ԱՀ ԱԺ նախագահ Արթուր Թովմասյանը դատապարտել է Ադրբեջանի հերթական սադրիչ գործողությունները՝ հայտնում են ԱՀ ԱԺ-ից․

Այսօր՝ դեկտեմբերի 12-ին՝ ժամը 10:30-ին, ադրբեջանական կողմը 2-րդ անգամ փակել է Արցախը Հայաստանին կապող միակ միջպետական մայրուղին:

Աննախադեպ վտանգված է Արցախի Հանրապետության և Արցախի ժողովրդի լիարժեք կյանքի և ապրելու իրավունքը:

Փակելով միջանցքը՝ Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը հետապնդում է մի քանի նպատակ.

1. Փոխել ստատուս քվոն, որը ստեղծվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունից հետո:

2. Վարկաբեկել ռուս խաղաղապահ ուժերի դերակատարությունը:

3. Ստուգել մեր զգոնությունը, եթե բացակայում է ՝ հայաթափել Արցախը:

Կոչ ենք անում միջազգային հանրության շահագրգիռ կազմակերպություններին՝ խստորեն դատապարտել Ադրբեջանի սադրիչ գործողությունները և ադեկվատ զսպման մեխանիզներ կիրառել Ադրբեջանի նկատմամբ:

Դիմում ենք ՀՀ իշխանություններին և ժողովրդին, սփյուռքահայությանը, Արցախում ապրող մեր հայրենակիցներին՝ հանուն Հայաստանի սահմանամերձ շրջանների և Արցախի Հանրապետության պաշտպանության, մի կողմ դնել ներքին տարաձայնությունները, այլապես վաղը ուշ կլինի:

Վերլուծաբան Արգիշտի Կիվիրյանն իր ֆեյաբուքյան էջում գրում է.

«Ինչ են անում ադրբեջանիցիները։ Հիմա Լաչինի ճանապարհը փակելով փորձելու են ստիպել հայկական կողմին կամավոր իրենց տալ այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքը»։ Իսկ երբ կստանան այդ միջանցքը, հետո մեկա վիզ են դնելու ու վերջնական վերցնեն եւ Լաչինի ճանապարհը, եւ Արցախը։ Անտեր անուղեղներից միշտ էլ թալաշ-թալաշ ամեն ինչ պոկում ու տանում են…»:

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի վարչակազմի անմիջական ենթակայությամբ գործող Aztv պետական հեռուստաալիքը Լեռնային Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների գործողություններն «անհեթեթ» է անվանել։ Դեկտեմբերի 12-ին, ժամը 18.00-ին «Նովոստի» լրատվական ծրագրի ռուսերեն եթերում ցուցադրվել է թղթակցի ուղիղ միացումը Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից հովանավորվող, այսպես կոչված, «բնապահպանների» եւ «ակտիվիստների» ակցիայի վայրից, որոնք արգելափակել են Գորիս-Ստեփանակերտ ավտոճանապարհը։ Ուղիղ եթերում ուղիղ հարձակումներ են կատարվել ռուսական խաղաղապահ զորախմբի վրա, մեղադրանքներ հնչել, որ վերջիններս խոչընդոտում են «մեր հողերում» «մոնիթորինգի» անցկացմանը։ Ոչ պակաս հակառուսական տոնով ժամը 16.00-ին հնչել է ադրբեջաներեն լրատվական թողարկում։

Այսպիսով, Ադրբեջանի պետական հեռուստառադիոընկերությունը, որը գտնվում է նախագահ Ալիեւի անմիջական ենթակայության տակ եւ ավելի քան երկու տարի նշում է ռուսական խաղաղապահ զորախմբի ներկայության ժամանակավոր բնույթը, սկսել է բացահայտ վարկաբեկել այն եւ չի թաքցնում, որ սադրանքն ուղղակիորեն հովանավորվում է Բաքվի բռնապետական ռեժիմի կողմից։

Ադրբեջանն այսօր կրկին անգամ դիմել է սադրիչ գործողությունների՝ Շուշիի հատվածում փակելով Գորիս-Ստեփանակերտ մայրուղին։

Սա Բաքվի ցեղասպան քաղաքականության հերթական դրսևորումն է, ապակառուցողական և հանցավոր գործողություն՝ ուղղված Արցախի ժողովրդի ահաբեկմանը, տարածաշրջանում անկայունության մթնոլորտի ձևավորմանը և ռուսական խաղաղապահ առաքելության գործունեության խոչընդոտմանը։

Ինչպես միշտ, Ադրբեջանը բացարձակ անհարգալից և անհետևողական վերաբերմունք է ցուցաբերում 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությամբ ստանձնած իր պարտավորությունների նկատմամբ, մասնավորապես՝ չի երաշխավորում Լաչինի միջանցքով քաղաքացիների, տրանսպորտային միջոցների և բեռների՝ երկու ուղղություններով տեղաշարժի անվտանգությունը։

Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունը խստիվ դատապարտում է պաշտոնական Բաքվի նման պահվածքը և կոչ անում միջազգային հանրությանը գործուն քայլեր ձեռնարկել՝ Արցախի ինքնիշխան տարածքների նկատմամբ Ադրբեջանի նկրտումներին վերջ դնելու և արցախահայության հիմնարար իրավունքների իրացման համար պայմաններ ապահովելու ուղղությամբ։

Ես չեմ ուզում, որ Ցեղասպանության կանխարգելման և դատապարտման թեման դառնա ժողովուրդների դատապարտման առիթ և ժողովուրդների թշնամանքի խորացման հարթակ։ Այս մասին «Ընդդեմ ցեղասպանության հանցագործության» 4-րդ գլոբալ ֆորումի ժամանակ ունեցած ելույթում ասաց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։

«Ես կարծում եմ, որ մեր տարածաշրջանում թշնամությունը պետք է կառավարվի, և դա պետք է սկսել ատելության խոսքի կառավարումից, որը գոյություն ունի Հայաստան-Թուրքիա, Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերություններում։ Ես չեմ ուզում, որ մենք անընդհատ լինենք քննադատողի դերում և հրաժարվենք ինքնահայեցման  հնարավորությունից՝ սկսած ամենակենցաղային մակարդակից։ Ցեղասպանության կանխարգելման ամենակարևոր գործիքներից մեկը այն է, որ մենք պաշտոնական մակարդակով ընդունում ենք, որ պետք է Հայաստանում դադարեցնենք քաղաքական մրցակիցներին կամ հակառակորդներին վիրավորելու համար օգտագործել ուրիշ ազգի անուն»,- ասաց Փաշինյանը։

Նա նշեց, որ Հայաստանում որևէ մեկին սուր ձևով վիրավորելու համար անվանում են թուրք, ինչը անընդունելի է։

«Ես մի մարդ եմ, որը ձեզ հայտնի շատ հանգամանքների բերումով շատ է արժանացել այդ հասցեագրմանը, ես ինձ վիրավորելու միտում ունեցող մարդկանց ուզում եմ ասել, որ դրանով իրենք ինձ ամենևին չեն վիրավորում, որովհետև ես դա վիրավորանք չեմ ընդունում։ Ընդհանրապես կարծում եմ, որ պետք է փոխենք այս իրողությունները։ Ադրբեջանում էլ կա այդ երևույթը, երբ մեկին վիրավորելու համար ասում են հայ։ Կարծում եմ, որ կառավարությունների մակարդակով պետք է ասենք, որ մենք հաշտ չենք այս իրողությունների հետ»,- ասաց Փաշինյանը։

Ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնի  ղեկավար, ԵՊՀ դասախոս Ալվինա Աղաբաբյանը գրում է.

«Դեկտեմբերի 10-ը մեր նորագույն պատմության մեջ նշանավորվել է երկու կարևոր իրադարձությամբ․
․ 1991 թ․ դեկտեմբերի 10-ին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում կայացավ անկախության  համահանրապետական հանրաքվեն, որին Արցախի բնակչության բացարձակ մեծամասնությունը՝  ընտրելու իրավունք ունեցողների 82․1%-ը, արտահայտվեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության անկախության օգտին,

․ 1992 թ․ դեկտեմբերի 10-ին գեներալ-գնդապետ Յուրի Խաչատուրովի հրամանատարությամբ իրականացվեց Կապանի օպերացիան, որի արդյունքում Կապանն ու շրջակա բնակավայրերը կրակի տակ պահող ադրբեջանական զորքերը լիակատար պարտության մատնվեցին և կիլոմետրերով հետ շպրտվեցին, Զանգելանի շրջանում մաքրագործվեցին կրակակետերի վերածված շուրջ 10 ադրբեջանաբնակ գյուղեր, բացվեցին Ներքին Հանդ, Ծավ, Ագարակ և Եղվարդ գյուղերի ճանապարհները, և ամենակարևորը՝ մեր զորքերը գրավեցին ռազմավարական բարենպաստ դիրքեր, ինչն էական դեր խաղաց հաջորդ տարի Զանգելանի ու Կուբաթլուի շրջաններն ազատագրելու հարցում։

Նկարում այսօր Կապանը նշանառության տակ պահող  թշնամու դիրքերից մի քանիսն են։ Մենք մենք չենք լինի, եթե նոր «դեկտեմբերի 10» չկազմակերպենք՝ վերացնելու համար թշնամու այս դիրքերը, վերաազատագրելու Քաշաթաղի շրջանն ու Արցախի մյուս բոլոր օկուպացված հատվածներն ու վերահաստատելու 31 տարի առաջ կայացած հանրաքվեի արդյունքները»։ 

Եվրոպան հոգնել է Ուկրաինայից փախստականներ ընդունելուց և սկսում է օրենսդրություն ընդունել անօրինական միգրանտների դեմ պայքարելու համար: «Ռիա Նովոստի»-ի հաղորդմամբ՝ այս մասին Financial Times-ում գրել են հոդվածագիր Էմի Կազմինը, Սեմ Ֆլեմինգը և Ռաֆայել Մինդերը:

«Ուկրաինայից և մայրցամաքի այլ երկրներից փախստականների թիվը զարմանալի է: Հունվարից սեպտեմբեր ուկրաինացիները ԵՄ-ում ժամանակավոր պաշտպանության 4,4 միլիոն դիմում են ներկայացրել, թեև ենթադրվում է, որ հարյուր հազարավորներն արդեն վերադարձել են հայրենիք»,- նշում են հեղինակները: 

Լրագրողները ավելացրել են, որ որոշ երկրներ, ինչպիսին է Իտալիան, հանդես են գալիս անօրինական միգրանտներին դուրս պահելու ավելի կոշտ միջոցների կոչերով:

Չնայած այն հանգամանքին, որ հակամարտությունը սկսվելուց հետո առաջին ամիսներին եվրոպացիները ջերմորեն ընդունում էին ուկրաինացի փախստականներին, այժմ նրանք ավելի սառն են վերաբերվում նրանց հետ՝ գնաճի և եվրոպական երկրների բյուջեների կրճատումների պատճառով, նշում են հոդվածագիրները:

Մայրցամաքի տարբեր երկրների կառավարությունների բազմաթիվ ծրագրերը միգրանտներին աջակցելու համար այլևս չեն լուծում խնդիրը՝  միգրանտների մեծ թվաքանակի պատճառով, որը շարունակում է աճել, հատկապես՝ խոշոր քաղաքներում։ Հեղինակները նշել են, որ Գերմանիայում այս խնդրի լուծման համար առաջարկում են փախստականներին ամբողջ Եվրոպայում բաշխելու տարբերակը։

Ադրբեջանցիների այցերն Արցախ պետք է բացառել՝ ինչ նպատակ ու հիմք էլ առաջ քաշվի, հակառակ դեպքում Ադրբեջանը հետևողականորեն ներխուժելու է Արցախի ներքին կյանք։ Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է ՀՀ ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը:

«Արցախի իշխանությունը ուշացումով արձագանքել է ռուս խաղաղապահների ուղեկցությամբ Մարտակերտի շրջանում հայտնված ադրբեջանցիների խնդրին:

Ըստ պարզաբանման, «մշտադիտարկման» նպատակով ռուս խաղաղապահներին ուղղված ադրբեջանցիների դիմումը Արցախի իշխանության և հանքարդյունաբերական ընկերության ղեկավարության հետ սահմանված կարգով չի քննարկվել, ըստ այդմ՝ ստացվում է, որ նրանց շարժն ու քայլերն առանց Արցախի իշխանության համաձայնությամբ է իրականացվել։

Եթե ընդունեք, որ պաշտոնական պարզաբանումն ամբողջությամբ համապատասխանում է իրականությանը, ապա մի քանի հարցադրում է առաջանում։

1. Ինչպե՞ս է Արցախում տեղակայված ռուսական խաղաղապահ առաքելության հրամանատարությունը՝ առանց Արցախի իշխանության համաձայնության, ադրբեջանցիներին Արցախի տարածքում որևէ վայր ուղեկցում։

2. Երկրորդ, արդյո՞ք Արցախի իրավապահ համակարգը չի վերահսկում իր տարածքում ադրբեջանցիների հնարավոր մուտքն ու տեղաշարժը և ադրբեջանցիների ներկայությունը ֆիքսում այն ժամանակ, երբ արցախցիները Մարտակերտի հատվածում ճանապարհ են փակում։

Եթե ավելի վաղ է ֆիքսվել, ապա շատ ավելի վատ, եթե այն նախապես է ֆիքսվել և քայլեր չեն ձեռնարկվել։

Եթե ադրբեջանցիների շարժի մասին իմացել է միջին վիճակագրական արցախցին ու դրանց ճանապարհը փակել, ապա ինչպես կարող էին դրա մասին չիմանալ իրավապահ մարմինները։

3. Արդյո՞ք նման դեպքերում Արցախի նախագահը միայնակ է որոշում կայացնում, թե՞ դա կոլեգիալ որոշման հետևանք է։

Այս հարցը շատ կարևոր է, որովհետև այսպիսի առիթներ առաջին անգամ չեն առաջանում և վստահաբար առաջիկայում ևս ծանր ժամանակներ են սպասվում։

4. Արդյո՞ք Արցախի իշխանությունը խորը գիտակցում է, թե ինչ է իրականում ուզում Ադրբեջանը և ինչպիսի հնարավոր քայլեր են ձեռնարկվելու Արցախի դեմ։

Ադրբեջանցիների այցերն Արցախ պետք է բացառել՝ ինչ նպատակ ու հիմք էլ առաջ քաշվի, հակառակ դեպքում Ադրբեջանը հետևողականորեն ներխուժելու է Արցախի ներքին կյանք։

Այս խնդիրը չէր առաջանա կամ այս ձևով ճնշում չէր լինի, եթե ամիսներ առաջ, Արցախի իշխանությունը չթույլատրեր ադրբեջանցիների մուտքը Սարսանգի ջրամբարի տարածք, ընդ որում՝ դա արել էր գաղտնի և հանրությունն այդ մասին իմացավ, երբ ադրբեջանցիներն այդ այցի վերաբերյալ ռեպորտաժներ հրապարակեցին։

Պետք է պատրաստվել Ադրբեջանի համակարգային սադրանքներին և տարբեր իրավիճակներին արձագանքել նախապես մշակված փաթեթներով»։

Արցախի Տեղեկատվական շտաբը հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է.

«Սույն թվականի դեկտեմբերի 10-ին, ադրբեջանական կողմը, հիմք ընդունելով Արցախի Հանրապետությունում տեղակայված՝ Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորակազմի հրամանատարությանը նախապես ուղղված՝ Մարտակերտի շրջանի հանքավայրերում դիտարկում անցկացնելու գրությունը, ծրագրում էր իրականացնել այցելություն Դրմբոնի և Կաշենի հանքավայրեր։

Խաղաղապահ զորակազմի հրամանատարության կողմից, համաձայն իրենց վերադաս մարմինների հրահանգի, թույլատրվել է մեկանգամյա տեսողական այց վերը նշված հանքավայրեր։

Հաշվի առնելով, որ առաջարկված ծրագիրը, սահմանված կարգով, համաձայնեցված չի եղել Արցախի Հանրապետության իշխանությունների և հանքավայրերը շահագործող կազմակերպության հետ՝ տեղում, հանքարդյունաբերական կազմակերպության աշխատակիցների և հարակից համայնքների բնակիչների կողմից ինքնաբուխ կերպով արգելափակվել է վերը նշված խմբի մուտքը հանքավայրերի տարածք։

Ստեղծված իրավիճակը հանգուցալուծելու նպատակով հավաքների վայրեր են մեկնել Արցախի Հանրապետության իշխանությունների ներկայացուցիչներ, որոնց կողմից տարված բանակցությունների արդյունքում որոշում է ընդունվել դադարեցնել հանքավայրերում նախատեսված շրջայցը և այդ հարցին անդրադառնալ լրացուցիչ քննարկումներից հետո։

Կոչ ենք անում Արցախի Հանրապետության քաղաքացիներին՝ ձեռնպահ մնալ չստուգված լուրերի տարածումից և հետևել բացառապես պաշտոնական տեղեկատվությանը։ Հավաստիացնում ենք, որ իշխանությունների կողմից ձեռնարկվում են բոլոր քայլերը՝ ավելորդ լարվածությունից խուսափելու համար, և բոլոր հարցերը Արցախի Հանրապետության օրենսդրության համաձայն կարգավորելու ուղղությամբ»։ 

44-օրյա պատերազմում զոհված զինծառայողների ծնողները գտնվում են ծանր հոգեբանական և սոցիալական վիճակում և չեն ցանկանում իրենց կրտսեր որդուն ևս ուղարկել զինվորական ծառայության և այդ հողի վրա 2022 թվականի զորակոչի ընթացքում հասարակության շրջանում բարձրացված դժգոհության ալիքն՝ Արցախի Հանրապետությունում և Հայաստանի Հանրապետությունում «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքների 21-րդ հոդվածում պարտադիր զինվորական ծառայությունից ազատվելու հիմք հանդիսացող և իրարից տարբերվող մոտեցումների պատճառով, անհրաժեշտություն է դարձրել պարտադիր զինվորական ծառայությունից ազատվելու հնարավորություն տալ նաև այդ ընտանիքների անդամներին:

Քաղաքացին, որն ունի Արցախի Հանրապետության պաշտպանության մարտական գործողությունների ընթացքում, կամ հակառակորդի հետ շփման գծում մարտական հերթապահության, կամ հատուկ առաջադրանք կատարելու, կամ հակառակորդի նախահարձակ գործողության հետևանքով զոհված (մահացած) ծնող կամ եղբայր կամ քույր, կամ որն ընտանիքի միակ արու զավակն է և ունի Արցախի Հանրապետության զինված ուժերում կամ այլ զորքերում կամ Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով Հայաստանի Հանրապետությունում տեղակայված օտարերկրյա պետությունների զինվորական ստորաբաժանումներում զինվորական ծառայության ընթացքում զոհված (մահացած) ծնող կամ եղբայր կամ քույր, զորակոչվում է պարտադիր զինվորական ծառայության և նախնական զինվորական պատրաստության ծրագիրը յուրացնելուց, ստուգարքներ հանձնելուց և զինվորական երդումն ընդունելուց հետո արձակվում է պահեստազոր և վերցվում հաշվառման համապատասխան զինվորական կոմիսարիատում, միաժամանակ հնարավորություն ընձեռնելով քաղաքացուն, իր դիմումի համաձայն, հրաժարվել սույն մասով սահմանվող արտոնությունից, և պարտադիր զինվորական ծառայության անցնել սույն օրենքի 5-րդ հոդվածով սահմանված ժամկետներով: