Shamshyan.com-ի տեղեկություններով, մայիսի 12-ին առեղծվածային ու արտառոց դեպք է տեղի ունեցել Երեւանում. 1-03 շտապօգնության 54 խումբը Նոր-Նորքի 2-րդ զանգվածում գտնվող խնամքի կենտրոններից մեկից «կլինիկական մահ» ախտորոշմամբ Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ բժշկական կենտրոն է տեղափոխել մի տղամարդու:

Ինչպես հայտնում է ֆոտոլրագրող Գագիկ Շամշյանը, տեղում դատաբժիշկը հայտնել է, որ արտաքին զննությամբ դիակի վրա բռնության հետքեր չեն հայտնաբերվել:

Գ. Շամշյանը հայտնում է, որ խնամքի կենտրոնից տղամարդու մահվան մասին տեղեկությունը փոխանցել են նրա հարազատներին, ու մինչ հարազատները կգնային հիվանդանոց, Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ բժշկական կենտրոնի բժիշկները հիվանդանոցի դիահերձարանից տղամարդուն տեղափոխել են հիվանդանոց, եւ բժիշկների ցուցաբերած բուժօգնության արդյունքում «դիակը» վերակենդանացել է։

Նրան տեղափոխել են վերակենդանացման բաժանմունք։

Սոթքում տեղի ունեցած մասին լուրը ստանալուց անմիջապես հետո դուրս ենք եկել Երևանից, երբ հասանք Վարդենիս ճանապարհն արդեն մեզ համար փակվել էր, բայց պարզ երևում էր, որ այդ արգելքը միայն մեզ համար է։ Այս մասին Ազգային Ժողովում լրագրողների հետ զրույցում ասաց ՀՅԴ անդամ, ՀՀ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գառնիկ Դանիելյանը։

«Մենք հարցրեցինք, արդյո՞ք տարահանում կա գյուղում, ասացին՝ ոչ։ Մեր բազմաթիվ համաքաղաքացիներ զանգում և խնդիրների մասին էին տեղեկացնում։ Թույլ չտալուց հետո մենք այլ ճանապարհով հասանք Սոթք և Կութ, լսեցինք մարդկանց խնդիրները, արձանագրեցինք այն, ինչ կար։ Գիշերը հետ ենք վերադարձել»,- ասաց նա։

Պատգամավորի խոսքով՝ երբ իրենք Սոթքում էին արկերը պայթում էին գյուղից 100-200 մետր հեռավորության վրա էին․

«Մեր աչքով տեսել ենք արկերը։ Ադրբեջաննը հստակ նպատակ ունի և ամեն ինչ անելու է այդ նպատակին հասնելու համար։ Նա ամեն ինչ անելու է որպեսզի նորանոր դիրքեր զբաղեցնի իր համար բարենպաստ՝ հետագայում ավելի լայնամասշտաբ պատերազմ սկսելու ակնկալիքով»,- նշեց նա։

Պատգամավորը նշեց, որ իրենք խնդիրների մասին տեղեկացրել են իշխանություններին, բայց համոզվում են, որ իշխանություններն իվիճակի չեն լուծել այդ խնդիրները։

Մանրամասները՝ տեսանյութում։

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանն ամոթանք է տվել Թուրքիայի ընտրություններում իր գլխավոր մրցակից Քեմալ Քըլըչդարօղլուին այն բանից հետո, երբ նա հայտարարել է, թե, իբր, Ռուսաստանը միջամտել է երկրի ընտրություններին:

«Հիմա պարոն Քեմալը սկսել է ծաղրել Ռուսաստանին։ Նա ասում է, թե Ռուսաստանը ղեկավարում է Թուրքիայի ընտրությունները։ Ինչպե՞ս չես ամաչում։ Ի՞նչ կասես, եթե ասենք, որ Ամերիկան, Անգլիան եւ Գերմանիան ղեկավարում են ընտրությունները»,-ասել է Էրդողանը՝ ուրբաթ օրը ելույթ ունենալով Ստամբուլում։

Ավելի վաղ ՌԴ նախագահի խոսնակ Դմիտրի Պեսկովը՝ մեկնաբանելով ընդդիմադիր «Ժողովրդական դաշինքի» կողմից Թուրքիայի նախագահի թեկնածու Քըլըչդարօղլուի հայտարարությունը, հայտարարել է, որ Մոսկվան չի միջամտում այլ պետությունների ներքին քաղաքականությանն ու ընտրական գործընթացներին:

Թուրքիայում նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրությունները նախատեսված են մայիսի 14-ին: Նախագահական ընտրությունների երկրորդ փուլը, եթե ոչ մի թեկնածու չհավաքի ձայների 50 տոկոսը, նշանակված  է մայիսի 28-ին:

Դաշնակցական երիտասարդ Գերասիմ Վարդանյանը գրում է․

«Ուղիղ մեկ տարի առաջ այս օրը կալանավորվեցի և կես տարուց ավել անցկացրեցի բանտում։
Այս գրառումն արել էի՝  լավ իմանալով, որ շատ հնարավոր է հաջորդ օրը զրկվեմ ազատությունից։
Հիմա էլ լավ հասկանում եմ, որ քաղաքական որոշակի ակտիվ պրոցեսների մեկնարկից առաջ կամ դրա ընթացքում հնարավոր է կրկին նիկոլի ապօրինի հրամանով կալանավորվեմ։
Մեկ տարի հետո նորից վերահաստատում եմ այս գրառումս։

Իմ հայացքներում ոչինչ չի փոխվել. ես և իմ ընկերները շարունակելու ենք պայքարը մինչև վերջ։
Ես թքած ունեմ, թե՛  իրենց կողմից տրված  ազատության, թե՛  անազատության վրա, ինձ համար կարևորը մեր Հայրենիքի ազատությունն է։

Քանի դեռ մեր հայրենիքն ազատություն չունի, ինձ համար ավելի պատվաբեր է  այդ ազատության համար լինել բանտում,  քան շատերի նման անտարբեր սեփական գոյությունս քարշ տամ։
Լինենք բանտում, թե ազատության մեջ, մեր պայքարը շարունակելու ենք մինչև վերջ։

Կոչ եմ անում ընկերներիս, հայրենակիցներիս չհուսահատվել, չկոտրվել, չհանձվել.  պետք է պատրաստվել ավելի մեծ կռվի, այն լինելու է, և այս անգամ պետք է պսակվի մեր վերջնական հաղթանակով»։

Հայաստանի արտգործնախարարությունը խուսափում է ուղիղ պատասխանել հարցին՝ հայ-ադրբեջանական բանակցություններում քննարկվո՞ւմ է Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմում ճանաչելու տարբերակը, և արդյո՞ք Հայաստանն արդեն տվել է իր համաձայնությունը, գրում է «Ազատությունը»:

Ամիսներ շարունակ Արցախի ինքնորոշման իրավունքը չպնդող վարչապետ Փաշինյանն «Ազատության» հետ զրույցում ասել էր՝ Ալիևը պատրաստ չէ լայնարձակ ինքնավարություն տալ Ղարաբաղին։

«Ազատությունը» հարցում էր ուղարկել արտգործնախարարություն՝ ճշտելու՝ «վարչապետ Փաշինյանի այս հայտարարությունը նշանակո՞ւմ է, որ հայ-ադրբեջանական բանակցություններում քննարկվում է Ղարաբաղն Ադրբեջանի կազմում ճանաչելու տարբերակը, և Հայաստանը արդեն տվե՞լ է իր համաձայնությունը։ Եթե, այո, այդ դեպքում, ինչպե՞ս է պաշտոնական Երևանը պատկերացնում Ադրբեջանի կազմում Ղարաբաղի հայերի իրավունքների ու անվտանգության պաշտպանությունը, երբ ամենաբարձր՝ վարչապետի մակարդակով մեկ անգամ չէ հայտարարվել, որ Ադրբեջանի նպատակը Արցախի հայերի էթնիկ զտումն ու ցեղասպանությունն է»։

Արտգործնախարարությունից «Ազատությանը» պատասխանել են.  «Հայաստանի Հանրապետությունը բազմիցս արտահայտել է իր դիրքորոշումը առ այն, որ Հայաստանի համար սկզբունքային է միջազգային տեսանելի ներգրավածությամբ Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության իրավունքների ու անվտանգության երաշխիքների շուրջ քննարկումը Բաքվի ու Ստեփանակերտի միջև։ ԼՂ-ի ժողովրդի իրավունքների ու անվտանգության խնդիրների հասցեագրումը կարևորագույն նշանակություն ունի տարածաշրջանում երկարատև խաղաղության ու կայունության հաստատման համար»։

Արտգործնախարարների վաշինգտոնյան բանակցություններից հետո Երևանն ու Բաքուն հայտարարեցին՝ «Խաղաղության և միջպետական հարաբերությունների հաստատման» համաձայնագրի նախագծի որոշ հոդվածների շուրջ ունեցել են փոխըմբռնման առաջընթաց, մի շարք առանցքային հարցերի վերաբերյալ դիրքորոշումները մնում են տարամետ»:

Առանցքային տարաձայնությունների շարքում վարչապետը նաև Լեռնային Ղարաբաղի հարցն է շեշտել։

«Ադրբեջանական զինված ուժերը ներխուժել են Հայաստանի Հանրապետության տարածք ու հեռանալու մտադրություն, ակնհայտ է,  չունեն»,-այսօր լրագրողների հետ հադիպմանը հայտարարեց  Իրավունքի և արդարության կենտրոն «Թաթոյան» հիմնադրամի տնօրեն Արման Թաթոյանը։

Նրա խոսքով, որքան էլ խոսեն սահմանազատման, սահմանագծման, միջազգային սկզբունքների մասին, Հայաստան ներխուժած ադրբեջանցիների գործողությունները բոլորովին այլ բանի մասին են վկայում։

«Նրանք ամրացած են Հայաստանի Հանրապետության սահմանից ներս գտնվող տարածքներում։  Ներքին Հանդ գյուղում մի քանի ամիս առաջ մի փոքր շինություն էր, մի քանի ամիս անց արդեն մեծ շինություններ են, ճանապարհներ, ենթակառուցվածքներ, նույն ճանապարհները, բունկերները մենք արձանագրել ենք նաև Ջերմուկ քաղաքում»,-ասաց Թաթոյանը։

Նրա համոզմամբ, ադրբեջանցիների գործողություններն առաջին հերթին ուղղված են խաղաղ բնակչության կյանքն անհնարին դարձնելուն, որ թողնեն ու հեռանան։

«Մարդկանց զրկում են ջրից։ Հատուկ զավթում են աղբյուրները՝ թույլ չտալով, որ մարդիկ օգտվեն անգամ խմելու ջրից, մարդիկ չեն կարողանում օգտագործել իրենց հողերը, արոտավյարերը։ Յուրաքանչյուր սմ-ի հետևում կանգնած են մարդիկ, ընտանիք, ճակատագրեր»,-ասաց Թաթոյանը։

Նրա խոսքով, Սյունիքի գյուղերի բնակիչներն իր հետ զրույցներում փաստել են, որ ադրբեջանցիները ակնաապտում են գրավված  տարածքները, որոնց վրա կենդանիներ են պայթում ու սատկում։

Թուրքիայի նախագահական ընտրություններում ընդդիմության միասնական թեկնածու Քեմալ Քըլըչդարօղլուն, որը երկրիս ներկայիս նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի գլխավոր մրցակիցն է առաջիկա ընտրություններում, խոստացել է Անկարայի արտաքին քաղաքականությունը դեպի Արևմուտք վերակողմնորոշել։ Իր խոստման մասին քաղաքական գործիչը պատմել է գերմանական Deutsche Welle-ին տված հարցազրույցում:

«Մենք 180 աստիճանով կշրջենք Թուրքիայի արտաքին քաղաքականությունը»,- ասել է նա՝ խոստանալով նաև «իրական ժողովրդավարություն» բերել Թուրքիա և վերադառնալ Եվրամիությանը երկրի անդամակցության շուրջ բանակցություններին։

«Մենք կայնքի կկոչենք մարդկանց տենչը դեպի ժողովրդավարություն: Դա ամենամեծ փոփոխությունն է, և դա ոչ միայն այստեղ՝ Թուրքիայում, այլև ողջ աշխարհում կտեսնեն: Մենք իրական ժողովրդավարություն ենք բերելու այս երկիր»,- ասել է Քըլըչդարօղլուն DW-ին:

«Մենք ՆԱՏՕ-ի դաշինքի անդամ ենք, մենք նաև երկիր ենք, որը հայտ է ներկայացրել Եվրամիությանն անդամակցելու համար: Հետևաբար, մենք կշրջվենք դեպի Արևմուտք և դեպի արևմտյան քաղաքակրթություն: Իհարկե, մենք կցանկանայինք լավ հարաբերություններ ունենալ Ռուսաստանի հետ: Բայց մենք ճիշտ չենք համարում Ռուսաստանի ներխուժումը Ուկրաինա»,- ասել է նախագահի թեկնածուն:

 Հիշեցննեք, որ Թուրքիայում համապետական ընտրությունները կայանալու են մայիսի 14-ին:

Թուրքիայի ազգային պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարը Քոնիայի 3-րդ գլխավոր ռեակտիվ բազայի հրամանատարությունում մասնակցել է մայիսի 2-12-ն անցկացվող «Անատոլիական արծիվ-2023» ուսումնական զորավարժության բարձր մակարդակի դիտարկման օրվան։ Այս մասին գրում է Էրմենիհաբերը։

Թուրքիայում անցկացվող զորավարժությանը մասնակցել են Ադրբեջանի, ԱՄԷ-ի, Անգլիայի, Կատարի, Պակիստանի և ՆԱՏՕ-ի, Թուրքիայի ՌՕՈւ և ՌԾՈւ տարրերը։ Դիտորդի կարգավիճակով մասնակցություն են ապահովել ԱՄՆ-ն, Ավստրալիան, Եթովպիան, Մարոկկոն, Ֆրանսիան, Վրաստանը, Ղրղզստանը, Հյուսիսային Մակեդոնիան, Լիբիան, Մալայզիան և Օմանը։ Բարձր մակարդակի դիտարկման օրվան մասնակցել է նաև Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զ․ Հասանովը։

Աքարը ելույթ է ունեցել, որում, նշելով, որ Հայաստանին խաղաղության ձեռք են մեկնել, ընդգծել է․

«Ադրբեջանը և Թուրքիան մեկ և միասնական խաղաղության ձեռք մեկնեցին Հայաստանին։ Դեռևս սպասում ենք, որ այս խաղաղության ձեռքը սեղմվի։ 

Մենք խաղաղություն ենք ցանկանում։ Եթե այդպես լինի, մենք՝ Թուրքիա, Ադրբեջան, Հայաստան, խաղաղության մեջ մտնենք և այնուհետ Վրաստանը, Իրանը դրան միանան, Ռուսաստանը միանա, դա Կովկասում կայունության, խաղաղության միջավայր կստեղծի։ Դա բոլորի օգտին է։ Փորձում ենք դա բացատրել»

Աքարն անհիմն պնդումներ է քաշել, թե իբր Հայաստանն ինքնուրույն երկիր չէ և շարժվում է ուրիշների թելադրանքով:

«Համարում ենք, որ եթե այս տարածաշրջանի պայմաններին և աշխարհագրությանը համապատասխան շարժվեն, դա տարածաշրջանի համար և նրանց համար շատ ավելի օգտակար է լինելու»,-ասել է նա։ 

Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզի գյուղերի հարևանությամբ, այդ թվում՝ Հայաստանի ինքնիշխան տարածքում, ադրբեջանական զինված ծառայողների տեղակայումներն հանցավոր են, դրանք կոպտորեն խախտում են մարդկանց կյանքն ու անվտանգությունը, խաթարել են բնականոն կյանքը։Այս մասին հայտնում է Թաթոյան հիմադրամը։

Այս մասին զգուշացրել էինք դեռ 2021թվականին՝ ադրբեջանական զինված ծառայողների հանցավոր արարքների կոնկրետ փաստերով։

Այսօր` 2023թ. մայիսի 11-ին ադրբեջանական զինված ուժերը զինված հարձակումներ են գործել այդ տարածքներից՝ ՀՀ գյուղերի հարևանությամբ, որտեղ ապօրինաբար տեղակայվել ու անօրինական ամրացման աշխատանքներ են իրականացրել։ Այս հանցավոր արարքների հետևանքով վիրավորում են ստացել ՀՀ գյուղերը պաշտպանող ՀՀ զինծառայողներ:

Ո՞րն է Ադրբեջանի նպատակը

Նաև ռազմական սադրանքների միջոցով Ադրբեջանի առանցքային նպատակը կարճաժամկետ հեռանկարում Հայաստանի հետ բանակցությունների գործընթացի տապալումն է։

Ակնհայտ է, որ Թուրքիայում ընտրական գործընթացի պատճառով առաջացած ժամանակային պատուհանը հատկապես Արևմուտքի կողմից օգտագործվում է Ադրբեջան-Հայաստան կարգավորման գործընթացում Բաքվին փոխզիջումների մղելու հարցում արդյունավետ ճնշում գործադրելու նպատակով։ Հետևաբար նման պայմաններում Ադրբեջանի(գուցե նաև թուրք-ադրբեջանական) մարտավարությունը լիովին կանխատեսելի է՝ հնարավորինս ձգձգել բարձր մակարդակի բանակցությունները։

Այդ նպատակով նկատելի են հետևյալ մարտավարական քայլերը՝

1. Առավելագույնսնս շահել Արևմուտքի վստահությունը տարածաշրջանային զարգացումներում։

Այդ նպատակով Բաքուն ավելի է ամրապնդում իր դիրքերը հակաիրանական ճակատում, զուգահեռաբար ապատեղեկատվություն տարածելով Երևան-Թեհրան մտացածին ռազմական համագործակցության վերաբերյալ։

Բացի այդ, հակառուսական ուղեգծում Ի. Ալիևը յուրօրինակ ժեստ արեց՝ չմասնակցելով Մոսկվայում Հայրենական պատերազմում հաղթանակի հերթական տոնակատարություններին։

2.Ադրբեջանը ռազմական լարվածություն է սադրում Հայաստանի դեմ՝ նպատակ ունենալով Երևանին դրդել՝ հրաժարվելու առաջիկա առնվազն 3 բանակցային շրջափուլերից։

Հետևաբար, Բաքվի բազմակողմ սադրանքներին պետք է վերաբերվել սառնասրտորեն՝ հնարավորինս հաշվարկելով բոլոր հնարավոր սցենարները։ Իսկ այս պահին առանցքային վճռորոշ գործոնը Թուրքիայի ընտրությունների արդյունքներն ենլ Դրանք վարկանիշով 3-րդ թեկանծուի՝ Մ. Ինջեի՝ ընտրական գործընթացից դուրս գալու հանգամանքով պայմանավորված՝ ավելի ու ավելի են ընթանում 1 փուլով հանգուցալուծման սցենարով։

Արմեն Պետրոսյան

Տարածաշրջանի հարցերով փորձագետ