Ներկայումս եռամսյա վարժական հավաքներն իրականացվում են միայն  մարտական հերթապահության ընդգրկելու համար, որովհետև կա անձնակազմի խնդիր․ «Անվտանգություն. եռամսյա հավաքները՝ որպես քաղաքական մահակ» թեմայով քննարկման ժամանակ ասաց պահեստազորի գնդապետ Արտաշես Մխիթարյանը։

Նա նշեց, որ մի քանի անգամ Հայաստանի պետական առաջնագիծը երկարել է և ունեցած ուժերով ու միջոցներով չեն կարողանում իրականացնել մարտական հերթապահություն, դրա համար իրակացվում են վարժական հավաքները։
՝
«Այստեղ հարցն այլ տեսանկյունից եմ ուզում նայել, որ այս  վարժական հավաքներում ընդգրկվում են մարդիկ՝ արդեն թիրախավորված, համատարած ընդգրկում են ակտիվիստներին»,- ասաց Ա. Մխիթարյանը՝ հիշեցնելով ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանի հանձնարարությունը զինկոմիսարիատներին և ռազմական ոստիկանությանը, ինչը հիմա կատարվում է։

Պահեստազորի գնդապետն ընդգծեց, որ մինչև այս վերջին հավաքը նմանատիպ բաներ չէին եղել։

«Երեք ամիս առաջ, երբ էլի վարժական եռամայս հավաքների էին նմանատիպ երևույթ չէր արձանագրվել»,- ասաց  պահեստազորի գնդապետ Արտաշես Մխիթարյանը։

Այսպիսի բարդ գործընթացներում ամենակարևոր բաներից մեկը առաջին պայմանավորվածություններն արագ իրագործելն է: Այս մասին  «Ազատության» հետ զրույցում, խոսելով հայ-թուրքական բանակցությունների, ձեռք բերված պայմանավորվածությունների ու Փաշինյան-Էրդողան հեռախոսազրույցի մասին, ասաց ԱԺ փոխնախագահ, այդ բանակցություններում Երևանի հատուկ ներկայացուցիչ Ռուբեն Ռուբինյանը:

«Եթե դրանք արագ իրագործվում են, դա մեծապես օգնում է վստահության ամրապնդմանը, եթե չեն իրագործվում, հակառակը` շատ խաթարում է այդ վստահությունը», — վստահ է ՀՀ բանագնացը:

Ստորև ներկայացնում ենք հատված հարցազրույցից.

Ինչի՞ վկայությունն է Փաշինյան-Էրդողան երեկվա հեռախոսազրույցը, կանեի՞ք արդյոք պնդում, որ գործընթացն առարկայական փուլ է մտնում:

Նախ մի քիչ հետ գնանք, նախորդ, այսինքն` վերջին հանդիպմանը Թուրքիայի հատուկ ներկայացուցչի և իմ վերջապես հաջողվեց ձեռք բերել առարկայական կոնկրետ պայմանավորվածություններ, այն է` երրորդ երկրների քաղաքացիների համար ցամաքային սահմանը հատելու հնարավորություն ստեղծելը և ուղիղ ավիաբեռնափոխադրումներ իրականացնելու հնարավորություն ստեղծելը: Սրանք, բնականաբար, դրական պայմանավորվածություններ են, բայց այսպիսի բարդ գործընթացներում ամենակարևոր բաներից մեկը առաջին պայմանավորվածություններն արագ իրագործելն է: Եթե դրանք արագ իրագործվում են, դա մեծապես օգնում է վստահության ամրապնդմանը, եթե չեն իրագործվում, հակառակը` շատ խաթարում է այդ վստահությունը: Եվ ես հույս ունեմ, որ շատ արագ այդ պայմանավորվածությունները կիրագործվեն:

Ի՞նչ է նշանակում շատ արագ, այսինքն` առաջիկա ամիսների՞ն, օրերի՞ն:

Ես կարծում եմ, որ տրամաբանական կլինի, որ դա տեղի կունենա առաջիկա ամիսներին: Պայմանավորվածությունը քաղաքական մակարդակով ֆիքսված է, հիմա պետք է համապատասխան գերատեսչությունների ներկայացուցիչները երկուստեք արդեն տեխնիկական դետալների շուրջ աշխատեն:

Կա՞ գործընթաց այդպիսի, սկսվե՞լ է:

Այս պահին դեռ ոչ, բայց շուտով պետք է սկսվի: Ինչ վերաբերում է երկու երկրների ղեկավարների հեռախոսազանգին, դա նշանակում է այն, ինչ նշանակում է, որ երկար ընդմիջումից հետո Հայաստանի և Թուրքիայի ղեկավարներն ունեցել են հեռախոսազանգ և քննարկել են այն, ինչի մասին խոսվում է տարածված հայտարարության մեջ, այսինքն` քննարկել են ընդհանուր կարգավորման գործընթացը, քննարկել են և կարևորություն են տվել մեր ձեռք բերած պայմանավորվածությունների շուտ իրագործմանը և ընդհանուր այս գործընթացն են քննարկել:

Պարո՛ն Ռուբինյան, կա՞ արդյոք միջնորդ, այդ թվում` այս հեռախոսազանգը կազմակերպելու գործում:

Ո՛չ:

Ենթադրաբար նաև երեկվա հեռախոսազրույցը Դուք և Սերդար Քըլըչն եք նախապատրաստել: Դիտարկվո՞ւմ է նաև Հայաստանի և Թուրքիայի առաջնորդների հանդիպում:

Այս պահին այդպիսի պայմանավորվածություն չկա:

Պարո՛ն Ռուբինյան, Դուք մեկ անգամ չէ, որ ասել եք` գործընթացի հաջողությունը կախված է Թուրքիայի կառուցողականությունից, քաղաքական կամքից: Դա կա՞:

Բնականաբար, ես շարունակում եմ մնալ այդ կարծիքին, և դրան կա մի շատ պարզ բացատրություն` Հայաստանը պատրաստ է հենց վաղը ունենալ բաց սահմաններ Թուրքիայի հետ և ունենալ դիվանագիտական հարաբերություններ Թուրքիայի հետ, հենց վաղը: Եթե դա տեղի չի ունենում վաղը, և եթե Հայաստանը պատրաստ է դրան, դա նշանակում է, որ դրա իրագործումը կախված է Թուրքիայի քաղաքական կամքից այս պահին, որովհետև Հայաստանն ակնհայտորեն այդ քաղաքական կամքն ունի:

Թուրքիայի քաղաքական կամքը չկա:

Համենայն դեպս, չկան նախանշաններ պնդելու, որ այսօր երեկոյան սահմանը բացվելու է:

Որեւէ նորմատիվ իրավական ակտով սահմանված չի եղել դիերի, մասունքների պահպանության կարգը, պահման պայմանները. սա ցավալի փաստ է, բայց իրականություն, իսկ նման կարգի բացակայության պայմաններում որեւէ պաշտոնատար անձի պատասխանատվության ենթարկել  իրավաբանների համար հասկանալի է, թե դա ինչ է: Այս մասին, այսօր՝ հուլիսի 12-ին, Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դիմաց լրագրողներին հայտնեց Աբովյանի դիահերձարանի նկուղում գետնին անփութորեն թափված պարկերով զոհված զինծառայողների  դիակների ու մասունքների սահմռկեցուցիչ փաստի առթիվ գործով դատախազը:

«Եթե խոսում ենք հանցակազմի մասին, եթե հանցակազմի օբյեկտիվ կողմը չենք ապահովում, օբյեկտիվ կողմի պայման հետեւանքը որւէ էական նշանակություն չունի: Պարզ կենցաղային օրինակ բերեմ, եթե քրեական պատասխանատվության տարիքի չհասած, ասենք, 9 տարեկան երեխան, ինչ-որ մեկին կյանքից ապօրինաբար դիտվորությամբ զրկում է, պե՞տք է բոլոր հանգամանքները վեր հանենք, թե առաջին պայմանը վեր հանենք, այդ անձը սուբյեկտ է, թե ոչ:

Որեւէ մեկին քրեական պատասխանատվության ենթարկելու համար պաշտոնեական հանցագործության համար պարտադիր են այդ լիազորությունները: Այդ լիազորությունները չկան եւ մենք միջնորդություն ենք ներկայացրել այդ կարգը սահմանելու համար»,-ասաց նա:

Ավելի վաղ NEWS.am-ը հայտնել էր, որ փաստաբան Գարիկ Գալեյանի բողոքի հիման վրա այսօր՝ հուլիսի 12-ին, Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանում տեղի է ունեցավ դատական նիստ՝ Աբովյանի դիահերձարանի նկուղում գետնին անփութորեն թափված պարկերով զոհված զինծառայողների  դիակների ու մասունքների սահմռկեցուցիչ փաստի հետ կապված: Զոհված զինծառայողների ծնողները պահանջում են պատասխանատվության ենթարկել Աբովյանի դիահերձարանի նկուղում իրենց որդիների դիերն և մասունքները  նման ձեւով պահելու համար։

Նշենք, որ սա այդ աղմկահարույց բացահատման  վերաբերյալ երկրորդ անգամ  վերսկսվող դատական գործընթաց է իրականում:

Առաջինը Գլխավոր դատախազությունն էր հրապարակումների հիման վրա քրգործ հարուցել, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հանձնարարությամբ նշանակվել էր ծառայողական քննություն, որոշ ծնողներ կանչվել-հարցաքննվել էին, արդյունքում 2021-ի վերջին քրեական վարույթը ՔԿ-ն կարճել էր:

Դատական հաջորդ նիստը կկայանա օգոստոսի 3-ին, որի ժամանակ կհրապարակվի դատարանի որոշումը:

Հիշեցնենք, այս աղմկահարույց բացահայտում արել էին հենց զոհվածների հայրերը՝ պատերազմից 7 ամիս անց՝ 2021 թվականի մայիսի 31-ին:  Իսկ այդ օրերին, չմոռանանք,  ո՛չ զոհերի ու ոչ էլ անհետ կորածների թվեր կառավարությունը չէր հրապարակում:

Գնաճը շարունակվելու է մինչեւ 2023թ.։ ԱԺ-ում տեղի ունեցած ճեպազրույցում հայտարարել է ՀՀ սոցապնախարար Նարեկ Մկրտչյանը՝ միաժամանակ նշելով, թե նախարարությունը երբեք չի ունեցել գործիքակազմ՝ գնաճը զսպելու համար։

«Կարող ենք ընդամենը բարձրացնել մարդկանց թոշակները, աշխատավարձերը, որպեսզի մարդիկ իրենց խնդիրները լուծեն»,- ասել է նախարարը՝ ավելացնելով, որ 2023 թվականին նախատեսվում է մինչեւ 6 հազար դրամով բարձրացնել կենսաթոշակները նպաստները։
Նկատենք, որ եթե թոշակառուների թոշակը բարձրացվում է մի քանի հազար դրամով, ապա նախարարների աշխատավարձը բարձրացվել է մինչեւ 1,5 մլն դրամի, պատգամավորներն էլ շարունակում են պարբերաբար ստանալ պարգեւավճարներ։

Լրագրողի այն հարցադրմանը, թե որպես սոցապնախարար արդարացված համարո՞ւմ է այս սոցիալական խնդիրների, աղքատության ճիրաններում գտնվող մեր քաղաքացիների ապրելակերպի ֆոնին ընդհանուր պետական ծախսերը, մասնավորապես պարգեւավճարների բաժանման համակարգը, թանկարժեք մեքենաների ձեռքբերումը, գործուղումները էկզոտիկ կղզիներ՝ Բալի եւ բադեն-բադեններ՝ նախարարը պատասխան չգտավ։

Մկրտչյանը հայտարարեց, թե բարեփոխումներ իրականացնելու համար պետք է հաշվի առնել միջազգային փորձը՝ նշելով, թե առանց միջազգային փորձի, միջազգային գործընկերների հետ շփումների, համագործակցության չեն կարող ռեֆորմներ իրականացնել ու կփակվեն քարանձավում։
Լրագրողի հարցին՝ թե պետք է կես միլիոն պարգեւավճար տան պատգամավորներին, որպեսզի դո՞ւրս գան քարանձավից՝ նախարարը հրաժարվեց պատասխանել։

ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Վահրամ Դումանյանը կարծում է՝ մշակութային հուշարձանների տարածքում չի կարելի մարդկանց արգելել մեկ գավաթ գինով շնորհավորել միմյանց հարսանեկան տոնի կամ կնունքի կապակցությամբ, սակայն պետք է լինեն որոշ սահմանափակումներ:

«Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ այս մասին նախարարն ասաց հուլիսի 11-ին լրագրողների հետ հանդիպմանը՝ հիշելով ամիսներ առաջ Գառնու, իսկ օրերս Զվարթնոցի տաճարում կազմակերպված միջոցառումները, որոնք քննարկումների առիթ են դարձել:

«Մեր ենթակայությամբ գործող «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունը օրինապաշտ կատարել է իր պարտականությունները: Դիմել են ՊՈԱԿ, որը դիմել է լիազոր մարմնին՝ ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարությանը, և կարգի շրջանակում լիազոր մարմինը չի առարկել միջոցառման անցկացմանը: Միջոցառման անցկացման ընթացքում եղել են բովանդակային շեղումներ կարգից»,-շեշտեց նա:

Դումանյանի խոսքով՝ հուշարձանները հանրային արժեք են ու պատկանում են ժողովրդին: Ըստ նրա՝ եթե մարդիկ ցանկություն ունեն այդ սրբավայրերում, հուշարձանների տարածքներում ինչ-որ առիթ նշել, պետք չէ արգելել, բայց պետք է պահանջել, որ տարածքը չվերածվի կերուխումի, տարբեր ճաշատեսակների մատուցման,  երկարատև կենացների, ազատ ոճի երաժշտության վայրի: Նախարարը նպատակահարմար չի համարում նման տարածքները երկար ժամանակով տրամադրելը:

«Հանձնարարել եմ վերանայել կարգը:  Երբ ամեն բան պաշտոնապես չի հստակեցվում, միշտ խնդիրներ են առաջանում: Հուշարձանները չպետք է ռեստորանների վերածվեն, բայց, եթե մարդիկ ցանկանում են մեկ գավաթ գինով շնորհավորել կնունքը, հարսանյաց ծեսը, ասել ոչ, չի կարելի, իհարկե, այդ ողջ ընթացքում ցանկացած քաղաքացի, որը ցանկանում է մտնել այդ տարածք, պետք է ունենա այդ հնարավորությունը: Հուշարձանը չի կարելի փակել այցելուների առաջ»,-եզրափակեց Վահրամ Դումանյանը:

2022 թվականի մայիսին ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանը հայտարարեց, որ  Թուրքիայի արտգործնախարարի ժեստերը չեն նպաստում հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին։ Ավելին, խոստովանեց, որ թուրք գործընկերները թեեւ հայտարարում են, որ գործընթացն առանց նախապայմանների է, այդուամենայնիվ հայ-թուրքական հարաբերությունները սինխրոնացնում են հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները կարգավորելու գործընթացի հետ, ինչն  ավելի կառուցողական չի դարձնում մթնոլորտը։ Նախարարի այս հայտարարությունից 1,5 ամիս անց տեղի ունեցավ Հայաստանի ու Թուրքիայի հատուկ բանագնացների 4-րդ հանդիպումը, որի արդյունքներով հայտարարվեց, թե կողմերը պայմանավորվել են հնարավոր ամենասեղմ ժամկետներում Հայաստան-Թուրքիա ցամաքային սահմանը հատելու հնարավորություն ապահովել, համապատասխանաբար, Հայաստան և Թուրքիա այցելող երրորդ երկրների քաղաքացիների համար և որոշել են սկսել այդ ուղղությամբ անհրաժեշտ գործընթացները: Թեմայի վերաբերյալ «Փաստինֆո»-ն զրուցել է ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան, Պ.գ.դ., պրոֆ. Ռուբեն Մելքոնյանը։

— Պարոն Մելքոնյան, պաշտոնապես հայտարարվել է, որ բանակցությունների ընթացքում նոր պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել թուրքական կողմի հետ: Ի՞նչ վտանգներ և ի՞նչ «ձեռքբերումներ» են սրանք իրենց մեջ պարունակում Հայաստանի համար:

