Մամուլում լուրեր են շրջանառվում այն մասին, որ ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանը առաջիկայում ներում է շնորհելու ցմահ դատապարտյալ Ստեփան Գրիգորյանին:

Եթե տեղեկությունները հաստատվեն ու ցմահ դատապարտյալը ներում ստանա, սա կլինի Հայաստանի անկախ պատմության ամենալուրջ ու մեծ առաջընթացը՝ արդարադատության ոլորտում:

Բանն այն է, որ Հայաստանում ոչ մի ղեկավար երբեք ներում չի շնորհել ցմահ դատապարտյալին: Ինչ խոսք տեղեկությունները հաստատվելուց հետո կկարողանանք արձանագրել, որ Հայաստանը քայլ առաջ է անում դեպի ժողովրդավարությունը:

ՀՀ ոստիկանության ՔԳՎ ՀԿԳ քննության վարչությունում ավարտվել է 2 դատապարտյալների կողմից շորթում կատարելու դեպքի առթիվ հարուցված քրեական գործի նախաքննությունը: Քրեական գործի նախաքննության օրինականության նկատմամբ  հսկողություն իրականացնող դատախազը հաստատել է  մեղադրական եզրակացությունը:

Նախաքննությամբ մասնավորապես պարզվել է, որ Ս. Սիմոնյանը, ով 2005 թվականին դատապարվել է 8 տարվա ազատազրկման եւ իր պատիժը կրում է «Սեւան» քրեակատարողական հիմնարկում, 2009թ. հունվարին, այսինքն` պատիժը կրելու ժամանակ, նույն ՔԿՀ դատապարտյալներից մեկի միջոցով իմանալով ոմն Նազելիի հեռախոսահամարը, ներկայացել է որպես վերջինիս համադասարանցի: Նազելին, համոզված լինելով, որ շփվում է իր համադասարանցու հետ, իր լուսանկարներից մի քանիսն ուղարկել է քրեակատարողական հիմնարկ:

Այնուհետեւ 2009թ. մայիս ամսվա ընթացքում Ս. Սիմոնյանը Նազելիից գումար է պահանջել` նրան արատավորող տեղեկությունների եւ իրենց կապի ու հարաբերությունների մասին Նազելիի  ամուսնուն եւ հարազատներին չհայտնելու, իր մոտ եղած լուսանկարները վերջիններիս չուղարկելու դիմաց:

Բացի այդ, Ս. Սիմոնյանը,  Նազելիից շորթում կատարելու շուրջ համաձայնության գալով նույն քրեակատարողական հիմնարկում իր պատիժը կրող,  դատապարտյալ Ա. Աբրահամյանի հետ,  2012թ. հունվարի 8-ից 25-ն ընկած ժամանակահատվածում բջջային հեռախոսով odnoklassniki.ru կայքում Նազելիի անհատական էջում վերջինիս արատավորող նամակագրության եղանակով, իսկ Ա. Աբրահամյանը` հեռախոսազրույցների միջոցով, սպառնացել են նրան արատավորող  կեղծ տեղեկություններ հրապարակել:

Այն է` վերոհիշյալ կայքում Նազելիին վերաբերող սեռական բնույթի հաղորդագրություններ հրապարակել, ինչպես նաեւ` վերջինիս` համացանցում առկա ընկերների շրջանում տարածել նրա մերկ լուսանկարները:

Նշված տեղեկությունները չհրապարակելու եւ չտարածելու դիմաց 2012թ. հունվարի 13-ից 25-ն ընկած ժամանակահատվածում Ս. Սիմոնյանը եւ Ա. Աբրահամյանը Նազելիից պահանջել են 250 000 դրամ գումար:

Բացի այդ, Ա. Աբրահամյանը «Սեւան» քրեակատարողական հիմնարկում պատիժը կրելու ընթացքում` 2011թ. հոկտեմբերի 5-ից 21-ն ընկած ժամանակահատվածում եւս 4 անձանց հետ հեռախոսազրույցների եւ համացանցի` odnoklassniki.ru կայքի միջոցով շփման ընթացքում, շորթում կատարելու դիտավորությամբ, արատավորող տեղեկություններ եւ մերկ լուսանկարներ տարածելու սպառնալիքով պահանջել եւ ստացել է տարբեր չափերի հասնող գումարներ:

Ձեռք բերված ապացույցների հիման վրա` Ս. Սիմոնյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 182-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով, իսկ Ա. Աբրահամյանին` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 182-րդ հոդվածի 1-ին մասով եւ նույն հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով:

Քրեական գործն ուղարկվել է Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարան` ըստ էության քննելու համար:

Սեպտեմբերի 23-ին Մեծ աղմուկով վնասազերծված զինված բանդայի պարագլուխ Արտյուշա Հակոբյանին կալանավորելուց հետո նրա եղբայրը և կինը` Մարինա Գեորգաձեն ևս կալանավորվեցին:

Ով է Մարինան և ինչ դերակատարություն ունի այս գործում:

Վրացուհի Մարինա Գեորգաձեն Արտուշ Հակոբյանի 2-րդ կինն է: Նախկինում Մարինան ամուսնացած է եղել ազգությամբ վրացի քրեական հեղինակության հետ: Ավելին` Արտուշի հայրը Գառնու լավաշ արտադրության սեփականատեր Սուրիկ Հակոբյանը երկար ժամանակ չի համակերպվել Մարինային իր հարսը համարելու մտքի հետ, դեմ լինելով նրա և որդու միությանը: Նա բոլորովին վերջերս է համակերպվել այդ իրողության հետ: Մարինան և Արտուշը այժմ դուստր ունեն, որը գտնվում է Վրաստանում Մարինայի մոր մոտ:

Մարինա Գեորգաձեն հասարակ կին չէ, նրան խարդախության մեղադրանքով Վրաստանի դատարանը մեղավոր է ճանաչել և նա մինչև այս ձերբակալությունը հետախուզման մեջ էր գտնվում նաև Վրաստանի իրավապահների կողմից:

Որոշ տեղեկություներով հենց նա է բանդայի իրական պարագլուխը. Հանցաշխարհի լեգենդ Կալինայի հայաստանյան հետևորդին` Մարինային, պահանջում են վրաց իրավապահները:

Բոլորովին վերջերս լրատվամիջոցներից մեկը, մի ծավալուն հրապարակում էր տպագրել Մարինայի հոգեկան օրհասական վիճակի մասին, նրան համարել  հոգեբուժարանի կոնտիգենտ, փաստաբանի նկարագրությունից ելնելով, եզրահանգել, որ Մարինային չպետք է հանձնեն վրացիներին: Ձեռքի հետ ուրվագծելով նաև հաջորդ քայլը` կալանավայրի փոխարեն Մարինային տեղավորել հոգեբուժարանում:

Ի պատասխան մեր հարցման, ՔԿՀ վարչությունից պատասխանեցին, որ Մարինայի մոտ ամեն ինչ նորմալ է և հոգեկան շեղման նշաններ նկատելի չեն, ինչպես որ ներկայացրել էր փաստաբանը: Իսկ Աբովյան ՔԿՀ-ի բժիշկը նման ախտորոշում չի տվել:

Տեղյակ աղբյուրները վստահեցնում են, որ հոգեբուժարանից  փախչելը կամ այն որպես միջոց օգտագործելը Հակոբյան ամուսինների համար նոր ճանապարհ չէ: Թե’ Արտուշը, թե’  Մարինան այդ ուղղին լավ գիտեն. Մարինան մեկ անգամ էլ Սևանի հոգեբուժարանում պառկելու անհրաժեշտություն է ունեցել: Իսկ  Արտուշը իր հերթական փախուստներից մեկի ժամանակ  հոգեբուժարանի  ողջ անձնակազմին քնացրել է քյաբաբի մեջ քնաբեր խառնելով ու հյուրասիրելով նրանց: Իհարկե, սա արտաքին կողմը պահելու, իրեն օգնողներին չմատնելու ժեստ էր ընդամենը, բայցևայնպես:

Առհասարակ այս հաստատությունները նման են մութ լաբիրինթոսի, որտեղ ամեն ինչ, ու բոլոր պահերին կարելի է գտնել: Այստեղ մեծ գումարներ են շրջանառվում: Արդյո՞ք ամենաթողություն է. հոգեբուժարանները իրենց մութ գործունեությունը ծավալում են կարծես անարգել. Համենայն դեպս մինչև վերջերս այդքան աղմկահարույց փաստերի բացահայտումից հետո էլ, ոչ ոք պատասխանատվություն չկրեց:

Բազմաթիվ պատմություններ կան կապված կոնկրետ հոգեբուժարանների հետ, իսկ դրանց ցուցակը գլխավորում է “Նուբարաշենը”: Այստեղ ծնվում ու մեռցվում են սահմռկեցուցիչ հանցագործություններ: Բանակ են զորակոչվում ու բանակից ազատվում հիվանդներն ու առողջները. Սակայն սա այլ խոսակցության թեմա է:

Այսօր էլ Մարինայի գործով հանրության մոտ կարծիք ձևավորելով հարցը տանելով դեպի հոգեբուժարան, փորձ է արվում խնդիր լուծել: Վրաստանն անդրդվելի է.  Հնարավոր չէ,  համեմատության եզրեր գտնել վրաց ու հայ իրավապահ համակարգի միջև, ուր մի քանի անգամ փախուստի մեջ եղած հանցագործը, որի գլխավորած բանդան այդ պահին աշխատում է, կարող է զենքը վրան գնալ դատախազի ծննդյան տարեդարձի:

Որքան էլ հանրությունը դեմ լինի, օրենքի պահանջն է, և մանկապղծության համար 15 տարի ազատազրկման դատապարտված Սերոբ Տեր-Պողոսյանը շատ հնարավոր է հայտնվի ազատության մեջ:

Այս պահին նա գտնվում է քաղաքացիական հիվանդանոցում: Անցանկալի հետևանքներից խուսափելու համար չէր հրապարակում հիվանդանոցի անունը: Ավելի ուշ պարզվեց, որ նա գտնվում է  Միքաելյան հիվանդանոցում: Սերոբ Տեր-Պողոսյանի մոտ ախտորոշվել է հաստ աղիքի ուռուցք` քաղցկեղ: Սա բավականին բարդ վիրահատություն է պահանջում, իսկ ուռուցքի չարորակ կամ բարորակ լինելը պարզ կդառնա միայն վիրահատությունից հետո:
Վիրահատությունը ձգձգվում է. Բժիշկը հայտարարել էր թե` այն կկատարվի երկուշաբթի — երեքշաբթի: Իսկ այսօր ՔԿՀ վարչության մամուլի ծառայությունից տեղեկացանք, որ Տեր Պողոսյանին դեռ չեն վիրահատել:

Թե ինչ արդյունք կտա վիրահատությունը առայժմ պարզ չէ, սակայն ՀՀ կառավարության թիվ 825 որոշմամբ սահմանված «պատիժը կրելուն խոչընդոտող ծանր հիվանդությունների ցանկին», նախնական տվյալներով համապատասխանում է Սերոբ Տեր-Պողոսյանի հիվանդության ախտորոշումը:

Իսկ կառավարության թիվ 825 որոշման մեջ հիշյալ ցանկի «Նորագոյացություններ» բաժնում գրված է. «Նորագոյացություններ. Յ-րդ աստիճանի չարորակ նորագոյացություններ (անկախ տեղակայումից)` ըստ միջազգային TNM դասակարգման: Կլինիկական ախտորոշումը պետք է հաստատված լինի հիստոլոգիական հետազոտմամբ, և այլն: Ասել է թե`Մանկապիղծ դատապարտյալի ազատությունը 7 սարի հետևում չէ:

Հունվարի 25-ին 28-ամյա մի աղջիկ ոստիկանությունում հայտարարություն է տվել, որ  «odnoklassniki.ru» սոցիալական ցանցի 2 տարբեր անձնական անկետաներով անհայտ անձինք հունվարի 11-ից սկսած կապի են դուրս գալիս իր հետ և պահանջում 250.000 ՀՀ դրամ` սպառնալով, որ գումարը չտալու դեպքում իր անձը արատավորող սեռական բնույթի նկարներ կտարածեն ինտերնետ ցանցում և իր ընկերական շրջապատում:

Այս արարքը հաջորդել է այն բանին, երբ աղջիկը ծանոթանալով վերոհիշյալ անձի հետ, նրա հետ մտերմացել է և օնլայն հարաբերություններ հաստատել: Ըստ նախնական տվյալների նա սկզբում վախեցել, ու գումարը փոխանցել է դատապարտյալի ուղարկած անձի միջոցով, ապա` դիմել է ոստիկանությանը:

Նույն օրը բերման է ենթարկվել տաքսի ծառայություններից մեկի մի վարորդ, որի մոտից հայտնաբերվել է աղջկա կողմից փոխանցած 250.000 դրամը, ինչը վերջինս պետք է փոխանցեր այլ անձի:

Ինչպես պարզվել է, այդ անձը նախկինում 5 անգամ դատապարտված, ներկայումս կալանավայրերից մեկում հերթական պատիժը կրող 37-ամյա մի տղամարդ է, որին տաքսու վարորդը շորթված գումարը պետք է փոխանցեր նրա հոր միջոցով:Սակայն չի հասցրել. ոստիկանությունը  չի հրապարակում դատապարտյալի անունը, պատճառաբանելով նախաքննության շահերը:

Արդեն նշել ենք, որ նրան իր լուսանկարներն ուղղարկել է աղջիկը, որն էլ հետո տղամարդն օգտագործել է շորթման նպատակով: 

Քիչ առաջ  լրացվեց մեր ունեցած տեղեկությունը. դատապարտյալն, իրոք, գտնվում է Սևան ՔԿՀ -ում: Նա 1976 թվականին ծնված Արտակ Աբրահամյանն է, որը 5 -րդ անգամ դատապարտվել է 177 հոդվածի 2 մասի 3-րդ կետով (բնակարանային գողություն):

Կալանավայրում դեկտեմբերի 20-ին, ժամը 14.30-ի սահմաններում, կախվելու միջոցով ինքնասպանություն է գործել դատապարտյալ 1987թ. ծնված Սահակ Ավետիսյանը:

2007 թվականին Ավետիսյանը Արարատի մարզի առաջին ատյանի դատարանի դատավճռով ՀՀ քրեական օրենսգրքի 104 հոդվածի 2-րդ մասի 7, 8 և 11-րդ կետերով, 165 հոդվածի 4-րդ մասով ինչպես և` 175 հոդվածի 3-րդ մասով դատապարտվել էր 15 տարի ազատազրկման:

Ս. Ավետիսյանը երկտող է թողել. Նա խնդրում է իր մահվան համար ոչ ոքի չմեղադրել` որ արարքի պատճառն իր ընտանեկան խնդիրներն են:

Հունիսի 29-ին ոստիկանության Չարենցավանի բաժնում օպերատիվ տվյալներ էին ստացվել, որ  սոցիալական ծառայության Չարենցավանի տարածքային գործակալության  1-ին կարգի մասնագետ Ռուզաննա Պետրոսյանը մի քաղաքացուց  պահանջել է 25 000 դրամ կաշառք:

Հետաքննության ընթացքում պարզվել է, որ Ռ. Պետրոսյանը «Փարոս» ծրագրի նպաստից չզրկելու համար  քաղաքացուց պահանջել է  48.000 դրամ կաշառք, որից 25.000 դրամը ստացել է նույն օրը, իսկ մնացած 23.000 դրամը պետք է ստանար հետագայում:

Հունիսի 29-ին իր աշխատասենյակում 25.000 դրամ կաշառքը ստանալու պահին Ռուզաննա Պետրոսյանը ոստիկանության ծառայողների կողմից բռնվել և  բերման   է ենթարկվել:

Պարզվել է նաև, որը  «Փարոս» ծրագրի նպաստից չզրկելու համար  Ռ. Պետրոսյանը ս/թ հունվար և մարտ ամիսներին մեկ այլ քաղաքացուց  պահանջել և ստացել է 5.000-ական դրամ:

Հանգամանքները պարզվում են:

Նախապատրաստվում են նյութեր:

Բլոգգերն` առանց համակարգչի

Ինտերնետային վիրտուալ աշխարհում արդեն երրորդ ամիսն է ընթերցողների կայուն ու աճող բանակ է հավաքում մի բլոգգեր, ով  երբևէ չի տեսել գրային էլեկտրոնային տարածությունը, ավելին` անգամ համակարգիչ չունի, այն պարզ պատճառով, որ նա դատապարտված է ցմահ ազատազրկման: Նրան արգելվում է համակարգիչ ունենալ. այն դիտվում է որպես կապի միջոց: Մհեր Ենոքյան. այս անուն-ազգանունով փորձեք փնտրել համացանցում: Նյութերը շատ են` փախուստ ՔԿՀ-ներից երկու անգամ, պատմվածքներ, հոդվածներ, բլոգ, նամակներ, նկարներ ու լուսանկարներ:

«Երբ մարդու ներսում ասելիք կա, նա կգտնի դա անելու հազար ու մի ձև»,-ասում է բլոգեր Մհերն ու մտերմիկ երկխոսության բռնվում իր ընթերցողի հետ:

Բլոգի գաղափարը Ռադիո «Վան»-ինն է: Ռադիովանցիները, ծանոթանալով Մհեր Ենոքյանի հոդվածներին ու նամակներին, արձագանքեցին` նա անձամբ պետք է վարի իր բլոգը, պատմի իր մասին` առանց լրագրողական միջամտության: Ռադիոական Արման Սուլեյմանյանը պատմում է, որ այս` առաջին հայացքից աներևակայելի թվացող նախագիծը, փոքրիկ հետաշրջում մտցրեց տեղական բլոգոսֆերայում: Եվ ոչ միայն…սա հասարակական կարծիքի, դատապարտյալների շուրջ հասարակության ունեցած կարծրատիպերի փոփոխման դրական օրինակ է. վսահեցնում են նախագծի նախաձեռնողները:

«Թվում է` բլոգ և ցմահ դատապարտյալ հասկացություններն անհամատեղելի են: Փաստորեն Դուք ինձ դարձրեցիք բլոգգեր: Չգիտեմ` աշխարհի մեկ ուրիշ երկրում կա՞ նման նախադեպ, թե իմ դեպքը միակն է»,- տասնօրյա պարբերականությամբ զանգ կատարելու իր իրավունքից օգտվելով` Ռադիո Վանի ուղիղ եթերում ասաց Մհերը:

Նամակները կոչվում են “Письмо из зоны”, դրանք կարճ հոդվածներ են, պատմություններ, զանազան մտքեր, գաղափարներ, որոնք բլոգգերը կիսում է ընթերցողի հետ: Մհեր Ենոքյանի գրառումներին արձագանքում են ընթերցողներ, գրում մեկնաբանություններ, տալիս հարցեր, որոնց էլ պատասխանում է բլոգգերը, բնականաբար, փոքր-ինչ ուշացումով` ձեռագիր տարբերակով, ապա այդ ամենը մուտքագրվում է համակարգիչ ու տեղադրվում ռադիոընկերության կայքում:

Ի՞նչ է տեղի ունեցել 15 տարի առաջ

Մհեր Ենոքյանը ծնվել ու մեծացել է բժիշկների ընտանիքում, սովորել է Երևանի բժշկական ինստիտուտում: 20 տարեկանում` 1996 թ-ին դատապարտվել է մահապատժի` մեղադրվելով համակուրսեցու`սպանության մեջ /ՀՀ Քր.Օր.-ի 99-րդ հոդվածի 1-ին և 6-րդ կետեր/: ՀՀ նախագահի 2003 թ-ի հրամանագրով` ի թիվս 41 մահապատժի դատապարտվածների, պատիժը փոխարինվել է ցմահ ազատազրկման: Ենոքյանն իրեն մեղավոր չի ճանաչել դատարանում, տվել միևնույն ցուցմունքները, թե փորձել է կանխել սպանությունը` մինչ մյուս ընկերը փորձում էր սպանել նրան: Գործով մյուս մեղադրյալն, ի դեպ, արդեն ազատության մեջ է: Վերջինը դատապարտվել էր նույն հոդվածով, սակայն 15 տարի ազատազրկման: Հենց նրա վերջին ու փոփոխված ցուցմունքն էլ դատարանի կողմից համարվել էր արժանահավատ, ըստ որի սպանությունն ունեցել է կանխամտածված ու շահադիտական բնույթ: Քրեական գործը, ըստ մասնագետների, վկայում է այն մասին, որ քննությունը ժամանակին կատարվել է բացթողումներով ու կոպիտ սխալներով: Փաստաբանական տեղեկանքները լի են նմանօրինակ փաստերով: Մհեր Ենոքյանն ու իր ընտանիքը մինչ օրս պայքարում են գործի վերանայմանը հասնելու համար:  Այս 15 տարիներին նրանք բազմաթիվ անգամներ են դիմել տարբեր պետական ատյաններ, ՀՀ բոլոր երեք նախագահներին, սակայն պատասխանները ստացվել են մեկ մարմնից` Դատախազությունից` անհրաժեշտ են նոր երևան եկած հանգամանքներ:

Մհեր Ենոքյանը խցակցի` նունպես ցմահ ազատազրկման դատապարտված Սողոմոն Քոչարյանի հետ /ով ևս մեկ մարդու սպանության մեղադրանքով է դատապարտվել մահապատժի 1995 թ-ին և նույնպես չի ընդունել իր մեղքը/, երկու անգամ դիմել է փախուստի ՔԿՀ-ներից 2004 և 2009 թթ.-ներին: Գումարային հաշվով 32 օր մնալով ազատության մեջ` նրանց կողմից չի կատարվել ոչ մի զանցանք, սակայն ցմահ ազատազրկման մեջ կլանվել է ևս 14.5 տարվա պատժաչափ` համապատասխանաբար 7 և 7.5 տարի: Ի դեպ, օրենքը նման դեպքում նախատեսում է 3 ամսից 8 տարի պատժաչափ: Դատարանում նրանք հայտարարեցին, թե փախուստները սոսկ ակցիաներ էին, որպեսզի պետական օղակներն իրենց ուշադրությունը բևեռեն գործերի վերաբացման վրա:

Դիպվածներ, որ բնութագրում են մարդուն

Ենոքյանը միակն է ցմահ դատապարտյալներից, ով Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեի հետ նախաձեռնել է վիճարկել ՀՀ նախագահի 2003 թ-ի հրամանագիրը, որով մահապատիժը փոխարինվեց ցմահ ազատազրկման: Ինչպես վստահեցնում է իրավապաշտպան Ավետիք Իշխանյանը, մոտ օրերս գործը կուղարկվի առաջին ատյանի դատարան:

Բացի դրանից, Մհեր Ենոքյանն իր <Ես մարդ չեմ սպանել> հոդվածում հանդես էր եկել օրենսդրական փոփոխության նախաձեռնությամբ: Այն է` փոխել <Մարդուն օրգաններ և կամ հյուսվածքներ տրամադրելու> մասին ՀՀ օրենքի <դ> կետը, որով դատապարտյալն իրավունք չուներ կենդանի դոնոր հանդես գալու: Մի քանի ամիս առաջ ԱԺ-ում ընդունվեց հիշյալ օրենքի <դ> կետի փոփոխությունը; Այսօր արդեն դատապարտյալն իրավունք ունի մոտ ազգականի համար կենդանի դոնոր դառնալու:

Ի դեպ, Մհերի նամակներին ու հոդվածներին արձագանքել են մտավորականներ, արվեստագետներ, իրավապաշտպան հասարակական կազմակերպություններ: Նրանք համախմբվել ու ՀՀ նախագահին են դիմել մարդասիրական խնդրանքով` ՀՀ անկախության 20-ամյակի առթիվ ստեղծել նախադեպ. ներում շնորհել 15 և ավելի տարիներ իրենց պատիժը կրող, 1 անձի սպանության մեղադրանքով մահապատժի դատապարտվածներին, ի դեպ, որոնց թվում է նաև Մհեր Ենոքյանը:

Խումբ Ֆեյսբուք-ում

Մինչ այս ցմահ դատապարտյալների ներկայացման մեջ գերակշռողը ներկապնակի առավել մուգ տոներն էին: Մասնավորապես` Մհեր Ենոքյանն, օրինակ, «Կենտրոն» հեռուստաընկերությամբ Գլխավոր Դատախազության պատվերով եթեր հեռարձակվող «Հետաքննության» հաղորդման շրջանակներում մեկ տարի առաջ ներկայացվեց որպես դաժան մարդասպան: Ենոքյանն իր փաստաբանների հետ հերքման իրավունքի պահանջով դիմեց դատարան` սխալ տեղեկատվությունը հերքելու պահանջով: Տեղեկատվությունը հերքվեց:

Բլոգին զուգահեռ ստեղծվեց նաև ֆեյսբուքյան խումբ` ի պաշտպանություն Մհեր Ենոքյանի, որը նպատակ ուներ հենց այլընտրանքային տեղեկատվություն տրամադրելու հասարակությանը կոնկրետ Ենոքյանի գործի և, անշուշտ,  Հայաստանում ցմահ դատապարտյալների խնդիրների վերաբերյալ:

Խմբի անդամներից  պատմաբան, արվեստաբան Լուսինե Իգիթյանը նշում է, որ մինչ խմբի ձևավորումը բացարձակապես տեղեկություն չուներ` Հայաստանում կան ցմահ դատապարտյալներ, թե` ոչ: «Մհերի պատմությանը ծանոթացա իր բլոգից, կարդացի նամակներից մեկը, զգացվեցի ու հենց այդ նամակից իմացա, որ մեր երկրում կան ցմահ դատապարտյալներ»:

Կարե Վարթինը, ով խմբի ակտիվ անդամներից մեկն է, նշում է, որ նման խմբերը, նման ինֆորմացիայի տարածումը նպաստում է, որ հասարակությունը, մարդիկ փոխեն իրենց վերաբերմունքը, անտարբեր չանցնեն մյուսների խնդիրների կողքով: Ու եթե մարդիկ կամովին համախմբվում են մեկ ուրիշ մարդու ճակատագրի շուրջ, արդեն ձեռքբերում է:

Լրագրող-բլոգգեր Գայանե Նազարյանը գրում է, որ  Մհերի մասին իմացել է 2009-ի վերջին՝ նրա 2-րդ փախուստից հետո: «Հետաքրքրությանս հիմք դարձան նախ Վահան Իշխանյանի բլոգներում տեղադրված նյութերը, ապա՝ «Ինքնագրում» Մհերի «Իրական պատմություն» պատմվածքը: Դրանից հետո արդեն ինքս էի շահագրգռված՝ ինֆորմացիա ունենալու: Ցմահների խնդիրը սկսեցին ինձ հուզել Մհերի գործին ծանոթանալուց հետո»: Նրա կարծիքով, խմբերն ու բլոգները բացի հասարակական կարծիք ձեւավորելուց մի շատ կարեւոր գործ էլ են անում՝ կարծիքների բախում են ստեղծում, ինչն ավելի լուրջ հիմք է տեսակետի ձեւավորման համար:

Խմբում կա մեկն, ով ներկայանում է ամենահայտնի գրական խուզարկուի`Շերլոք Հոլմսի անունով ու գրում. «Կարդացի Մհերի նամակները, լսեցի նրա զրույցը Եգոր Գլումովի հետ, նայեցի տեսանյութերը, իսկ հետո գտա ֆեյսբուքի խումբը և այժմ փորձում եմ իմ փոքրիկ ներդրումն ունենալ նրա ազատության հարցում, նպաստել, որ ինչ-որ ձևով փոխվեն ցմահականների պահման պայմանները. վերջապես մարդիկ են այնտեղ: Իսկ այն, թե ինչ է կատարվում մեր ՔԿՀ-ներում, գիտեմ միայն մամուլից ու Ինտերնետից: Սակայն դա էլ բավական է, որ հասկանալի դառնա` Սոլժենիցինի պատմած սովետական պատժիչ ռեպրեսիոն համակարգը դեռ գործում է: Իսկ ասվում է, թե փորձում ենք կառուցել մարդասիրական հասարակություն…ե՞րբ կարող ենք վերջապես գիտակցել, որ բանտում կարող է հայտնվել մեզանից յուրաքանչյուրը»:

Երազանքների շարքից

Մինչ այդ, Մհեր Ենոքյանը երազում է տպագրված տեսնել իր պատմվածքները` “Полёт в жизнь”, “Жажда жизни”, «21 օր գերեզմանոցից դուրս», նաև հոդվածները` «Ես մարդ չեմ սպանել», «4 պատից այն կողմ», «Ես զրուցում եմ, Քեզ հետ, ՄԱՐԴ», «Ես ողջ եմ, բայց վանդակի մեջ» և այլն: Իսկ գրքի ստեղծման նպատակը մեկն է` օգնել քաղցկեղով հիվանդ երեխաներին:

Զարուհի Մեջլումյան

Սեքսուալ բնույթի գործողություններ 14 տարին չլրացած անչափահասի նկատմամբ, մարդկանց վաճառք. այս սարսափելի հանցագործությունները մեղսագրվում են 18-րդ հատուկ դպրոցի նախկին ուսուցիչ Սմբատ Ուռումյանին։ Բայց հանրությունը մի տեսակ պասիվ արձագանքեց այս գործին։ Չատեց և չանիծեց Սմբատ Ուռումյանին, ինչպես անիծում էր 11-րդ հատուկ դպրոցի հայտնի մանկապիղծին, հանցագործ տնօրենին և սադիստ- ուսուցիչներին։ Պատճառն այն է, որ Ուռումյանի գործում երեք տարվա քննությունից հետո կրկին հակասություններ և մութ կետեր կան։  Ահա երեք դրվագ, որոնք ներկայացնում են գործով անցնող վկաները՝ 11-րդ դպրոցի նախկին սաներ Մերաբ Բժանիան, Արշակ Ժամկոչյանը, որին, իբր, բռնաբարելու փորձ էր արել Ուռումյանը, և Լևոն Աթարբեկյանը։

Մերաբ Բժանիա. Երբ Սմբատ Ուռումյանի դեմ գործ հարուցվեց, և նա կալանավորվեց, ոստիկանությունը հաղորդագրություն տարածեց, որում ասված էր. «18 հատուկ դպրոցի փոխտնօրեն, 55-ամյա Սմբատ Ուռումյանը դրդել է նույն դպրոցի սաներ, 14 և 17 տարեկան Լևոն Ա.-ին և Մեհրաբ Բ.-ին՝ զբաղվել մուրացկանությամբ և հավաքված գումարը տալ իրեն: Հակառակ դեպքում՝ սպառնացել է ծեծի ենթարկել նրանց»: «Սուտ ա,- մեկնաբանում է Մերաբը:- Ես սուտ եմ ասել: Ուռումյանը լավ մարդ ա, իմ հետ լավ էր: Ասել եմ իրան, որ Վրաստանից եմ, զեմլյակ ենք, վրացերեն եմ խոսել, էդ օրվանից հետս լավ էր: Եղել ա դեպք, որ ջղայնացել ա, ծեծել ա, բայց ես շատ էի փախնում: Ինքը գիշերներով գալիս էր, ինձ գտնում, դպրոց էր տանում: Համ էլ խի՞ պիտի իրան փող տայի, ես էի ծախսում»: Հերթական փախուստից հետո Մերաբը վերադարձել է  դպրոց ու իմացել է, որ Ուռումյանին «գաղութ» են տարել: «Էդ լրիվ տնօրենն էր սարքել՝ Ծովինարը: Ես որ փախնելուց հետո եկա դպրոց, իմ ընկեր Լևոնն ասեց, որ քաղմասը ինձ ա ման գալիս, որ ցուցմունք տամ: Ասեց. «Ընկեր ջան, ախպերական կասես, որ հավաքում էինք փողը, տալիս էինք Ուռումյանին, ու իբր ինքը խփել ա մեզ»: Ասեց. «Դատվելու եմ, եթե տենց չասես: Ծովինարն ա ասել, որ դատվելու եմ: Ասեց՝ դու էլ կդատվես, եթե տենց չասես»: Մերաբը պատմում է, որ թիվ 18 հատուկ դպրոց հաճախ էին ոստիկաններ գալիս, որոնք ծեծում էին իրենց, թե իբր իր ընկեր Լևոնին Ծովինար Գևորգյանը վախեցրել է և ստիպել Սմբատ Ուռումյանի դեմ սուտ ցուցմունք տալ: Ինքն էլ, հերթական անգամ ծեծվելուց հետո, ասել է Էրեբունու ոստիկաններին այն, ինչ ուզում էր ընկերը: «Ասում էին՝ դու փող ես հավաքում, բերում Ուռումյանի՞ն, ասում էի՝ հա-հա, որովհետև Ծովինարն էր ասել, հենց քննիչի ներկայությամբ ինձ դուրս հանեց ու համոզում էր. «Ճիշտը ասա, ոնց որ Լևոնն ա ասել»: Ի վերջո, Մերաբը նկարել է իր ստորագրությունն այն թղթի վրա, որը գրել են ոստիկանները: Ինքը գրել չէր կարող, հայերեն տառերը չգիտի, թեև այն ժամանակ` 2008 թվականի նոյեմբերին, դեռ սովորում էր 7-րդ դասարանում:

Արշակ ժամկոչյան. Մի օր Արշակի մորը՝ Սրբուհի Ժ.-ին զանգում են Էրեբունու ոստիկանությունից և հայտնում, որ դպրոցի ուսուցիչ, նախկին փոխտնօրեն Սմբատ Ուռումյանը բռնաբարել է իր տղային: «Ո՞նց կլինես, — ասում է մայրը,- որ էդ մարդուց կյանքում վատ բան չես տեսել: Էս երեխեն իրան ճղում ա, ասում ա՝ տենց բան չկա»: Դպրոցի աշակերտ Լևոն Ա.-ն էր իբր տեսել և պատմել ոստիկաններին, թե Սմբատ Ուռումյանը բռնաբարել է Արշակին: «Ինձ տարան բժշկի՝ ստուգեցին-տեսան, որ տենց բան չի եղել,- մորն ընդհատում է Արշակը,- բայց Լևոնն ասում է, որ Ուռումյանն իրա շալվարը ու քո շալվարը իջացրել ա, ես տեսել եմ: Ասում եմ՝ տենց բան չի եղել»: Իսկ ես պատկերացնում եմ այդ նվաստացնող փորձաքննությունը, որ 13 տարեկան տղան երևի թե իր ողջ կյանքում է հիշելու, ու մտածում եմ՝ տեսնես քանի՞ աղջիկ-տղա է հատուկ դպրոցների տնօրենների թեթև ձեռքով նման փորձաքննությունների ենթարկվել: Արշակը թիվ 18 հատուկ դպրոց է եկել Գավառի մանկատնից: Նա ասում է, որ առաջին օրվանից չի սիրել այս դպրոցը, և շատ ուրախ է, որ մայրը վերջապես հանեց նրան այստեղից: Ամենաշատը չարացած է մեծ տղաների վրա, որոնք ճնշում էին փոքրերին: «Արսենն ու Արմենը ասեցին ինձ՝ սրանց հետ չշփվեք, գառլախվել են,- ու բացատրում է:- Երեխեքի վրա թքում էին ու շռում: Էն ա նշանակում, որ բերանին են…: Ամոթ ա ասեմ Ձեզ»,- բայց ասում է։ «Համ էլ, որ դահլիճում էինք քնում, ինձ դնում էին զուգարանի հավաքարար, որ զուգարանը մաքրեի. եթե չանեի, Ա.-ն ուժեղ ծեծում էր ինձ: Ինքը կարատե գիտի, ինձ կանգնացնում էր, վազում-խփում էր, սեղանի մոտից մինչև պատը թռնում էի: Իսկ դաստիարակ Դավիթը, որ չարություն էինք անում, տանում էր վերև ու քաչալացնում էր»: Ես փորձում եմ բացատրել, որ տնօրենը գուցեև չի իմացել, որ իրենց հետ այդպիսի բաներ են արել, բայց տղան չի համոզվում. «Տո՛, ինձ ընկեր Գևորգյանը 10 հազար դրամ փող տվեց, ասեց՝ ասա, որ Ուռումյանը քեզ բռնաբարել ա: Ինձ Կարենը տարել էր կատելնի, ծեծել էր, Ջոնին էլ էր տարել ծեծել, թուղթ էր կերցրել: Ասում էր՝ կգնաս, միլիցեքին կասես, որ քեզ Ուռումյանը ծեծել ա, մենք չենք ուզում, որ ինքը էս դպրոցում աշխատի: Ես էլ վախենում էի ընկեր Կարենից: Ինքը իրա բոքսի պերչատկով խփել ա ուսիս»: Ի դեպ, և՛ Մերաբը, և՛ Արշակը դատարանում հետ չկանգնեցին այս ցուցմունքներից։ Իսկ երիտասարդ և խոստումնալից դատախազ Արթուր Ղամբարյանը, այս քննությանը զուգահեռ և, հավանաբար, ճնշում գործադրելու նպատակով, քրեական գործեր հարուցեց Մերաբի և գործով անցնող մեկ այլ վկայի՝ Նվեր Վոնի դեմ։

Լևոն Աթարբեկյան. Մեր հետաքննության ընթացքում այս երեխան, որ հիմնական վկան էր, խոստովանեց, որ ստել է դատարանին, այլ կերպ ասած՝ սուտ ցուցմունք է տվել, որովհետև տնօրեն Գևորգյանն իրեն «շանտաժատիպի բանի» է ենթարկել. «Ասավ՝ Ուռումյանը շատ վատ բաներ է արել դպրոցում: Լավ կանես, որ իրա դեմ գործ բաց անես, ու որ իրան հեռացնեն գործից ու… ասավ ձևերը»: «Իսկ բռնաբարությունը եղե՞լ է», — հարցրի: «Չգիտեմ»: «Դու տեսե՞լ ես»: «Չէ, էդ Մերաբի միտքն էր»: «Բայց դու՛ ես գրել»: «Մերաբի միտքն էր, ես եմ գրել»: «Հիմա ընդունու՞մ ես, որ քեզ ու Մերաբին Ուռումյանը մուրացկանության չի ուղարկել»: «Չի ուղարկել»: «Ձեզանից փող վերցրե՞լ է, թե՞ չէ»: «Փող չի վերցրել»: Լևոն Ա.-ն խոստովանեց նաև, թե չգիտեր, որ իր գրածի պատճառով մարդ կնստի, որ վախ ունի դատարանից և չգիտի՝ կասի՞, թե՞ չէ ճշմարտությունը, եթե դատավորն իրեն մի անգամ էլ կանչի:

Այս փաստերից և ոչ մեկը չի ուսումնասիրել Վերաքննիչ դատարանը, որը երիտասարդ դատախազ Արթուր Ղամբարյանի պահանջով ավելացրեց Ուռումյանի ազատազրկման ժամկետը՝ 9-ից դարձնելով 10 տարի, մեղավոր ճանաչելով նրան սեռական բնույթի բռնի գործողությունների համար՝ մեղադրանք, որն ընդհանուր իրավասության դատարանը ապացուցված չհամարեց։ Այսպիսով, հրեշավոր ուսուցչի մասին պատմություն չստացվեց։  Ուռումյանի հարազատները վստահեցնում են, որ գնալու են մինչև եվրոպական ատյան։ Իսկ մեզ մնում է հիշեցնել, որ այս գործը Վերաքննիչ մտավ մոտավորապես այն օրերին, երբ ԱՄՆ-ն դժգոհություն հայտնեց Հայաստանում թրաֆիքինգի վերաբերյալ գործերի ընթացքից, իսկ WikiLeaks-ը բացահայտում կատարեց «ՀՀ կառավարության կողմից հովանավորվող սեքսուալ թրաֆիքինգի մասին» հաղորդմամբ, որտեղ փաստեր էին հրապարակվում Հայաստանի վերաբերյալ, և որին հետևեց ՀՀ գլխավոր դատախազության կրքոտ արձագանքը։

Մամուլի հաղորդագրություն է տարածել ԱՆ Քրեակատարողական հիմնարկների վարչության հանրային կապերի բաժնի պետ Արսեն Բաբայանը.

Լրատվության առանձին միջոցներով հրապարակվել է «Համաներումն արժե 1000 դոլար» վերտառությամբ, էժանագին բամբասանքների ընտրանի: Զրպարտության տարածման իրենց համար շահավետ մոլուցքն այն աստիճանի է հասել, որ որոշ քաղաքական ուժերին ծառայելու առաքելությունը բթացրել է որոշ լրատվամիջոցների` հանրությանն օբյեկտիվ տեղեկություն մատուցելու հիմնական առաքելությունը:

Այսպես. իրավական առումով անգրագետ բամբասանքում տեղ են գտել այնպիսի անլուրջ տողեր, ինչպիսիք են, օրինակ՝ քրեակատարողական հիմնարկների սոցիալ-հոգեբանական և իրավական աշխատանքների բաժինների կողմից իբր դրական բնութագրերի պատրաստման համար գումարներ պահանջելը: Հեղինակը նույնիսկ չի տիրապետում համաներմանը վերաբերող տարրական գիտելիքների: Պատճառն ակնհայտ է. համաներում կիրառելուց բնութագրերն ըստ էության որևէ դեր չեն կատարում: Նույնն է նաև քրեակատարողական հիմնարկների անվտանգության ապահովման բաժնի աշխատակիցների կողմից իբր գումար պահանջելու մասին տեղեկությունը:

Նույնքան անտրամաբանական է նաև հրապարակված սպասվող համաներման արդյունքում  պատժից ազատավողների քանակը, ըստ որի, նրանք իբր չորս հարյուրն են: Թե ինչու ոչ հինգ հարյուրը կամ երկու հարյուրը, կարծում ենք, որ գիտե միայն դրա հնարողը: Միգուցե ինքը հենց այդ թիվն է սիրում կամ հենց չորս հարյուր բամբասանք է հասցրել տարածել մինչ օրս:

Հավելենք, որ համաներումը կտարածվի բոլոր այն անձանց հանդեպ, ում նկատմամբ հարուցված քրեական հետապնդումները կհամնկնեն համաներման ակտով նախատեսված արարքներին, և այս պարագայում հրապարակել տեղեկություն, թե քրեակատարողական հիմնարկի պետի տեղակալը կալանավորներից գումար է պահանջում, որպեսզի օրենքը կիրառի, ապա դա ոչ այլ ինչ է, քան հիվանդ երևակայության արդյունքում ծնված և էժանագին եղանակով տարածված սուտ: