Կարծում եմ, որ բոլորի համար ակնհայտ է, որ Հայաստանի այսօրվա իշխանությունների գործողությունները համարժեք չեն Ադրբեջանի կողմից դրսեւորվող ագրեսիային: Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Երվանդ Բոզոյանը:

Նա նշեց, որ Հայաստանի իշխանությունը փաստացի կիսաքանդ վիճակի մեջ է, իսկ եթե հաշվի առնենք այն փաստը, որ Հայաստանը գտնվում է նախընտրական ցիկլում, ապա մեր վիճակը էլ ավելի է բարդանում:

Հիշեցնենք, որ Ադրբեջանի զինված ուժերը մայիսի 12-ի վաղ առավոտյան հատել են Հայաստանի պետական սահմանը և խորացել մինչև 3,5 կիլոմետր՝ Սյունիքի Սև լճի հարակից տարածքում։ Իսկ մայիսի 13-ին կրկին՝ «սահմանների ճշգրտման» հիմնավորմամբ, հերթական սադրանքն է իրականացրել Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ՝ փորձելով դիրքային առաջխաղացում ապահովել Վարդենիսի և Սիսիանի սահմանային հատվածներում։ Հայաստանը Ադրբեջանի զինված ուժերից պահանջել է անհապաղ վերադառնալ ելման դիրքեր և ձեռնպահ մնալ Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ ոտնձգություններից։

«Ես կարծում եմ Ադրբեջանը օգտվում է այս իրավիճակից և փորձում է մեզ փաստի առաջ կանգնեցնելով դիրքային առավելություն ստանալ սահմանամերձ գոտիներում, Հայաստանի և Ադրբեջանի նոր սահմանի ողջ երկայնքով»- շեշտել է քաղաքագետը:
Նրա արձանագրմամբ՝ առաջացել է նոր սահմանագիծ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև, որպեսզի այդ սահմանագիծը միս ու արյուն ստանա, հայկական կողմը պետք է բոլոր դիրքերը պոստ- ֆակտում իր վերահսկողության տակ վերցնի, բոլոր հնարավոր միջոցներով:

«Եթե հայկական կողմը պասիվ և կրավորական դիրքում լինի, ապա, կարծում եմ, նման միջադեպերը շարունակական բնույթ կունենան սահմանագծի ողջ երկայնքով», — նշել է Ե.Բոզոյանը՝ ընդգծելով, որ սահմանագծի դեմարկացիայի և դելիմիտացիայի գործընթացը շատ երկարատև է:

«Երբ մենք կկարողանանք սահմանի բոլոր դիրքերը պոստ-ֆակտում մեր վերահսկողության տակ վերցնել, այնտեղ մեր զինված ուժերին տեղակայել և թույլ չտալ, որ հակառակորդը չեզոք գոտում նոր դիրքեր գրավի, իրավիճակը կկայունանա: Բայց, վաղ թե ուշ դեմարկացիայի խնդիրները պետք է լուծվեն, որպեսզի Հայաստանը և Ադրբեջանը ունենան միջազգային ճանաչված սահմաններ»,- նկատել է Բոզոյանը:

Նշենք, որ Հայաստանը սահմանների ճշտման խնդիր ունի նաեւ Վրաստանի հետ եւ արդեն մի քանի տասնամյակ է, ինչ գործում է համատեղ աշխատանքային խումբ՝ դեմարկացիան իրականացնելու համար։

«Օրինակ՝ Հայաստանի և Վրաստանի սահմանների մոտավորապես 60%-ն է ճշգրտված, մնացած 40%-ը ճշգրտված չէ, չնայած նրան, որ մեր երկրների մեջ չկա որևէ պատերազմական գործողություն, և ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո անցել է 30 տարի: Նույնը կարելի է ասել Վրաստանի և Ադրբեջանի սահմանների մասին, այնտեղ էլ մոտավորապես 40%-ը ճշգրտված չէ: Այսինքն, այդ պրոցեսը կարող է տասնյակ տարիներ տևել, իմաստ չունի, որ մենք սպասենք, երբ այս գործընթացը կվերջանա: Հիմա մենք պետք է մեր զորքերը տեղակայենք սահմանագծում և թույլ չտանք, որ թշնամին չեզոք գոտում նոր դիրքային առավելություն ստանա: Դրանից հետո, մենք ամրագրելով դե-ֆակտո սահմանները կկարողանանք կառուցենք մեր դե-յուրե փաստաթղթերը», — շեշտել է Բոզոյանը:

ՀՀ պետական սահմանների մոտ իրավիճակի կտրուկ սրվելու հետեւանքով տարբեր փորձագետներ կարծիք են հայտնում, որ գուցեեւ սա կազմակերպված սադրանք է՝ արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները հետաձգելու համար։ Սակայն քաղաքագետը քիչ հավանական համարեց, որ ռազմական դրության պատճառով արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները կչեղարկվեն:

«Այս պրոցեսները վերջնական վերահսկողությունից դուրս չեն գա: Այսպիսի սցենարը կարող է իրականություն դառնալ միայն այն դեպքում, եթե լայնածավալ ռազմական գործողություններ սկսվեն, ինչը քիչ հավանական է»,- շեշտել է Բոզոյանը:

ԱՀ նախագահի նախկին խորհրդական Տիգրան Աբրահամյանը գրում է․

«Իշխանասարի շուրջ ստեղծված իրադրության առաջնային հարցերից է հասկանալ, թե ինչպե՞ս է հաջողվել այդքան մեծ քանակությամբ ադրբեջանական զորքերին աննկատ ոչ միայն մոտենալ սահմանագծին, այլ մուտք գործել Հայաստանի Հանրապետության տարածք։

Երկրորդ, ո՞վ է պատասխանատու սահմանագծի այդ ուղղությամբ պահպանության/պաշտպանության իրականացման համար, ինչո՞ւ ժամանակին անհրաժեշտ պաշտպանական համակարգեր չեն ներդրվել։
Գլխավորը՝ արդյո՞ք քաղաքական որոշման արդյունք չէ առաջնագծի այդ ուղղությունը «բաց պահելը», թե՞ մարտական խնդիր իջեցվել է, սակայն անհրաժեշտ աշխատանքներ չեն իրականացվել։

Մի շարք կարևոր հարցերի պատասխան, հստակություն չկա։

Կարծում եմ՝ առաջին իսկ հարմար պահին, պետք է իրավական գործընթաց սկսել՝ պարզելու գործընթացի բոլոր մեղավորներին և պատասխանատուներին։

Քաղաքական իշխանության պատասխանատվության հարցը նույնիսկ քննարկման չեմ էլ ենթարկում, այդ մասով ամեն ինչ պարզ է՝ ցանկացած պարագայում գլխավոր պատասխանատուն երկրի վարչապետն է, իսկ մնացածի մեղավորության չափաբաժինը կիմանանք համապատասխան իրավական գործընթացներից հետո»։

Վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ կառավարությունում տեղի է ունեցել Անվտանգության խորհրդի արտահերթ նիստ:

Նիկոլ Փաշինյանը հանդես է եկել հայտարարությամբ, որում, մասնավորապես, նշել է.

«Անվտանգության խորհրդի հարգելի անդամներ,

Սիրելի հայրենակիցներ,

Արդեն երկրորդ օրն է Սյունիքի մարզի Սև լճի շուրջ և մերձակա տարածքներում պայթյունավտանգ իրավիճակ է: Պատճառն այն է, որ Ադրբեջանի զինված ուժերի զինծառայողների որոշ խմբեր հատել են Հայաստանի պետական սահմանը և Սև լիճը պարփակելուն ուղղված գործողություններ են արել: Հայաստանի զինված ուժերը մարտավարական բնույթի հակագործողություններ են իրականացրել: Հարակից որոշ տարածքներում դիրքավորված ադրբեջանցիները մեր զինուժի մարտավարական հակագործողությունների արդյունքում հեռացել են զբաղեցրած բնագծերից: Ոչ Հայաստանի, ոչ Ադրբեջանի զինուժի ներկայացուցիչների կողմից այս պահի դրությամբ հրազենի կամ այլ զինատեսակի կիրառման դեպք չի գրանցվել:

Այնուամենայնիվ, ադրբեջանական զինուժի շուրջ 250 ներկայացուցիչներ այս պահին շարունակում են գտնվել մեր պետական սահմաններից ներս՝ Սյունիքի և Գեղարքունիքի մարզերի որոշ հատվածներում: Իրադրության խորը և համակողմանի գնահատումն ակնհայտ է դարձնում, որ ադրբեջանցիների իրականացրածը սադրանք է, որը կարող է ունենալ շատ ավելի ընդարձակ ռազմաքաղաքական նպատակներ: Նկատի ունեմ՝ ադրբեջանցիները տվյալ տեղանքում հայ-ադրբեջանական սահմանը հնարավոր է հատել են ոչ թե տեղային խնդիրներ լուծելու, այլ ռազմական բախում սադրելու նպատակով:

Սրա մասին են վկայում հետևյալ փաստերը՝

առաջին. տվյալ տեղանքում իրենց գտնվելն Ադրբեջանի զինուժի ներկայացուցիչները փորձում են բացատրել ակնհայտորեն կեղծված քարտեզների միջոցով՝ դրանցով փորձելով հիմնավորել, թե դա ադրբեջանական տարածք է: Ինչպես արդեն նշել եմ՝ Խորհրդային Միության ժամանակ հաստատված քարտեզները միանշանակ են դարձնում, որ Ադրբեջանի այդ պնդումները որևէ հիմք չունեն, ինչի մասին գիտեն հենց իրենք՝ ադրբեջանցիները:

Երկրորդ. սադրանքների մեկնարկի օրն Ադրբեջանը հայտարարեց մայիսի 16-ին 15 հազար զինծառայողների մասնակցությամբ լայնածավալ զորավարժություններ անցկացնելու մասին:

Երրորդ. դեռևս ապրիլի վերջին Ադրբեջանի նախագահը Հայաստանի տարածքային ամբողջականության նկատմամբ բացահայտ սպառնալիքներով հանդես եկավ՝ ասելով, որ ուժի գործադրմամբ միջանցք կբացի Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև, ինչպես ինքն է հորջորջում, Զանգեզուրի միջանցքի տեսքով:

Մեր գնահատականը միանշանակ է՝ ստեղծված իրավիճակը լիարժեքորեն համապատասխանում է Հավաքական անվտանգության պայմանագրի հոդված 2-րդի 2-րդ պարբերությանը, համաձայն որի, մեջբերում եմ, «մեկ կամ մի քանի մասնակից պետությունների անվտանգությանը, տարածքային ամբողջականությանը և ինքնիշխանությանը սպառնացող վտանգի, կամ միջաքզգային խաղաղությանն ու անվտանգությանը սպառնացող վտանգի դեպքում մասնակից պետություններն անմիջապես կակտիվացնեն համատեղ խորհրդակցությունների մեխանիմզը՝ իրենց դիրքորոշումները համակարգելու և ծագած սպառնալիքը վերացնելու նպատակով միջոցներ ձեռնարկելու համար:

Ելնելով վերը նշվածից՝ Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարի պաշտոնակատար Արա Այվազյանին, Պաշտպանության նախարարի պաշտոնակատար Վաղարշակ Հարությունյանին, Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանին հանձնարարում եմ՝

առաջին. միջոցներ ձեռնարկել Հավաքական անվտանգության պայմանագրի 2-րդ հոդվածով նախատեսված խորհրդակցությունների մեկնարկելու ուղղությամբ, մասնավորապես, ՀԱՊԿ անդամ երկրների դիրքորշումները համակարգելու և ծագած սպառնալիքը վերացնելու նպատակով միջոցներ ձեռնարկելու համար:

Երկրորդ. միջոցներ ձեռնարկել Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության 2010 թվականի դեկտեմբերի 10-ի ճգնաժամային իրավիճակներին արձագանքման կանոնակարգով նախատեսված ընթացակարգերի մեկնարկի համար: Սույն կարգով, հիշեցնեմ, սահմանվում է ճգնաժամային իրավիճակների հանգուցալուծմանն ուղղված համատեղ գործողությունների վերաբերյալ որոշումներ ընդունելու մեխանիզմը:

Հարգելի գործընկերներ,

Հարկ եմ համարում ընդգծել, որ չնայած այս պահին իրադարձությունների նշված թատերաբեմերում հրաձգության և փոխհրաձգության դեպքեր չունենք, Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության վերը նշված ընթացակարգերի արագ ձեռնարկումն անհրաժեշտ է իրադարձությունների հետագա սրում թույլ չտալու և Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը, կայունությունը և ինքնիշխանությունը պաշտպանելու համար: Եվ այս միջոցները մենք ձեռնարկում ենք որպես Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության անդամ»:

Մայիսի 13-ին ադրբեջանական զինված ուժերը, կրկին՝ «սահմանների ճշգրտման» հիմնավորմամբ, հերթական սադրանքն է իրականացրել Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ՝ փորձելով դիրքային առաջխաղացում ապահովել Վարդենիսի և Սիսիանի սահմանային հատվածներում։

ՊՆ-ից  հայտնում են, որ երկու դեպքում էլ ՀՀ զինված ուժերի գործողությունների արդյունքում առաջխաղացումը կասեցվել է, ադրբեջանական կողմին պահանջ է ներկայացվել տարածքն անհապաղ լքելու և իրենց ելման դիրքեր վերադառնալու վերաբերյալ։

ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը որպես բացահայտ սադրանք է որակում Ադրբեջանի կողմից մայիսի 12-ից ձեռնարկված այս գործողությունները և, անկանխատեսելի զարգացումներից խուսափելու համար, այդ երկրի զինված ուժերից պահանջում անհապաղ վերադառնալ ելման դիրքեր և ձեռնպահ մնալ Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ ոտնձգություններից։

Ադրբեջանն այժմ  ներխուժել է Հայաստան` միջազգային իրավունքի ակնհայտ խախտմամբ: Այս մասին թվիթերում գրել է ԱՄՆ կոնգրեսական Ֆրենք Փալոնը։

Կոնգրեսականը նշում է, որ ԱՄՆ-ը պետք է դատապարտի այս հարձակումը։

«ԱՄՆ-ը պետք է միանշանակ դատապարտի այս հարձակումը և օգտագործի իր ազդեցությունը դաշնակիցների վրա` Հայաստանի տարածքից ադրբեջանական ուժերի դուրս բերման համար»,-գրել է կոնգրեսականը։

Հիշեցնենք, որ մայիսի 12-ի առավոտյան Ադրբեջանի զինված ուժերը Սյունիքի մարզի Սև լիճ տեղանքում և հարակից տարածքում հատել են Հայաստանի Հանրապետության պետական սահմանը և խորացել մինչև 3,5 կիլոմետր։

ԱԱԾ պահեստազորի սպաների միություն ՀԿ-ն տարածել է հայտարարություն, որտեղ ասված է.

«Թավշյա» թաղապետեր

Օրեր առաջ նշել էինք, որ վերջին մեկ-երկու տարում Հայաստանում քրեածին իրավիճակը դարձել է բացառիկ տագնապահարույց, հատկապես աճել է հրազենի գործադրմամբ անձի դեմ ուղղված հանցագործությունների թիվը։ Հատկանշական է, որ այս ամենն ուղեկցվում է պետական պաշտոններում զբաղվածների ակտիվ մասնակցությամբ։ Ընդամենն օրեր առաջ էր հրազենի գործադրմամբ սպանության փորձը երևանյան հայտնի Թոխմախի գերեզմաններ կոչված մասում, որտեղ  գիշերային այդ ուշ ժամին իբր թե պատահաբար հայտնվել, տուժածներին «մարդասիրական» օգնություն էին ցույց տվել Շենգավիթի ու Մալաթիա-Սեբաստիա համայնքների ղեկավարները, թեպետ սույն դեպքից օրեր առաջ ոստիկանության Շենգավիթի բաժնում ահազանգ էր գրանցվել այն մասին, որ Շենգավիթի թաղապետի ավտոմեքենայի վրա առկա են հրազենային վնասվածքներ։

Այս երկու դեպքերի միջև եղած հնարավոր կապի առկայության վերհանումը թողնենք մեր իրավապահների պրոֆեսիոնալ որակներին՝ հիշատակելով ռազբորկաների մեկ այլ դեպք։ Արդեն իսկ կա պաշտոնական լրատվություն, որը հաստատում է ս/թ մայիսի 11-ին Կենտրոն վարչական շրջանի ղեկավարի տեղակալ Արմեն Ազիզյանի և թաղապետարանի աշխատակից Արման Դավոյանի միջև եղած ծեծկտուքի փաստը։ Ավելին՝ փոխթաղապետ Արմեն Ազիզյանը ձերբակալվել է ՀՀ ՔՕ 309-րդ հոդվածի 2-րդ մասով /պաշտոնեական լիազորություններն անցնելը, որը զուգորդվել է  բռնություն, զենք կամ հատուկ միջոցներ գործադրելով/, իսկ միջադեպի մյուս մասնակիցը՝ ՀՀ ՔՕ 258-րդ հոդվածի 4-րդ մասով /խուլիգանությունը, որը զուգորդվել է անձի առողջությանը միջին ծարության վնաս պատճառելով/։ Հարկ համարենք նկատել, որ ըստ հավելվող տեղեկատվության, ծեծկռուքը կրել է խմբակային բնույթ
Ցավով պիտի նկատել, որ ռազբորկաների եղանակով հարցեր լուծելը կայուն ավանդույթ ուժ է ձեռք բերում «թավշա» Հայաստանում, մինչդեռ թվում էր, թե պիտի ականատեսը լինեինք միանգամայն հակառակի՝ հիշելով, թե իմքայլական պատգամավորները խորհրդարանում ի՜նչ խանդավառությամբ ազդարարեցին քրեական ենթամշակույթի դեմ պայքարի մասին օրենքի ընդունումը։

Դառնալով հեղափոխական ավանդույթի ուժով հաստատված քրեական մշակույթին՝ հիշեցնենք, որ ընթացիկ տարվա մարտ ամսին նույն Կենտրոն թաղապետարանում թաղապետ Ավետ Պողոսյանն իր մոտ է կանչել բաժնի պետերից մի քանիսին ու դարձյալ ծեծկռտուքով ավարտված ռազբորկա սարքել իր դեմ հարուցված քրեական գործի մասին լուրի արտահոսքը կազմակերպելու համար՝ դրանով իսկ փորձելով լռեցնել մարդկանց, պարտակել իրողությունը։

Տեղեկացնենք, որ Ավետ Պողոսյանի դեմ քրեական գործ է հարուցվել թաղապետարանում աշխատանքի ձևակերպված, սակայն այդպես էլ աշխատանքի չներկայացած, բայց աշխատավարձ ու պարգևավճար ստացած երկու անձի առնչությամբ։

Կենտրոն թաղապետարանում արձանագրված վերոհիշյալ երկու դրվագներով միջադեպերը խնդրո առնչությամբ գալիս են հաստատելու Երևանի քաղաքապետի անգործությունը, ինչպես նաև վկայելու, որ պետական պաշտոնները «թավշյա» երիտհեղափոխականների համար դարձել են կայուն եկամտի աղբյուր, ինչը միանգամայն օրինական հիմք է ապահովում ուսումնասիրելու մասնավորապես թաղապետական ինստիտուտում գործերի դրվածքն ու բարքերը։ 

Միաժամանակ ուզում ենք նշել, որ վերը հիշատակվածները  հասարակությանը հասանելի դարձած դեպքերն են ընդամենը, մինչդեռ որքան գործեր խնամքով լռության են մատնվում, պարտակվում։ Մենք մեր պարտքն ենք համարում արատավոր երևույթների հետևողական վերհանումը՝ հասարակությանը հասանելի դարձնելով դրանց կանխմանն ու բացառմանը հասնելը»։

Старше Эдды տելեգրամյան ալիքում ռուս ռազմական փորձագետը կարճ վերլուծություն է հրապարակվել, թե ինչ է տեղի ունեցել այսօր Հայաստանում 159, 160 և 161 դիրքերում։ Հաղորդվում է, որ այնտեղ ծառայություն են իրականացնում Հայաստանի խաղաղապահ զորախմբի զինվորները, որոնք Աֆղանստանում և Իրաքում գործուղման մեջ են եղել։ 

«Չեմ նշի թվային կազմն ու պատրաստվածությունը, ուղղակի ավելացնեմ, որ Հայոց բանակի ողջ բարձրագույն հրամանատարական կազմը, հատկապես գլխավոր շտաբը և թիկունքի ծառայությունը, արժեր բերել ռազմադաշտային տրիբունալի, այդ թվում նաև քաղաքական ղեկավարությանը»։

Տելեգրամյան ալիքում հիշեցրել են, որ մայիսի 12-ին վաղ առավոտյան Ադրբեջանի ԶՈւ ստորաբաժանումներն առաջ են շարժվել Սև լճի շրջանում տեղակայված դիրքերի ուղղությամբ: Ռուս սահմանապահներ այնտեղ չկան, պաշտպանության գիծը հսկում է ՀՀ ՊՆ խաղաղապահ զորախումբը։

«Դիրքերի հրամանատարները զեկուցել են, որ նկատվում է հակառակորդի կենդանի ուժի կուտակում և պետական սահմանի ուղղությամբ նրանք առաջխաղացում ունեն։ Կրակ բացելու թույլտվություն են խնդրել: Ռազմական ղեկավարությունը հայտարարել է, որ ամեն ինչ կարգին է և արգելել է կրակ բացել։ Ադրբեջանցիները խորացել են դեպի Հայաստանի տարածք, տեղակայվել ու վրաններ տեղադրել»։

Հաղորդվում է նաև, որ տեղեկատվությունը փոխանցվել է ռուս զինվորականներին, որոնք անմիջապես շարժվել են դեպի շփման գիծ։ Հայաստանի տարածքը լքելու առաջարկն ադրբեջանցիները մերժել են։

«Միևնույն ժամանակ Հայաստանում տարածվեցին լուրերը, թե ռուսները ոչինչ չեն անում, մենք անպաշտպան ենք, պետք է իսկական դաշնակիցների փնտրենք։ Ուզում եմ ասել, որ ծրագրված սադրանք է տեղի ունեցել և դրան մասնակցում էին ինչպես ադրբեջանցիները, այնպես էլ նրանց դաշնակիցները Հայաստանի ներսում։ Բայց գեղեցիկ պլանավորված խաղին երկու գործոն է խանգարել։ Հայ խաղաղապահները պատրաստվեցին մարտի ՝ անցնելով շրջանաձև պաշտպանության, իսկ ռուսները կոշտ արձագանքեցին։ Օդ բարձրացվեց ավիացիան և պատրաստվում էին հարված հասցնել Սիսիանից՝ ՀՀ տարածք ներխուժած ադրբեջանական զորքերի ուղղությամբ»։

Տելեգրամյան ալիքը տեղեկացրել է, որ արդյունքում սադրանքը ձախողվել է, ադրբեջանցիները լքել են Հայաստանի տարածքը, իսկ Երևանից չկարողացան մեղադրել Ռուսաստանին։

Հեղինակները չեն բացառում, որ նման գործողությունները կկրկնվեն, հատկապես եթե Փաշինյանը մնա իշխանության ղեկին։

Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը (ՄԻԵԴ) քննության է առել Հայաստանի ու Ադրբեջանի` միմյանց ուղղված բողոքները: Տեղեկությունը հայտնում է ՌԻԱ Նովոստին` հղում անելով ՄԻԵԴ-ին։

Ըստ հաղորդագրության` ՄԻԵԴ-ի պալատը, որին փոխանցվել են «Հայաստանն ընդդեմ Ադրբեջանի» և «Ադրբեջանն ընդդեմ Հայաստանի» միջպետական բողոքները, գործը պատվիրակել է դատարանի Մեծ պալատին։

Հայաստանը բողոք է ներկայացրել 2020 թվականի սեպտեմբերի վերջին, իսկ Ադրբեջանը՝ 2020 թվականի հոկտեմբերի վերջին։

«Հայտարարություններն առավելապես վերաբերում են Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև բռնության վերջին դրսևորումներին և մեղադրանքներ են պարունակում այդ դեպքերի ընթացքում պատասխանող երկրների կողմից Կոնվենցիայի լայնածավալ խախտումների վերաբերյալ` ներառյալ քաղաքացիական անձանց վրա անկանոն հարձակումները, ինչպես նաև մասնավոր և հասարակական սեփականության և ենթակառուցվածքների վրա հարձակումները, մահապատիժները, զինծառայողների և խաղաղ քաղաքացիների նկատմամբ ոչ պատշաճ վերաբերմունքն ու նրանց խեղումները, գերեվարումը և մարդկանց տևական ժամանակ պահելն ու մարտական գործողություններով տուժած շրջաններում քաղաքացիական բնակչության բռնի տեղաշարժը»,-ասված է հաղորդագրության մեջ։

Բողոքները Մեծ պալատի քննարկմանը հանձնելու որոշումն ընդունվել է մայիսի 11-ին, կողմերն այդ մասին տեղեկացված են եղել եւ առարկություններ չեն հայտնել: Մեծ պալատը կազմված է դատարանի նախագահից, փոխնախագահներից, սեկցիաների նախագահներից, ինչպես նաեւ ազգային դատավորից եւ դատավորներից, որոնք ընտրվել են ըստ վիճակահանության:

Սիսիանի բժշկական կենտրոնի տնօրենը կարծում է` կեղծ են լուրերը, ըստ որոնց` Սիսիանում 296 անձանց թունավորման պատճառն ադրբեջանցիների կողմից ջրի թունավորումն է, Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հայտնեց ԲԿ–ի տնօրեն Անի Գրիգորյանը։

Առողջապահության նախարարությունը հայտնել էր, որ Սիսիան համայնքում արձանագրվել է աղիքային վարակներին բնորոշ ախտանշաններով 296 դեպք (դեպքերից 281-ը մինչև 18 տարեկան են, իսկ 15-ը՝ մեծահասակ): Լուրեր էին շրջանառվում, որ ադրբեջանցիները թունավորել են մեր աղբյուրներից մեկը։

«Հնարավոր չէ, ադրբեջանցիները չեն կարող թունավորել մեր աղբյուրները, քանի որ մեր ջրի ակունքները Շաքիում են գտնվում (Շաքին հեռու է ադրբեջանական վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքներից-խմբ)։ Կարծում եմ՝ կեղծ տեղեկատվություն է դա։ Բացի այդ, գուցե սովորական էնտերովիրուսներ լինեն, որոնք երեխաների մոտ լինում են այս սեզոնին»,–ասաց Գրիգորյանը։

Նրա խոսքով`երեկ օրվա ընթացքում Սիսիանում աշխատել են և՛ մարզի առողջապահության վարչության, և՛ Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի աշխատակիցները Երևանից ու Գորիսից։ Մասնագետները ինչպես ջրի, այնպես էլ թունավորում ստացածների կղանքի փորձանմուշներն ուղարկել են փորձաքննության. պատասխանը հայտնի կլինի վաղը` օրվա վերջին։

Գրիգորյանը նշեց` մինչև չլինեն փորձաքննության արդյունքները, որևէ մեկը չի կարող պնդել, որ թունավորումը ջրից է եղել։

Սիսիանի ԲԿ–ի տնօրենը տեղեկացրեց նաև, որ վերջին ժամանակներում թունավորման նման զանգվածային դեպք չէր գրանցվել իրենց մոտ։

Անդրադառնալով լուրերին, թե նաև զինծառայողներ են թունավորվել` Գրիգորյանը հերքեց դրանք.«Որևէ զինծառայող մեզ չի դիմել նման գանգատով։ Ավելին, քիչ առաջ զրուցել եմ հոսպիտալի տնօրենի հետ, և նրանց մոտ էլ նման գանգատներով որևէ զինծառայող չի դիմել»։

ԲԿ–ի տնօրենի խոսքով` թունավորվածները հիմնականում շատ թեթև են տանում հիվանդությունը, ծանր դեպքեր չեն ունեցել` միայն մի քանիսն են միջին ծանրության եղել։ Գրիգորյանը վստահեցնում է` այս պահին աստիճանաբար մարում է գնում։

Հիվանդանոցում 5 երեխա է բուժում ստանում, որոնց վիճակը միջին ծանրության է, սակայն էական դրական դինամիկա կա նրանց մոտ։ Մեծահասակների շրջանում էլ նոր դեպքեր չեն արձանագրվել։

Հիշեցնենք, որ առողջապահության նախարարությունը տեղեկացրել էր նաև, որ թունավորվածների մեծամասնությունն ունեցել է նույն գանգատները՝ փսխում, լուծ, թուլություն և ջերմաստիճանի բարձրացում մինչև 38°C:

ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության քննչական դեպարտամենտում կատարված համակողմանի և արդյունավետ քննության արդյունքում ձեռք են բերվել բավարար փաստական տվյալներ այն մասին, որ ՀՀ զինված ուժերում նախկինում մի շարք բարձրաստիճան պաշտոններ զբաղեցրած զինվորականը կատարել է պետական դավաճանություն՝ ի վնաս Հայաստանի Հանրապետության տարածքային անձեռնմխելիության և արտաքին անվտանգության, ինչպես նաև ստեղծելով կազմակերպված խումբ, առանց պետական գրանցման, հաշվառման և հատուկ թույլտվության (լիցենզիայի), զբաղվել է լիցենզավորման ենթակա ձեռնարկատիրական գործունեությամբ` զուգորդված պետությանն առանձնապես խոշոր չափի վնաս պատճառելով, ապօրինի ձեռք է բերել և պահել ռազմամթերք հանդիսացող փամփուշտներ, նռնակ, մարտական պայթուցիչներ:

Այսպես.
Սույն քրեական գործով որպես մեղադրյալ ներգրավված զինվորականը ծառայության մեջ գտնվելու ընթացքում ի պաշտոնե իրավունք է ստացել առնչվելու պետական և ծառայողական գաղտնիքին դասվող տեղեկությունների և այդ տեղեկությունները պարունակող փաստաթղթերի հետ:

Հիշյալ անձը տարիներ առաջ գտնվելով Վրաստանի տարածքում՝ հայտնվել է այդ երկրում գործունեություն ծավալած ադրբեջանական հետախուզական ծառայությունների տեսադաշտում և հավաքագրվելով վերջինների աշխատակիցների կողմից ստացել է կոնկրետ առաջադրանքներ, հանձնելու նպատակով հավաքել և իր մոտ պահել Հայաստանի ու Արցախի Հանրապետությունների արտաքին անվտանգության, զինված ուժերի, սպառազինությունների մասին տեղեկություններ, թշնամական գործունեություն իրականացնելու համար օտարերկրյա պետության  ներկայացուցիչներին փոխանցել ծառայության բերումով իրեն հասանելի դարձած փաստաթղթեր ու տեղեկություններ, ինչպես նաև թշնամական գործունեություն իրականացնելու համար ցույց տվել այլ օգնություն:

Ունենալով ֆինանսական խնդիրներ և նպատակ ունենալով պետական դավաճանություն կատարելու եղանակով ստանալ նյութական օգուտներ՝ թշնամական գործունեությամբ զբաղվող ադրբեջանական հատուկ ծառայությունների՝ ինքնությունը չպարզված ներկայացուցիչներից ընդունել է վարձատրության դիմաց, ի վնաս Հայաստանի և Արցախի Հանրապետությունների տարածքային անձեռնմխելիության ու արտաքին անվտանգության, հանցավոր գործունեություն իրականացնելու առաջարկը, որից հետո ձեռնամուխ է եղել դրա իրականացմանը՝ օտարերկրյա կազմակերպության ներկայացուցիչների հետ մշակելով և ընտրելով ՀՀ պետական, այդ թվում՝ հակահետախուզական գործունեություն իրականացնող մարմիններից քողարկված եղանակներով նրանց հետ կապ հաստատելու, համապատասխան տեղեկություններ փոխանցելու և այլ օգնություն ցուցաբերելու տարբերակները:

Այնուհետև իր հանցավոր մտադրությունն իրագործելու նպատակով հավաքել և սեփականության իրավունքով իրեն պատկանող առանձնատանը պահել է Հայաստանի և Արցախի զորամասերի, դրանց տեղակայման վայրերի, նշանակության, ստորաբաժանումների կազմի, սպառազինության և ռազմական տեխնիկայի քանակների ու տեսակների, մարտական զորավարժությունների անցկացման ռադիոտվյալների, պայմանականչերի, ռադիոցանցերի, ռադիոուղղությունների, կապի պլանների, հայկական բանակային կորպուսների դիմաց առկա թշնամական ուժերի, այդ թվում՝ տանկերի, մարտկոցների, ուժեղացման միջոցների, դրանց ընդհանուր թվաքանակի, թշնամու առաջնահերթ խոցվող օբյեկտների (նշանակետերի), դրանց կոորդինատների, չափերի, խոցման միջոցների, հրթիռների քանակի, ինչպես նաև հայկական կողմի մոտ առկա Ադրբեջանի ԶՈՒ, զորամասերի, միավորումների, ստորաբաժանումների, մարտական զրահամեքենաների, այդ թվում՝ հետևակի մարտական մեքենաների և զրահափոխադրիչների, հրետանու, ականանետերի, հակատանկային միջոցների, զորային հակաօդային պաշտպանության միջոցների, դրանց տեսակների, քանակի, Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում ծառայող, պահեստազորում հաշվառված անձանց և այլնի վերաբերյալ ծառայողական և պետական գաղտնիք կազմող տեղեկություններ պարունակող փաստաթղթեր և տվյալներ: Ավելին, օգտագործելով Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում և Արցախի Հանրապետության ՊԲ սպայական անձնակազմի շրջանում իր ունեցած հարաբերությունները, պարբերաբար հանդիպումներ է ունեցել վերջինների հետ և հետաքրքրություններ ցուցաբերել Արցախի ՊԲ տարբեր ստորաբաժանումների կողմից իրականացվող կոնկրետ գործողությունների և հրետանու ընդհանուր գործունեության վերաբերյալ, հավաքել այդպիսի տվյալներ, որից հետո՝ պարբերաբար Հայաստանի Հանրապետությունից մեկնել է Վրաստան և ինչպես Ադրբեջանի դեսպանատան տարածքում, այնպես էլ դրանից դուրս հանդիպումներ և հեռախոսազրույցներ է ունեցել ադրբեջանական հետախուզական ծառայությունների աշխատակիցների կամ նրանց ներկայացուցիչների հետ և նրանց մաս-մաս հանձնել կամ հայտնել է իր կողմից հավաքագրված ու պահված պետական կամ ծառայողական գաղտնիք պարունակող տեղեկությունները՝  կատարելով թշնամական երկրի հետախուզական ծառայությունների առաջադրանքները՝ ի վնաս Հայաստանի Հանրապետության տարածքային անձեռնմխելիության և արտաքին անվտանգության:

Ընդ որում, բարձրաստիճան զինվորականն այդ ամբողջ ժամանակահատվածում փորձել է հնարավորինս գաղտնի պահել իր անձը, հետախուզական ծառայությունների հետ ունեցած կոնտակտային հեռախոսահամարներն ու կապի միջոցները:

Քննությամբ ձեռք բերված տվյալներով պարզվել է, որ որպես մեղադրյալ ներգրավված զինվորականը ադրբեջանական հատուկ  ծառայությունների՝ ինքնությունը չպարզված աշխատակիցներին հանդիպելու և նրանց համապատասխան տեղեկություններ փոխանցելու նպատակով անձամբ մեկնել է Վրաստանում Ադրբեջանի դեսպանատուն, չբացահայտվելու նպատակով քողարկել իր արտաքինը, դեսպանատան շենքում հանդիպել հատուկ ծառայությունների աշխատակիցներին և նրանց փոխանցել իրենից պահանջված և իր կողմից հավաքած պետական, ծառայողական գաղտնիք կազմող, ինչպես նաև ծառայության բերումով կամ անձնական կապերով իրեն հայտնի դարձած տեղեկությունները:

Արդյունքում, ՀՀ զինված ուժերում բարձրաստիճան պաշտոններ զբաղեցրած անձը օտարերկրյա պետության ներկայացուցիչներին հանձնել է պետական և ծառայողական գաղտնիք պարունակող տեղեկություններ, որով հակառակորդին ընձեռել է իրական հնարավորություն՝ կատարելու ուժերի և միջոցների ճշգրիտ հաշվարկներ, որոշել տարբեր հատվածներում իր կողմից խնդիրների կատարմանն ընդգրկվող ուժերի և միջոցների քանակը, տեղադիրքերը, տեղաբաշխումները, դրանց համապատասխան կատարել տակտիկական փոփոխություններ, ինչպես նաև կանխորոշել ՀՀ ԶՈԻ տարբեր զորամասերի կողմից իրականացվելիք խնդիրների հնարավոր ծավալներն ու հավանական բնույթը, մարտական գործողությունների վարման ընթացքում նպատակային և արդյունավետ խոցման համար նպաստավոր պայմաններ ստեղծել և արդյունքում խոչընդոտել ՀՀ ԶՈԻ ստորաբաժանումների առջև դրված խնդիրների պատշաճ իրականացմանը՝ այդ կերպ լրտեսության, պետական գաղտնիք հանձնելու կամ թշնամական գործունեություն իրականացնելու համար այլ օգնություն ցույց տալու եղանակներով կատարել պետական դավաճանություն: Այս ամենով հանդերձ, քրեական գործի նախաքննությամբ ձեռք բերված ապացույցներով պարզվել է նաև, որ նույն անձը, գործելով կազմակերպված խմբի կազմում, ապօրինի զբաղվել է լիցենզավորման ենթակա ձեռնարկատիրական գործունեությամբ, մասնավորապես ընկերոջ հետ միասին ձեռք է բերել և Հայաստանի Հանրապետություն ներմուծել ռազմական նշանակության ապրանք հանդիսացող 200-ից ավելի տանկային ականջակալ-սաղավարտներ, որոնք վաճառել է օտարերկրյա պետության քաղաքացուն և ստացել 7,466,505 ՀՀ դրամ հասույթ՝ պետությանը պատճառելով առանձնապես խոշոր չափերի վնաս:

Վերոնշյալից բացի, ՀՀ զինված ուժերում բարձրաստիճան պաշտոններ զբաղեցրած անձը քննությամբ չպարզված ժամանակահատվածում ապօրինի ձեռք է բերել, փոխադրել և մինչև 2020 թվականի հունիսի 3-ը ներառյալ ընկած ժամանակահատվածում սեփականության իրավունքով իրեն պատկանող առանձնատանը ապօրինի պահել է դիպուկահար հրացաններից, գնդացիրներից և այլ զենքերից ու  ատրճանակներից կրակելու համար նախատեսված ռազմամթերք հանդիսացող ավելի քան 1000 հատ մարտական փամփուշտներ, «Ֆ-1» տեսակի ձեռքի բե­կորային մար­տա­կան նռնակ, մար­տա­կան պայ­թու­ցիչ:

Նախաքննությամբ ձեռք բերված ապացույցների բավարար համակցության պայմաններում բարձրաստիճան զինվորականը ներգրավվել է որպես մեղադրյալ և նրա նկատմամբ որպես խափանման միջոց է ընտրվել կալանավորումը:

Պետական դավաճանություն կատարելու, կազմակերպված խմբի կողմից պետությանն առանձնապես խոշոր չափերի վնասի պատճառմամբ ապօրինի ձեռնարկատիրական գործունեությամբ զբաղվելու և ռազմամթերք ապօրինի ձեռք բերելու, փոխադրելու և պահելու դեպքերի առթիվ հարուցված քրեական գործը մեղադրական եզրակացությամբ ուղարկվել է նախաքննության նկատմամբ դատավարական ղեկավարում իրականացնող դատախազին՝ այն հաստատելու և գործն ըստ էության քննության առնելու նպատակով դատարան ուղարկելու համար:

Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայությունը զգուշացնում է, որ հետևողական և անզիջում պայքար է տանելու օտարերկրյա պետությունների հատուկ ծառայությունների և այլ կազմակերպությունների, ինչպես նաև առանձին անձանց հետախուզական գործունեության բացահայտման, կանխման և խափանման ուղղությամբ, շարունակելու է ձեռնարկել գործուն միջոցառումներ՝ անձի, հասարակության և պետության անվտանգությունը, սահմանադրական կարգը, քաղաքացիների իրավունքներն ու ազատությունները ներքին և արտաքին սպառնալիքներից պաշտպանելու ուղղությամբ: