Ադրբեջանը շարունակում է պնդել, որ բոլոր ռազմագերիներին է փոխանցել է Հայաստանին 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին եռակողմ համաձայնագրի ստորագրումից հետո, ռազմական գործողությունների ավարտից հետո ձերբակալվածներն «այդպիսին չեն համարվում եւ պատասխան կտան օրենքի առջեւ», հայտնում է «ՌԻԱ Նովոստի»-ն՝ վկայակոչելով Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն:

«Ահաբեկչական եւ դիվերսիոն գործողությունների իրականացման համար նշված եռակողմ հայտարարության ստորագրումից հետո Հայաստանի կողմից Ադրբեջանի տարածք ուղարկված անձինք, միջազգային մարդասիրական օրենսդրության համաձայն, ռազմագերի չեն համարվում եւ չեն կարող համարվել: Ձերբակալվածները պատասխանատվություն են կրում Ադրբեջանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի համաձայն: Նրանց հետ վարվում են միջազգային օրենսդրությանը եւ Ադրբեջանի օրենսդրությանը համապատասխան: Մեկ անգամ եւս շեշտում ենք, որ Ադրբեջանը վերադարձրել է ռազմագերի համարվող բոլոր ձերբակալվածներին»,- հայտարարել են ԱԳՆ մամուլի ծառայությունում:

Ադրբեջանական ուժերը հայ ռազմագերիների նկատմամբ դրսեւորել են դաժան ու արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունք եւ խոշտանգել են գերեվարելիս, նրանց փոխանցելիս կամ կալանքի տակ պահելիս: Այս մասին նշված է Human Rights Watch-ի հայտարարության մեջ:

Ադրբեջանի իշխանությունները պետք է հետաքննեն դաժան վերաբերմունքի մասին բոլոր պնդումները եւ մեղավորներին պատասխանատվության ենթարկեն: Ադրբեջանը նաեւ պետք է անհապաղ ազատի մնացած բոլոր ռազմագերիներին եւ քաղաքացիական անձանց, որոնք կալանավորված են, եւ տեղեկություններ տա զինծառայողների ու քաղաքացիական անձանց գտնվելու վայրի մասին, որոնց վիճակն անհայտ է, բայց վերջին անգամ նրանց տեսել են Ադրբեջանում կալանավորված:

«Ձերբակալված հայ զինվորների նկատմամբ դաժան վերաբերմունքը, ներառյալ խոշտանգումները, նողկալի ռազմական հանցագործություն է,- ասել է Human Rights Watch-ի Եվրոպայի եւ Կենտրոնական Ասիայի հարցերով տնօրեն Հյու Ուիլյամսոնը: — Խոր տագնապ է հարուցում նաեւ այն, որ մի քանի անհայտ կորած հայ զինվորների չեն կարողանում գտնել, որոնց վերջին անգամ տեսել են Ադրբեջանում բանտարկված»:

Human Rights Watch-ը զրուցել է 4 նախկին ռազմագերիների հետ, որոնք մանրամասն պատմել են բանտարկության ժամանակ իրենց հանդեպ, ինչպես նաեւ մյուս ռազմագերիների հանդեպ դաժան վերաբերմունքի մասին, որոնց հետ նրանք գերեվարվել են կամ նույն խցում են եղել: Նրանք նկարագրել են երկրատեւ եւ բազմաթիվ ծեծը: Նրանցից մեկի խոսքով՝ իրեն ծակել են սուր մետաղական ձողով, մյուսն ասել է, որ իրեն խոշտանգել են էլեկտրական հոսանքով, իսկ մեկին բազմիցս այրվածքներ են հասցրել կրակայրիչով: Տղամարդիկ պահվել են արժանապատվությունը նվաստացնող պայմաններում, նրանց շատ քիչ ջուր են տվել եւ ձերբակալման առաջին օրերին գրեթե չեն կերակրել:

Համացանցում տասնյակ տեսանյութեր են տեղադրվել, որոնցում ադրբեջանցի սպաները դաժանորեն են վարվում հայ ռազմագերիների հետ: Human Rights Watch-ը մանրակրկիտ ուսումնասիրել եւ ստուգել է ավելի քան 20 այդպիսի տեսանյութ, այդ թվում՝ վերջերս հայրենադարձված ռազմագերիների եւ այն զինվորականները ընտանիքի անդամների հետ հարցազրույցների միջոցով, ովքեր հայտնվում են տեսանյութերում, բայց դեռ չեն վերադարձվել:

Հաղորդումները Խոշտանգումների եւ դաժան վերաբերմունքի մասին մտավախություններ են առաջացնում, որ Ադրբեջանում պահվող հայ ռազմագերիները հետագա բռնությունների վտանգի տակ են, հայտարարել է Human Rights Watch-ը:

Ադրբեջանի իշխանությունները պետք է ապահովեն, որպեսզի հայ ռազմագերիները եւ կալանքի տակ պահվող այլ անձինք օգտվեն պաշտպանության բոլոր միջոցներից, որոնց իրավունքն ունեն:

Ռուսական Regnum հրատարակությունը հրապարակել է անվանի վերլուծաբան, կովկասագետ Ստանիսլավ Տարասովի հոդվածը, որում հոդվածագիրը փորձել է վերլուծել, թե արդյոք հայերն ու ադրբեջանցիները կարող են միասին խաղաղ ապրել: Հոդվածում մասնավորապես ասվում է, որ Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն ղազախական Tengrinews գործակալությանը տված հարցազրույցում, խոսելով Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո Ադրբեջանի և Հայաստանի հարաբերությունների մասին, ասել է, որ «այժմ ժամանակն է, որ նրանք անցնեն երկկողմ շփումների և խոսեն միմյանց հետ»:

Եթե իրավիճակը պաշտոնական տեսակետից գնահատենք, ապա հակամարտող կողմերը միշտ կամ գրեթե միշտ գտնվել են երկխոսության վիճակում. տեղի էին ունենում ղեկավարների անձնական հանդիպումներ, բանակցություններ էին վարվում արտգործնախարարների միջև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի միջնորդությամբ: Բայց սա առճակատման դիվանագիտության փորձն էր՝ իր առանձնահատկություններով, երբ այն բաժանվում էր փակ և հանրային մասերի՝ գործողությունների տարբեր ռազմավարություններով: Պատահական չէ, որ փորձագետները դեռ չեն կարողանում պարզել «նման ռազմավարությունների կապը միմյանց հետ, երբ դրանց մի տեսակը կարծես դրական արդյունքներ է տալիս, իսկ երկրորդը բերում է դրանց իրականացման լուրջ ձախողման»: Իրոք, մինչ վերջերս Բաքուն և Երևանը բանակցում էին ղարաբաղյան կարգավորման շուրջ, այսպես կոչված, մադրիդյան սկզբունքների հիման վրա, որի հետ, կարծես, համաձայն են երկու կողմերն էլ: Հետո պարզվեց, որ կողմերը տարբեր կերպ էին հասկանում այս փաստաթուղթը, և հանրային դիվանագիտության ոլորտում նրանք ստիպված էին զբաղվել միայն ընթացիկ տեղեկատվական պատերազմով` իրենց համար ցանկալի պատկերի ստեղծման ձգտումով:

Բայց Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին թվագրված եռակողմ հայտարարությունն արդեն այլ տեսակի դիվանագիտություն է, երբ ստեղծվել է հարթակ Մոսկվայի մասնակցությամբ Բաքվի և Երևանի միջև անուղղակի երկխոսության համար: Լեռնային Ղարաբաղի հարակից տարածքները անցել են Բաքվի վերահսկողության ներքո, Ստեփանակերտը չի ստացել ցանկալի կարգավիճակ, իսկ ռուս խաղաղապահները ստանձնել են նրա անվտանգության երաշխիքները: Միևնույն ժամանակ, հայկական կողմը պարտվել է պատերազմում, ոչ թե գնացել է ինչ-որ զիջումների: Մի կողմից սա, կարծես թե, սանձազերծել է հակասությունների բարդ խառնաշփոթ, մյուս կողմից՝ ստեղծել է նորերը՝ կապված պատերազմական իրավիճակից խաղաղ երկխոսության և կառուցողական համագործակցության դժվար անցման հետ: Ինչպես գրում է Քարնեգիի Մոսկվայի կենտրոնը իր վերլուծական հոդվածում, հակամարտող կողմերը հայտնվել են բարոյահոգեբանական և քաղաքական տարբեր պայմաններում: Հայաստանը գտնվում է ծանր քաղաքական ճգնաժամի մեջ և դեռ երկար տարիներ կզգա պարտության հետևանքները: Ինչ վերաբերում է Բաքվին, եթե վաղը Իլհամ Ալիևը վերընտրվելու կարիք ունենար, նա, անշուշտ, կհաղթեր հսկայական տարբերությամբ:

Քարնեգիի փորձագետների կարծիքով, «նա անսպասելիորեն շատ ավելին է ստացել, քան կարող էր պատկերացնել», բայց այժմ «նրան անհրաժեշտ է փոխել իր ագրեսիվ հռետորաբանությունն ավելի չափավոր երանգով և ներկայանալ որպես խաղաղության, ոչ թե պատերազմի կողմնակից», որպեսզի սկսի իրականացնել տարածաշրջանում կապի միջանցքների ապաշրջափակման մասին հայտարարության կետերը: Դա այնտեղ երկարաժամկետ խաղաղ հեռանկար ապահովելու միակ միջոցն է, և Ալիևի համար «պատերազմից դուրս գալու» խնդիրը թերևս ավելի բարդ է, քան պատերազմի մեջ «մտնելու» խնդիրը: Անհրաժեշտ է փոխել հանրապետության քաղաքացիների քաղաքական ու հոգեբանական վիճակը, ազատել նրանց բարդ «ղարաբաղյան համախտանիշից», հարմարեցնել նոր պայմաններին: Ավելին, Ղարաբաղյան պատերազմը երկու կողմերի համար էլ արյունոտ էր, և ակնհայտ է, որ ամեն ինչ չէ, որ որոշվում է ռազմական ուժով: Այժմ պետք է մտածել մարդկանց, նրանց ճակատագրերի և նրանց բարեկեցության մասին և զբաղվել Ղարաբաղյան հակամարտության զգալի ներուժի չեզոքացմամբ, որը կուտակվել է վերջին 30 տարվա ընթացքում Հայաստանի և Ադրբեջանի, Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերություններում: Սա ժամանակի ընթացքում հարաբերությունների` բախման մոդելից միմյանց հետ դեպի պրագմատիկ տնտեսական համագործակցության անցնելու միակ միջոցն է:

Ցանկացած դեպքում, ճիշտ են այն փորձագետները, որոնք կարծում են, որ Լեռնային Ղարաբաղի գործոնը շատ առումներով համակարգ ձևավորող էր Ադրբեջանի և Հայաստանի գաղափարախոսության մեջ, և դրա՝ որպես կարևոր գործոն կորուստը նվազեցնում է պետության մոբիլիզացնող մասը: Այստեղ, իհարկե, հարց է առաջանում, առաջին հերթին Հայաստանի համար. ի՞նչով հետագայում զարգանալ, ինչպե՞ս շարժվել, ո՞րն է լինելու պետության համախմբման առանցքային քաղաքական միավորողը: Ժամանակի ընթացքում, ըստ Քարնեգիի ավագ հետազոտող Թոմաս Դե Վաալի, «Բաքուն և Երևանը պետք է գան լիարժեք խաղաղության պայմանագրի կնքմանը»: Եվ արդեն կա առաջին ծիծեռնակը: «Գազպրոմ էքսպորտ»-ը և Ադրբեջանի Հանրապետության պետական նավթային ընկերությունը հայտարարել են կարճաժամկետ պայմանագիր կնքելու մասին` Ադրբեջանի տարածքով Հայաստան ռուսական գազի տարանցման համար, քանի դեռ Վրաստանի տարածքով երթուղին վերանորոգման փուլում է:

Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովի՝ Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցությունից պատգամավոր Կարո Փայլանը հայտնել է, որ Անկարայի Ուլուս թաղամասում գտնվող «Իլլեր» բանկի ապամոնտաժումից հետո շինության տակից մարդկային ոսկորներ են հայտնաբերվել, սակայն, չնայած դրան, այդ տարածքում խանութների շինարարություն է իրականացվում։

Փայլանը հարցում է ուղարկել երկրի Շրջակայքի և քաղաքաշինության նախարար Մուրաթ Քուրումին, որում նշել է, որ «Բնակարանաշինության ղեկավարման վարչության»՝ TOKİ-ի կողմից իրականացվող աշխատանքների ժամանակ հայտնաբերվել են հայկական և կաթոլիկ գերեզմաններ։

Փայլանը հարցրել է, թե ինչո՞ւ չեն դադարեցվում TOKİ-ի աշխատանքները հայկական գերեզմանների տեղում, և արդյո՞ք հասկանում են, որ TOKİ–ն ոչնչացնում է Անկարայի մշակութային գոյության և քաղաքային հիշողության հետքերը։ «Ինչո՞ւ եք բետոն լցնում Անատոլիայի հայերի ոսկորների և մշակութային գոյության վրա»,–  եզրափակել է Փայլանը։

Մարտի 13-ին տնտեսության ոլորտի գերմանական խոշորագույն «Handelsblatt» թերթում լույս է տեսել վերջինիս օտարերկրյա թղթակից Մաթիաս Բրյուգմանի լայնածավալ հոդվածն Ադրբեջանի վերաբերյալ: Ստորև ներկայացնում ենք հոդվածի հակիրճ թարգմանությունը:

«Ինչպես է Ադրբեջանը կոռումպացնում արևմտյան քաղաքական գործիչներին»

Նավթ, սպորտ և խաղեր – սրանցով է կովկասյան հանրապետությունը ցանկանում լինել միջազգային հանրության ուշադրության կենտրոնում: Դրանում իրեն օգնում են ՔԴՄ/ՔՍՄ դաշինքի քաղաքական գործիչները, որոնց այժմ փաթաթվել են իրական կոռուպցիոն մեղադրանքներ:

Ադրբեջանը, որը նավթի ու բնական գազի հայտնագործումից հետո հսկայական հարստություն կուտակեց, ավելի ու ավելի է ձգտում դուրս գալ միջազգային բեմահարթակ, այդ թվում` նաև սպորտի և շոուբիզնեսի աշխարհի խոշոր միջոցառումների միջոցով:

BP-ի, RWE-ի, TOTAL-ի, PETRONAS-ի, STATOIL-ի նման խոշոր կոնցեռնները հրապուրված են Կասպից ծովում Շահ Դենիզ գազի հսկայական հանքահորի հայտնագործմամբ: Միլիարդներ են հոսում դեպի մայրաքաղաք՝ Բաքվում տեղակայված պետական SOCAR կոնցեռն, և մեծածավալ գումարներ հոսում՝ քիչ թե շատ PR-ի համար:

Սա հրատապ անհրաժեշտություն ունի, քանի որ Ադրբեջանն ավելի ու ավելի է վերածվում Ռուսաստանի մրցակցի: Դեպի Թուրքիա էներգակիրների տեղափոխումը բերում է նրան, որ ահռելի գումարներ են անմիջապես այն երկիր, որը ժամանակին Մոսկվայից կախում ուներ։

Եթե ռուսական Gazprom կոնցեռնի օգտին ժամանակին նախկին կանցլեր Գերհարդ Շրյոդերն (ՍԴԿ) էր գովազդում, ապա RWE-ի և Ադրբեջանից նոր գազամուղի նախագծի օգտին հանդես է գալիս նախկին ԱԳ նախարար Յոշկա Ֆիշերը (Կանաչներ):

Գերմանիայի հարաբերություններն Ադրբեջանի հետ

Նորից ու նորից հօգուտ Ադրբեջանի աշխատանքներ են տարվում նախևառաջ ՔԴՄ և ՔՍՄ քաղաքական գործիչների կողմից: Հինգշաբթի իր մանդատը վայր դրեց Թյուրինգիա երկրամասից ՔԴՄ պատգամավոր Մարկ Հաուպտմանը, երբ երկրամասային թերթում գրվեց, որ նա զբաղվել է Ադրբեջանի գովազդով:

ՔԴՄ պատգամավոր Կարին Շտրենցին, ով սուրբծննդյան կենացը Գերմանաադրբեջանական ֆորումում բարձրացրեց հանուն Բաքվի ղեկավարի, 2020թ. հունվարին այցելեց գլխավոր դատախազը. պատգամավորի երկրամասային և Բունդեսթագի գրասենյակներում խուզարկություն անցկացվեց: Նախորդ շաբաթ արշավ եղավ նաև ՔԴՄ պատգամավոր Աքսել Ֆիշերի դեմ:

Ուրբաթ հայտնի դարձավ, որ Տնտեսության և էներգետիկայի դաշնային նախարարության խորհրդարանական պետքարտուղար Թոմաս Բարայսը (ՔԴՄ) հօգուտ Ադրբեջանի ներգրավված է գերմանական բժշկական տեխնիկա արտադրողի հետ գործարքում: Բարայսը «Handelsblatt»-ին հաստատել է Գերմանական Խմբագրությունների միության (RND) զեկույցի այն տեղեկատվությունը, որի համաձայն, կորոնավիրուսի շրջանում «Löwestein Medical» ընկերությունում անձամբ ներգրավված էր հօգուտ Ադրբեջանի գործարքի, թեև, ըստ Բարայսի, ինքը «որևէ ճնշում չի գործադրել», այլ խոսքը գնացել է միայն 150 շնչառական սարքեր կովկասյան հանրապետություն ուղարկելու ժամկետների հարցման մասին:

Գերմանաադրբեջանական ֆորումի նախագահն է Հանս-Էբերհարդ Շլայերը (ՔԴՄ), ով ղեկավարել է Ռայնլանդ-Պֆալց երկրամասի կառավարության աշխատակազմը:

Հելմուտ Քոլի կառավարության երբեմնի խոսնակ, ՔԴՄ-ից Բունդեսթագի նախկին պատգամավոր Օտտո Հաուզերն (Բադեն-Վյուրթեմբերգ երկրամասում Ադրբեջանի պատվավոր հյուպատոս – խմբ.) այսօր պատվավոր նախագահն է այն միության, որը պետք է նպաստի «գերմանաադրբեջանական հարաբերությունների խորացմանը» և այդ նպատակով իրականացնի «խորհրդարանականների, տնտեսական պատվիրակությունների և փորձագետների ճանապարհորդություններ դեպի Ադրբեեջան»:

Անձեռնմխելիությունից զրկում

Կաշառակերության կասկածի մեղադրանքով Շտրենցը և Ֆիշերը զրկվել են պատգամավորական անձեռնմխելությունից: Ֆիշերն «անհիմն» է որակում այդ մեղադրանքները: Այդուհանդերձ, գործն այնքան էլ անհիմն չի երևում. Շտրենցը «Transparency International»-ին վճարեց 20.000 եվրո տուգանք: Քննությունների արդյունքում նշվեց, որ Շտրենցը ԵԽԽՎ-ում Ադրբեջանի հետ կապված տարբեր գործարքներում խախտել է ԵԽԽՎ վարքագծի կանոնները․ նա գումար է ստացել «Firma Line M-Trade» ընկերությունից, որն ըստ «Tagesspiegel»-ի՝ վճարվում էր Ադրբեջանից: Ընկերությունը պատկանում էր ՔՍՄ պատգամավոր Էդուարդ Լինթներին, ով նույնպես, Շտրենցի նման, հայտնի էր ԵԽԽՎ-ում Ադրբեջանին քննադատող բանաձևերի դեմ քվեարկություններով: Քաղաքականությունից դուրս գալուց հետո Լինթներն իրեն ամբողջովին նվիրեց Ադրբեջանի օգտին լոբբինգին:

Սև դրամարկղեր «Սևերի» համար

Այն, ինչ պահանջում էին նախկին երեք դատավորները, այսօր արդեն ապշեցուցիչ է. Ադրբեջանի նախկին դեսպաններից մեկը նշել է, որ լոբբիստական աշխատանքների համար Ադրբեջանի ռեժիմից 30 մլն եվրո ֆինանսավորում է տրամադրվել:

Վկաները նշում են «փողի բաժանման համակարգի» մասին, որի շրջանակներում, Ադրբեջանին մատուցված ծառայությունների համար ԵԺԿ խմբակցության քրիստոնյա-դեմոկրատական պատգամավորները «գումարով ծրարներ» էին ստանում:

Սակայն, այս սև գործարքները միայն Ադրբեջանին չեն վերաբերում, այլև Ղազախստանին և Ուզբեկստանին, որոնք տարիներ շարունակ մեծ գումարներ են ծախսում և հռչակավոր PR ոլորտի խորհրդատուներ վարձում Բեռլինում՝ իրենց երկրների կասկածելի կերպարը հղկելու-փայլեցնելու նպատակով:

Բռնապետական ընտանեկան դինաստիա

Նորից ու նորից են աչքի ընկնում Ադրբեջանն ու այնտեղի բռնապետական ընտանեկան դինաստիան: Իլհամ Ալիևը նավթային պետության ղեկը 2003թ. ժառանգել է իր մահացող հորից՝ Հեյդար Ալիևից, ով բարձրաստիճան ՊԱԿ սպա էր, 1969թ.-ից Ադրբեջանի Կոմկուսի գլխավոր քարտուղար և 1982թ. հասավ մինչև Կրեմլ:

Լոբբիզմի առումով հատկապես ուշադրության է արժանի 2012թ. Եվրատեսիլ մրցույթը Բաքվում:

Երկիրն ու նրա տիրակալները եվրոպական հանրությանը հայտնի են նաև մարդու իրավունքների խախտումներով, ընդդիմադիր գործիչների ձերբակալություններով: Բաքվի տիրող ընտանիքի մասին դրական PR անելու նպատակով միլիոններ են ծախսվում, այդ թվում՝ արևմտյան քաղաքական գործիչների ձայների համար, նախևառաջ՝ ՔԴՄ/ՔՍՄ Միության:

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը ԵԱՀԿ ղեկավար Անն Լինդեին ասել է, որ Բաքուն արդեն սկսել է Հայաստանի հետ տրանսպորտային հաղորդուղիների ապաարգելափակման շուրջ բանակցային գործընթացը, հայտնում է «ՌԻԱ Նովոստի»-ն:

Կիրակի Ալիեւն ընդունել է Շվեդիայի արտգործնախարար, ԵԱՀԿ գործող նախագահ Անն Լինդեի գլխավորած պատվիրակությանը: Նախ կայացել է Ալիեւի եւ Լինդեի դեմ առ դեմ հանդիպումը: Այնուհետեւ հանդիպումն անցկացվել է ընդլայնված կազմով:

«Մենք արդեն Հայաստանի հետ սկսել ենք հաղորդուղիները բացելու շուրջ  բանակցային գործընթացը: Սա նոյեմբերի 10-ին ստորագրված հայտարարության մասն է: Արդեն կայացել են տարբեր մակարդակներում մի շարք հանդիպումներ: Սա կարող է դառնալ շրջադարձային կետ, որ ամբողջությամբ փակվի պատերազմի էջը: Հաղորդուղիների բացումը ձեռնտու կլինի տարածաշրջանի բոլոր երկրների համար, կստեղծի նոր հնարավորություններ, նոր դինամիկա կհաղորդի: Ես անկեղծ եմ ասում՝ Ադրբեջանը դրան պատրաստ է»,- Ալիեւի խոսքն է փոխանցել նրա մամուլի ծառայությունը:

Եվրոպական խորհրդարանի պատգամավոր Կոստաս Մավրիդեսի (Կիպրոս, Սոցիալիստների և Դեմոկրատների խմակցություն) նախաձեռնությամբ,  բոլոր հիմնական խմբակցություններից թվով 30 եվրապատգամավոր հրատապ հարցում է հղել Եվրոպական միության արտաքին գործերի և անվտանգային հարցերով Բարձր հանձնակատար Ժոզեպ Բորելին: Այս մասին տեղեկացնում է ՀՅԴ Եվրոպայի Հայ դատի գրասենյակը

Եվրապատգամավորները հարցնում են Բարձր հանձնակատարին, թե ԵՄ-ն ինչ հստակ քայլեր է ձեռնարկել Ադրբեջանի կողմից գերեվարված հայ ռազմագերիներին և այլ պահվող անձանց, այդ թվում՝ քաղաքացիականների և կանանց վերադարձն ապահովելու համար: Ադրբեջանը շարունակում է բազմաթիվ հայ ռազմագերիների անազատության մեջ պահել՝ չնայած 10.11.2020 հրադադարի եռակողմ հայտարարությանը, որն ամրագրում է բոլոր ռազմագերիների և պահվող անձանց վերադարձը:

Եվրապատգամավորները նաև հարցում են հղում ԵՄ Բարձր հանձնակատարին, թե ինչ կոնկրետ քայլեր է ձեռնարկել ԵՄ-ն հայ ռազմագերիների չարաշահումը և քաղաքական նպատակների համար շահագործումը կանխելու և Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի կողմից նրանց այցելությունն ապահովելու համար: Եզրափակելով՝ Եվրապատգամավորները հետաքրքրվում են, թե արդյոք ԵՄ-ը ադրբեջանական կողմից հայցել է իրեն փոխանցել հայ ռազմագերիների հստակ թիվը և եթե այո, ապա ինչ տեղեկություն է տրամադրվել:

Խոսելով գրավոր հարցման մասին՝ Եվրոպական խորհրդարանի պատգամավոր Կոստաս Մավրիդեսը հայտնեց. «Մենք չենք կարող մարդկության դեմ ուղղված հանցագործությունների առջև լուռ մնալ: Այդ պատճառով տարբեր խմբակցություններից և ԵՄ անդամ երկրներից իմ գործընկերների հետ մենք կոչ ենք անում ԵՄ-ին գործի անցնել և կոնկրետ քայլեր ձեռնարկել՝  ձեռք բերված համաձայնության 8-րդ կետի իրագործմանը հասնելու համար, մասնավորապես՝ վերադարձնել Ադրբեջանի կողմից պահվող հայ ռազմագերիներին և գերիներին, այդ թվում՝ քաղաքացիական   անձանց և կանանց:  Ադրբեջանը բացահայտորեն խախտում է միջազգային իրավունքը, և մենք պետք է բարձրաձայնենք այս զուտ մարդասիրական հարցի մասին»:

Մեկնաբանելով եվրապատգամավորների նախաձեռնությունը՝ ՀՅԴ Եվրոպայի Հայ դատի գրասենյակի նախագահ Գասպար Կարապետեանը նշեց. «Ակնհայտ է, որ խախտելով ձեռք բերված համաձայնությունն Ադրբեջանը շահագործում է այս մարդասիրական հարցը քաղաքական օգուտ կորզելու և հավելյալ տառապանք պատճառելու համար»:

«Մենք ողջունում ենք եվրապատգամավորների այս նախաձեռնությունը: Ժամանակն է, որ ԵՄ գործադիր իշխանությունը և ԵՄ անդամ պետությունների ղեկավարները գործի անցնեն: Մարդու իրավունքներն ու մարդկային արժանապատվությունը սոսկ բառեր չեն և չեն կարող լինել սակարկության առարկա: Որպես ԵՄ քաղաքացիներ` մենք ԵՄ-ից ակնկալում ենք օգտագործել դիվանագիտական և քաղաքական բոլոր լծակները և դադարեցնել Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից մարդկային արժանապատվության այս անթույլատրելի ոտնահարումը: Պետք է Ադրբեջանին հստակ հասկացնել, որ այն պարտավոր է հարգել իր հանձնառությունը և անհապաղ վերադարձնել բոլոր հայ գերիներին»,-եզրափակեց Կարապետեանը:

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, ելույթ ունենալով «Տնտեսական համագործակցության կազմակերպության» 14-րդ գագաթնաժողովին, խոսել է Արցախից և Հայաստանում տեղի ունեցած վերջին ներքաղաքական իրադարձությունների մասին։Այս մասին գրում է ermenihaber-ը։

Խոսելով արցախյան վերջին պատերազմի հետևանքով ստեղծված իրավիճակից, Էրդողանը պնդել է, թե Թուրքիայի գլխավոր խնդիրը Ղարաբաղում անվտանգության ապահովումն է։  

«Մեր տնտեսական և առևտրային հարաբերությունները կարող ենք ամրապնդել մեր անվտանգությանը և կայունությանը ուղղված սպառնալիքները չեզոքցնելու միջոցով: Հավատում եմ, որ որպես կազմակերպություն նույնպես այս գործընթացում Ադրբեջանիի հետ ամբողջական համերաշխության մեջ կլինենք: Հույս ունենք, որ Հայաստանն էլ իր կատարելիք խաղաղությանը միտված քայլերով տարածաշրջանային կայունությանը մաս կկազմի»:

Այնուհետև, ակնարկելով Հայաստանի ներքաղական վերջին լարված իրադարձությունները, Էրդողանը նշել է.

«Ցանկանում եմ կրկնել, որ մենք երբեք չենք ընդունել և չենք ընդունելու ժողովրդի կամքը առոչինչ համարող հակաժողովրդավարական միջամտությունները»:

Նշենք, որ Էրդողանը մի քանի օր առաջ էլ էր սադրող հայտարարություն արել Հայաստանի ներքաղաքական իրադարձությունների մասին՝ որակելով դրանք որպես «հեղաշրջման փորձ»։

Հիշեցնենք, որ  «Տնտեսական համագործակցության կազմակերպությունը» հիմնադրվել է 1985թ.-ին։  

Թուրքական ԶԼՄ-ները պատրաստվում էին ժամանել Փաշինյանի հանրահավաքը լուսաբանելու նպատակով Վրաստանից: Այդ մասին հաղորդում է @wargonzo տելեգրամյան ալիքը՝ հղում անելով Ստամբուլում աղբյուրներին:

Թուրքական ԶԼՄ-ները հայտ են ներկայացրել վաղը Երեւանում իրադարձությունները լուսաբանելու համար: Մասնավորապես, խոսքը վերաբերում է TRT թուրքական ռեսուրսին, որի լրագրողներն այժմ նաեւ աշխատում են հարեւան Վրաստանի տարածքում:

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի վարչապետը մարտի 1-ին հանրահավաք է կազմակերպում իր աջակիցների շրջանում այն կապակցությամբ, որ Գլխավոր Շտաբի ղեկավար Օնիկ Գասպարյանն ու մի շարք հայ գեներալները պահանջել են նրա հրաժարականը: Բացի այդ, աղբյուրները հաղորդում են, որ Հայաստանի առանձին կառավարական կառույցներ համաձայնություն են տվել թուրքական ԶԼՄ-ների ժամանման համար, սակայն այդ այցն անհրաժեշտ էր նաեւ համաձայնեցնել ռուս ուժայինների հետ, որոնք պատասխանատու են սահմանների եւ Հայաստանի տարածքում այլ ռազմավարական օբյեկտների անվտանգության համար: Մեր տեղեկություններով՝ ռուսական կողմը  համաձայնություն չի տվել Վրաստանի տարածքով Հայաստան թուրքական ԶԼՄ-ների մուտքի համար»,-նշված է հաղորդագրության մեջ:

Նշենք, որ տելեգրամյան ալիքի հեղինակ, լրագրող Սեմյոն Պեգովը լուսաբանել է Արցախում վերջին պատերազմը: Wargonzo-ն հայտնի է նաեւ իր աղբյուրներով տարբեր երկրներում, այդ թվում՝ Թուրքիայում:

Հայկական «Fly Armenia Airways» ավիաընկերության «Boeing 737-300» ինքնաթիռի՝ առեղծվածային անհետանալու դեպքի առնչությամբ ՀՀ քաղավիացիայի կոմիտեում շարունակվում է քննություն ընթանալ։ Այս մասին NEWS.am-ին հայտնեցին ՀՀ քաղավիացիայի կոմիտեից, նշելով, որ մանրամասներ չեն կարող հայտնել մինչեւ քննությունը չավարտվի։

NEWS.am-ը զրուցեց վարչապետի նախկին խորհրդական, ավիատոր Հակոբ Ճաղարյանի հետ, որը փետրվարի 23-ին ֆեյսբուքյան իր էջում հայտարարել էր, որ Էստոնիայի մայրաքաղաք Տալլինից թռած ինքնաթիռը պետք է վայրէջք կատարեր Երեւանում, բայց «տեխնիկական անսարքության հետեւանքով» հայտնվել Թեհրանում։

«ՀՀ քաղաքացիական ավիացիայի կոմիտեն եւ «Fly Armenia Airways»-ն միայն գիտեն, թե ինչ թույլտվություն են տվել այդ օդանավին` Էստոնիայից տեղաշարժվելու համար»,- նշեց Ճաղարյանը։

Նա ասաց, որ օդանավն ունեցել է լիտվական գրանցում, հետո փոխանցվել է հայկական ավիաընկերությանը. «Այն դարձել է հայկական օդանավ ու Տալլինից թռիչք կատարել։ Շահագործող ընկերությունն ասում է՝ օդանավը պետք է վայրէջք կատարեր Հոստոմելի օդանավակայանում։ Այդ օդանավայականում կա Boeing օդանավին սպասարկող ընկերություն»։

Հակոբ Ճաղարյանի դիտարկմամբ, այնուամենայնիվ, օդանավն Էստոնիայից դուրս գալու համար պետք է ինչ-որ թույլտվություն ունենար։

Այն տեղեկությունը, որ հայկական օդանավը մինչեւ Թեհրան հասնելը թռիչք է կատարել նաեւ Բուլղարիա՝ Ճաղարյանը հաստատեց. «Այո, 19-ին գիշերել է այնտեղ ու թռիչք կատարել Իրան»։

Մեր դիտարկմանը, որ Բուլղարիան ԵՄ տարածքում է գտնվում եւ հարցին՝ ինչպե՞ս է հայկական օդանավը կարողացել ԵՄ օդային տարածք մտնել, հաշվի առնելով այն, որ մեր օդանավերի մուտքն արգելվում է, Ճաղարյանն ասաց, որ օդանավը կատարել է տեխնիկական թռիչք. «Բացի տեխնիկական թռիչքներից հնարավոր է նաեւ չարտերային թռիչքները։ ԵՄ-ն Հայաստանին «սեւ ցուցակում» ներգրավելով Հայաստանին՝ ամբողջությամբ չի զրկել թռիչք կատարելու իրավունքից»։

Նշենք, որ հայկական օդանավի՝ անհետանալու դեպքի առնչությամբ ՀՀ ՔԱԿ-ը պարզաբանում է ներկայացրել, նշելով, որ կատարվում է քննություն։

Ճաղարյանը շեշտեց, որ այդ քննությունը հնարավոր էր ավարտել ընդամենը մեկ ժամում.

«Պաշտոնական հեռագիր է տրվում Էստոնիայի ավիացիոն իշխանություններին, թե ի՞նչ է ներկայացվել իրենց այդ օդանավը բաց թողելուց։ Դրանից հետո արդեն պարզ է դառնում՝ ինչ է ներկայացված եղել. օրինակա՞ն է եղել, թե՞ ոչ, համապատասխա՞ն է եղել թռիչքային պլանին, թե՞ ոչ։ Առանց այդ գործողության անհնար է լուծում գտնել այդ խնդրին»։

Հարցին՝ արդյոք հնարավո՞ր է, որ Իրանի օպերատորներից մեկին հանձնեն օդանավը, Ճաղարյանն ասաց. «Ես գտնում եմ, որ ամեն բան հնարավոր է, քանի որ այն, ինչն այստեղ կատարվում է, բացարձակ խաբեության գործընթաց է։ Տրվել է վարձակալման, թե վաճառվել է, ես այդ հարցերի պատասխանը չեմ կարող տալ»։

Նշենք, որ «Boeing 737-300» (գրանցումը՝ EK-FAA) ինքնաթիռն ամերիկյան արտադրության է։ Մինչեւ հայկական գրանցում ստանալը օդանավը շահագործվել է Լիտվիայի կողմից

ՀՀ ՔԱԿ-ի կայքից տեղեկանում ենք, որ ինքնաթիռը գրանցվել է Հայաստանում կոնկրետ ժամանակով՝ մինչեւ 2025 թվականի օգոստոսի 20-ը։

Այսինքն՝ «Fly Armenia Airways»-ն օդանավը վարձակալել է մինչեւ 2025 թվականը: 

Նշենք, որ ԱՄՆ օրենսդրությամբ արգելվում է ամերիկյան արտադրության ինքնաթիռների ու ավիացիոն պահեստամասերի փոխանցումը կամ այլ կերպ դրանց տրամադրումը Իրանին։ Նմանօրինակ գործողություններում ներգրավված կառույցները կարող են հայտնվել ԱՄՆ պատժամիջոցների տիրույթում։