— Ինչպես հայտնի է, բանագնացների վերջին հանդիպումից հետո պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել հայ-թուրքական ցամաքային սահմանը երրորդ երկրների քաղաքացիների և օդային բեռնափոխադրումների բացման համար: Նախ, ինչպես հայտնի է հայ-թուրքական սահմանը մոտ 30 տարի չի գործարկվել և սահմանի վերագործարկումը որոշակի տեխնիկական և այլ խնդիրների հետ է կապված: Բայց, սահմանի բացումը երրորդ երկրների քաղաքացիների համար իր մեջ որոշակի ռիսկեր է պարունակում, որովհետև հստակ չէ, թե հայ-թուրքական բացվող սահմանը ո՞ր երկրների և ի՞նչ տրամադրվածություն ունեցող կառույցների անդամների համար է դառնալու նախընտրելի երթուղի:

Երկրորդ, սա ավելացնելու է անվտանգային ռիսկերը և Հայաստանի համապատասխան կառույցները՝ սահմանապահ և այլն, էլ ավելի ինտենսիվ պետք է աշխատեն՝ այդ ռիսկերը կառավարելու համար: Սա ի՞նչ է տալիս Հայաստանին՝ ես կարծում եմ, որ միակ դրական բանն այն է, որ Հայաստանի համապատասխան կառույցները փորձառություն ձեռք կբերեն հայ-թուրքական սահմանը, կոպիտ ասած, աշխատեցնելու համար, որը տասնամյակներով չի գործարկվել:

Կարծում եմ, որ այստեղ որևէ լուրջ քաղաքական օգուտ չենք կարող տեսնել, քանի որ սա մեծամասամբ ունենալու է սիմվոլիկ նշանակություն, իբրև թե քայլեր են ձեռնարկվում՝ հայ-թուրքական հարաբերություններում առաջընթաց ունենալու համար, բայց այդ քայլերի դրական հետևանքները որևէ կերպ չեն զգացվելու ո՛չ Հայաստանի քաղաքացիների, ո՛չ էլ Հայաստանի քաղաքականության համար: Հակառակը, ես կարծում եմ, որ Թուրքիան իր հռետորաբանության մեջ կավելացնի այդ տարրը, որ որպես բարի կամքի դրսևորում բացել է հայ-թուրքական սահմանը՝ չնայած երրորդ երկրների քաղաքացիների համար:

Իսկ ներքին լսարանի համար՝ այս իշխանությունները դա կօգտագործեն առնվազն երկու ձևով՝ երկուսն էլ խորը պոպուլիզմի շրջանակներում: Նախ, կփորձեն ներկայացնել, որ այն, ինչը չի հաջողվել Հայաստանի նախորդ բոլոր իշխանություններին՝ հաջողվեց իրենց և իրենք որոշակի ձեռքբերում ունեցան, ինչը որևէ կապ չունի իրականության հետ, որովհետև հիմա բանակցային պայմանները բոլորովին այլ են, և Հայաստանը նման թույլ բանակցային պայմաններ երբևէ չի ունեցել: Եվ երկրորդ, նախորդ բոլոր իշխանություններն էլ երբևէ պատրաստ չեն եղել գնալու այն զիջումներին, որոնց հիմա դե ֆակտո գնացել են այս իշխանությունները, և գործընթացները ցույց են տալիս, որ այդ զիջումները շարունակական լինելու հստակ միտումներ ունեն:

Ես ենթադրում եմ, որ իշխանությունները կփորձեն ներկայացնել, որ այդ երրորդ երկրի քաղաքացիները հայկական բյուջե որոշակի գումարներ կբերեն և հասարակ քաղաքացիներին որպես օրինակ կբերեն բյուջեն ևս մի աղբյուրով լցնելու հանգամանքը:

Ինչ վերաբերվում է օդային բեռնափոխադրումներին՝ դա զուտ տնտեսագիտական հաշվարկի կարիք ունի, թե արդյո՞ք տնտեսապես ձեռնտու է օդային ճանապարհով բեռնափոխադրումներ իրականացնելել և ի՞նչ բեռներ են հարմար փոխադրել:

Այն, որ այս իշխանությունները չեն ներկայացնում գործընթացի քաղաքական, բարոյական, հոգեբանական, պատմական հետնաբեմում եղած վտանգները, այլ միայն ներկայացնում են իրենց ընկալմամբ դրականը, արդեն խոսում է պոպուլիզմի գերդոզավորման մասին՝ նաև այս հարցում:

-Ձեր կարծիքով, բանակցային, այսպես կոչված, «առաջընթացը» և դրան առնչվող հայտարարությունը որքանո՞վ է կապված ընդդիմության գործողությունների հետ, որովհետև դիցուք, նստացույցի ժամանակ պաշտոնական շրջանակները հայտարարում էին, որ հայ-թուրքական բանակցություններում որևէ առաջընթաց չկա: Բայց արդեն ակցիաների, համեմատաբար պասիվ փուլում խոսում են, որ բանակցություններում առաջընթաց կա և փորձում են իդեալականացնել դրա արդյունքները:

Նախ, բանակցությունները ինքնին չեն կարող իդեալական լինել, որովհետև հայկական կողմից բանակցում են պարտված իշխանության ներկայացուցիչները և պրոֆեսիոնալիզմով աչքի չընկնող մարդիկ, իսկ հակառակ կողմից բանակցում են հաղթած, մինչև հիմա էլ սպառնալիքները չդադարեցնող և գերպրոֆեսիոնալ դիվանագետներ:

Ինչ վերաբերվում է ընդդիմության տարատեսակ ակցիաներին և փողոցային հանրահավաքներին, ապա ցանկացած իշխանության համար, ցանկացած երկրում ընդդիմությունը և դրանից բխող զսպող մեխանիզմները գերկարևոր են: Սակայն այս իշխանությունը միայն որպես թշնամի է ներկայացնում ընդդիմությանը, բայց իրական պետականամետ քաղաքականության պարագայում կարելի է շատ լավ համադրել իշխանության և ընդդիմության քայլերը:

Զուտ ժամանակագրական առումով համընկնում է, որ ակտիվ ցույցերի ժամանակ հայ-թուրքական հարաբերություններում նման «ակտիվ տեղաշարժեր» չկային, և ալիքի մարելուց հետո հայտարարվում է սահմանի բացման մասին: Այնուամենայնիվ, ես այն համոզմանն եմ, որ այն լոզունգները, որոնցով ընդդիմությունը հանդես էր գալիս և այն մարտահրավերներն ու սպառնալիքները, որոնց մասին բարձրաձայնում էր՝ հասարակության լայն շրջանակների համար մնում են անընդունելի և անընկալելի: Նրանց համար առավել ընկալելի են ներքին քաղաքականության հետ կապված այն պոպուլիստական շեշտադրումները, որոնցով այս իշխանությունները ագրեսիվ և շատ ակտիվ հանդես են գալիս: Եթե ամփոփ ասեմ՝ հասարակության մեծ մասին հետաքրքրում է ոչ թե արտաքին օրակարգը, այլ ներքինը: Արտաքին օրակարգը, որը լի է սպառնալիքներով, այդ թվում հայ-թուրքական հարաբերությունների հետ կապված՝ հասարակության մեծ մասի համար թվում է հեռակա մի բան և նրանք առավելապես տարված են ներքին օրակարգով, իսկ այս իմաստով իշխանություններն էլ նրանց հանդեպ կիրառում են պոպուլիզմի քաղաքականությունը՝ անտեսելով այն կորուստները, որոնք ունեցել, և շարունակում է ունենալ Հայաստանի Հանրապետությունը՝ հասարակությանը հրամցնելով անցողիկ խնդիրներ ու «ձեռքբերումներ», որոնք որևէ կերպ համեմատական չեն այն կորուստների հետ, որոնք Հայաստանը այս պահին ունենում է արտաքին ճակատում:

— Ձեր կարծիքով՝ ընդդիմությունը ի՞նչ պետք է անի, որպեսզի հասարակության շրջանում նման տրամադրվածությունը փոխվի և չշեշտադրվի միայն ներքին օրակարգը: Այլ կերպ ասած՝ հասարակությունը ամբողջովին զգա դրսից եկող սպառնալիքը:

— Շատ բարդ հարց եք տալիս: Իրականում կարծում եմ, որ հասարակության այն զգալի հատվածը, ում արտաքին մարտահրավերներն ու օրակարգը իրոք հետաքրքրում են՝ արդեն իսկ կողմնորոշված է և չի սատարում այս իշխանությանը: Հասարակության այն հատվածը, որը, գիտակցելով այդ ամենը շարունակում է սատարել այս իշխանությանը՝ տարատեսակ շահեր է հետապնդում: Իսկ հասարակության մյուս հատվածին, կարծում եմ, ընդդիմությունը և այն մարդիկ, որոնք աշխատում են ընդդիմության հետ՝ պետք է հրամցնեն այնպիսի խնդիրներ, որոնք վերաբերվում են, ցավով եմ նշում՝ նրանց նեղ անձնական և ներքին քաղաքական իրողություններին, որովհետև մեր հասարակությունը հասել է այնպիսի իրավիճակի, որ ավելի շատ կենտրոնացած է կենցաղային և ներքին խնդիրների վրա: Ուստի, ընդդիմությունը պետք է նաև դրանց վրա շեշտադրում անի, սակայն այս պարագայում էլ, նման շեշտադրման իրավունք ունեն այնպիսի գործիչներ, որոնք չեն ասոցացվում տարատեսակ բացասական իրողությունների հետ:

Ապրիլի 26-in Լեոյի խաչմերուկում Նիկոլ Փաշինյանի շարասյան մեքենայի մասնակցությամբ ավտովթարի զոհ դարձած հղի կնոջ՝ Սոնա Մնացականյանի անվամբ նոր կրթաթոշակային ծրագիր է մեկնարկել: 

«2022 թվականի ապրիլի 26-ին Երևանում՝ Լեո փողոցի խաչմերուկում տեղի ունեցած ողբերգական ավտովթարի զոհ դարձավ երիտասարդ գործարար Սոնա Մնացականյանը, ով ընդհամենը 2 ամիս անց պատրաստվում էր լույս աշխարհ բերել իր առաջնեկին՝ Արիային:

Սոնա Մնացականյանը վերականգնվող էներգիայի ավտոմատացմամբ զվաղվող սկանդինավյան ԶԵՎԻՏ ընկերության համահիմնադիրն էր, և Հայաստանում արդեն ստեղծել էր մեծ թիմ: Բիզնես գործենությունից բացի, նա բազում հասարակական նախագծերի համահեղիակն ու աջակիցն էր, հավատում էր, որ կրթությունը կարող է փոխել կյանքը, և որ բոլորն արժանի են այդ հնարավորությանը:

Սոնայի մեծ գործերը կիսատ չթողնելու և Հայաստանի ու Արցախի շուրջ նրա մեծ նվիրումը շարունակելու համար նախաձեռնվել է հատուկ կրթաթոշակային ծրագիր՝ խրախուսելու և աջակցելու իգական սեռի տաղանդներին: Ծրագիրը ստեղծվել է համախմբելու այն մարդկանց, ովքեր ճանաչում էին Սոնային, ծանոթ էին նրա աշխատանքին և ցանկանում են շարունակել նրա տեսլականը։

Հատուկ այդ կապակցությամբ նախաձեռնված և դեռ շարունակվող դրամահավաքին կարող են միանալ բոլոր ցանկացողները՝ Հայաստանից և արտերկրից: Հավաքագրված միջոցները կտրամադրվեն միանվագ կրթաթոշակների տեսքով տաղանդավոր հայ կանանց երեք հիմնական անվանակարգերում՝ վերականգնվող էներգիա, տեխնոլոգիա և գիտություն:

Այս փուլի հիմնական արդյունքը կլինի շուրջ 10 դիմորդների` միանվագ մրցանակների շնորհումը, որոնք կընտրվեն բաց մրցույթի միջոցով: Մրցույթը դեռ ընթացքի մեջ է, դիմորդների հայտերն ընդունվում են մինչև հուլիսի 15-ը ԱՅՍ ՀՂՈՒՄՈՎ: Դիմել կարող են 18 տարին լրացած իգական սեռի ներկայացուցիչները՝ Հայաստանից և Արցախից, ովքեր բավական հիմքեր ունեն աջակցություն ստանալու համար և գործունեություն են ծավալում նշված երեք հիմնական ոլորտներում:

Կրթաթոշակի ծրագիրն ու ողջ դրամահավաքը իրականացվում է փոքր թիմի ջանքերով, որում ներգրավված են Սոնա Մանացականյանի ամուսինը, քույրը, նրա ընկերներից Սեդա Պապոյանը և գործընկերներից Լիանա Խուցիյանը:

Կրթաթոշակներն առաջին փուլով կտրամադրվեն 2022 թվականի հուլիսի 30-ին և 31-ին Երևանում կայանալիք FemInno կանանց շուրջ նորարության միջազգային կոնֆերանսի ժամանակ, որտեղ Սոնան պատրաստվում էր ելույթ ունենալ: Ամուսինը` Աշոտ Վարդանյանը, հանդես կգա ելույթով և կհայտարարի կրթաթոշակային ծրագրի բացումը:

Սոնա Մնացականյանի անվան կրթաթոշակի դրամահավաքին կարող եք միանալ ԱՅՍ ՀՂՈՒՄՈՎ»։

Շրջակա միջավայրի նախարարությունը հայտարարություն է տարածել

Հատիս լեռան գագաթին Հիսուս Քրիստոսի մոնումենտալ արձանի տեղադրման նախագծի վերաբերյալ, որում ասվում է․

«Հարգելի քաղաքացիներ,

Հատիս լեռան գագաթին Հիսուս Քրիստոսի մոնումենտալ արձանի տեղադրման նախագծի վերաբերյալ անհրաժեշտ ենք համարում պարզաբանել հետևյալը՝

Հուլիսի 7-ի կառավարության նիստի ժամանակ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը տեղեկացրեց, որ «Մուլտի գրուպ» կոնցեռնի նախագահի կողմից Հիսուս Քրիստոսի մեծ արձան կառուցելու նախաձեռնության վերաբերյալ համապատասխան փաստաթղթերը ներկայացվել են կառավարություն, կառավարության մարմինները պետք է քննարկեն և որոշում կայացնեն։

Հայտնում ենք, որ արձանի տեղադրման տեղադիրքի ընտրության վերաբերյալ Շրջակա միջավայրի նախարարություն «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի կողմից որևէ փաստաթուղթ դեռ չի ստացվել։

Ընդառաջ գնալով մասնագիտական հանրույթի ու հանրային տարբեր շերտերի հնչեցրած մտահոգություններին, հիմնադրամի կողմից արձանի շինարարությունն այս պահին կասեցված է, դրանք կմեկնարկեն միայն պատկան մարմինների կողմից շինարարական աշխատանքները սկսելու համար համապատասխան մասնագիտական և փորձաքննական եզրակացություններն ու թույլտվությունները ստանալուց հետո։

Հիշեցնենք, որ Հատիս լեռը ընդգրկված է ՀՀ բնության հուշարձանների ցանկում համաձայն «Հայաստանի Հանրապետության բնության հուշարձանների ցանկը հաստատելու մասին» ՀՀ կառավարության 2008 թվականի օգոստոսի 14-ի N 967-Ն որոշման։

Բնության հուշարձանի պահպանությունը կարգավորվում է Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների մասին ՀՀ օրենքի 19-րդ հոդվածի 1-ին կետով, այն է՝ ՀՀ-ում բնության հուշարձանի տարածքում արգելվում է ցանկացած գործունեություն, որը սպառնում է դրա պահպանությանը, ինչպես նաև այլ ենթաօրենսդրական ակտերով։

Նախագծի վերաբերյալ Շրջակա միջավայրի նախարարությունը մասնագիտական եզրակացություն կտա միայն համապատասխան փաստաթղթերը ստանալուց հետո»։

Հիշեցնենք, որ շաբաթ տրվել է արձանի կառուցման մեկնարկը, իսկ դրանից մեկ օր անց ԿԳՄՍ նախարարությունը պահանջել էր դադարեցնել աշխատանքները՝ պատճառաբանելով, որ լեռան գագաթին առկա է բրոնզ-երկաթեդարյան հնավայր-ամրոց։ Հիմնադրամն իր հերթին այսօր հայտարարել է, որ դիմել է պատկան մարմիններին՝ ստանալու մասնագիտական եզրակացություններն ու շինթույլտվությունները: Հիմնադրամից նաև նշել են, որ այժմ իրականացվում են բացառապես ենթակառուցվածքներն ապահովելու նպատակով որոշ աշխատանքներ, իսկ արձանի շինարարությունը մեկնարկելու է դրական եզրակացություններից հետո միայն:

Ինչու՞ էր Նիկոլը դեռ 2020 թվականի հունիսի 25-ին, 44-օրյա պատերազմից ամիսներ առաջ կառավարության որշմամբ 1,732,805.2 հազար ՀՀ դրամ հատկացնում ՀՀ պետական բյուջեից այսօր արդեն պատերազմի պարտության հետեւանքով պարտադրված պայման ճանապարհի կառուցման կամ վերակառուցման համար։ Այս մասին ֆեյսբուքում գրել է ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գեղամ Մանուկյանը.

«Շաբաթ նիկոլը թիկնազորով ու անվտանգ մարդկանցով իբր շրջայց էր կատարում երկրում։ Մեկ դրվագ շատ հատկանշական է. «Ծանոթացա ՀՀ պետական բյուջեի միջոցներով Մ-3, Թուրքիայի սահման-Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր-Վրաստանի սահման միջպետական նշանակության ավտոճանապարհի 8,5 կմ հատվածի հիմնանորոգման աշխատանքների ընթացքին: Հիմնանորոգվող ճանապարհահատվածն ընդգրկում է մարզի Մարգարա, Վարդանաշեն, Երասխահուն, Ջրարբի, Ապագա, Լուսագյուղ բնակավայրերը»:

Այս գրառումն էր կատարել նա ու տեսանյութ տեղադրել։ Գյուղացիներից մեկն անգամ նրանից շնորհակալություն հայտնեց, որ իբր դժոխքից է ազատել։ Մյուսները միաբերան՝ բոլոր հարցերը լուծված են, խնդիր չունեն։ Միայն մեկը համարձակվեց ասել, թե էլեկտրականության հարց կա, ենթակայաններն են քիչ, ասել է թե՝ պարբերական անջատումներ կան։ Այստեղ նիկոլը խառնվեց, համոզվելով, որ նման խնդիր կա, էլի չքմեղացավ՝ դե բոլոր խնդիրները չեն լուծվի միանգամից։

Բայց, հիմա դժոխքից ազատվելու ու գյուղացիների հրճվանքի մասին։ Նիկոլն ծանոթանում էր, իր խոսքով, «Թուրքիայի սահման-Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր-Վրաստանի սահման միջպետական նշանակության ավտոճանապարհի 8,5 կմ հատվածի հիմնանորոգման աշխատանքների ընթացքին»։ Դեռ գլուխը քարը, որ խառնված հարցնում է, թե որտեղ է Լուսագյուղը, տեղն անգամ չգիտեր։ Մի քանի օր առաջ էլ իր մենախոսություն-ասուլիսում անգամ տեղյակ չէր, որ Արցախում Սուս գյուղ կա Բերձորում, որը պատրաստվում է հանձնել թշնամուն։ Իսկ հիմա տարօինակը. Թուրքիայի սահման-Մարգարա ճանապարհը 30 տարի փակ է եղել, ու մեկ էլ պարզվում է վերանորոգվում է, ու Նիկոլն էլ շտապել է վերանորոգման աշխատանքներին ծանոթանալ։

ԻՆՉՈՒ՞ 1. Նախ տարածաշրջանային կոմունիկացիակների բացման մասին հայտարարարություններում խոսվում էր Կարս-Գյումրի երկաթգծի մասին։ «…ըստ էության, երկաթուղին, որի մասին խոսում ենք, Երասխից մինչև Գյումրի գոյություն ունի, գիտեք, որ Գյումրիից Կարս երկաթուղի նույնպես գոյություն ունի»: Ակնարկել էր Նիկոլ Փաշինյանը ՀՀ կառավարության նիստում ( https://www.primeminister.am/…/16/Cabinet-meeting-Speech/)

2. Հետո արդեն Ռուբինյան-Քըլըչ վերջին հանդիպմանն անակնկալ հայտարարվեց, թե՝ «Կողմերը պայմանավորվել են հնարավոր ամենասեղմ ժամկետներում Հայաստան-Թուրքիա ցամաքային սահմանը հատելու հնարավորություն ապահովել, համապատասխանաբար, Հայաստան և Թուրքիա այցելող երրորդ երկրների քաղաքացիների համար և որոշել են սկսել այդ ուղղությամբ անհրաժեշտ գործընթացները»: (https://www.mfa.am/…/2022/07/01/Armenia_Turkey_4th/11527):

ԱՍԵԼ Է ԹԵ, Հայաստանի եւ Թուրքիայի ՑԱՄԱՔԱՅԻՆ սահմանով՝ Մարգարա-Ալիջան սահմանակետով անցնելու մասին Հայաստանի եւ Թուրքիայի հատուկ ներկայացուցիչների միջեւ համաձայնություն կայացել է 2022 թվականի հուլիսի 1-ին Վիեննայում կայացած հանդիպման ընթացքում։ 2022 թվականին միայն հայերն ու թուրքերը համաձայնվել են իբր բացել երկու երկրների ցամաքային, տրանսպորտային սահմանը։ Մի քանի օր հետո Նիկոլն արդեն Կառավարության նիստում հանձնարարել է, որ այդ համաձայնության ուղղությամբ աշխատանքներ տանեն։ «Հիմա, շատ կարևոր է, որպեսզի մեր գերատեսչությունները Թուրքիայի համապատասխան գերատեսչությունների հետ աշխատեն, որովհետև քաղաքական պայմանավորվածությունը պայմանավորվածություն, բայց այդ աշխատանքից է կախված դրանց իրագործումը: Իմ հանձնարարությունն է, որպեսզի կոորդինացված աշխատենք, որ հնարավորինս շուտ կարողանանք իրագործել ձեռք բերված պայմանավորվածությունները». Ասել է նա հուլիսի 7-ին կայցած նիստում (https://www.primeminister.am/…/2022/07/07/Cabinet-meeting/)։ Հիմա արդեն, հայ-թուրքական ցամքային սահմանով երթեւեկ կազմակերպելու մասին Ռուբինյանի ու Քըլըչի հանդիպման արդյունք-պայմանավորվածության առիթով 7 օր հետո հանձնարարություն տված Նիկոլը 3 օր անց այցելում է Մարգարա ու հետեւում վաղուց արդեն կառուցվող ճանապարհի շինարարության ընթացքին։

Լուրը լսելիս հիշեցի, որ մի անգամ հայ-թուրքական սահմանի ու ճանարապհի վերանորգման մասին պաշտոնական հաղորդագրություն տեսել էի ու շատ զարմացել։ Վերհիշեցի։ մինչեւ 44-օրյա պատերազմն էր, 2020 թվականի հունիսի 26-ը։ Կառավարության նիստ։ Այդ օրերին Տարածքային կառավարման եւ ենթակառուցվածքային դիմակը դեմքին նախարար Սուրեն Պապիկյանը առաջարկեց 2020 թվականի պետբյուջեում կատարել փոփոխություն ու հատկացնել «Թուրքիայի սահման-Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր-Վրաստանի սահման կմ 45+300 -կմ 53+000 հատվածի հիմնանորոգման և հեղինակային հսկողության ծառությունների համար 1,732,805.2 հազար ՀՀ դրամ» (ՀՀ կառավարության նիստ, կետ 39 Կառավարության նիստի օրակարգ. e-gov.am)։ Նախագիծը գրեթե դատարկ էր, միայն գումար։

Արձանագրված էր՝ «Նախագիծը չի նախատեսում տվյալ բնագավառում իրականացվող գործող քաղաքականության փոփոխություն…Նախագիծը մշակվել է Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության կողմից: Հասարակությունը սույն որոշման նախագծմանը չի մասնակցել… »։

Նիկոլն երեկ գնացել էր հետեւելու Թուրքիայի սահման-Մարգարա եւ Հայաստանի Հանրապետության տարածք 30 տարի փակ ճանապարհի շինարարության ընթաքին, որի բացման մասին Ռուբեն Ռուբինյանն ու Թուրքիայի բանագնաց Քըլըչը համաձայնվել էին 2022 թվականի հուլիսի 1-ին, Վիեննայում, բանակցությունների ՉՈՐՐՈՐԴ փուլի ընթացքում։

ՀԱՐՑ. Ինչու՞ էր Նիկոլը դեռ 2020 թվականի հունիսի 25-ին, 44-օրյա պատերազմից ամիսներ առաջ կառավարության որշմամբ 1,732,805.2 հազար ՀՀ դրամ հատկացնում ՀՀ պետական բյուջեից այսօր արդեն պատերազմի պարտության հետեւանքով պարտադրված պայման ճանապարհի կառուցման կամ վերակառուցման համար։

ԴԱՎԱՃԱՆՈՒԹՅԱՆ մասին չեմ հարցրել դեռ…»։

ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության հակահետախուզության դեպարտամենտի ձեռնարկած օպերատիվ-հետախուզական արդյունավետ միջոցառումների արդյունքում պարզվել է, որ ՀՀ քաղաքացին, հանդիսանալով զինծառայող, ծառայության բերումով տիրապետել է պետական և ծառայողական գաղտնիք կազմող տեղեկությունների:

Նկարագրված պայմաններում վերջինս ok.ru սոցիալական ցանցի միջոցով ծանոթանալով օտարերկրյա հատուկ ծառայությունների ներկայացուցչի հետ, հավաքագրվել է նրա կողմից, որից հետո նամակագրության միջոցով նրան է հանձնել պետական և ծառայողական գաղտնիք կազմող, ռազմական բնույթի տեղեկություն հանդիսացող՝ զորամասի նշանակության, դրա կազմում ընդգրկված ստորաբաժանումների տեսակի, իրենց ստորաբաժանման պահպանության ներքո գտնվող մարտական դիրքի տեղակայման վայրի, մարտական դիրքերի կահավորվածության, մարտական հերթապահություն իրականացնելու հետ կապված այլ տվյալներ, ինչպես նաև զորամասի հրամանատարական կազմի անհատական և ծառայողական տվյալները, լուսանկարել և ուղարկել է զորամասի շինությունները, մարտական դիրքերը, վաշտի անվանականչի մատյանը, մարտական դիրքի կրակային քարտը, զինվորական գրքույկը՝ այդ կերպ լրտեսության եղանակով կատարելով պետական դավաճանություն՝ ի վնաս Հայաստանի Հանրապետության տարածքային անձեռնմխելիության և արտաքին անվտանգության, որոնց դիմաց որպես վարձատրություն բանկային փոխանցումների միջոցով ստացել է գումարներ:

Պետական դավաճանության դեպքի առթիվ ՀՀ ԱԱԾ քննչական դեպարտամենտում հարուցված քրեական գործի շրջանակներում հիշյալ քաղաքացին ձերբակալվել է և տվել խոստովանական ցուցմունք, որից հետո հանցանքի կատարումը վկայող փաստերի հիման վրա դատախազի որոշմամբ վերջինիս ներկայացվել է մեղադրանք, նրա նկատմամբ որպես խափանման միջոց է կիրառվել կալանքը:

ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայությունը կրկին հորդորում է զինծառայողներին զերծ մնալ սոցիալական ցանցերով կամ այլ եղանակով կասկածելի անձանց հետ ծանոթություններ հաստատելուց և նրանց հետ ՀՀ անվտանգությանն ու պաշտպանությանը վերաբերող հարցեր քննարկելուց և տեղեկություններ փոխանցելուց: