընդունել: Մեզ համար այդ բանաձևերը որևէ նշանակություն չունեն, դա թղթի կտոր է: Բայց մեր դեմ կրկին անհիմն մեղադրքնքեր են հնչում»,-  Ալիևի խոսքը մեջբերում է РИА Новости՝ նշելով, որ նա դիմել է ֆրանսիական, բելգիական և հոլանդական խորհրդարանների պատգամավորներին:

Ֆրանսիայի Սենատը նոյեմբերի վերջին բանաձև էր ընդունել, որով կոչ էր արվում երկրի կառավարությանը ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը և պահանջվում էր Ադրբեջանից դուրս բերել զորքերը տարածաշրջանից: Սենատի որոշումից հետո երկրի ԱԳՆ պետքարտուղար Ժան Բատիստ Լեմուանը հայտարարել էր, որ ԼՂՀ միակողմանի ճանաչումը Ֆրանսիայի կողմից ոչ մեկին օգուտ չի բերի և չի նպաստի խաղաղ կարգավորման գործընթացի առաջխաղացմանը:

Նշենք, որ դեկտեմբերի 18-ին Բելգիայի Ներկայացուցիչների պալատը հատուկ ընդունված բանաձևով դատապարտել էր Ադրբեջանի կողմից ռազմական գործողությունների վերսկսումը, իսկ Նիդերլանդների խորհրդարանը նոյեմբերին հավանություն էր տվել Ալիևի ու նրա կնոջ դեմ պատժամիջոցներ սահմանելու մասին առաջարկին:

Հիշեցնենք, որ Նիկոլ Փաշինյանը նոյեմբերի 10-ին ստորագրել է եռակողմ հայտարարություն, որով Ադրբեջանին են անցնել Արցախի յոթ շրջանները, Շուշին ու Հադրութը, բացառությամբ մի գյուղի, գյուղեր Ասկերանի ու Մարտունու շրջանից, ինչպես նաև Մարտակերտի շրջանի Թալիշ և Մատաղիս գյուղերը։

Ըստ այդ հայտարարության՝ Լեռնային Ղարաբաղում շփման գծի երկայնքով և Լաչինի միջանցքի երկայնքով տեղակայվել է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորախումբ, այդ թվում՝ հրաձգային զենքով զինված 1960 զինծառայող, 90 զրահամեքենա, 380 միավոր ավտոմոբիլային և հատուկ տեխնիկա:

Ռուսաստանում հայերի միության նախագահ Արա Աբրահամյանն ու ՌԴ քաղաքական գործիչ, Պետդումայի՝ ԱՊՀ հարցերով հանձնաժողովի նախագահի առաջին տեղակալ Կոնստանտին Զատուլինը հանդիպում են անցկացրել, որի ավարտին պատասխանել են լրագրողների հարցերին: Այս մասին տեղեկանում ենք ՌԴ-ում հայերի միության ֆեյսբուքյան էջից:

«Անդրադառնալով Լեռնային Ղարաբաղում հրադադարի մասին հայտարարությանն ու ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի՝ դրան հաջորդած հայտարարությանն առ այն, որ թուրքերը չեն կարող որպես խաղաղապահ ներկա լինել տարածաշրջանում։

«Պուտինի կարծիքն այդ հարցում հիմնվում է նախևառաջ պատմության վրա: Թուրքերը, 1915 թվականի Ցեղասպանության մեղավորներն են:… Թուրքերը չեն զղջացել և չեն ցանկանում դա անել: Իսկ ինչ վերաբերում է հայ-ռուսական հարաբերություններին, ապա կարող եմ ասել, որ դրանք նախևառաջ նշանակալի են պաշտոնական մակարդակով այն առումով, որ ոչ մի ուրիշ կովկասյան երկրի հետ մենք կապված չենք այնպիսի պայմանագրերով, ինչպես Հայաստանի հետ: Հայաստանը Ռուսաստանի հետ միասին հանդիսանում է ՀԱՊԿ-ի, ԵԱՏՄ-ի անդամ երկիր»,- ասել է Պետդումայի պատգամավորը՝ հավելելով, որ Պետդուման վավերացրել է մի շարք կարևոր պայմանագրեր ևս, ինչպես օրինակ՝ Կովկասում համատեղ խմբավորում ստեղծելու կամ ՀՕՊ համատեղ համագործակցության մասին, որը պետք է ապահովի երկնքի պաշտպանվածությունը և որը գործում է:

Խոսելով Հայաստանի նոր կառավարության հետ ՌԴ իշխանությունների հարաբերությունների մասին՝ Զատուլինն ընդգծել է, որ «վստահություն Նիկոլ Փաշինյանի ղեկավարած իշխանության և ՌԴ իշխանությունների միջև այդպես էլ չի ձևավորվել: Շատ հավանական է, որ այն իրադարձությունները, որ տեղի ունեցան սեպտեմբերին, հոկտեմբերին և նոյեմբերին, իրականություն դարձան դրա պատճառով: Դրանից օգտվեց Ադրբեջանը… Ես անձամբ կարծում եմ, որ եթե մենք նվազագույն հնարավորություն ունենայինք թույլ չտալու ԼՂ պատերազմը, հարկ էր դա անել՝ անկախ մեր հարաբերությունների ներկա իրավիճակից կամ վստահությունից, քանի որ, ինչպես գրել եմ իմ հոդվածում, Փաշինյանները գալիս և գնում են, իսկ հայ ժողովուրդը մնում է: Իսկ եթե քո դաշնակիցը պարտություն է կրում, խոցվում են նաև քո շահերը»:

Վերջինս հավելել է, որ կատարվածի արդյունքում այն, ինչի կարողացել է հասնել ՌԴ-ն, խաղաղապահ առաքելության ստեղծումն է:

Զատուլինն ասուլիսի ժամանակ հիշատակել է նաև Բաքվում Իլհամ Ալիևի արած հայտարարությանը Սևանի, Զանգեզուրի և Երևանի մասին: Վերջինս նշել է, որ այդ հայտարարությունը, որը հնչում է երկրի նախագահի շուրթերից, ունի քաղաքական ենթատեքստ և սադրանք է:

«Հայաստան» համահայկական հիմնադրամից կառավարությանը փոխանցված գումարը նախատեսված է ծախսել միայն ենթակառուցվածքների, սոցիալական և առողջապահական ծախսերի ֆինանսավորման նպատակով: Sputnik Արմենիայի գրավոր հարցմանն ի պատասխան այս տեղեկությունը հայտնել են «Հայաստան» հիմնադրամից։

Դեռ նախորդ ամիս հիմնադրամը կառավարությանը 54 մլրդ դրամ էր փոխանցել, ինչը դժգոհությունների տեղիք էր տվել։ Հնչում էին կարծիքներ, որ ոչ իրավաչափ է քաղաքացիների տրամադրած գումարը տրամադրել կառավարությանը։ Ավելին, ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանը կարծիք էր հայտնել, թե հիմնադրամից ՀՀ կառավարությանը փոխանցած գումարը պետք է ձևակերպվեր որպես պարտք՝ փոխառության ձևով: Նախագահն ասել էր, որ պետք է շտապ աուդիտ անցկացվի և սպառիչ տեղեկատվություն տրամադրվի հիմնադրամի հանգանակած միջոցների և դրանց նպատակային կառավարման վերաբերյալ։

Sputnik Արմենիան գրավոր հարցմամբ դիմել էր հիմնադրամին` պարզելու որոշ հարցեր։ Մասնավորապես, հիմնադրամից կոնկրետ որքա՞ն գումար է փոխանցվել ՀՀ կառավարությանը և ի՞նչ ծրագրերի վրա են դրանք ծախսվելու։ Այդ ծրագրերից յուրաքանչյուրի համար որքա՞ն գումար է ծախսվել։ Բացի այդ, հետաքրքրվել էինք նաև, որ ե՞րբ է նախատեսված աուդիտորական ուսումնասիրության ավարտը, և ավարտից հետո ինչպե՞ս են ներկայացնելու արդյունքները։

«Հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի որոշման համաձայն՝ «Մենք ենք, մեր սահմանները» դրամահավաքի շրջանակներում հանգանակված միջոցներից 52, 703,113,395 դրամ է փոխանցվել առանձնացված գանձապետական հաշվեհամարին: Նվիրաբերության գումարի հաշվին վկայակոչված ծախսերի ֆինանսավորումը հնարավորություն է ընձեռել կառավարությանը 2020 -ի պետբյուջեով այդ ծախսերի ֆինանսավորման համար նախատեսված միջոցներն ուղղել ռազմական դրությամբ պայմանավորված ի հայտ եկած ծախսերի ֆինանսավորմանը»,–նշված է հիմնադրամի պատասխանում։

Բացի այդ, հայտնում են նաև, որ կառավարության երկու որոշումներով` արդեն իսկ շուրջ 20 մլրդ դրամ նախատեսված է վճարել Արցախի Քաշաթաղի, Մարտակերտի, Շահումյանի, Հադրութի, Շուշիի, Ասկերանի և Մարտունու շրջանների 100-ից ավել բնակավայրերից տեղահանված բնակչությանը։

Վերոհիշյալ բնակավայրերի բնակիչներից յուրաքանչյուրին 300 000 դրամ միանվագ դրամական աջակցություն կտրամադրվի, ինչպես նաև 68 000 դրամ և ավել միանվագ դրամական աջակցություն կտրամադրվի շուրջ 100 000 արցախցու:

Իսկ ինչ վերաբերում է աուդիտորական ուսումնասիրությանը, ապա «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամից հայտնել են, որ աուդիտի արդյունքում կներկայացվի հաշվետվություն, որը կհրապարակվի հիմնադրամի կայքում:

Անցյալ շաբաթ այստեղ էր Հայաստանի երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը, ես երկու անգամ հանդիպել եմ նրա հետ: Այս մասին դեկտեմբերի 24-ին Ռուսաստանի հայերի միության կողմից կազմակերպված քննարկման ժամանակ ասաց Ռուսաստանի Պետդումայի ԱՊՀ գործերով, եվրասիական ինտեգրման եւ հայրենակիցների հետ կապերի հանձնաժողովի նախագահի առաջին տեղակալ Կոնստանտին Զատուլինը:

«Քոչարյանը պատմել է, թե ինչպես է պարզել, որ վերջին երկու տարում (ժամանակին նա ինքն էր հասել այդ գործարքին) գնված եւ Լեռնային Ղարաբաղի տարածք մատակարարված «Ս-300» զենիթահրթիռային համակարգերը չէին աշխատում, քանի որ ինչ-որ պակաս դետալներ կային: Այդ ամբողջ ընթացքում, երբ նրանք կանգնած էին այնտեղ, ոչ ոք ռուսական կողմին չէր խնդրել, որպեսզի այդ դետալները բերվեն»,- շեշտեց նա:

Պատգամավորը հավելել է, որ եթե հակամարտության թեժ փուլում զորակոչը դադարեցվում է, եթե Ղարաբաղում գեներալներին ու նախագահներին, ովքեր մարտական ​​փորձ եւ կառավարման փորձ ունեն,  հետեւում են եւ վռնդում, ապա նրանք, ով զբաղվում է դրանով, չպետք է զբաղվեն պաշտպանության հարցերով:

«Եղել են դեպքեր, երբ պարզվել է, որ նույնականացումն այնքան էլ ճշգրիտ չի իրականացվել, բայց նաև այդպիսի դեպքերը նույնպես կանոն են համարվում: Այնպես չի, որ մենք բարձր որակով չենք անում: Աշխարհում լինում են այդպիսի դեպքեր»,- ներկայացնելով զոհվածների ԴՆԹ թեստավորման գործընթացը՝ կառավարության նիստում հայտնեց Նիկոլ Փաշինյանը:

Արսեն Թորոսյանը հակադարձեց՝ ասելով, որ իր իմանալով այդ դեպքերն ավելի շատ շտապելու արդյունք են եղել, երբ նույնականացումն արվել է ոչ թե ԴՆԹ-ով, այլ վիզուալ: Նրա խոսքով, ԴՆԹ նույնականացումից հետո պարզվել է, որ վիզուալ նույնականացումն այնքան էլ ճիշտ չէր:

Փաշինյանը հայտնեց, որ մարմինների նույնականացման գործընթաց ԴՆԹ թեստերով արագացնելու համար առողջապահության նախարարությունը ձեռք է բերել համապատասխան սարքավորման երկրորդ հոսքագիծը, որը ճանապարհին է:

Առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանն էլ հավաստիացրեց, որ պատերազմի հենց առաջին օրերից իրականացվել է, 24-ժամյա ռեժիմով աշխատանք և ձեռքով արվող որոշ գործողություններ ավտոտմատացրել են:

«Նոր հոսքագիծը թույլ կտա կրկնապատկել մեր հզորությունները: Նաև դրան զուգահեռ այլ գործընթացներ էլ են արվում: Դա շատ բարդ, բազմաբաղադրիչ գործընթաց է, դրանով է պայմանավորված թվացյալ դանդաղությունը: Թվերով մենք շատ մեծ ծավալ ենք իրականացրել, մոտ 10 անգամ ավելի շատ հետազոտություն է արվում, քան մինչև դա»,- հայտնեց առողջապահության նախարարը: