Անցյալ շաբաթավերջին Գյումրի կատարած աշխատանքային այցի ընթացքում Հանրապետության նախագահ Արմեն Սարգսյանը հանդիպել է հասարակայնության ներկայացուցիչների հետ և քննարկել երկրում ստեղծված իրավիճակը: Այս մասին հայտնում են ՀՀ նախագահի աշխատակազմից։

Առաջնային համարելով երկրի շահը՝ նախագահը մասնավորապես ընդգծել է. «Ինձ համար կարևոր է, որ երկիրը գոնե մի քիչ դնենք ճիշտ ճանապարհի վրա»։ Նախագահ Սարգսյանը նշել է, որ հանդիպել է վարչապետին, նաև ընդդիմախոսներին, շարունակելու է հանդիպել և փորձելու է բոլորին բերել մի սեղանի շուրջ։ «Առաջին օրվանից, որպես նախագահ, առաջարկել եմ լուծում, որը շատ պարզ է և հասարակ՝ կառավարությունը հրաժարական է տալիս, որովհետև շատ դժվար է շարունակել, երբ պարտվել ես,-ասել է նախագահ Սարգսյանը։ -Ընդ որում, եթե կառավարությունն ընդհանրապես մեղք էլ չունենար, մեկ է, այդ էջը պետք է փակել ու նորից սկսել, որպեսզի հույս տալ, քանի որ մարդիկ հույսով են ապրում։ 1990-ականների սկզբին ոչ գազ կար, ոչ փայտ կար, մարդիկ սոված էին, բայց հույս ունեին, որ կհաղթենք պատերազմը, պետություն կունենանք և այլն։

Երկիրն առաջ տանելու հսկայական ներուժ ունենք։ Եվ եթե այսօր չարթնանանք, չորոշենք մեր «նավթը», մեր հարստությունն օգտագործել, որը դուք եք, մենք ենք, սրանից 5-10 տարի հետո ավելի մեծ պարտություն ենք կրելու։ Մենք այն շատ քիչ ազգերից ենք, որ փոքր պետություն ենք, բայց գլոբալ ազգ, պետք է կարողանանք օգտագործել այդ առավելությունը։

Այս երկուսուկես տարում ինձ համար ամենադժվար բանը եղել է այն, որ ես ամեն օր աշխատել եմ, բայց իմ հնարավորությունների երևի հինգ տոկոսի չափն եմ տվել այս երկրին՝ ես գործադիր նախագահ չեմ։ Իմ միակ գործիքն իմ խոսքն է, իսկ խոսքը՝ մարդկանց հույս տալը։ Իմ երազանքն է՝ ստեղծել պայմաններ, որ հաջորդ սերունդն իր մտածելակերպով, վերաբերմունքով, մշակույթով, նվիրվածությամբ, ազնվությամբ գա իշխանության, և այդ մարդիկ 10, 20 տարի առաջ տանեն երկիրը»։

Հանդիպման մասնակիցներն իրենց տարաբնույթ հարցերն են ուղղել Հանրապետության նախագահին։

«Մենք ունե՞նք առաջիկա ծրագրեր, քայլեր։ Հիմա պետության փրկության հարցն է դրված… »․ մասնակիցներից մեկի այս հարցադրմանը պատասխանելով՝ նախագահ Սարգսյանը մասնավորապես նշել է․ «Ես իմ կարծիքն արտահայտել եմ։ Կա իրավական մեկ ճանապարհ։ Ինչու՞ է անհրաժեշտ, որ կառավարությունը փոխվի։ Սա նախ և առաջ հենց վարչապետին է պետք։ Սրանից հետո ամեն օր խնդիրներ են լինելու, տեղահանվածների, ուտելիքի, վառելիքի, կորոնավիրուսի և ուրիշ հազար ու մի խնդիրներ։ Այս երեխաները, որ վիրավոր վերադարձել են, վաղը որտե՞ղ են աշխատելու, ո՞ր տնտեսության մեջ։ Բնական է՝ այդ բոլոր հարցերը ուղղվելու են կառավարությանը։

Եթե մենք ուզում ենք ունենալ նորմալ ընտրություններ, պետք է Ընտրական օրենսգիրքը փոխենք, Սահմանադրության մեջ փոփոխություն պետք է անենք։ Միակ ձևն այն է, որ պրոֆեսիոնալ կառավարություն լինի, իսկ մնացած բոլոր քաղաքական գործիչները թող պատրաստվեն ընտրություններին՝ մեկ կամ մեկուկես տարի հետո։ Այս մարդիկ պետք է ժամանակ ունենան, որ իրենց կոնսոլիդացնեն, մեջտեղ գան նոր առաջնորդներ, հատկապես երիտասարդները։

Մեկ բան հստակ է՝ չպետք է սուտ խոսենք, չենք կարող ասել՝ ընտրություններ արեցինք, բայց չանենք, կառավարություն ունենք, որին վստահում ենք, բայց իրականում չենք վստահում, Սահմանադրություն ունենք, որ ուրախ ենք, բայց իրականում ուրախ չենք, Ընտրական օրենսգիրք ունենք… Մենք պետք է Ընտրական օրենսգիրքը փոխենք այնպես, որ հավասարակշռված լինի։ Պետք է ձեր ընտրած պատգամավորին ճանաչեք անձամբ։ Նա պետք է պարտավոր լինի հանդիպել իր ընտրողների հետ, ներկայացնել իր արածները։

Մենք պետք է ունենանք ժամանակ, որ փոփոխություններ անենք։ Միևնույն ժամանակ, այսօր մեզ պետք է շատ արագ վերադարձնել հաղթական ոգին»։

«Ի՞նչ անեմ ես, որպես ուսուցիչ, այսօրվա իրականության մեջ»․ հանդիպմանը ներկա մանկավարժներից մեկի հնչեցրած այս հարցադրմանն ի պատասխան՝ նախագահն ասել է, որ ուսուցիչն անում է ամենակարևոր բաներից մեկը՝ երեխաներին է կրթում։ «Այդ երեխաները 10, 20 տարի հետո գուցե նույնիսկ չեն իմանալու՝ այսօր ինչ է կատարվել, մեր երիտասարդներից շատերը չեն հիշում 1988-ը կամ 1990-ականների պատերազմը ։ Սակայն շատ էական է, որ այդ երեխաները, որոնք այսօր ձեր աշակերտներն են, լինեն առողջ և՛ մարմնով, և՛ հոգով ու ճիշտ գիտելիք ստանան,-ասել է նախագահը։ -Դուք ամենակարևոր գործերից մեկն եք անում երկիրն առաջ տանելու համար։ Մեր բոլոր փոփոխությունները պետք է դպրոցից սկսվեն։ Ուսուցիչ բառն ինձ համար նույնքան կարևոր է, ինչպես Գյումրիի համար վարպետն է կամ ուստան։ Վարպետը կամ ուստան միայն այն մարդը չէ, որ ատաղձագործ է, նա նաև մեկն է, որ աշակերտներ ունի, դպրոց է սարքում։ Դուք ձեր գործի վարպետը կամ ուստան եք։

Կա երկու շատ կարևոր խնդիր՝ մարդկանց առողջությունը և կրթությունը, մնացած ամեն ինչը դրանց հետևանքն է։ Դուք առաջնագծում եք գտնվում, պետք է ամեն ինչ անեք, որ երեխաները լավ կրթություն ստանան, ինչքան էլ դժվար լինի, ինչքան էլ այն դասագրքերը, որ օգտագործում եք, լավը չեն։

Կրթությունն ամենակարևոր բանն է։ Նորից եմ ասում՝ դուք պետք է անեք այն, ինչ անում եք։ Դուք պետք է շարունակեք կրթել երեխաներին, որովհետև ուրիշ ճանապարհ չկա։

Դուք չեք պատկերացնում մեր փոսի խորությունը, բայց միևնույնն է, այդ երեխաները չպետք է տանջվեն, նրանք պետք է կրթություն ստանան»։

Ադրբեջանական շարասյունները Ակնա (Աղդամ)-Ստեփանակերտ-Շուշի, Կարմիր Շուկա-Շոշ-Շուշի, Քաշաթաղի շրջան-Շուշի ճանապարհով անարգել շարժեր են իրականացնում։ Այս մասին ֆեսբուքյան իր էջում գրել է «Հենակետ» վերլուծական կենտրոն ՀԿ ղեկավար Տիգրան Աբրահամյանը եւ կից լուսանկար հրապարակել՝ Շոշ-Կարմիր Շուկա ճանապարհին վնասված մեքենայից։

«Ադրբեջանական շարասյունները Ակնա (Աղդամ)-Ստեփանակերտ-Շուշի, Կարմիր Շուկա-Շոշ-Շուշի, Քաշաթաղի շրջան-Շուշի ճանապարհով անարգել շարժեր են իրականացնում։

Ճիշտ է՝ դրանք տեղի են ունենում հիմնականում ռուսական խաղաղապահ զորախմբի պարեկային խմբերի ուղեկցությամբ, սակայն դա որոշ դեպքերում չի խանգարում ադրբեջանցիներին, որպեսզի ճանապարհի տարբեր հատվածներում, մեղմ ասած, անհարմարություններ պատճառեն արցախցիներին։

Վերջին օրերին ակտիվացել է համացանցում շրջող տարբեր տեսանյութերի շրջանառումը, որտեղ ակնհայտ երեւում է հայկական պետհամարանիշով մեքենաների նկատմամբ իրականացվող սանձարձակությունները։

Գրառմանս կից ներկայացված լուսանկարում մեր հայրենակցի վնասված մեքենան է, դեպքը տեղի է ունեցել մի քանի օր առաջ, Շոշ-Կարմիր Շուկա ճանապարհին։

Ո՞վ է զբաղվում կամ զբաղվելու այսպիսի խնդիրներով, կա՞ ՀՀ-ում կամ Արցախում մի պաշտոնյա, ով ռուսական կողմի հետ կարգավորելու է նմանատիպ խնդիրները։

Վերջապես ե՞րբ է կանոնակարգելու ադրբեջանցիների շարժերը եւ որտե՞ղ է ամրագրած, որ դրանք պետք է լինեն Արցախի մայրուղիներով։

Ո՞վ է փոխհատուցելու արցախցիներին պատճառված գույքային եւ բարոյական վնասները, դեռ որքա՞ն պետք է հանդուրժի արցախցին ադրբեջանցիների՝ արդեն ամենօրյա դարձող տհաճ ներկայությունը։

Այս «ջայլամային քաղաքականությունը» ծանր հետեւանքներ է ունենալու»,- գրել է նա։

Տարոն Հովհաննիսյանի դիտարկմամբ` Տող գյուղը ոչ միայն օկուպացված է ադրբեջանական ԶՈւ կողմից, այլև Արցախի ՊԲ մոտակա դիրքերից ուղիղ գծով շուրջ 15 կմ հեռավորության վրա է գտնվում, իսկ ճանապարհով ավելի երկար, և Կարմիր շուկայի ու Տողի միջև ընկած տարածքում ադրբեջանցիներն օկուպացրել են ևս 7-8 բնակավայր, այսինքն` նրանց տեղեկատվության համաձայն բախումը գրանցվել է ոչ թե Տողում, այլ ավելի հետ, դեպի Հադրութ տանող հատվածում։

«Հասկանալի է, որ հայկական կողմն այդտեղից չէր կարող որևէ հստակ տվյալ ունենալ։ Եթե հաշվի առնենք այն հանգամանքը, որ այդ հատվածից կար վեց փրկված զինծառայող, որոնք նշել էին, որ սկզբնական ժամանակահատվածում իրենց հետ եղել են այլ զինծառայողներ ու բաժանվել տարբեր խմբերի, և եթե հաշվի առնենք ադրբեջանցիների տարածած տեղեկատվությունը, ըստ որի` վեց հայ զինծառայող զոհվել է, վեցը գերեվարվել, ապա ստացվում է նույն համամասնությունը, ինչը հավանական է դարձնում վարկածն առ այն, որ եղել են զինվորականների տարբեր խմբեր, որոնցից մեկն էլ բախվել էր ադրբեջանական ստորաբաժանման հետ»,– նշեց վերլուծաբանը։

Հովհաննիսյանն աբսուրդ համարեց ադրբեջանական կողմի այն հայտարարությունը, ըստ որի`խումբը հայական ԶՈւ ստորաբաժանումներից մեկն էր, որն անցել էր հարձակման։ Ըստ նրա`հայ զինվորականները չէին կարող թշնամու թիկունքում խորանալ 15-20 կմ, երբ այդ ճանապարհին կան մի շարք օկուպացված բնակավայրեր, իսկ եթե դա փրկված խմբերից մեկն էր, ապա այն շրջափակման մեջ էր հայտնվել հոկտեմբերի 10-ից հետո։ 

«Այսինքն` 2,5 ամիս շրջափակման մեջ հայտնված փոքրաթիվ խումբը չէր կարող հարձակվել ադրբեջանական ստորաբաժանումների վրա, որովհետև դրան պատրաստ չէր թե՛ ֆիզիկապես, թե՛ զինամթերքի ու քանակի առումով, հետևաբար միակ հավանական վարկածը մնում է այն, որ նախապես վեց զինծառայողների փրկվելուց հետո ադրբեջանցիները սկսել են մաքրել տարածքը` այլ խմբեր հայտնաբերելու նպատակով»,– նշեց վերլուծաբանը։ 

Հովհաննիսյանի կարծիքով` ֆունկցիոնալ առումով Արցախի ՊԲ–ն և ՀՀ ՊՆ–ն խիստ սահմանափակված են այդ տարածքներում ինչ–որ գործողություններ անելու համար, և միակ հավանական տարբերակը մնում է ակտիվ, սերտ աշխատանքը ռուսաստանյան կողմի, ռուս խաղաղապահների հետ, որպեսզի նրանց միջնորդությամբ իրականացվեն ակտիվ որոնողական աշխատանքներ` հնարավոր փրկված խմբերին շուտափույթ հայտնաբերելու և տեղանքից դուրս բերելու համար։ 

«Պետք է անկեղծ լինեմ, իհարկե կարող էինք խուսափել պատերազմից։ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքական իշխանությունը՝ ի դեմս Նիկոլ Փաշինյանի սխալ քաղաքականություն էր վարում»,-Արցախի Հանրային հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում հայտարարել է Արցախի Անվտանգության խորհրդի քարտուղար, Արցախի հերոս Վիտալի Բալասանյանը։

Նա ընդգծել է, որ անհրաժեշտ էր Արցախն իր անկախ քաղաքականությունը վարի՝ իհարկե համագործակցելով, համաձայնեցնելով Հայաստանի ռազմաքաղաքական վերնախավի հետ։

«Սա մենք չկարողացանք անել։ Հայաստանի քաղաքական իշխանության վարած սխալ քաղաքականության այլընտրանքը պատերազմն էր Ադրբեջանի ու Թուրքիայի դեմ»,-նշեց Բալասանյանը՝ ավելացնելով, որ Հայաստանի ու Ռուսաստանի հարաբերությունները բարվոք գնահատել չի կարող, մինչդեռ պետք էր ճկուն քաղաքականություն թե ռազմավարական գործընկեր Ռուսաստանի, թե մեր հարևան  Իրանի հետ։

Նրա խոսքով, հիմա պետք է ճիշտ վերլուծություններ արվեն, դասեր քաղվեն՝ որպես սուբյեկտ հանդես գալու համար։ 

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում։

ՀՀ ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է.

Սեյրան Օհանյանի կողմից գլխավորած պաշտոնաթող գեներալների տարածած հայտարարությունից հետո Հանրային հեռուստաընկերության հաղորդավար Պետրոս Ղազարյանին առաջարկել եմ Հանրային հեռուստաընկերության եթերում ցանկացած ձևաչափով բանավեճ կազմակերպել՝ իմ, Արցախի ազգային անվտանգության խորհրդի նախկին քարտուղար Սամվել Բաբայանի և 2008-2016թթ. ՀՀ պաշտպանության նախարարի պաշտոնը զբաղեցրած Սեյրան Օհանյանի մասնակցությամբ: Սամվել Բաբայանը ընդունել էր բանավեճին մասնակցելու հրավերը, իսկ Սեյրան Օհանյանը հրաժարվել էր մասնակցել՝ պատճառաբանելով, որ ինչ-որ խանգարող հանգամանքներ կան:
Որպես կառավարության հրաժարականը պահանջող պաշտոնաթող գեներալների ցուցակը գլխավորող՝ Սեյրան Օհանյանին նորից առաջարկում եմ ընդունել իմ առաջարկը և նույն ձևաչափով քննարկել մեր բանակի պարտության խորքային պատճառները, իսկ քննարկումից առաջ խնդրում եմ պարոն Օհանյանին ներկայացնել պաշտոնաթող գեներալների հավաքական տեսակետը՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ նրանք մասնակցել են Արցախյան առաջին պատերազմի հաղթանակների կերտմանը՝ չնայած բոլորը այդ ժամանակ ունեցել են ավելի ցածր ուսադիրներ:
Մեզանից յուրաքանչյուրը պետք է գիտակցի պարտության խորքային պատճառները, հատկապես նրա անշրջելի ընթացքը վերջին 20 տարիների ընթացքում: Խիզախություն պետք է ունենալ դա ընդունելու և պատասխանատվություն կրելու համար: Եվ եթե այս խնդիրը չլուծվի, սերունդների դատին ենք թողնելու դավաճանների անվերջ փնտրտուքը, իսկ դա մեզ զրկելու է բանակի ապագային միտված հեռանկարը կառուցելուց:
<<Ես իմ գեներшլներին թույլ տվեցի հարստանալ ու շռայլ կյանքով ապրել , հետո նրանց մոտ կորավ կռվելnւ ցանկությունը և վшխեցшն դաշտում ընկնելnւց և շռայլ կյանքից զրկվելուց>> . Նապոլեոն Բոնապարտ։

Զոհված ոստիկանների իրական թիվը թաքցրել են, ինձ պետք է պատասխան տան, որովհետև նրանք իմ տղաներն էին։ Այս մասին Սուրբ Գայանե եկեղեցու բակում լրագրողների հետ զրույցում ասաց ՀՀ նախկին ոստիկանապետ Վլադիմիր Գասպարյանը։

Անդրադառնալով Շուշիում ոստիկանների մահվան մասին վերջին օրերի աղմկահարույց տեղեկություններին՝ Վլադիմիր Գասպարյանն ասաց, որ ինքն այդ հարցում պահանջատեր է։

«Ես եղել եմ այնտեղ, ես գիտեմ՝ ինչ է այնտեղ կատարվել։ Դրա պատասխանները պահանջելու եմ ուշ, թե շուտ. կարծում եմ՝ շուտ։ Չէի ասի՝ խաբեությամբ տարել են։ Բանակը կորցրել էր իր կառավարումը, չէր կառավարվում, որովհետև երբ սպաների, գեներալների գործունեության մեջ քաղաքացիներ են մտնում և քմահաճույքներ են իրականացնում, մարդկանց հոգին փառավորվում է, երբ ոստիկաններ են ծեծում, դա այդ հոգուն փառավորվելու շարունակությունն է։ Ինձ պետք է պատասխան տան, որովհետև իմ տղաներն են, երկար տարիներ նրանց հետ եմ եղել»,–ասաց Գասպարյանը։

Նա նաև ընդգծեց, որ զոհված ոստիկաններին գաղտագողի են հուղարկավորել։

Ավելին ասեմ, դեռ մի կողմ, որ թաքցրել են, բայց որ այդ տղաներին առանց ռազմական, զինվորական հարգանքի տուրք մատուցելու, գաղտագողի են հուղարկավորել։ Կարծում եմ՝ ամբողջ համակարգի համար պետք է վիրավորական լինի։ Նույնիսկ անունները չեն ասել»,– ասաց նախկին ոստիկանապետը։

Անդրադառնալով վերջին օրերին ուժային կառույցների աշխատանքին, Գասպարյանը շեշտեց, որ դրանք պետք է լինեն իրենց տեղում և գործեն օրենքի սահմաններում։

Նրա խոսքով` այժմ ոստիկանները ոչ միայն ապօրինի հրամաններ, այլև քմահաճույքներ են կատարում։

Գասպարյանը անդրադարձավ նաև այն տեղեկություններին, թե Նիկոլ Փաշինյանին՝ Արցախը հանձնելու համար 5 միլիարդ դոլարի առաջարկություն է արվել Ադրբեջանի կողմից։

«Ես գիտեմ, որ 6 միլիարդ է, գիտեմ, որ դեռ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ժամանակ այդ 6 միլիարդի խոսակցությունը եղել է, եղել է և երկրորդ, և երրորդ նախագահների ժամանակ։ Դրան հավատալ կամ չհավատալու խնդիր չկա, պետք է քննություն լինի։ Ակնկալում եմ, որ դատախազությունը պետք է ղեկավարվի օրենքով, այլ ոչ թե քմահաճույքներով»,–ասաց նա։

Արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու նպատակով խորհրդարանական և արտախորհրդարանական ուժերի հետ քննարկումներ անցկացնելու հրավերը գործող վարչապետի պահուստային տարբերակներից մեկն է։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը` մեկնաբանելով Նիկոլ Փաշինյանի այն գրառումը, որով կառավարության ղեկավարը երկխոսության է հրավիրում քաղաքական ուժերի ներկայացուցիչներին արտահերթ ընտրություններ կազմակերպելու համար։

«Սա Նիկոլ Փաշինյանի արսենալում եղած տարբերակներից մեկն էր, մի քանի տարբերակ էլ կար, այսինքն` կարող էր նաև միջանկյալ քայլի դիմել»,- ասաց նա։

Միջանկյալ քայլերից մեկն էլ, ըստ Հակոբյանի, ԱԺ խոսնակ Արարատ Միրզոյանին վարչապետ առաջադրելն էր։ Վերջին շրջանում լրատվամիջոցները գրում էին, թե չի բացառվոււմ, որ իշխող քաղաքական թիմը կարող է վարչապետի պաշտոնում սեփական թեկնածուին առաջադրել։ 

Թե ինչու վարչապետն, ի վերջո, այս տարբերակին հանգեց, դժվար է ասել, բայց մեկ բան ակնհայտ է`գործընթացները, որոնց ականատես ենք լինում և դեռ կլինենք ապագայում, միայն փողոցում կատարվող իրադարձությունների արդյունք չեն։  Եվ եթե արտահերթ ընտրություններն այնուամենայնիվ անցկացվեն, որոշ իրողությունների հետ ստիպված կլինեն հաշվի նստել։

«Կարծում եմ` այս անգամ հաշվի կառնեն ընտրողի վիճակը, հասարակության շրջանում դեգրադացման աստիճանը, կներեք իհարկե, բայց դա փաստ է, և 2018 թվականի իրադարձությունների դառը փորձը և արդյունքները, որին հիմա ականատես ենք լինում»,- նշեց Հակոբյանը։

Արտահերթ ընտրությունների գնալու դեպքում էլ, ըստ քաղտեխնոլոգի, երկրի ղեկավարի թիվ մեկ խնդիրը սեփական անձի, հարազատների ու քաղաքական թիմի անվտանգությունն ապահովելն է։ 

«Իր և իր մերձավորների անվտանգության երաշխիքները դեռևս անորոշ են, ներառյալ նաև ֆիզիկական անվտանգության խնդիրը, հաշվի առնելով` ինչ կոչեր են հնչում, ինչ տրամադրություններ կան թե՛ Հայաստանում, թե՛ սփյուռքում»,- ընդգծեց մասնագետը։ 

Հակոբյանը համոզված է՝ եթե Փաշինյանն ու նրա մերձավոր շրջապատն անվտանգության երաշխիքներ ունենային, ապա վարչապետի պաշտոնավարումը երկարաձգելու խնդիր չէր առաջանա, և Փաշինյաննն էլ կբռներ այն նույն ուղին, որով 1997-ին անցավ Հայաստանի առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը։

Պատկերացնում եք, մոտալուտ մեծ պատերազմի և դրա մանրամասն նկարագրության վերաբերյալ ստանալով նամակ ՀԱՊԿ-ից՝ Հայաստանում պաշտպանության ոլորտի քաղաքականության հիմնական ուղղությունները սահմանող պետական մարմինը՝ Անվտանգության խորհուրդը, դրևորել է անգործություն եւ անտարբերություն։

Այդ դեպքում, ո՞ր պետական մարմինն է քննարկել ՀԱՊԿ-ից կողմից առաջարկված ռազմական և ռազմաքաղաքական օգնություն խնդրելու չափը եւ շրջանակները, նամակում նկարագրված վտանգների շուրջ անհրաժեշտ նախաձեռնվելիք քայլերը։ Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է սահմանադրական իրավունքի մասնագետ Գոհար Մելոյանը։

«ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի նամակի հետքերով
Սույն թվականի սեպտեմբերի 1-ին ՀՀ իշխանություններին հասցեագրված ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի նամակի կապակցությամբ չի հրավիրել ՀՀ անվտանգության խորհրդի նիստ ՀՀ վարչապետի և անվտանգության խորհրդի գրասենյակների պաշտոնական կայքերի ուսումնասիրությունից պարզ է դառնում, որ սույն թվականի սեպտեմբեր ամսին անվտանգության խորհրդի 1-ին նիստը հրավիրվել է միայն սեպտեմբերի 27-ին՝ Արցախյան երկրորդ պատերազմի մեկնարկի կապակցությամբ։

Այսինքն՝ ՀՀ իշխանությունները սույն թվականի սեպտեմբերի 1-ին, ՀԱՊԿ-ի կողմից նախազգուշացվելով՝Ադրբեջանի կողմից մոտալուտ ժամկետներում նոր պատերազմ սանձազերծելու բարձր հավանականության,այդ պատերազմում Թուրքիայի և վարձկան ահաբեկիչների ակտիվ մասնակցության մասին,ինչպես նաև ստանալով հնարավորություն, ՀՀ զինված ուժերի մարտունակությունը բարձրացնելու նպատակով, ներկայացնելու ռազմական և ռազմաքաղաքական օգնության վերաբերյալ առաջարկներ (տես՝ օպերատիվ հանձնարակականի V-րդ գլխի 2-րդ կետի «վ» ենթակետը), վերոնշյալ փաստաթղթի շուրջ չեն հրավիրել Անվտանգության խորհրդի նիստ։

Պատկերացնում եք, մոտալուտ մեծ պատերազմի և դրա մանրամասն նկարագրության վերաբերյալ ստանալով նամակ ՀԱՊԿ-ից՝ Հայաստանում պաշտպանության ոլորտի քաղաքականության հիմնական ուղղությունները սահմանող պետական մարմինը՝ Անվտանգության խորհուրդը, դրևորել է անգործություն եւ անտարբերություն։
Այդ դեպքում, ո՞ր պետական մարմինն է քննարկել ՀԱՊԿ-ից կողմից առաջարկված ռազմական և ռազմաքաղաքական օգնություն խնդրելու չափը եւ շրջանակները, նամակում նկարագրված վտանգների շուրջ անհրաժեշտ նախաձեռնվելիք քայլերը։

Ի՞նչ է սա՝ հանցավոր անգործություն, թե պետական դավաճանություն։

Հ. գ. Ի դեպ՝ հանցավոր անգործությունը գնալով հավասարվում է անհավանականության ժանրին»,֊գրել է Մելոյանը։

ՀՀ Անվտանգության խորհուրդն անդրադարձել է Միքայել Մինասյանի այն հայտարարությանը, թե ՀԱՊԿ-ի գլխավոր քարտուղարը պատերազմից 26 օր առաջ անուղղակիորեն զգուշացրել է այդ մասին՝ ՀՀ ԱԽ քարտուղարին ուղղված նամակում։ ԱԽ ֆեյսբուքյան էջում տեղադրված հայտարարությունը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ։

Սույն թվականի դեկտեմբերի 26-ին Սերժ Սարգսյանի փեսա, ինչպես նաև Վատիկանում ՀՀ նախկին դեսպան Միքայել Մինասյանը ֆեյսբուքյան իր էջում հրապարակել է ՀՀ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանին ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասի կողմից ս.թ. սեպտեմբերի 1-ին ուղղված իբր «գաղտնի» գրության պատճենը: Չմանրամասնելով Մ. Մինասյանի կողմից այդ գրության հետքերով արված անհեթեթ և իրականությունից կտրված մեկնաբանությունները, որոնք նպատակ են հետապնդում ապակողմնորոշելու հայ հանրությանը՝ հերթական վարժանքների պլանը ներկայացնելով իբրև սեպտեմբերի 27-ին սկիզբ առած պատերազմական գործողությունների նախազգուշացում, հարկ ենք համարում հայտնել հետևյալը:

Ցավալի է, որ տարբերություն չի դրվում «գաղտնի» և «ծառայողական օգտագործման համար» նշագրերի միջև: Հարկ է նշել, որ եթե փաստաթուղթը ծառայողական օգտագործման համար է, ապա դրա բովանդակությունը գաղտնի չէ, ուղղակի նախատեսված է բուն նշանակությամբ օգտագործման, այլ ոչ թե հրապարակման համար, մինչդեռ փորձ է արվում այդ գրությունը ներկայացնել իբրև գաղտնի նամակ, որը թաքցվել է հայ հանրությունից:

Անդրադառնալով նշյալ գրության բովանդակությանը՝ նշենք, որ ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Ս. Զասի գրությունը վերաբերում է ՀԱՊԿ շրջանակներում անցկացվող հերթական շտաբային վարժանքների կազմակերպման և անցկացման հարցերին: Հատկանշական է, որ նման շտաբային վարժանքները և զորավարժությունները կրում են մշտական բնույթ և նախատեսվում են ՀԱՊԿ ամենամյա պլաններով: Հարկ է նաև նշել, որ հրապարակված գրությունում նշված նույնաբովանդակ զորավարժություններ են տեղի ունեցել նաև նախկինում, որտեղ մտահղացումները կազմվել են նույն սցենարով: Բացի դրանից պրն. Մինասյանը սուտ պնդումներ է անում, թե իբր նամակով ՀԱՊԿ-ին դիմելու առաջարկ է եղել։

Անվտանգության խորհրդի գրասենյակի կողմից նշյալ գրության հիման վրա իրականացվել են համապատասխան աշխատանքներ՝ շտաբային վարժանքին ՀՀ շահագրգիռ գերատեսչությունների ներկայացուցիչների մասնակցությունն ապահովելու ուղղությամբ:

Հարկ է հավելել, որ ըստ կարգի ԱԽ գրասենյակը պաշտպանության նախարարությանը, արտակարգ իրավիճակների նախարարությանը, ինչպես նաև ազգային անվտանգության ծառայությանը ներգրավել է վերոնշյալ թեմայով շտաբային վարժանքներում, որը կայացել է հեռավար եղանակով՝ տեսակոնֆերանսի միջոցով։ Շտաբային վարժանքի արդյունքներով ՀԱՊԿ պաշտոնական կայքում տեղադրվել է միջոցառման մասին պատմող նյութ, որին կարելի է ծանոթանալ հետևյալ հղումով»,-նշված է ԱԽ հայտարարության մեջ։

Հիշեցնենք՝ Միքայել Մինասյանը  մասնավորապես նշել էր, որ Զասը նամակում նկարագրում է այն պատերազմը, որին պետք է պատրաստվի Հայաստանը, և կոչ է անում ՀԱՊԿ–ին դիմել պատերազմը սկսվելուց առաջ, որովհետև, ըստ այդ փաստաթղթի, Հայաստանն անկարող էր դիմանալ պատերազմին, որը նկարագրված էր ՀԱՊԿ գաղտնի նամակում։

Կորոնավիրուսով պայմանավորված սահմանափակումները ողջ աշխարհում շարունակվում են։ Պարբերաբար կրկնվող լոքդաուններին զուգահեռ՝ որոշ երկրներ փոխում են տվյալ երկիր մուտքերի և ելքերի քաղաքականությունը։

Հայաստանի Հանրապետությունը վերացրել է դեպի Հայաստան մուտքի արգելքները, սակայն պարտադիր է, որ կա՛մ մուտք գործելուց առավելագույնը 72 ժամ առաջ հանձնել կորոնավիրուսի ՊՇՌ թեստ, կա՛մ այն հանձնել օդանավակայանում։

Իսկ ՀՀ քաղաքացիների մուտքը բազմաթիվ երկրներ շարունակում է արգելված մնալ կամ թույլատրվում է միայն բացառիկ դեպքերում՝ կախված տվյալ երկրի վարած քաղաքականությունից։

Ստորև ներկայացնում ենք, թե որ երկրներ մուտքի իրավունք ունեն Հայաստանի քաղաքացիները և որ դեպքերում։

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ մուտքի արգելքը վերացված է՝ բացառությամբ մի քանի երկրների քաղաքացիների և այն անձանց, որոնք ԱՄՆ մուտք գործելուց առաջ գտնվել են այդ երկրներում։ Այսպես, ՀՀ քաղաքացիները առանց արգելքի կարող են մուտք գործել ԱՄՆ, եթե վերջին երկու շաբաթների ընթացքում չեն այցելել Իրան, Շենգեն գոտի, Չինաստան, Մեծ Բրիտանիա և մի քանի այլ երկրներ։

Օտարերկրյա քաղաքացիների մուտքը Կանադա սահմանափակված է՝ բացառությամբ մի շարք դեպքերի․ մուտք գործել կարող են ՀՀ այն քաղաքացիները, որոնք Կանադայի քաղաքացիություն ունեցող անձի ընտանիքի անդամ են, ունեն Կանադայում ապրելու կամ աշխատելու իրավունք։ Որոշ դեպքերում մուտքը թույլատրվում է նաև միջազգային ուսանողներին։

Մուտքի սահմանափակումներ չկան դեպի Իրանի Իսլամական Հանրապետություն։ Հայ-իրանական ցամաքային սահմանը, սակայն, բաց է միայն բեռնափոխադրումների համար։

Եվրոպական Միությունն ունի որոշակի միասնական հայեցակարգ՝ տեղաշարժի սահմանափակումների վերաբերյալ։ ԵՄ Անդամ երկրները, սակայն, իրենք են կարգավորում երրորդ երկրների մուտքը։ Օրինակ, Հայաստանը բարձր ռիսկայնության գոտում է՝ ըստ Գերմանիայի կարգավորումների, ըստ այդմ՝ երկիր մուտք գործելու դեպքում պարտադիր է 10-օրյա ինքնամեկուսացումը։

Ֆրանսիա ՀՀ քաղաքացիները կարող են մուտք գործել միայն առանձին դեպքերում։ Ավստրիա մուտք գործելու համար ՀՀ քաղաքացիները պարտավոր են հանձնել կորոնավիրուսի թեստ և անցնել 10-օրյա մեկուսացման շրջան։

Սահմանափակումներն Իտալիայում ավելի խիստ են․ երրորդ երկրների քաղաքացիները (այդ թվում՝ ԵՄ անդամ) Իտալիա մուտք գործել կարող են միայն հատուկ դեպքերում։ Իսպանիա մուտք գործելու համար անհրաժեշտ է հանձնել կորոնավիրուսի ՊՇՌ թեստ։

Առանձին դեպքերում ՀՀ քաղաքացիները կարող են մուտք գործել մի շարք երկրներ՝ Պորտուգալիա, Լեհաստան, Շվեդիա, Նիդեռլանդներ, Խորվաթիա և այլն։

Միայն բացառիկ դեպքերում ՀՀ քաղաքացիները կարող են մուտք գործել Չեխիա։ Ռումինիա մուտք գործելու համար պարտադիր է մինչև երկու շաբաթ ինքնամեկուսացումը։

Դանիա մուտք գործել երրորդ երկրների քաղաքացիները կարող են կոնկրետ դեպքերում, պարտադիր է կորոնավիրուսի թեստի բացասական պատասխանը։ Տեղաշարժի 14-օրյա սահմանափակման պայմանով թույլատրվում է ՀՀ քաղաքացիների (ոչ ԵՄ անդամ երկրների քաղաքացիների) մուտքը դեպի Իռլանդիա։ Հայաստանի քաղաքացիների համար նոյեմբերի 23-ից վերացվել է Շվեյցարիա մուտք գործելու դեպքում անհրաժեշտ տասնօրյա կարանտինը, այսինքն՝ ՀՀ քաղաքացիները կարող են մուտք գործել Շվեյցարիա առանց լրացուցիչ սահմանափակումների։

Հունաստան մուտք գործելու համար ԵՄ և Շենգեն գոտու անդամ չհամարվող երկրների քաղաքացիները (այդ թվում՝ ՀՀ) պարտավոր են ներկայացնել երկիր մուտք գործելուց առավելագույնը 72 ժամ առաջ ստացված կորոնավիրուսի PCR թեստի բացասական պատասխանը հաստատող փաստաթուղթ։ Կիպրոս մուտք գործելու համար ևս ՀՀ քաղաքացիները և թռիչքից առաջ երկու շաբաթվա ընթացքում Հայաստանում գտնված անձիք պարտավոր են հանձնել ՊՇՌ թեստ, ինչպես նաև երկու շաբաթ ինքնամեկուսանալ երկրի տարածքում։

Էստոնիա մուտք գործել կարելի է աշխատանքի և կրթության նպատակներով` 10-օրյա պարտադիր մեկուսացման պահանջով։ ՀՀ քաղաքացիները կարող են Լատվիա մուտք գործել առանց սահմանափակումների։ Լիտվա մուտք գործել ՀՀ քաղաքացիները կարող են միայն առանձին դեպքերում՝ աշխատանքի, կրթության և այլն։

Միացյալ Թագավորություն մուտք գործելու համար Հայաստանի քաղաքացիների նկատմամբ ևս արգելք չկա։ Երկիրը, սակայն, պարբերաբար թարմացնում է այն երկրների ցանկը, որտեղից Մեծ Բրիտանիա մուտք գործելու դեպքում 10-օրյա ինքնամեկուսացման պահանջ կա։ Վերջին թարմացմամբ Հայաստանը այդ ցանկում ներառված չէ։ Միևնույն ժամանակ, Մեծ Բրիտանիայում հայտնաբերված կորոնավիրուսի նոր և առավել վտանգավոր մուտացիայի պատճառով մի շարք երկրներ խստացնում են սահմանափակումները Միացյալ Թագավորության և այնտեղ այցելած քաղաքացիների նկատմամբ։

Չինաստանի դեպքում սահմանափակումները վերաբերում են մի քանի երկրների (Ֆրանսիա, Մեծ Բրիտանիա, Ուկրաինա, Ռուսաստան և այլն)։ Օտարերկրյա քաղաքացիները կարող են այցելել Չինաստան աշխատանքային վիզայի առկայության պարագայում, ինչպես նաև անձնական նպատակներով։

Իսրայելը ևս չունի առանձնահատուկ սահմանափակումներ երկիր մուտք գործելու համար՝ բացառությամբ Պաղեստինի քաղաքացիների։ Բաց են և՛ ցամաքային, և՛ օդային ուղիները։

Ուկրաինան ամեն շաբաթ թարմացնում է այն «Կանաչ» երկրների ցանկը, որոնց քաղաքացիներն առանց որևէ արգելքի կարող են մուտք գործել երկիր։ Դեկտեմբերի 25-ի դրությամբ Հայաստանն այդ ցանկում չէ․ այսինքն՝ Ուկրաինա մուտքի դեպքում ՀՀ քաղաքացին կա՛մ պետք է հանձնի PCR թեստ, կա՛մ երկու շաբաթով ինքնամեկուսանա՝ երկիր մուտք գործելուց հետո։ Օտարերկրյա, այդ թվում՝ ՀՀ քաղաքացիների համար մուտքը սահմանափակված չէ նաև Լիբանանի դեպքում։ Պարտադիր է, սակայն, բացասական PCR թեստի առկայությունը։

Հատուկ դեպքերում Հայաստանի քաղաքացիները կարող են մուտք գործել նաև Արգենտինա։ Դրա համար պարտադիր է կորոնավիրուսի թեստի բացասական պատասխանը։

Ռուսաստանի Դաշնությունը օդային սահմանները սեպտեմբերին բացել էր ԵԱՏՄ անդամ երկրների համար՝ բացառությամբ Հայաստանի։ Պատճառը երկրում կորոնավիրուսային համավարակի վիճակն էր։ Ներկայում Հայաստանից Ռուսաստան և հակառակ ուղղությամբ իրականացվում են միայն չարտերային թռիչքներ։

Վրաստանը սահմանները փակել էր դեռ տարեսկզբին։ Ամռան ամիսներին երկիրը բացեց սահմանները որոշ երկրների համար, սակայն վարակի երկրորդ ալիքի բռնկումից հետո սահմանները կրկին փակվեցին։ Այժմ օտարերկրյա քաղաքացիների մուտքը Վրաստան արգելվում է՝ բացառությամբ հատուկ դեպքերի։ Ցամաքային սահմանով դեպի Վրաստան սահմանը բաց է միայն բեռնափոխադրումների համար։

Նշենք, որ երկրները որոշակի պարբերականությամբ թարմացնում և փոփոխում են սահմանափակումների իրենց քաղաքականությունը, ինչի հետևանքով նաև Հայաստանի քաղաքացիների մուտքը դեպի տարբեր երկրներ կարող է կրկին թույլատրվել կամ արգելվել։