ermenihaber.am-ի հաղորդմամբ՝ Թուրքական իշխանամերձ «Sabah» թերթի կայքը հրապարակել է «Թուրանի ճանապարհն է գալիս. Թյուրքական պետությունները իրար է միացնելու» վերտառությամբ հոդված, որտեղ անդրադարձել է «Զանգեզուրի միջանցքին»՝ այն անվանելով «Թուրանի ճանապարհ»:

Ըստ թուրքական լրատվամիջոցի՝ Ղարաբաղի հաղթանակով Թուրքիայի և Ասիայի միջև նոր միջանցք է բացվել, որը իրար կկապի 1.1 տրիլիոն դոլարի ՀՆԱ ունեցող թյուրքախոս երկրներին:

Ընդգծվել է, որ Թուրքիա-Ադրբեջան առևտրաշրջանառությունը կազմում է մոտ 4.5 մլրդ դոլար, և նպատակ կա այն հասցնել մինչև 15 մլրդ դոլարի: Նշվել է, որ միջանցքի բացումով վերջ կդրվեն Վրաստանի և Իրանի տարածքով տարանցման վրա կիրառվող սահմանափակումներին:

Ըստ կայքի պնդման՝ նախատեսվում է, որ այդ ուղին բացվելու է այս տարի, իսկ դրա շահագործումից հետո Հարավային Կովկասում հնարավոր կլինի հիմք դնել տնտեսական համագործակցության:

Կրկին ընդգծվել է, որ «Զանգեզուրի միջանցքը» չինական «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախագծի տեսանկյունից մեծ կարևորություն ունի: Ըստ այդմ՝ երբ «միջանցքը» հանձնվի շահագործման, Ադրբեջանի դիրքը, որը գտնվում է Թուրքիայի և Չինաստանի միջև, «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախագծի տեսանկյունից կամրապնդվի, իսկ Զանգեզուրը կարևոր այլընտրանքային ուղի կարող է դառնալ «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախագծի համար, որի նշանակությունը ռուս-ուկրաինական պատերազմից հետո մեծացել է:

Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարան 2022 թվականի հունիսի 28-ին ներկայացվել է ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման վերաբերյալ տասներկուերորդ հայցադիմումը, որն 2022թ. հուլիսի11-ին ընդունվել է վարույթ:

Գլխավոր դատախազությունից հայտնում են, որ համաձայն վերջինի՝ ՀՀ գլխավոր դատախազության ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման գործերով վարչությունը պահանջ է ներկայացրել դատարանին Մանվել Գրիգորյանի ժառանգներից և փոխկապակցված անձանցից հօգուտ Հայաստանի Հանրապետության բռնագանձել մասնավորապես՝  

.Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գտնվող թվով 28 անշարժ գույքեր, թվով 16 տրանսպորտային միջոցներ, իսկ անհնարինության դեպքում՝ դրանց միջին շուկայական արժեքները, որն ընդհանուր կազմում է ավելի քան 2.552.000.000 ՀՀ դրամ, ինչպես նաև մասնակցություններ թվով 6 իրավաբանական անձերում:

. Իրավաբանական անձանց տրամադրված ընդհանուր 668.160.803 ՀՀ դրամ փոխառությունների պահանջի իրավունքը:

.19.236.606ՀՀ դրամ՝ որպես ապօրինի դրամական միջոցների մնացորդ,18.656.316 ՀՀ դրամ՝ ավանդների մնացորդ, ինչպես նաև 17.027.871ՀՀ դրամ, որը չի հիմնավորվում անձի օրինական եկամուտներով, ունի ապօրինի ծագում և հնարավոր չէ բռնագանձել՝ հիմք ընդունելով ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման մասին օրենքի 20-րդ հոդվածի 4-րդ մասը:

Առաջիկայում վարչության կողմից այլ գործերով, որոնցով արդեն իսկ կիրառվել են հայցի նախնական ապահովման միջոցներ, ևս կներկայացվեն ապօրինի գույքի բռնագանձման հայցադիմումներ։

Իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Հովիկ Աղազարյանը Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի հայտարարությունը նախապայման չի համարում:

Հիշեցնենք՝ Էրդողանը, մասնավորապես, հայտարարել էր, որ հայ-թուրքական հարաբերություններում Ադրբեջանն իրենց համար «կարմիր գիծ է» և Ադրբեջանի խնդիրները լուծելուց հետո նոր Անկարան կբացի սահմանները:

Հովիկ Աղազարյանը, սակայն, կարծում է, որ Էրդողանի այս հայտարարությունը ներքին լսարանի համար է արված և պետք չէ այն որպես նախապայման դիտարկել.

«Իրենք չեն էլ թաքցնում, որ մեկ-ազգ, մեկ-պետություն են, հետևաբար, պետք է միմյանց շահերը հաշվի առնեն, բայց այդ շահերը հաշվի առնելու ճանապարհին՝ ի՞նչ խնդիրներ կլուծվի, դա այլ խնդիր է: Ես այդտեղ որևէ տարօրինակ բան չեմ տեսնում և կարծում եմ, որ մենք չպետք է դոգմա ընդունենք Էրդողանի ասածները, շատ հանգիստ կարող է մեկ ամիս հետո այլ բան ասի: Ես սա նախապայման չեմ կարող համարել, քանի որ չգիտեմ՝ ի՞նչ նկատի ունի, ինքն Ադրբեջանի հետ կապված ինչ լուծումներ է ակնկալում»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց նա:

Մեր դիտարկմանը, որ Թուրքիան ակնկալում է խաղաղության պայմանագրի շուտափույթ կնքում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև, Հովիկ Աղազարյանն արձագանքեց.

«Խաղաղության պայմանագիրը շատ ուշ է կնքվելու, դա տարիների հարց է, եթե Էրդողանն ասի՝ մինչև խաղաղության պայմանագիր չկնքվի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև, մենք սահմանները չենք բացի, ինքը կընկալվի ո՛չ լուրջ քաղաքական գործիչ, ո՛չ լուրջ ղեկավար,երբ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի կնքման գործընթաց սկսվի, դա արդեն այլ հարց է, թե չէ խաղաղության պայմանագիրը երկարատև գործընթաց է, հատկապես, հաշվի առնելով մեր և Ադրբեջանի միջև առկա խնդիրները, հետևաբար, պետք է համարենք, որ այս պահին ներքին լսարանին կամ քաղաքական ինչ-որ շրջանակների կերակրելու համար արված հայտարարություն էր սա և պետք չէ ընդունել որպես նախապայման կամ վերջնական որոշում»,-ասաց նա:

Իսկ թե ամեն օր հնչող սպառնալիքների և նախապայմանների ներքո ինչպե՞ս է պատկերացնում խաղաղության գործընթացն այս երկու երկրների հետ, Աղազարյանն ասաց, որ առանց Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ համակեցության մենք չենք կարող ապրել մի տարածաշրջանում.

« Խաղաղության օրակարգը, որն այսօր դրված է քննարկման սեղանին, դա անխուսափելի է, բայց սա չի նշանակում, որ մենք չպետք է մեր հույսը դնենք միայն խաղաղության վրա և հաշտվենք այն մտքի հետ, որ Ադրբեջանը և Թուրքիան նույնպես այդպիսի տրամադրվածություն ունեն և ամեն ինչ «օքեյ» է, մենք զուգահեռաբար պետք է ուժեղացնենք, մեր պաշտպանողականությունը, որպեսզի մեր խոսքն ավելի ծանրակշիռ լինի, անկասկած, մեր խոսքը ծանրակշիռ է միջազգային հանրության համար, բայց պետք է այնպես անենք, որ ծանրակշիռ լինի նաև մեր հարևանների համար»,-ասաց նա:

Հովիկ Աղազարյանը նաև նշեց, որ այնքան էլ վստահ չէ, որ Թուրքիան և Ադրբեջանը պատրաստ են խաղաղության գնալ մեզ հետ.
«Ես շատ վստահ չէի լինի այդ հարցում, դրա համար եմ ասում, բոլոր հնարավոր միջոցներով պետք է ուժեղացնենք մեր պաշտպանողունակությունը՝սպառազինության ձեռքբերումը, բանակի մարդական ոգին բարձրացնելը, բանակում այնպիսի բարքերի ձևավորումը, որ այն դառնա ամբողջ հայ ժողովրդի բանակը»,-ասաց Աղազարյանը:

Անցյալ շաբաթ գրել էի մի աղմկահարույց դեպքի մասին, երբ հայ պաշտոնյաները թույլ չէին տվել ֆրանսահայ համայնքի ղեկավար Մուրադ Փափազյանին, որն իր կյանքը նվիրել է Հայ դատի պաշտպանությանը, մուտք գործել Հայաստան՝ Երևանի օդանավակայան ժամանելուց հետո։ Չնայած օդանավակայանում Փափազյանի բազմիցս հնչեցրած հարցերին, թե ինչու են հայ պաշտոնյաներն արգելում իր մուտքը երկիր, նրան այդպես էլ պատասխան չեն տվել։ Այժմ մեկնաբանեմ այս գործի վերջին զարգացումները։

Սկզբում պետական պաշտոնյաները լրատվամիջոցներին ասացին, որ չեն կարող բացահայտել Փափազյանի վտարման պատճառը՝ նրա անձնական կյանքի իրավունքը չխախտելու համար։ Երբ Հայաստանի Սփյուռքի հարցերով գլխավոր հանձնակատար Զարեհ Սինանյանին առաջին անգամ հարցրին, թե ինչու են Փափազյանին արգելել մուտք գործել երկիր, նա ասաց, որ գաղափար չունի։ Սինանյանը այնուհետև սխալմամբ պնդեց, որ Փափազյանի գլխավորած կազմակերպությունը՝ Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների համակարգող խորհուրդը (CCAF), իրավունք չունի ներկայացնելու ամբողջ ֆրանսահայ համայնքը, քանի որ այն ընդամենը մեկ կազմակերպություն է։ Հակառակ Սինանյանի հայտարարության՝ CCAF-ը ոչ թե մեկ կազմակերպություն է, այլ շուրջ 60 ֆրանսահայ կազմակերպությունների համախմբում։

Ավելի ուշ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի անանուն օգնականներից մեկն անցած շաբաթ ծավալուն հարցազրույց տվեց ,Արմենպրեսե գործակալությանը՝ պնդելով, որ Փափազյանին արգելել են մուտք գործել Հայաստան՝ ,Օտարերկրացիների մասինե Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 8-րդ հոդվածի ,1.գե և ,1.զե կետերը խախտելու համար։ Օգնականը շարունակեց՝ պնդելով, որ Փափազյանն այն անձանցից էր, որը 2021 թվականի հունիսի 1-ին Փարիզում հարձակվել է Փաշինյանի ավտոշարասյան վրա: Ի՞նչ պատահեց կառավարության սկզբնական պատճառաբանությանը, որ չի կարող բացահայտել Փափազյանի վտարման պատճառը՝ պաշտպանելու համար նրա անձնական կյանքի իրավունքը: Նրա վտարման իրական պատճառը վարչապետի անհանդուրժողականությունն է յուրաքանչյուրի նկատմամբ, ով կհամարձակվի ընդդիմանալ իր վարչակարգին։

Ահա իրական փաստերը. ես ճշտեցի, որ Փափազյանը ներգրավված չի եղել Փաշինյանի ավտոշարասյան վրա որևէ հարձակման մեջ, քանի որ նա այնտեղ չի եղել։ Բողոքի ակցիան իրականացվել է մի խումբ երիտասարդների կողմից, որոնք ցավոք լոլիկ են նետել Փաշինյանի ավտոշարասյան վրա։ Օտար հողում պատշաճ չէ նման բան անել Հայաստանի ղեկավարի նկատմամբ։ Այնուամենայնիվ, անցյալ տարվա միջադեպը Հայաստանի կառավարությունն այնքան անկարևոր էր համարել, որ Փարիզում Հայաստանի դեսպանությունը նույնիսկ բողոք չէր ներկայացրել Ֆրանսիայի իշխանություններին։

Երկրորդ՝ շատ տարօրինակ է, որ 2021 թվականի հունիսի 1-ին Փարիզում տեղի ունեցած ավտոշարասյան միջադեպից հետո Փափազյանը չորս տարբեր առիթներով այցելել է Հայաստան, և Երևանի օդանավակայանում ոչ ոք չի խոչընդոտել նրա մուտքը։ Եթե վարչապետի օգնականը լուրջ է վերաբերվում Փափազյանին ուղղված իր անհիմն մեղադրանքին, ապա ինչո՞ւ կառավարությունը չի արգելել նրա մուտքը Հայաստան մեկ տարի շարունակ, այլ՝ միայն նրա հինգերորդ այցի ժամանակ։ Վարչապետի օգնականը, այսպիսով, ընդունում է, որ Հայաստանի պաշտոնյաներն այնքան անձեռնհաս են, որ նույնիսկ չեն կարողանում պատշաճ կերպով իրականացնել իրենց սեփական որոշումները։

Ավելին, Փաշինյանի օգնականը կեղծորեն պնդել է, որ մամուլում կան հրապարակումներ Փարիզի միջադեպի մասին, այդ թվում՝ տեսանյութեր համացանցում, որոնք ցույց են տալիս Փափազյանի և մյուսների բողոքը։ Փաստն այն է, որ նման տեսանյութ չկա, որը ցույց կտա Փափազյանի մասնակցությունն այդ բողոքի ակցիային, զուտ այն պատճառով, որ նա այնտեղ չի եղել: Եթե նման տեսանյութ լիներ, ապա Հայաստանի կառավարությունը այն լայնորեն կտարածեր՝ Փափազյանի մեղքն ապացուցելու համար։

Քանի որ վարչապետի օգնականը Փափազյանին ուղղված իր մեղադրանքը հիմնավորել է ,Օտարերկրացիների մասինե ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածի ,1.գե և ,1.զե կետերով, ինձ հետաքրքրեց, որ նույն օրենքի 8-րդ հոդվածի 6-րդ կետում նշված են հետևյալ միակ պետական պաշտոնյաները, որոնք կարող են մուտք գործել՝ Հայաստան մուտքի արգելք ունեցող անձանց սև ցուցակը՝ ,Հայաստանի Հանրապետության նախագահի աշխատակազմ, Ազգային անվտանգության գործակալությունը, ոստիկանության լիազորված պաշտոնյաները, ԱԳՆ պաշտոնյաները, դատարանները և դատախազությունըե: Կարևոր է, որ ոչ անձամբ վարչապետը, ոչ էլ նրա օգնականները չկան այն պաշտոնյաների ցուցակում, որոնք իրավասու են մուտք գործել սև ցուցակը: Փաշինյանի օգնականը որտեղի՞ց է իմացել, որ Փափազյանի անունը սև ցուցակում է, և ինչո՞ւ է արգելվել նրա մուտքը երկիր։ Սա օրենքի ակնհայտ խախտում է, այն նույն օրենքի, որը մեջբերել է Փաշինյանի օգնականը՝ արդարացնելու Փափազյանի մուտքի արգելքը։ Կարգին ժողովրդավարական երկրում այս օգնականը և նրա վերադասները քրեական պատասխանատվության կենթարկվեին օրենքը խախտելու համար: Այն, ինչ նրանք արել են Փափազյանի նկատմամբ, իշխանության չարաշահում է։ Հայաստանը Փաշինյանի սեփական տունը չէ, որ նա որոշի, թե ում ներս թողնել, ում արգելել։

Վերջապես, մինչ կառավարությունը զբաղված է մի ազգայնասեր հայի մուտքը երկիր արգելափակելով, սոցիալական ցանցերում լայնորեն տարածված տեսանյութում երևում է, թե ինչպես է թուրք ծայրահեղականը Երևանում Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիրում լեզուն դուրս հանած, գայլի պես ոռնում, հիստերիկ քրքջում, ծաղրում Հայոց ցեղասպանությունը և թուրքական ,Գորշ գայլերե ահաբեկչական խմբավորման ձեռքի շարժումն անում՝ կրելով թուրքական ֆուտբոլային ակումբի դրոշը, որի վրա պատկերված են կիսալուսինն ու աստղը՝ Թուրքիայի Հանրապետության խորհրդանիշը։ Թեև ոստիկանությունը միշտ չէ, որ կարող է կանխել նման այլանդակ միջադեպերը, սակայն եթե հայ պաշտոնյաներն այդքան զբաղված չլինեին իրենց քաղաքական հակառակորդներին լռեցնելով, նրանք ավելի շատ ժամանակ կունենային զբաղվելու հայ ազգի իսկական թշնամիներով։ Որքա՜ն հեգնական է, որ հայ ազգայնասերին արգելում են մուտք գործել Հայաստան, միևնույն ժամանակ թուրք ծայրահեղականին թույլ են տալիս մուտք գործել երկիր և վիրավորել Ցեղասպանության նահատակների հիշատակը։

Շատ ավելի լավ կլիներ, որ հայ պաշտոնյաներն ասեին ճշմարտությունը՝ խոստովանելով, որ չպետք է Փափազյանին վտարեին Հայաստանից, այլ ոչ թե իրենց սկզբնական սխալը կոծկելու համար նոր ստեր հորինեին։

Հարութ Սասունյան

«Կալիֆորնիա կուրիեր» թերթի հրատարակիչ

Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի

Թեհրանյան հանդիպումը լուրջ փոփոխություններ է մտցնելու նաև ռեգիոնալ քաղաքականության մեջ։ Թուրքիան առնվազն վերջին 30-ամյակում հասել է իր հզորության գագաթնակետին և հավակնում է ոչ միայն ռեգիոնալ տերության կարգավիճակի, այլև՝ համաշխարհային պետության։ Միևնույն ժամանակ, ռեգիոնալ տերության կարգավիճակի հավակնորդ է նաև Իրանը, ինչով էլ պայմանավորված են այդ երկրի բարձրաստիճան պաշտոնյաների հայտարարությունները, որոնցում ընդգծվում էր Իրանի ակնհայտ անհամաձայնությունը մեր տարածաշրջանում Թուրքիայի հեգեմոն դիրքին։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նման տեսակետ հնչեցրեց քաղաքագետ Արա Պողոսյանը։

«Այստեղ Հայաստանի դերը կարևոր է այնքանով, որ Հայաստանը Ռուսաստանի համար մեր տարածաշրջանում հանդիսանում է վերջին հենակետը, որտեղ ունի ռազմական ներկայություն, և Արևմուտքն ու Թուրքիան ամեն կերպ փորձելու են դուրս մղել Ռուսաստանին տարածաշրջանից։ Ի դեպ, Թուրքիան բավական հետաքրքիր խաղ է խաղում՝ այս փուլում փորձելով Հայաստանի հետ հարաբերություններ կարգավորել՝ ընդ որում, եթե նախկինում թաքցվում էր նախապայմանների հարցը, ապա երեկ Էրդողանը բացահայտ հայտարարեց, որ հնարավոր չէ Հայաստանի հետ հարաբերություններ կարգավորել առանց Հայաստանի՝ Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների կարգավորման։ Սա ուղիղ խոստովանություն էր առ այն, որ կան նախապայմաններ»,-ասում է քաղաքագետը և այստեղից հետևություն անում, որ ուրեմն ռեգիոնալ մակարդակում կա ստատուս քվո՝ Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման առնչությամբ, ինչը Թուրքիային տալիս է նման ձևով խոսելու ինքնավստահություն։

Արա Պողոսյանը հիշեցնում է՝ Հայաստանի և Թուրքիայի հատուկ ներկայացուցիչների ոչ առաջին, ոչ էլ հաջորդող հանդիպումների ժամանակ նախապայմանների մասին խոսք չկար, ավելին՝ շեշտվել էր, որ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորումն առանց նախապայմանների պիտի լինի։ Միևնույն ժամանակ, թեհրանյան հանդիպումներից հետո ակնառու է, այսպես կոչված, «խաղաղության պայմանագիրն» առաջ մղելու միտում։

«Հիմա, փաստորեն, իրավիճակ է փոխվել։ Կարծում եմ՝ դրա վրա էականորեն ազդել է Արևմուտքը։ Գործընթացի թիվ մեկ շահառուն Միացյալ նահանգներն են։ Ինչո՞ւ, քանի որ Ռուսաստանի հետ հակադիր բևեռում գտնվելով՝ ԱՄՆ-ն շահագրգռված է , որ մեր տարածաշրջանում Ռուսաստանի ազդեցությունը վերանա։ Դա հնարավոր կլինի միայն դրա համար լեգիտիմ հիմք ստեղծելով, իսկ դա կարող լինել բացառապես այն դեպքում, երբ ՀՀ-ն պաշտոնապես հայտարարի, որ Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ որևէ խնդիր չունի՝ այդ թվում գոյաբանական։ Հասկանալի է, որ այս պահին ռուսական զորքերի՝ ՀՀ-ում գտնվելու միակ լեգիտիմ հիմքն այն է, որ Թուրքիան հայ ժողովրդի համար գոյաբանական սպառնալիք է ներկայացնում»,-շեշտում է քաղաքագետը։

Փորձագիտական շրջանակներում շրջանառվող այն թեզը, թե Թուրքիան որպես Ռուսաստանի հակակշիռ դիտարկելը Հայաստանին ձեռնտու կարող է լինել, Պողոսյանը բացարձակապես չի կիսում։ Ավելին՝ նա համոզված է, որ այդ դեպքում Հայաստանը, անկասկած, կբաժանվի զուտ ազդեցության գոտիների և այդ ճանապարհն անխուսափելիորեն կհանգեցնի պետականության կորստի։
Անդրադառնալով թեհրանյան հանդիպումների ժամանակ Իրանի բարձրաստիճան պաշտոնյաների շուրթերով հնչեցված կարևոր ուղերձներին՝ Պողոսյանը ընդգծում է, որ դրանք ուղղված էին առաջին հերթին Թուրքիային և Ռուսաստանին, բայց և պետք է նկատել՝ բացի այդ երկու երկրներից, դրանք ուղղված էին, այսպես կոչված, «զանգեզուրյան միջանցքի» բացմամբ և տարածաշրջանային փոփոխություններով շահագրգռված մյուս կողմերին ևս։

«Իրանական ուղերձները վերաբերում են հատկապես ճանապարհներին և, չնայած դրանք ՀՀ-ում մեծ ոգևորություն են առաջացրել, ինքս այդտեղ նաև մարտահրավեր եմ տեսնում։ Հարց է առաջանում՝ իսկ ի՞նչ է լինելու, եթե Իրանին առաջարկվի երաշխավորված ճանապարհ՝ իր դիրքորոշումը փոխելու համար։ Բոլոր դեպքերում, եթե մե՛նք չենք մեր իրավունքների, մեր շահերի պաշտպանը, մյուս կողմերը մեր իրավունքների և շահերի հաշվին կատարելու են միջազգային առևտուր»,-ասում է Արա Պողոսյանը։

Այն, որ թեհրանյան հանդիպումներից և այնտեղից հնչած հայտարարություններից հետո ակտիվորեն առաջ են մղվում, այսպես կոչված, «խաղաղության պայմանագրի», Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման հարցերը, մեր զրուցակցի գնահատմամբ, դրան խանգարող հնարավոր գործընթացները կանխելու նպատակ ունեն։ Ամեն դեպքում, հասկանալի է, որ Իրանի՝ տարածաշրջանային գործոն ու դերակատար լինելը ձեռնտու չէ, նախ և առաջ, ԱՄՆ-ին։

«Իրերի ներկա վիճակը ձեռնտու չէ Արևմուտքին և հատկապես ԱՄՆ-ին , ու պատահական չէ, որ նրա մերձավոր դաշնակից Իսրայելը թեհրանյան հանդիպումից ընդամենն օրեր առաջ ՊԲ հրամանատարի շուրթերով հայտարարեց, թե այլևս հնարավոր չէ Իրանի հետ միջուկային խնդիրը կարգավորել խաղաղ ճանապարհով և Իսրայելը պատրաստվում է ռազմական ճանապարհով լուծել խնդիրը»,-նշում է քաղաքագետը։

Ուկրաինայում ռուսական հատուկ գործողության նպատակների մասին ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի հայտարարությունը մեկնաբանել է «Կոմսոմոլսկայա պրավդա» ռադիոկայանի հաղորդավար Սերգեյ Մարդանը։Նման տեսակետ է հրապարակվել piter98.ru-ում:

Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարը վերջերս բալոր կետերը դրել է «i»-ի վրա՝  հարևան երկրում Ռուսաստանի զինված ուժերի հատուկ ռազմական գործողության հետ կապված հարցերում։ Արաբական պետությունների լիգայի (ԱՊԼ) անդամ երկրների մշտական ներկայացուցիչների հետ հանդիպմանը Լավրովն ասել է, որ Մոսկվան ձգտում է ազատություն տալ ուկրաինական հասարակությանը Կիևում հաստատված հակաժողովրդական և հակապատմական ռեժիմից։ Հատուկ ռազմական գործողության արդյունքում ռուս և ուկրաինացի ժողովուրդները կկարողանան միասին ապրել։

«Կոմսոմոլսկայա պրավդա» ռադիոկայանի հաղորդավար Սերգեյ Մարդանը կարծում է, որ ՌԴ արտգործնախարարի խոսքերից պարզ է դառնում, որ Ռուսաստանը վճռական է վերահսկողություն հաստատել իր պատմական տարածքների վրա։ Բացի այդ, դրանք հանդիսանում են Կիևի ներկայիս ռեժիմը քանդելու Մոսկվայի մտադրությունների բաց հայտարարություն։ Ըստ էության, այս հայտարարությունը նոր կատեգորիկ մոտեցում է ներկայացնում, և Ռուսաստանի Դաշնության ղեկավարությունը մտադիր չէ նահանջել։

Ուկրաինական պետականության կործանման մասին Լավրովի արտահայտությունը լրագրողին հետաքրքիր է թվացել: «Այն ոչ միայն գիծ է քաշում հատուկ գործողությունների հիմնական նպատակների տակ, այլև նշում է դրա սահմանները, և շատ հստակ ազդանշան ուղարկում Արևմուտքին, որ Ռուսաստանը կանգ չի առնի այնքան ժամանակ, քանի դեռ չի հասել ԵՄ սահմաններին»,-կարծում է Մարդանը։

Արցախից միշտ էլ հրավերներ եղել են, բայց ցավոք սրտի, ոչ միշտ է, որ ՀՀ իշխանություններն արձագանքում են: Այս մասին NEWS.am-ի հետ զրույցում նշեց Արցախի ԱԺ ՀՅԴ խմբակցության պատգամավոր Արթոյւր Մոսիյանը՝ անդրադառնալով նրան, որ Արցախի ԱԺ նախագահ Արթուր Թովմասյանը հրապարակավ հրավեր է ուղարկել Հայաստանի ԱԺ բոլոր խմբակցություններին՝ մասնակցելու Սեպտեմբերի 2-ին Արցախի անկախության տարեդարձին:

«Ավելին, միշտ սեպտեմբերի 21-ին Հայաստանի կողմից է հրավեր եղել Արցախի իշխանություններին, բայց վերջին անգամ միայն համերգի հրավիրեցին Արցախի ԱԺ նախագահին, որը չմասնակցեց, եկավ Եռաբլուր և վերադարձավ:

Այս պահին Հայաստանի և Արցախի իշխանությունների միջև կապ, որպես այդպիսին, չկա: Կա Նիկոլ Փաշինյան-Արայիկ Հարությունյան անձնական կապ: Նրանք միջպետական հարաբերությունները վերածել են աննական հարաբերությունների: Ոչ ԱԳՆ-ի, որ խորհրդարանի, ոչ Անվտանգության խորհրդի մակարդակով որևէ հարաբերություն չկա, բացի հումանիտար 1-2 խնդրի լուծման համար կապից»,-ասաց Մոսիյանը:

Նա նկատեց, որ Արցախի ԱԺ նախագահն անուղղելի լավատես է այդ հարցում, որովհետև տասնյակ հրավերներ են եղել և բացի ընդդիմադիր խմբակցություններից, որևէ մեկն Արցախ չի գալիս:

Դիտարկմանը, թե սեպտեմբերի 2-ին Արցախ չայցելելով, ՔՊ-ականները գուցե որոշակի մեսիջ են հղում Բաքվին, Մոսիյանն արձագանքեց. «Մինչև Ադրբեջանին մեսիջ ուղարկելը մեր ՔՊ-ական իշխանությունն, ավելի լավ է, դրական մեսիջներ փոխանցի Արցախին և ցույց տա, որ Արցախի այս ծանր, վիրավոր վիճակում ինքը Արցախի կողքին է: Ես ոչ թե հոռետես եմ, այլ տառապանքս փորձ ունի: Ձեզ չի՞ հետաքրքրում, թե ինչու ՀՀ իշխանությունները չեն այցելում Արցախ: Ես ավելի քան վստահ եմ, որ որևէ մեկը բարձր մակարդակով չի այցելի: Ավելին, կարող է նորից ցանկ տան, որ ընդդիմադիրներն էլ չայցելեն»:

ՀՅԴ-ական պատգամավորը նաև հավելեց. «Վերջին ժամանակներս Նիկոլ Փաշինյանի և Իլհամ Ալիևի արած արտահայտությունները Արցախի վերաբերյալ փոքր տարբերություններով, չեն տարբերվում»:

Այլ երկրների հետ հարաբերությունների զարգացումը՝ եղբայրական երկրների հետ կապերի և հարաբերությունների հաշվին, անթույլատրելի է։ Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է Արցախի ԱԳ նախարար Դավիթ Բաբայանը:

«Արտաքին քաղաքականության առանցքային, ամենակարևոր հրամայականը եղբայրական երկրների հետ սերտ հարաբերությունների պահպանումն է, նրանց հետ կապերի ընդլայնումն ու խորացումը։

Իհարկե, քայլեր պետք է ձեռնարկվեն նաև այլ երկրների հետ հարաբերությունները զարգացնելու ուղղությամբ, նույնիսկ նրանց հետ, որոնց հետ հարաբերություններն ավանդաբար բարդ են և խնդիրներով լի։

Սակայն, ցանկացած դեպքում, անթույատրելի է զարգացնել հարաբերությունները այլ երկրների հետ՝ եղբայրական երկրների հետ կապերի և հարաբերությունների հաշվին»,- գրել է Արցախի ԱԳ նախարարը։

Ազգային ժողովում ԵԱՀԿ ԽՎ-ում ԱԺ պատվիրակության ղեկավար Էդուարդ Աղաջանյանը անդրադարձել է օրեր առաջ Իրանի հոգևոր առաջնորդ Ալի Խամենեի արած այն հայտարարությանը, որ Իրանը թույլ չի տա որևէ փոփոխություն Հայաստանի և Իրանի սահմանին և այդ համատեքստում Ադրբեջանի կողմից հնչեցվող «Զանգեզուրի միջանցքի» վերաբերյալ ՀՀ-ի դիրքորոշմանը։

«Հայաստանի կողմից բազմիցս նշվել է, որ «Զանգեզուրի միջանցքի» տրամաբանությունը որևէ կերպ ընդունելի չէ ՀՀ-ի համար։ Կարևոր եմ համարում նշել, որ ՀՀ վարչապետի, Ադրբեջանի նախագահի և ԵԽ նախագահի վերջին հանդիպման արդյունքում, երբ Ադրբեջանի նախագահը հանդիպումից հետո հանդես է եկել համապատասխան հայտարարությամբ՝ հիշատակելով «Զանգեզուրի միջանցքը», ԵԽ նախագահի գրասենյակը հերքող հայտարարությամբ է հանդես եկել։ Այս գործելաոճը նոր չէ, սա առանձնապես չի օգնում կոնստրուկտիվ քննարկումներին, ցավոք մեր հարևանները  առանձնանում են նմանատիպ ոչ պատշաճ գործելակերպով։ Հայաստանի դիրքորոշումը այս հարցով չի փոխվել, նման քննարկումներ տեղի չեն ունենում։ Հայաստանը հրաժարվում է նման հարց քննարկել և ի սկզբանե է հրաժարվել»,- ասաց Աղաջանյանը։
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ու Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հնարավոր է հանդիպեն։

«Վերջին շրջանում բավականին ակտիվ գործունեություն է իրականացվում դիվանագիտական հատվածում, հանդիպումները բավականին հաճախ են և տարբեր ձևաչափերով: Այո՛, որքանով տեղյակ եմ՝ նաև կան բանակցություններ, որ որոշ ժամանակ անց պետք է հանդիպում տեղի ունենա Հայաստանի ու Ադրբեջանի ղեկավարների միջև, ժամկետների առումով հստակ չեմ կարող ասել», — ասաց Աղաջանյանը։

Արևմուտքն իր խաղերն ունի Հայաստանում, նրա ազդեցությունը շատ մեծ է Հայաստանի քաղաքական դաշտի վրա, չի բացառվում, որ որոշակի փուլում, երբ ՀՀ գործող իշխանությունը կատարած լինի բոլոր այն խնդիրները, որոնց համար 2018-ին բերել են նրանց իշխանության, Արևմուտքը իշխանափոխություն անի Հայաստանում: «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նման տեսակետ է հայտնել քաղտեխնոլոգ Արմեն Բադալյանը:

Ըստ նրա՝ Արևմուտքի ազդեցությունն այս պահին Հայաստանում ավելի մեծ է, քան՝ Ռուսաստանինը, ուստի կարող է շատ հանգիստ փորձել փոխել իշխանությանը:

Զրուցակիցը, սակայն, բացառում է, որ Արևմուտքը փոխի ՀՀ գործող իշխանություններին նախքան նրանց առջեւ դրված խնդիրների իրականացումը։

«Մավրն արել է իր գործը, մավրը կարող է հեռանալ, այս սկզբունքով կարող է առաջնորդվել Արևմուտքը, սա կախված է նրանից՝ թե ինչ խնդիր ունի Արևմուտքը Հարավային Կովկասում, մասնավորապես՝ Հայաստանում։ Կարող է ընդհանրապես չփոխել իշխանությանը, գործող իշխանությունը կարող է 10 տարի բավարարել Արևմուտքին իր այս վիճակով, կարող է և մեկ ամիս էլ չբավարարի»,-ասաց նա:

Ակնհայտ է, որ Հայաստանում առկա է քաղաքական ճգնաժամ ու տարբեր փորձագետներ վերջերս ակտիվորեն մի թեզ են շրջանառում, որ Նիկոլ Փաշինյանին փոխարինող հնարավոր է դիտարկվի իր կինը՝ Աննա Հակոբյանը, հատկապես, հաշվի առնելով վերջին շրջանում նրա ակտիվ շրջագայությունները և հանդիպումները:

Արմեն Բադալյանը ևս չի բացառում այս տարբերակը.

«Հայաստանում այլևս ոչինչ անհավանական չէ, Հայաստանի հասարակությունն այլևս սուբյեկտ չէ, որ ինչ-որ բան որոշի, ամեն ինչ կախված է նրանից՝ թե ինչ ծրագրեր ունի Արևմուտքը, կարող է այնպիսի մի անծանոթ մարդու բերի և դնի Հայաստանի ղեկավար, որին որևէ մեկը չի ճանաչում»,-ասաց նա:

Արմեն Բադալյանը նկատում է՝ Հայաստանի ներքաղաքական դաշտում այս պահին հարաբերական անդորր է, ընդդիմությունը և իշխանությունն արձակուրդ են գնացել։

«Եթե իշխանությունների դեպքում սա տրամաբանական է, որովհետև իրենք կորցնելու բան չունեն, պարտված կողմ չեն, ապա ընդդիմության դեպքում սա մի քիչ տարօրինակ է, ընդդիմությունը, երբ դադարեցրեց հանրահավաքները, ինչը տրամաբանական է, քանի որ ամռանը չի լինում հանրահավաք անել, բայց պետք է գոնե այլ գործողություններ աներ, տարբեր ձևերով քաղաքական դաշտում ակտիվություն ապահովեր, բայց, ինչպես տեսնում ենք, ընդդիմությունն էլ է հոգնել, Սևանի կամ Քոբուլեթիի կարիք ունի»,-ասաց Բադալյանը:

Փորձագետը, սակայն, կարծում է, որ սեպտեմբերին Հայաստանում քաղաքական դաշտում կրկին ակտիվանա.

«Ընդդիմադիրները հայտարարել են, որ նոր միջոցառումներ են անում, որ աշնանը սկսեն նորից «Դիմադրության» շարժումը, բնականաբար, եթե շարժումը լինի, քաղաքական դաշտը ակտիվանալու է, բայց ընդդիմությունը, եթե մտածում է, երթերով ու ցույցերով իշխանափոխություն կանի, քիչ հավանական է,նախորդ 30 տարում դա չի ստացվել, հիմա էլ չեմ կարծում, որ կստացվի»,-ասել է Բադալյանը: