Արցախի «Միասնական հայրենիք» կուսակցության գրասենյակը հաղորդագրություն է տարածել կուսակցության նախագահ Սամվել Բաբայանի անունից, որտեղ Բաբայանն անդրադարձել է պատերազմական օրերին Արցախն ինքնակամ լքելու վերաբերյալ լուրերին։

«Հետպատերազմյան շրջանում շահադիտական դրդումներով պարբերաբար հրապարակ են նետվում իմ, որպես ԱՀ անվտանգության խորհրդի քարտուղարի, պատերազմական օրերին իբր թե Արցախն ինքնակամ լքելու վերաբերյալ զրպարտչական տեղեկություններ, որի կապակցությամբ անհրաժեշտ եմ գտնում անդրադառնալու մի շարք էական հանգամանքների:

2020թ․ հունիս-նոյեմբեր ամիսներին, զբաղեցնելով նախագահին կից անվտանգության հարցերով խորհրդակցական մարմնի քարտուղարի պաշտոնը, պատերազմի ողջ ընթացքում կատարել եմ իմ պաշտոնեական լիազորություններից բխող գործողություններ, այդ թվում՝ խորհրդատվություն տրամադրել մարտական գործողությունների կազմակերպման վերաբերյալ։ Հարցերը, թե այդ խորհրդատվական դիտարկումներից քանիսն են ընդունելի դարձել և/կամ ինչ ճշգրտությամբ են իրականացվել, այլ հասցեատեր ունեն։

2020թ․ նոյեմբերի 6-ին ԱՀ ԱԽ նիստից հետո նախագահի հատուկ հանձնարարությամբ ի պաշտոնե գործուղվել եմ քաղաք Երևան (գործուղման նպատակի և արդյունքների մասին մանրամասները պետական և ծառայողական գաղտնիք հանդիսանալու հիմքով իմ կողմից հանրայնացման ենթական չեն)։ Գործուղման անմիջապես հաջորդ օրը՝ նոյեմբերի 7-ին, Ստեփանակերտում մնացած սակավաթիվ բնակչությունը տարհանվել է, իսկ նոյեմբերի 9-ին ստորագրվել հայկական կողմի համար խիստ անբերենպաստ պայմաններով հայտնի եռակողմ հայտարարությունը։ Տեղեկանալով հայտարարության մասին, ինչպես հայտնել եմ ավելի վաղ, փորձել եմ կանխել այն, սակայն փաստաթուղթն արդեն ստորագրված էր։ Որպես ԱԽ քարտուղար, անզոր լինելով փոխելու զարգացումների ընթացքը, այլևս նպատակահարար չեմ գտել շարունակել զբաղեցնել հնչեղ, բայց անբովանդակ այդ պաշտոնը։ Ապա, ի նշան բողոքի, հրաժարվել եմ նաև «Արցախի հերոս» բարձրագույն կոչումից:

Պետական համակարգից հեռանալուց հետո, բազմակողմանիորեն գնահատելով Արցախում և նրա շուրջ ստեղծված իրավիճակը, իմ քաղաքական գաղափարակիցների հետ մշակել և Արցախի ու Հայաստանի իշխանություններին եմ ներկայացնել ճգնաժամային կառավարման ոլորտային մոտեցումներ, ծրագրեր, հայեցակարգեր։ Նշեմ նաև, որ ԱՀ իշխանությունների հետ պարբերական շփումներ եմ ունենում իբրև խորհրդարանական ուժի առաջնորդ, իսկ ՀՀ իշխանությունների հետ առնչվել եմ բացառապես արտախորհրդարանական ուժերի հարթակում, ապա հեռացել՝ ձևաչափի անարդյունավետության պատճառով։

44-օրյա պատերազմի վերաբերյալ քննչական գործողությունների շրջանակում երկու անգամ հրավիրվել եմ հարցաքննության, պարզաբանումներ տվել մարտական գործողություններին իմ առնչության և ներգրավվածության վերաբերյալ։ Այս կապակցությամբ կանխակալ մեդիահրապարակումներով ինձ մեղսագրվող արարքների ապացուցման դեպքում պատրաստ եմ կրելու պատասխանատվություն։ Հակառակ դեպքում հետամուտ եմ լինելու՝ պատասխանատվության ենթարկելու զրպարտության և սուտ մատնության հեղինակներին։ Զինվենք համբերությամբ և հետևենք դատավարական գործընթացներին։

Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ իրավապահ մարմինները իմ, որպես ԱՀ բարձրաստիճան պաշտոնյայի, պատերազմական օրերին իբր թե Արցախն ինքնակամ լքելու վերաբերյալ տեղեկությունների հիմքով օրենքով սահմանված գործողություններ չեն նախաձեռնել, դիմում եմ ԱՀ դատախազությանը՝ վերոնշյալի կապակցությամբ անհրաժեշտ միջոցներ ձեռնարկելու և համապատասխան քրեաիրավական որակմամբ ճշմարտությունը բացահատելու պահանջով։ Իրավապահ մարմինների գործողությունների առանցքում, ի դեպ, վաղուց հայտնված պիտի լիներ նաև ԱԽ 2020թ․ նոյեմբերի 6-ի նիստում շրջանառված պետական և ծառայողական գաղտնիք հանդիսացող, պետության կողմից պահպանվող և պաշտպանվող տեղեկատվության՝ ԱԽ քատուղարի ելույթի առանձին դրվագների հանրայնացված լինելու հանգամանքը։

Պետական, ռազմական, քաղաքական, հասարակական իմ ողջ գործունեության ընթացքում առաջնոդվել եմ բացառապես սեփական գաղափարներով և խղճով: Ըմբռնումով եմ մոտենում ինձ վերագրվող երևույթները, քանի որ շրջանակները, ովքեր մշտապես ուղղորդվոմ են ինչ-ինչ կենտրոններից, չեն կարող հավատալ ազատ և անկաշկանդ միտք ունենալու հնարավորությանը: Հարգելով յուրաքանչյուրի արտահատվելու իրավունքը, այնուամենայնիվ համոզված եմ, որ այդ հասկացությունը նույնական չէ զրպարտության ու սուտ մատնության հետ․ որևէ մեկի իրավունքը չի կարող իրացվել մյուսի իրավունքների ոտնահարման հաշվին»,–ասվում է հաղորդագրությունում։

Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը անօդաչու թռչող սարքերի արտադրության ոլորտում այնպիսի հաջողությունների է հասել, որը նրան առանձին, լայնամասշտաբ զորավարժություններ իրականացնելու հնարավորություն է տալիս։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի եթերում ասել է իրանագետ, ԵՊՀ իրանագիտության ամբիոնի դասախոս Ահարոն Վարդանյանը՝ նշելով, որ զորավարժությունները տեղի են ունենում հիմնականում երկրի հյուսիսային, հյուսիսարևմտյան և կենտրոնական հատվածում, իսկ հյուսիսային և հյուսիաարևմտյան հատվածում տեղի ունեցող բոլոր զորավարժությունները ուղղված են Ադրբեջանական Հանրապետության և Թուրքիայի դեմ։

Այս առումով Ադրբեջանական Հանրապետության կողմից անհանգստությունը բնական է, քանի որ տարիուկես առաջ տեսանք թե ինչպիսի մեծ զորավարժություններ տեղի ունեցան Ադրբեջանի հետ սահմանին, և բանը հասել էր նրան, որ շատերը մոտալուտ պատերազմի վերաբերյալ կանխատեսումներ էին անում։

Նրա խոսքով՝ մինչև վերջերս ԱԹՍ-ների արտադրության ոլորտում հայտնի էր միայն Թուրքիան, սակայն ժամանակը և փորձը ցույց տվեցին,  որ թուրքական բայրաքթարները չափազանց գովազդված են և լավագույններից չեն։ Ուստի ԱԹՍ-ների արտադրության ոլորտում Իրանը առաջ է անցել Թուրքիայից և բանը հասել է նրան, որ Ռուսաստանը ցանկանում է ԱԹՍ-ներ գնել Իրանից։ Այս պարագայում՝ Ադրբեջանի մտահոգությունը նշանակում է նաև Թուրքիայի մտահոգություն։

Անդրադառնալով ԱԹՍ-ներ ձեռքբերելու Հայաստանի հնարավորություններին՝ բանախոսը նշել է. «Հայաստանը ևս կարող է իրանական ԱԹՍ-ներ գնել։ Սակայն ցավալի է, որ հայ-իրանական բարեկամության ողջ պոտենցիալը երբևէ չի գործածվել իր ողջ ներուժով»։

Բանախոսի դիտարկմամբ՝ Հայաստանը կարող է ահաբեկչության դեմ պայքարում Հայաստան-Իրան-Ռուսաստան առանցքի ստեղծման նախաձեռնությամբ հանդես գալ՝ հաշվի առնելով, որ Կովկասը զիջելով՝ Իրանը և Ռուսաստանը կարող են հայտնվել պանթյուրքիզմի ճիրանում և ահաբեկչության թիրախում։ Ուստի այստեղ մեր շահերը համընկնում են։

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը  Հունաստանին կոչ է արել դասեր քաղել երկկողմ հարաբերությունների պատմությունից և հրաժարվել Անկարայի նկատմամբ լարվածության քաղաքականությունից։ Այս մասին հաղորդում է «Արմենպրես»-ը՝ վկայակոչելով ՏԱՍՍ գործակալությունը:

«Հե՜յ, հույնե՛ր, եթե կանգ չառնեք, դա ձեզ համար թանկ կարժենա», — ասել է Թուրքիայի նախագահը Թուրքիայի սևծովյան Սամսուն քաղաքում տեղի ունեցած հանրահավաքի ժամանակ:

 Հեռարձակումն իրականացրել է TRT հեռուստաալիքը։

«Հունաստանի համար մենք միայն մեկ առաջարկ ունենք՝ մի մոռացեք Իզմիրը», – ասել է Էրդողանը` հիշեցնելով, որ հունա-թուրքական պատերազմն ավարտվել է 1922 թվականին` Էգեյան ծովի ափին գտնվող Հունաստանի վերջին հենակետի` Իզմիր քաղաքի գրավմամբ և թուրքական տարածքից հունական զորքերի արտաքսմամբ:

Թուրքիայի և Հունաստանի` ՆԱՏՕ-ի երկու հարևանների և դաշնակիցների հարաբերությունները կտրուկ սրվել են  օգոստոսի 23-ից: Ընդհանուր առմամբ, տարեսկզբից Հունաստանի ռազմաօդային ուժերի ինքնաթիռները Էգեյան ծովի երկնքում 158 անգամ հետապնդել են թուրքական կործանիչներին և 256 անգամ խախտել Թուրքիայի օդային տարածքը։

Թուրքիան արդեն հայտարարել է, որ մտադիր է ՆԱՏՕ-ի մակարդակով բարձրացնել Հունաստանի կողմից իր ռազմական ինքնաթիռների հալածանքների և ամբողջ Անկարայի նկատմամբ լարվածության քաղաքականության հարցը։

Ցորի զորամասի Դ-20 ՀԴն-1-ին մարտկոցի զոհված հրետանավորների ծնողներ ներկայացուիչ Լիպարիտ Սիմոնյանը ֆեյսբույքան էջում գրում է.

«Ցոր-ի զորամասի զոհված հրետանավորների ծնողների պայքարը կարծես թե իր արդյունք է տալիս.

1. 25.08.2021թ-ին Դ-20 ՀԴ-ն 1-ին մարտկոցի հրամանատար՝ Գևորգ Գևորգյանին, մեղադրանք առաջադրվեց ՀՀ քրեական օրենսգրքի 375-րդ հոդվածի 4-րդ մասով, առաջադրված մեղադրանքը հիմնավոր է, սակայն բավարար և ամբողջական իրավական գնահատական չի տրվել նրա գործողություններին: Երկու բառով ասած՝ թշնամու կողմից հարձակման պահին զինվորներին թողել էր միայնակ և իր կաշին փրկելու համար ճողոպրել մարտի դաշտից: Արժանիորեն նրա նկատմամբ որպես խափանման միջոց է կիրառվել կալանավորումը, իսկ քրեական գործն գտնվում է դատարանում:

2. 02.09.2022թ-ին մեղադրանք առաջադրվեց Ջալալ Հարությունյանին 2003թ-ի ՀՀ քրեական օրենսգրքի 376-րդ հոդվածի 3-րդ մասով /երկու դրվագ/ /համապատասխանում է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 550-րդ հոդվածի 3-րդ մասին/ այն է՝ զինվորական պաշտոնեական անփութություն: Առաջադրված մեղադրանքը հիմնավոր է, սակայն բավարար և ամբողջական իրավական գնահատական չի տրվել նրա գործողություններին: Անհասկանալի պատճառներով Ջալալ Հարությունյանի նկատմամբ նախաքննական մարմինչ չի դիմել դատարան կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառելու միջնորդությամբ: Նշեմ, որ Ջալալ Հարությունյանը որևէ բանով առավել չէ, ոչ Գևորգ Գևորգյանից և ոչ էլ  ղեկավար պաշտոններ զբաղեցնող բարձաստիճան այն սպաներից ում մեղադրանք է առաջադրված և կալանավորումը որպես խափանման միջոց է ընտրված:

3. Դեռևս ոչ բոլոր անձանց է մեղադրանք առաջադրվել Ցոր-ի զորամասին հրետանավորների զոհվելու փաստի վերաբերյալ: Հույսով ենք նախաքննական մարմինը մյուսների գործողություններին էլ կտա համարժեք /թեև մյուսներին գործողությունները համարժեք չի գնահատվել/ իրավական գնահատական:

Ցորի զորամասի Դ-20 ՀԴն-1-ին մարտկոցի զոհված հրետանավորների ծնողները շարունակելու են պայքարել որպեսզի բոլոր մեղավորների գործողություններն  արժանանան համապատասխան իրավական գնահատականի և ստանան համարժեք պատիժներ»։ 

Ինչո՞ւ եք մոռանում, թե ինչ եղավ Եմենում, ինչո՞ւ եք մոռանում, թե ինչ է կատարվում Եթովպիայում, ինչո՞ւ եք մոռանում, թե ինչ կատարվում այժմ Հայաստանում․ ամեն շաբաթ մեկ կամ երկու գյուղ է օկուպացվում, ի՞նչ եղավ 110-118 ռազմագերիների հետ վերջին երկու տարիների ընթացքում։ Այս մասին ԵՀԽ գագաթնաժողովին ասել է  ԱՄՆ Հայոց Արևելյան թեմի միջեկեղեցական հարցերով պատասխանատու, ԵՀԽ կենտրոնական կոմիտեի գործադիր վարչությունում Հայ Առաքելական Եկեղեցու ներկայացուցիչ Գերաշնորհ Տ. Վիգեն արք. Այքազյանը:

«Շնորհակալություն ժողովի նախագահողին, իմ գնահատանքը հանրային հարցերով համագործակցող կազմակերպություններին, միևնույն ժամանակ ունեմ որոշ մտահոգություններ:

Անհնար է անտեսել իմ ժողովրդի նկատմամբ վայրագությունները։ Եթե չեմ սխալվում ինչ-որ մեկն ասաց, թե ինչո՞ւ ենք այդքան շատ խոսում Ուկրաինացիների մասին, որովհետև Ուկրաինան եվրոպա է։ Նկատի ունեմ, եթե ինչ-որ բան է պատահում Աֆրիկայում, նշանակում է չպե՞տք է միջամտենք, եթե ինչ-որ բան է կատարվում Ասիայում չպե՞տք է միջամտենք, կամ ինչ-որ բան է պատահում Ամերիկայում ՝ չե՞նք պատրաստվում միջամտել։

Եթե անարդարություն է լինում, մեր բարոյական պարտականությունն է արձագանքել։ Նախագահող, սույն ժողովը չի կարող տեղի ունենալ առանց մատնանշելու այն վայրագությունները, որոնք կատարվել են մարդկանց նկատմամբ։ Ինչո՞ւ եք մոռանում, թե ինչ եղավ Եմենում, ինչո՞ւ եք մոռանում, թե ինչ է կատարվում Եթովպիայում, ինչո՞ւ եք մոռանում, թե ինչ կատարվում այժմ Հայաստանում․ ամեն շաբաթ մեկ կամ երկու գյուղ է օկուպացվում, ի՞նչ եղավ 110-118 ռազմագերիների հետ վերջին երկու տարիների ընթացքում։ Աշխարհում չկա ոչ մի կառավարություն, որը ճնշում է գործադրում Թուրքիայի և Ադրբեջանի կառավարությունների վրա, որպեսզի այդ երիտասարդներին ազատ արձակեն։ Որտե՞ղ էինք մենք, երբ շուրջ 5000 երիտասարդ սպանվեց։ Պարզապես եզրահանգում ենք․ «Մենք դատապարտում ենք»։ Եվ ինչ՞, հետո ի՞նչ․․․ Նախագահող, սույն կազմակերպությունը պետք է լինի բարոյական կազմակերպություն և հոգ տանի յուրաքանչյուր ազգի, յուրաքանչյուր փոքրամասնության, յուրաքանչյուր մարդու համար, ովքեր տառապում են. շնորհակալ եմ»,- ասել է նա:

Արցախի Հանրապետությունը, Հայաստանի հանրաապետության հետ կապող միջանցքով անցնող նոր երթուղով ադրբեջանական տրանսպորտային միջոցների անցումը պայմանավորված է նախկին երթուղում տեղակայված եւ նոր երթուղում վերատեղակայվող խաղաղապահ զորակազմի հենակետերի տեղափոխման աշխատանքներին մասնակցությամբ` համաձայնեցված նաեւ Արցախի իշխանությունների հետ: Այս մասին NEWS.am-ի գրավոր հարցմանն ի պատասխան հայտնել են Արցախի Հանրապետության անվտանգության խորհրդի գրասենյակից:Հիշեցնենք, որ օգոստոսի 30-ից Հայաստանից Արցախ երթևեկությունն իրականացվում է այլընտրանքային ժամանակավոր ճանապարհով։ Ժամանակավոր ճանապարհն ամբողջությամբ ասֆալտապատ է։ Այստեղ, սակայն, շինարարական աշխատանքները շարունակվում են, կառուցվում է նաեւ Սուս եւ Աղավնո գյուղերն իրար կապող ճանապարհ։ Հիմնական ճանապարհի՝ Արցախով անցնող հատվածի շինարարությունը ադրբեջանական կողմը ավարտել է դեռ հուլիսին, հայաստանյան հատվածի շինարարությունը, որը մեկնարկել է օգոստոսի 4-ին, նախատեսվում է ավարտել հաջորդ գարնանը։Նշենք, որ Ադրբեջանի՝ ավելի քան 11 մետր լայնությամբ և 21 մետր երկարությամբ նորակառույց ճանապարհը սկսվում է Մեծ Շենով, հասնում է դեպի Հին Շեն, այնուհետև ձգվում մինչև Աղավնո գետի վրա կառուցված կամուրջը: Կամրջին շինարարական աշխատանքները ավարտվել են՝ կապելով գետի երկու ափերը: Նոր հիմնական ճանապարհի ընդհանուր երկարությունը 32 կիլոմետր է, որից 10 կիլոմետրը Հայաստանի տարածքում է։ Հայկական կողմը շինարարությունը սկսել է օգոստոսից։ Շինարարությունը կավարտվի հաջորդ գարնանը։

Ալիեւը Նիկոլ Փաշինյանից պահանջել է փոխել Սահմանադրությունը, որի մասին նա խոսել էր 2021թ. ապրիլին եւ սեպտեմբերին։ Ալիեւի անհանգստությունը նրանում է, որ ՀՀ սահմանադրությունն իր նախաբանով հղում է անում Հայաստանի անկախության հռչակագրին, որն ավելի բարձր իրավական ուժ ունեցող փաստաթուղթ է, քան Սահմանադրությունը։ Ֆեյսբուքյան ուղիղ եթերում հայտարարել է հանրային գործիչ Էդգար Ղազարյանը՝ նկատելով, որ Հռչակագրի մեջ երկու կարեւոր առանձնահատկություն կա։

Առաջինը Հռչակագրի 11-րդ կետն է, որը վերաբերում է Արեւմտյան Հայաստանում եւ Օսմանյան կայսրությունում Ցեղասպանության ճանաչման դատապարտման պարտավորությանը, որ Հայաստանը հանձնառություն է ստանում՝ որպես պետություն զբաղվել դրանով։ Երկրորդ կարեւոր կետը վերաբերում է Լեռնային Ղարաբաղին. Անկախության հռչակագիրն իր նախաբանում հղում է անում Գերագույն խորհրդի եւ ԼՂ Ազգային խորհրդի 1989թ. դեկտեմբերի 1-ի Հայաստանը Լեռնային Ղարաբաղի հետ վերամիավորման որոշմանը։

«Սա նշանակում է, որ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ ցանկացած պայմանագիր, ինչ փաստաթուղթ էլ որ ստորագրվի, Սահմանադրական դատարանը չի կարող ասել, որ դա համապատասխանում է ՀՀ սահմանադրությանը, որովհետեւ դա ուղիղ հակասության մեջ է գտնվելու Հայաստանի անկախության հռչակագրի հետ։ Հետեւաբար ցանկացած պայմանավորվածությու՝ն Հայաստան-Ադրբեջան եւ Հայաստան-Թուրքիա, լինելու է հակասահմանադրական»,- նշել է Էդգար Ղազարյանը։

Ուստի, ըստ նրա, Նիկոլ Փաշինյանը, ամենայն հավանակաանությամբ, քննարկել է Սահմանադրական դատարանի դատավորների հետ Ալիեւի հետ ձեռքբերած պայմանավորվածությունները եւ ստացած հանձնարարությունները, որպեսզի փոխեն Սահմանադրությունը եւ հրաժարվեն Անկախության հռչակագրից։ «Իսկ Անկախության հռչակագրի նախաբանը շատ կարեւոր, դիվանագիտական ուղերձ է պարունակում։ Որովհետեւ երբ ստեղծվել է Հայաստանը որպես պետություն, հիմքում եղել է Անկախության հռչակագիրը, քանի որ այդ ժամանակ նույնիսկ Սահմանադրությունը դեռեւս չէր ընդունվել։ Այն առաջին անգամ ընդունվել է 1995թ։Եւ Անկախության հռչակագիրը համարվել է հիմնադիր փաստաթուղթ։ Եթե միայն այդ փաստաթղթով Հայաստանը անդամակցել է ՄԱԿ-ին եւ այլ միջազգային կազմակերպություններին, աշխարհի գրեթե բոլոր երկրները ճանաչել են Հայաստանի անկախությունը, ապա իրենք փաստացի ընդունել են Հայաստանի ԼՂ-ի հետ միավորման ճշմարատացիությունն ու իրավազորությունը»,- նշել է նա։

Դուք, Հայաստանի եւ Արցախի մնացած միֆական գեներալները, ունեիք շանս չլռելու, խոսելու, եթե իրապես ասելու բան ունեիք, ինչպես խոսում էիք պատերի տակ եւ կիսաակնարկներ էիք անում հարցազրույցներում։ Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է Նաիրա Զոհրաբյանը։

«Նամակ Օնիկ Գասպարյանին

Բարեւ Ձեզ պարոն գեներալ-գնդապետ։

Շոգ Է։ Ահավոր շոգ։ Ու էս շոգին Արցախի Պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար Միքայել Արզումանյանին մեղադրանք առաջադրելուց եւ կալանավորելուց հետո, քիչ առաջ ՀՀ Քննչական կոմիտեն, ինչպես եւ սպասելի էր, մեղադրանք առաջադրեց Արցախի Պաշտպանության բանակի նախկին եւս մեկ հրամանատարի՝ Ջալալ Հարությունյանին, ում առաջադրված մի քանի լիստ ծանր մեղադրանքը եթե կարճ ամփոփեմ՝ Ջալալի անփութության, անգործության եւ դիլետանտիզմի պատճառով մենք ունեցել ենք մարդկային եւ տարածքային լրջագույն կորուստներ։

Փաստորեն, Միքայել Հարությունյանի պատճառով մենք կորցրել ենք Շուշին, Ջալալ Հարությունյանի պատճառով՝ բազմաթիվ այլ բնակավայրեր ենք հանձնել ու անմեղ զոհեր տվել։

Հաջորդ դուք եք, պարոն գներալ-գնդապատ։ Ջալալ Հարությունյանն էլ էր Ձեր նման կարծում, որ իր հնազանդ լռությունը, իր նիկոլահպտակությունն ու՝ «ես քաղաքականությամբ չեմ զբաղվում» բոլոր մորթապաշտների սիրած ֆրազը իրեն փրկելու են քավության նոխազ լինելուց ու Նիկոլը Շուշին, Հադրութը, Փառուխը, Քարագլուխը, մի քանի հազար զոհերն իր գրպանը չի գցելու։

Հերթը Ձերն է։ Դուք եղել եք Զինված Ուժերի գլխավոր շտաբի պետ եւ ուղղակի պատասխանատվություն եք կրել պատերազմի համար։

Ու հիմա պատկերացնո՞ւմ եք, թե ձեր գրպանը Նիկոլը մեծ հավեսով ինչեր է գցելու՝ մնացած ողջ փաթեթը՝ Շուշին ու Հադրութն էր հետը, 5 հազար զոհերն ու գերիներն էլ հետը՝ Նիկոլը հեզաճկուն գցելու է ձեր ջեբը։

Ի դեպ, փոխացնում եմ Ձեզ հանրության գերակշիռ մասի տեսակետը՝ լավ է անելու, քանզի դուք բոլորդ, էդ միֆական գեներալներդ, որ Նիկոլի հրաժարականը պահանջող ահասարսուռ մի հայտարարություն արեցիք, հայրենիքի փրկության շարժումը քիչ մնաց Ձեզ հռչակի նոր գեներալ-գնդապետ-մեսիա, որից հետո սպաներն իրենց պագոնները գցեցին Նիկոլի ոտքերի տակ, իսկ դուք գնացիք Սահմանադրական դատարան՝ Ձեր պատիվը օրենքի եւ սահմանադրության շրջանակներում վերականգնելու։

Ձեզ մեղադրանք առաջադրելուց հետո կամ առաջ էլ, Նիկոլը հասնելու է Վիտալի Բալասանյանին ու Արայիկ Հարությունյանին, եւ իրենք հանկարծ չմտածեն, թե ռուսները թույլ չեն տա։ Էն էլ ոնց թույլ կտան։

Նիկոլը հասնելու է բոլորին։ Բոլորին։ Բոլոր նրանց, ում ջեբը տեսականորեն հնարավոր է լինելու գցել անամոթ, սարսափելի էս պարտությունն ու անմեղ զոհերի մահվան պատասխանատվությունը։

Նա բոլորիդ սարքելու է սերիալ մարդասպաններ, ովքեր 18 տարեկան ու դեռ անգամ ուչեբկա չանցած երեխաներին տարան եւ մորթեցին բայրաքթարների տակ։

Հա, չմոռանամ Մովսես Հակոբյանին, ով եւս արդեն «քաղաքականությամբ չի զբաղվում»։

Այս արհավիրքի մեղավորն ու պատասխանատուն բոլորիդ սարքելու է դավաճան, դասալիք ու սերիալ մարդասպան եւ հեչ պատահական չի, որ հեռացող գլխավոր դատախազը, բնականաբար, Նիկոլի հանձնարարականով, պետական դավաճանության համար մահապատիժը վերականգնելու օրենսդրական առաջարկ է անում։

Դուք, Հայաստանի եւ Արցախի մնացած միֆական գեներալները, ունեիք շանս չլռելու, խոսելու, եթե իրապես ասելու բան ունեիք, ինչպես խոսում էիք պատերի տակ եւ կիսաակնարկներ էիք անում հարցազրույցներում։

Բայց դուք նախընտրեցիք վախը։ Վախը Նիկոլից։

Մի մարդուց, ով սարսափում է Ալիեւի ստվերից անգամ։

Դա ձեր բոլորի ընտրություն էր։

Շարունակեք լռել»,- գրել է Զոհրաբյանը։

Անհրաժեշտության դեպքում՝ այո, ամեն ինչի էլ կգնամ։  Այս մասին այսօր Ստեփանակերտում հրավիրած ասուլիսի ժամանակ պատասխանելով ՀՀ վարչապետի պաշտոնում իր թեկնածության հնարավոր առաջադրման մասին հարցին, ասաց հայ գործարար Ռուբեն Վարդանյանը։ Նշենք որ նա հայտարարել է Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքացիությունից հրաժարվելու և Արցախ տեղափոխվելու մասին։

«Մարդն, ով պատրաստ չէ անել այն ամենը, ինչ խոստացել է իր երկրին, ստախոս է։ Մարդը, ով պատրաստ չէ լքել իր հարմարավետության գոտին և անել այն ամենը, ինչ անհրաժեշտ է հայրենիքին և ժողովրդին, բայց անում է միայն այն, ինչն իրեն է ձեռնտու, լիովին ազնիվ չէ»,- ասաց Վարդանյանը։

Ռուբեն Վարդանյանը ևս մեկ անգամ նշեց, որ խոսքը փաստացի անհրաժեշտության առկայության կամ բացակայության մասին է։

Նա ասաց, որ ինքը նախագծեր է մշակել, ներդրումներ է արել, որպեսզի Հայաստանը լինի ուժեղ, երջանիկ և անկախ երկիր։ 

ՀՀ քննչական կոմիտեի ԶՔԳՎ հատկապես կարևոր գործերի քննության վարչությունում քննվող քրեական վարույթի շրջանակներում իրականացված մեծածավալ քննչական և վարութային գործողությունների արդյունքում պարզվել է, որ զինվորական ղեկավար պաշտոն զբաղեցրած, կոչումով՝ գեներալ-լեյտենանտ Ջ.Հ-ն (Ջալալ Հարությունյան), Ադրբեջանի Հանրապետության ռազմաքաղաքական ղեկավարության կողմից սանձազերծած և վարած ագրեսիվ պատերազմի ընթացքում հայտարարված ռազմական դրության պայմաններում անփույթ վերաբերմունք է դրսևորել իր ծառայողական պարտականությունների նկատմամբ՝ չկատարելով և ոչ պատշաճ կատարելով դրանք, որպիսի գործողություններն առաջացրել են ծանր հետևանքներ. յուրային ստորաբաժանումները կրել են մեծաքանակ մարդկային ուժի և զինտեխնիկայի  կորուստներ, ռեզերվային ստորաբաժանումները դարձել են անմարտունակ, զբաղեցրած կրակային դիրքերն անցել են հակառակորդի հսկողության տակ։ Այս մասին NEWS.am-ը տեղեկանում է ՔԿ-ից:

Այսպես.

N զորամասի պաշտպանության առաջնագիծը ճեղքելուց և պաշտպանության գոտու խորք մխրճվելուց հետո ստեղծված իրադրությունը կարգավորելու, ճեղքված բնագիծը վերականգնելու, դեպի թիկունք ներթափանցած հակառակորդին շրջափակման մեջ վերցնելու, վերջինիս սնուցման բոլոր ճանապարհները շրջափակելու նպատակով Ջ.Հ-ն 2020թ. հոկտեմբերի 6-ին որոշում է կայացրել հակառակորդին հասցնել բանակային հակահարված:

Ջ.Հ-ն, հանդիսանալով միանձնյա ղեկավար, խաղաղ և պատերազմի ժամանակ պատասխանատու լինելով իրեն վստահված զորամասի (ստորաբաժանման) մշտական մարտական ու զորահավաքային պատրաստականության, զորամասի (ստորաբաժանման) մարտական խնդիրների հաջող կատարման համար, պարտավոր լինելով ապահովել հակահարվածի համար մարտական կանոնադրությամբ սահմանված անհրաժեշտ նախապայմանները, 2020թ. հոկտեմբերի 7-ին անփույթ վերաբերմունք է դրսևորել ծառայության նկատմամբ, այն է՝ պաշտպանության գոտու ողջ երկայնքով հակառակորդին 1:5 հարաբերակցությամբ թե քանակապես, թե որակապես զիջելու, այդ թվում՝ հակառակորդի օդային անգերազանցելի առավելության պայմաններում, լրջորեն չուսումնասիրելով յուրային ստորաբաժանումների մարտունակությունը և կարողությունները, կասեցրած չլինելով հակառակորդի առաջխաղացումը, 2020թ. հոկտեմբերի 5-ից չունենալով օդային հետախուզությամբ հակառակորդի տեղակայումն ու կազմը լրահետախուզելու և հակառակորդի հնարավոր ռեզերվները բացահայտելու և այդ կերպ մոտակա խորքում հակառակորդի ռեզերվային ստորաբաժանումների առկայությունը ժամանակին բացահայտելու հնարավորություն, ձեռնարկել է բանակային հակահարված, որի պլանավորման և իրականացման ընթացքում անտեսել է մարտական կանոնադրությամբ սահմանված հարձակողական գործողություններին ներկայացվող՝ հակառակորդին 1:3 հարաբերակցությամբ գերազանցելու պահանջը, չի պահպանել մարտական խնդրի կատարման՝ իր իսկ սահմանած ժամանակացույցը, հակահարված իրականացնող ստորաբաժանումների միջև բացակայել է փոխգործակցությունը։

Մարտական խնդրի կատարումը միաժամանակ մեկնարկելու փոխարեն ներգրավված զորամասերը գործել են չհամաձայնեցված՝ N զորամասը ժամը 07:00-ին Ջ.Հ-ի հրամանով Ղաջար կոչվող բնակավայրից մեկ հրաձգային գումարտակի մի մասի հետ անցել է խնդրի կատարմանն այն դեպքում, երբ մյուս զորամասի շարասյան գլխամասը դեռևս հասած է եղել Հադրութ քաղաք, իսկ ժամը 08:00-ի սահմաններում N զորամասի շարասյան գլխամասը ուժերի շուրջ 50 տոկոսով նոր միայն հասել է խնդրի կատարման մեկնարկային բնագիծ, որի պայմաններում N զորամասը հրաձգային գումարտակի մի մասի հետ հասել է գրեթե խնդրի կատարման բնագիծ և մարտի բռնվել հակառակորդի հետ՝ չունենալով աջակցություն աջ կողմից ու թիկունքից և կրել տանկերի, ՀՄՄ-ների և կենդանի ուժի մեծաքանակ կորուստներ, տևական մարտերից հետո հայտնվել է հարձակման անցած հակառակորդի կողմից շրջափակման ենթարկվելու վտանգի առջև և հարկադրված նահանջ է կատարել, իսկ մյուս զորամասը առաջ շարժվելով և մինչ Պիրախմեդլի-Դորտչինար կոչվող շրջան հասնելը հակառակորդի խմբավորման հանդիպելուց և ոչնչացնելուց հետո առաջխաղացում չի ունեցել՝ տանկային գումարտակի տեղ չհասնելու պատճառով, մինչդեռ երկու զորամասերը խնդրի կատարումը պետք է մեկնարկեին զուգահեռ և միաժամանակ։

Ստեղծված իրավիճակում գեներալ-լեյտենանտ Ջ.Հ.-ն ճիշտ չի գնահատել յուրային զորքերի կարողություններն ու հնարավորությունները, մասնավորապես՝ երկու զորամասերի՝ միմյանցից անջատ գործելու, մարտական կարգադրություններով նախանշված ժամկետները խախտելու և ուշացումով ելման շրջան հասնելու, այնուհետև՝ ուշացումով և ոչ ամբողջական կազմով մարտական խնդրի կատարումը մեկնարկելու, միմյանց հետ չփոխգործակցելու, զորամասերից մեկի՝ նախատեսվածի փոխարեն շուրջ 50 տոկոս ուժերի կազմով մարտական գործողությունը մեկնարկելու պայմաններում նախատեսված օպերացիան ակնհայտորեն ձախողելու հանգամանքը, մարտական օպերացիան չեղարկելու կամ ուշացումով մեկնարկելու և այդ ընթացքում հնարավոր բոլոր միջոցներով անձնակազմն ու տեխնիկան շարք վերադարձնելու փոխարեն շարունակել է մարտական օպերացիայի իրականացումը, որպիսի գործողություններն անզգուշությամբ առաջացրել են ծանր հետևանքներ՝ ձախողվել է բանակային հակահարվածը, յուրային ստորաբաժանումները կրել են մեծաքանակ զինտեխնիկայի և մարդկային ուժի կորուստներ (զոհվել է 20 զինծառայող, խնդրի կատարմանն ընդգրկված 44 տանկից խոցվել է 19-ը, 29 ՀՄՄ-ից՝ 3-ը), ռեզերվային ստորաբաժանումները դարձել են անմարտունակ:

Շարունակելով անփույթ վերաբերմունք դրսևորել իր ծառայողական պարտականությունների կատարման նկատմամբ՝ գեներալ-լեյտենանտ Ջ.Հ.-ն բանակային հակահարվածի ձախողումից հետո՝ նույն օրը, որոշում է կայացրել իրականացնել ռեյդային գործողություններ և երկու զորամասերի ուժերով ձևավորել է զրահախումբ, որն էապես զիջել է հոկտեմբերի 7-ին հակահարձակման օպերացիայում ընդգրկված ուժերն ու միջոցները, և, ըստ էության, ստորաբաժանումների առջև դրվել է նույն մարտական խնդիրը, ինչ հոկտեմբերի 7-ին:

2020 թվականի հոկտեմբերի 8-ին՝ առավոտյան, նշված զրահախումբը մարտական պատրաստականության վիճակի է բերվել՝ առաջադրված խնդրի կատարմանն անցնելու նպատակով, սակայն անձնակազմի ցածր բարոյահոգեբանական վիճակի, զրահատեխնիկաներում ի հայտ եկած տեխնիկական խնդիրների, թվաքանակի քիչ լինելու պատճառով առաջադրված խնդրի մեկնարկը հապաղել է, ապա՝ հակառակորդն ինտենսիվ հրետակոծել է տվյալ շրջանը, որտեղ կենտրոնացած է եղել անձնակազմը և զրահատեխնիկան, յուրային ստորաբաժանումները կրել են տեխնիկաների և մարդկային ուժի կորուստներ, որպիսի գործողությունների հետևանքով ձախողվել է մարտական առաջադրանքի կատարումը։

Բացի այդ, ղեկավար պաշտոն զբաղեցրած, կոչումով գեներալ-լեյտենանտ Ջ.Հ-ն, սանձազերծած ագրեսիվ պատերազմի ընթացքում՝ 2020թ. հոկտեմբերի 12-ին, ծառայության նկատմամբ դարձյալ դրսևորել է անփույթ վերաբերմունք, որպիսի գործողություններն անզգուշությամբ առաջացրել են ծանր հետևանքներ։

Այսպես.

2020 թվականի հոկտեմբերի 11-ին N զորամասի հրետանային դիվիզիոնը կրակային դիրք է զբաղեցրել Վարանդայի շրջանի Ջուվառլու կոչվող բնակավայրի մոտակայքում: Հոկտեմբերի 12-ին՝ ժամը 17:30-ի սահմաններում, նշված կրակային դիրքից շուրջ 1 կմ առաջ՝ բլրի վրա, տեղակայված դիվիզիոնի հրամանատարական դիտակետից դիտարկվել է 100-ից ավելի զինծառայողներից բաղկացած խմբի տեղաշարժ դեպի կրակային դիրքի ուղղությամբ, որոնց մեջ նկատվել են նաև ՀՀ ԶՈՒ համազգեստ կրող անձինք:

Հրամանատարական դիտակետում գտնվող դիվիզիոնի հրամանատարը, տեսնելով նշված խմբավորմանը և կասկածելով հակառակորդի դիվերսիոն խումբ լինելու մեջ, անմիջապես ռադիոկապի միջոցով իր ենթակա անձնակազմին հրամայել է թողնել կրակային դիրքը, որից հետո դուրս է եկել դիտակետից և շտապել իր անձնակազմի մոտ: Այդ ընթացքում զորամասի հրետանու պետը մոտեցող խմբավորման մասին ռադիոկապով զեկուցել է բանակի հրետանու բաժին և խնդրել ճշտել նրանց պատկանելությունը: Հրետանու բաժնից այդ տեղեկությունը փոխացնվել է հրամանատարական կետում գտնվող գնդապետ Գ.Բ-ին, ով իր հերթին այդ մասին զեկուցել է գեներալ-լեյտենանտ Ջ.Հ-ին։ Վերջինս համակողմանի չի ուսումնասիրել, մշակել, դասակարգել հավաստիության աստիճանով իրադրության մասին ստացված տեղեկատվությունը, չի համադրել տարբեր աղբյուրներից ստացված տեղեկատվությունների հետ, լրացուցիչ հետախուզություն չի կազմակերպել, իրադրության տվյալների վերլուծություն և գնահատման արդյունքում ամբողջական ու հիմնավորված եզրահանգումներ չի կատարել, համապատասխան ծառայությունների սպաների հետ ստացված տեղեկությունը չի քննարկել, իր աշխատանքային քարտեզները չի ուսումնասիրել, սակայն առանց հիմնավորման նշել է, որ տվյալ խմբավորումը յուրային է, ինչը փոխանցվել է դիվիզիոնի անձնակազմին:

Այդ ընթացքում՝ մինչև խորացված հրամանատարական կետից տեղեկություն ստանալը, կրակային դիրքերի անձնակազմը պատրաստվել է թողնել այն, մոտեցրել են մեքենաները և սկսել հավաքել իրերը: Հրետանու շտաբից առաջ շարժվող խմբի յուրային լինելու վերաբերյալ տեղեկությունը N զորամասի հրետանու պետին փոխանցելուց հետո վերջինիս ցուցումով դիվիզիոնը կրկին մնացել է կրակային դիրքում և շարունակել ծառայությունը, մեքենաները վերադարձրել են նախկին կայանման վայրեր: Դիվիզիոնի հրամանատարը կասկածանքով է վերաբերվել ստացված տեղեկությանը և խնդրել է ևս մեկ անգամ իր ներկայությամբ հստակեցնել նկատված խմբավորման պատկանելությունը, ինչից հետո կրկին ռադիոկապով համապատասխան հրամանատարական օղակների միջոցով տեղեկությունը հստակեցնելու լրացուցիչ խնդրանքով զեկուցվել է գեներալ-լեյտենանտ Ջ.Հ.-ին։

Վերջինս, այս անգամ մոտենալով աշխատանքային քարտեզին, օպերատիվ և հետախուզության բաժինների սպաների հետ միասին քննարկում է կատարել, որից հետո, առանց հստակեցնելու մոտեցող անձնակազմի պատկանելությունը, քարտեզներում չունենալով որևէ տեղեկատվություն տվյալ շրջանում համազորային ստորաբաժանումների տեղաշարժի վերաբերյալ, հայտնել է, որ խմբավորումը յուրային է, որը փոխանցվել է դիվիզիոնի անձնակազմին:

Վերադառնալով դիվիզիոնի հրամանատարական դիտակետ՝ դիվիզիոնի հրամանատարը շարունակել է կասկածել մոտեցող խմբավորման յուրային լինելու վերաբերյալ ստացված տեղեկատվությանը և շարունակել դիտարկումը: Մի քանի րոպե անց հակառակորդի դիվերսիոն խումբը շրջանցել է հրամանատարական դիտակետը և առաջ շարժվել դեպի կրակային դիրքերի ուղղությամբ: Դիվիզիոնի հրամանատարը շուրջ 500 մետրից հավաստիացել է մոտեցող խմբի ոչ յուրային լինելու մեջ և կարգրադրել լքել կրակային դիրքը, սակայն գեներալ-լեյտենանտ Ջ.Հ.-ի կողմից սխալ տեղեկություններ փոխանցելու և դրանով պայմանավորված՝ ժամանակավրեպ հրաման արձակելու հետևանքով հակառակորդն արդեն դուրս է եկել 1-ին մարտկոցի կրակային դիրքի առջևի հողաթմբի վրա և շուրջ 400 մետր հեռավորությունից հրաձգային զենքերից և նռնականետերից կրակ արձակել 1-ին մարտկոցի անձնակազմի և մեքենաների ուղղությամբ: 2-րդ մարտկոցի անձնակազմը, մոտ լինելով ճանապարհին, մարտ վարելով և կրելով 3 վիրավոր, հասցրել է դուրս գալ կրակային դիրքից՝ այնտեղ թողնելով հրանոթները և այլ նյութական միջոցները, մինչդեռ 1-ին մարտկոցը հայտնվել է անմիջապես հակառակորդի թիրախում, առկա միջոցներով մարտ է վարել և փորձել է դուրս գալ կրակային դիրքից, որի հետևանքով ուժերի և միջոցների անհավասար մարտում զոհվել են մարտկոցի անձնակազմի 20 զինծառայողներ, տարբեր աստիճանի մարմնական վնասվածքներ են ստացել 7 զինծառայողներ, հրետանու պետ, փոխգնդապետ Ն.Հ-ի գտնվելու վայրը մինչև օրս անհայտ է, Ջուվառլու կոչվող բնակավայրի մոտակայքում N զորամասի հրետանային դիվիզիոնի հրամանատարական դիտակետը և զբաղեցրած կրակային դիրքերն անցել են հակառակորդի հսկողության տակ, այդ թվում՝ դիրքերում մնացել են թվով 8 հատ Դ-20 հրանոթները, թվով 4 հատ «Ուրալ» մակնիշի ավտոմեքենաները, մեծաքանակ զենք-զինամթերքը, այդ թվում՝ հրանոթի արկերը, հրամանատարական դիտակետում և մարտկոցներում պահվող ծառայողական գաղտնիք պարունակող փաստաթղթերը, հակառակորդը ստացել է տարածքային և ռազմավարական առավելություն տվյալ շրջանում, այն է՝ հաջորդ օրը՝ հոկտեմբերի 13-ին, հակառակորդի նշված դիվերսիոն խումբն առանց խոչընդոտների հասել և վերահսկողության տակ է վերցրել N զորամասի մշտական տեղակայման վայրը:

2022թ. սեպտեմբերի 2-ին Ջ.Հ-ին երկու դրվագով մեղադրանք է ներկայացվել 2003 թվականի ապրիլի 18-ին ընդունված ՀՀ քրեական օրենսգրքի 376-րդ հոդվածի 3-րդ մասով (համապատասխանում է գործող ՀՀ քրեական օրենսգրքի 550-րդ հոդվածի 3-րդ մասին), նույն օրը վերջինիս նկատմամբ որպես խափանման միջոց է ընտրվել բացակայելու արգելքը և պաշտոնավարման կասեցումը:

Նախաքննությունը շարունակվում է: