Հայ դատի Ամերիկայի հանձնախմբի ջանքերով ԱՄՆ Սենատում «ԱՄՆ ազգային պաշտպանական արտոնությունների ակտի» քննարկումների ընթացքում Սենատորներ Ռոբերտ Մենենդեսը և Ալեքս Պադիլան ներկայացրել են օրենսդրական փոփոխությունների երեք առաջարկներ։

ՀՅԴ Բյուրոյի Հայ Դատի կենտրոնական գրասենյակից հայտնում են, որ դրանցից մեկով նախատեսվում է վերականգնել «Ազատության աջակցության ակտի» 907-րդ հովածի (առավել հայտնի որպես «907-րդ բանաձև») պահանջների կատարումը, որը արգելանք է դնում Ադրբեջանին ամերիկյան ռազմական օժանդակության վրա։ Մյուս երկու նախագծերն ուղղված են Պետդեպարտամենտին և Պաշտպանության դեպարտամենտին՝ պահանջելով տեղեկատվություն տրամադրել «Բայրակթար» անօդաչուներում ամերիկյան տեխնոլոգիաների կիրառման վերաբերյալ՝ այն համատեքստում, որ այդ տեխնոլոգիաների օգտագործումը երրորդ երկրի կողմից արդյո՞ք ամերիկյան օրենսդրության խախտում չէ։ Օրենսդրական փոփոխության երրորդ առաջարկով, որը ներկայացրել է սենատոր Ալեքս Պադիլան,  Պետդեպարտամենտից և Պաշտպանության դեպարտամենտից պահանջվում է համատեղ զեկույց ներկայացնել՝ 2020 թվականի Արցախյան պատերազմի ժամանակ Ադրբեջանի ռազմական հանցագործությունների վերաբերյալ՝ ներառյալ հարձակումների ժամանակ ամերիկյան տեխնոլոգիաների կիրառումը, սպիտակ ֆոսֆորի, կասետային ռումբերի և այլ արգելված զինամթերքի օգտագործումը, ինչպես նաև օտարերկրյա վարձկանների ներգրավումը։

Օրենսդրական փոփոխությունների առաջարկները Սենատի քվեարկությանը կարող են ներկայացվել արդեն հաջորդ շաբաթ։

Հայ դատի Ամերիկայի հանձնախումբը շարունակում է աշխատանքներն Ամերիկյան ռազմական օժանդակության բոլոր տեսակներից Ադրբեջանին զրկելու ուղղությամբ։ Հիշեցնենք, որ ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատը սեպտեմբերի վերջին կողմ էր քվեարկել այլ օրենսդրական նախաձեռնությունների, որոնք նույնպես ենթադրում են Ադրբեջանին ամերիկյան ռազմական օժանդակության արգելք։

2021թ․ հուլիսին էլ Ներկայացուցիչների պալատն ընդունել էր իր կոմպետենտության սահմաններում Ադրբեջանին տրամադրվող ամերիկյան ռազմական և ռազմակրթական օժանդակության դադարեցման վերաբերյալ օրենսդրական փոփոխություն։

Սենատում ներկայացված օրենսդրական փոփոխությունների առթիվ Հայ դատի Ամերիկայի հանձնախմբի գործադիր տնօրեն Արամ Համբարյանը նշել է․ «Մենք շնորհակալ ենք սենատորներ Մենենդեսին և Պադիլային` Ադրբեջանին և Թուրքիային պատասխանատվության ենթարկելու հարցում իրենց սկզբունքայնության համար:

Մենք աշխատում ենք Վաշինգտոնում և հիսուն նահանգից յուրաքանչյուրում՝ ապահովելու 907-րդ հոդվածի կիրառումը երաշխավորող, ադրբեջանական ռազմական հանցագործությունները հետաքննող, թուրքական անօդաչու թռչող սարքերում հայտնաբերված տեխնոլոգիաների վերաբերյալ հետաքննություն ենթադրող օրենդրական այս փոփոխությունների ընդունումը»։

Փաշինյանը պետք է ընդհանուր իմաստով առաջ տանի իր կողմից ասվածը։ Այս մասին Բաքվում հայտարարել է Թուրքիայի նախկին արտգործնախարար Հիքմեթ Չեթինը, հայտնում է ԱՊԱ-ն։

Նախկին նախարարը կարծում է, որ ներկայումս գլխավոր խնդիրը Հարավային Կովկասում խաղաղության եւ կայունության վերականգնումն է։ «Հայաստանն ու Ադրբեջանը, Հայաստանն ու Թուրքիան պետք է ընդհանուր խաղաղության գան։ Տարածաշրջանային համագործակցության կարիք կա՝ ընդգրկելով Ադրբեջանը, Թուրքիան, Հայաստանը, Վրաստանը, Ռուսաստանը եւ Իրանը։ Պետք է քայլեր ձեռնարկել, որոնք այլեւս ուղղված չեն պատերազմին, զենքին, այլ՝ մարդկանց բարօրությանը։ Փաշինյանը պետք է ընդհանուր իմաստով կատարի իր կողմից ասվածը։ Պատերազմն ավարտվել է, եւ դրանից հետո անհրաժեշտ է խաղաղություն հաստատել ավելի լավ պայմաններով»,-ասել է Չեթինը։ 

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը Բաքվի VIII-րդ գլոբալ համաժողովի («Աշխարհը COVID-19-ից հետո») շրջանակում անդրադարձել է Հայաստանի հետ հարաբերություններին՝ անելով հետևյալ հայտարարությունը.«Ադրբեջանը մի շարք առաջարկներ է արել Հայաստանին՝ սկսել աշխատանքը խաղաղության պայմանագրի վրա, քանի որ մենք մտադիր ենք խոսել ոչ թե պատերազմի, այլ խաղաղության մասին։ Սակայն, ցավոք, այս առաջարկը մինչ այժմ մնացել է անպատասխան»։

Ինչպես գրում է haqqin.az-ը, Ալիևը նշել է, որ Ադրբեջանն առաջարկել է նաև սկսել Հայաստանի հետ սահմանի սահմանագծման և սահմանազատման գործընթաց՝ երկու երկրների տարածքային ամբողջականությունն ապահովելու համար։

«Այս ամենը համապատասխանում է միջազգային նորմերին, բայց, ցավոք, այդ հարցը դեռ լուծված չէ», — ասել է Ալիևը, որի պնդմամբ՝ Ադրբեջանը առավելագույն կառուցողականություն է ցուցաբերում Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցում։

Նա ընդգծել է, որ «պետք է նայել ապագային և ապահովել այն որպես կանխատեսելի, պատրաստ լինել լայնածավալ համագործակցության»:

Ալիևը շեշտել է, որ իրավիճակի հետագա զարգացումը կախված կլինի Հայաստանի դիրքորոշումից։

«Մեր դիրքորոշումը միանշանակ պարզ է. մենք պատրաստ ենք խաղաղ բանակցություններ սկսել և խաղաղության համաձայնագիր ստորագրել։ Մենք ուզում ենք շրջել այս էջը և որոշել սահմանները, բայց, ինչպես տեսնում եք, Հայաստանից արձագանք չկա։ Կարելի է ասել, որ մի ամբողջ տարի լռում են։ Կարծում եմ, որ նրանք չեն կարողանա դիմակայել Ադրբեջանի կառուցողական դիրքորոշմանը»,-ասել է Ալիևը։

ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան, ամենշաբաթյա ճեպազրույցի ժամանակ անդրադառնալով ՌԴ-ի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների՝ առաջիկա հնարավոր հանդիպման և նոր փաստաթղթերի հնարավոր ստորագրման մասին լուրերին, նշել է, որ նման տեղեկություն դեռևս չունի, և ղեկավարներն իրենք կհայտնեն այդ մասին, եթե նման որոշում լինի:

«Ներկա պահին մենք ամենօրյա աշխատանք ենք ապահովում արդեն իսկ ընդունված փաստաթղթերի իրականացման համար»,- շեշտել է ԱԳՆ ներկայացուցիչը:

Վերջինս ընդգծել է, որ նոյեմբերի 9-ին ստորագրված հրադադարի համաձայնագրի տարելիցին ընդառաջ աշխատանքներ են շարունակվում բոլոր ուղղություններով՝ հիշեցնելով, որ ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովն օրերս հեռախոսազրույցներ է ունեցել հայ և ադրբեջանցի գործընկերների հետ:

«Ջանքեր են գործադրվում նաև տրանսպորտային կապերի ապաշրջափակման ուղղությամբ: Շարունակվում են շփուներն ԱԳՆ-ի, ՊՆ-ի, սահմանապահ ծառայությունների մակարդակով՝ սահմանային միջադեպերի կանխման նպատակով: Տեսնում ենք հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման և դրան հաջորդող սահմանագծման գործընցաթի մեկնարկին առնչվող խնդիրների համալիր լուծում: Եվ, իհարկե, ակտիվ աշխատանք է տարվում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գծով»,- ասել է Զախարովան:

Իրանը համոզված է, որ Կովկասում տեւական խաղաղության զարգացման համար հաղորդակցությունները պետք է բաց լինեն՝ առանց քաղաքական, էթնիկական դիտողությունների կամ կեղծիքների վրա հիմնված պատմական պատրանքների։ Այս մասին «Հայաստան-Իրան երկկողմ հարաբերությունները և հետպատերազմյան տարածաշրջանային իրավիճակը» վեբինարի ժամանակ նշել է իրանագետ Ահմեդ Քազեմին։

Փորձագետն ընդգծել է, որ «միջանցքի» մասին Բաքվի և Անկարայի հայտարարությունները չեն համապատասխանում 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ համաձայնագրի 9-րդ կետին, որը նախատեսում է միայն Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև տրանսպորտային կապերի ապաշրջափակումը՝ առանց տեղն ու ժամը նշելու։ 

Քազեմիի խոսքով՝ պատրանքային միջանցքը պանթուրքիստների ծրագիրն է՝ Միջերկրական ծովը չինական Սինցզյանի (ույղուրներով հարուստ շրջան) հետ կապելու համար։

«Այս պատրանքային միջանցքի նպատակը Հայաստանի էթնիկ պաշարումն է, Ադրբեջանի վերածումը Թուրքիայի հովանու ներքո գտնվող երկրի, Ադրբեջանի կրոնական արժեքների փոփոխությունը, ադրբեջանական մշակույթի վերածումը անատոլիա-թուրքական պարտադրված մշակույթի»,- ասել է նա։

Քազեմին հիշատակել է նաև Բաքվի վերջին գործողությունները, երբ իրանական բեռնատարները Գորիս-Կապան ճանապարհին խնդիրներ ունեցան։ Ադրբեջանական զինուժը խոչընդոտել է իրանական բեռնատարների անցումը։

Քազեմիի խոսքով՝ Բաքվի այս գործողությունները ոչ միայն խախտում են բեռնափոխադրումների վերաբերյալ միջազգային կոնվենցիաները, այլեւ ցույց են տալիս, որ Ադրբեջանը չի կարող վստահելի կողմ լինել տարածաշրջանում տարանցիկ նախագծերի համար։

Նա հավելել է, որ Բաքվի գործողությունները ուժեղացրել են Թեհրանի և Երևանի միջև հաղորդակցության զարգացման անհրաժեշտությունը։ Ըստ փորձագետի՝ Հայաստանն ու Իրանը, իրենց աշխարհագրական առանձնահատուկ դիրքով պայմանավորված, տարածաշրջանային և միջազգային նախագծերում տնտեսական համագործակցության լայն հնարավորություններ ունեն։

Սոցիալական ցանցերի թուրքական տիրույթում ակտիվ քննարկման առարկա է դարձել մի տեսանյութ, որտեղ երևում է, թե ինչպես է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը դժվարանում կանգնած մնալ կամ քայլել։

Տեսանյութը 10 վայրկյան տևողություն ունի, սակայն դրանում ակնհայտ է Էրդողանի տկար կեցվածքը։

Նախկինում ևս համացանցում հրապարակվել են նմանատիպ կադրեր։ Օրինակ Վաշինգտոնում հայտնի հետազոտող Սթիվեն Քուքը «Foreign Policy» ամսագրում վերջերս հրապարակած հոդվածում նշել էր, որ Էրդողանի առողջական վիճակը աստիճանաբար վատթարանում է, ուստի նա 2023 թվականի նախագահական ընտրություններին հնարավոր է չկարողանա առաջադրել իր թեկնածությունը։

Վրաստանի նախկին նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին կարծում է, որ երկրում տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների երկրորդ փուլի արդյունքները կեղծվել են։ Քաղաքական գործիչը կարծում է, որ Վրաստանի բնակիչներն այժմ պետք է գնան Նիկոլ Փաշինյանի հեղափոխական ճանապարհով, գրում է ekhokavkaza.com-ը։

Նախկին նախագահի ուղերձը լրագրողներին է ներկայացրել նրա փաստաբան, «Մթավարի հեռուստաալիքի գլխավոր տնօրեն Նիկա Գվարամիան։

«Ի՞նչ պետք է անենք. Միայն մի բան՝ մենք պետք է ստիպենք նրանց վճարել այն գինը, որը վճարում են ինքնասեր ազգերը կեղծարար իշխանություններին: Նրանց իշխանությունը պետք է խլենք ու ամեն ինչի համար օրենքի  առաջ պատասխանատվության ենթարկենք։ Այդպես վարվեց մեր հարևան Հայաստանը։ Այնտեղ Փաշինյանը կռվում էր իր կալիբրով չորս անգամ Իվանիշվիլիին գերազանցող օլիգարխի դեմ, որի թիկունքին կանգնած էր Ռուսաստանը. նրա համար նույնպես կեղծում էին ընտրություններ, բայց հայ ժողովուրդը, այնուամենայնիվ, հաղթեց։ Ավելի ու ավելի շատ մարդիկ դուրս եկան փողոցներ, և ավազակային իշխանությունները ստիպված էին հեռանալ, ստիպված եղան արտահերթ ընտրություններ նշանակել», — ասել է Սաակաշվիլին:

Իր ուղերձում քաղաքական գործիչը խոսել է նաև ուկրաինական «նարնջագույն հեղափոխության» օրինակի մասին և հավելել, որ նման հեղափոխությունների գաղափարը ծնվել է Վրաստանում։

Հոկտեմբերի 30-ին Վրաստանում կայացել է ՏԻՄ ընտրությունների երկրորդ փուլը։ Քաղաքացիներն ընտրել են 20 քաղաքների, այդ թվում՝ Թբիլիսիի, Բաթումիի, Քութայիսիի, Փոթիի և Ռուսթավիի քաղաքապետերին, ինչպես նաև 24 մեծամասնական շրջանների տեղական ժողովների (սակրեբուլոյի) պատգամավորների։

ԿԸՀ-ի տվյալներով՝ 20 քաղաքներից 19-ում քաղաքապետի ընտրությունների երկրորդ փուլում հաղթել են իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցության թեկնածուները։ Միակ քաղաքը, որտեղ հաղթել է ընդդիմադիր «Միացյալ ազգային շարժման» ներկայացուցիչը, Ծալենջիխան է։

Հիշեցնենք, որ Սաակաշվիլին ձերբակալվել է Վրաստանում հոկտեմբերի 1-ին: Միաժամանակ, Վրաստանի օմբուդսմեն Նինո Լոմջարիան հայտարարել էր, որ ձերբակալությունից հետո նա հացադուլ էր սկսել, քանի որ համաձայն չէ առաջադրված մեղադրանքների հետ և իրեն համարում է քաղբանտարկյալ: Վրաստանում Սաակաշվիլին ներգրավված է մի քանի քրեական գործերում: Նախկին նախագահը հեռակա դատապարտվել է բանկիր Սանդրո Գիրգվլիանիի սպանության և պատգամավոր Վալերի Գելաշվիլիի ծեծի համար: Առաջին դեպքում նա դատապարտվել է երեք տարվա ազատազրկման, երկրորդում՝ վեցի: Բացի այդ, Սաակաշվիլին ներգրավված է 2007 թվականի նոյեմբերի 7-ին ընդդիմության հանրահավաքը ցրելու, «Իմեդի» հեռուստաընկերության ջարդի և պետական բյուջեից միջոցների յուրացման գործերում: Դրանք դեռ դատարանում են:

Հեղինակավոր The National Interest պարբերականում Մայքլ Ռուբինը ծավալուն հոդված է հրապարակել՝ կոռումպացված Ադրբեջանի մասին` վերլուծելով, թե ինչ հետևանքներ կունենա, եթե արեւմուտքը շարունակի անտեսել բռնապետ Իլհամ Ալիևի կողմից Ադրբեջանում ստեղծված իրողությունները:

Ըստ Ռուբինի, գաղտնիք չէ, որ Ադրբեջանը աշխարհի ամենակոռումպացված երկրների շարքում է։ Transparency International-ը Ադրբեջանը դասում է Ռուսաստանի, Մալիի և Մալավիի հետ նույն շարքում: Հեղինակը միաժամանակ համեմատության համար հայտնում է, որ Հայաստանը վարկանիշային աղյուսակում գտնվում է Հունաստանի և Սլովակիայի կողքին, իսկ Վրաստանն էլ ավելի լավ ցուցանիշ ունի: Պանդորայի փաստաթղթերի վերջին բացահայտումը ցույց տվեց, որ ադրբեջանցի բարձրաստիճան պաշտոնյաների ընտանիքների անդամները գնել կամ վաճառել են տասնյակ միլիոնավոր դոլարների շքեղ անշարժ գույք։

Ռուբինը կարծում է, որ Արևմտյան երկրներն անտեսել են Ալիևի կոռուպցիան և բռնաճնշումները մի շարք պատճառներով։ Միացյալ Թագավորությունը պաշտպանում է Ադրբեջանին միջազգային ֆորումներում, որովհետև British Petroleum-ը շահեր ունի Ադրբեջանի էներգետիկ շուկայում:

«Թեև Չինաստանի առևտուրն Ադրբեջանի հետ շատ ավելի փոքր է Մեծ Բրիտանիայի համեմատ, Պեկինի հավակնություններն Ադրբեջանում արագորեն աճում են, ինչը ճակատագրի հեգնանքով Չինաստանին և Միացյալ Թագավորությանը դաշնակիցներ է դարձնում ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում և ստիպում կույր աջակցություն առաջարկել Ադրբեջանին, այն դեպքում, երբ ՄԱԿ-ը քննարկում է Հարավային Կովկասին վերաբերող հարցեր»։

Իսրայելը, երկարամյա կապեր ունի Ադրբեջանի հետ, որոնք ամրապնդվել են զենքի և էներգետիկայի առևտրով: 2020-ին Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմի ժամանակ Ադրբեջանը պատերազմի ընթացքը շրջելու համար իսրայելական անօդաչու թռչող սարքեր է օգտագործել ինչպես քաղաքացիական, այնպես էլ ռազմական թիրախների դեմ՝ այն բանից հետո, երբ Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ հայկական ուժերը հետ էին մղում ադրբեջանական սկզբնական ներխուժումը:

«Իսրայելը և Միացյալ Նահանգները արժևորում են Ադրբեջանը երկու պատճառով՝ ռազմավարական դիրքի և Իրանի դեմ լրտեսության համար իր տարածքը տրամադրելու պատրաստակամության համար: Թեև հիմնականում շիայական Ադրբեջանը ժամանակին փորձում էր իրեն հեռու պահել Իրանից, վերջին տարիներին Ալիևը հենվում էր Ադրբեջանի անցյալի հեղինակության վրա և ամրապնդում կապերը Իրանի հետ`չնայած Թեհրանի հետ վերջին տարաձայնություններին: Ադրբեջանի հեղինակությունը որպես կրոնական հանդուրժող և աշխարհիկ երկիր, նույնպես կողմնակիցներ է գրավում Արևմուտքում»։
Ադրբեջանի իրականությունն անտեսելու ռազմավարական պատճառներից բացի, կա նաև խավիարային դիվանագիտության և ոսկե օդապարիկների իրողությունը։ Ադրբեջանը լավ է վճարում՝ ռեժիմը շռայլորեն ծախսում է նվերների, շքեղ հյուրանոցային համարների և ընթրիքների վրա և մուտքի թույլտվություն է տալիս նրանց, ովքեր թութակի պես կրկնում են պաշտոնական դիրքորոշումները, հրաժարվում են ուսումնասիրել կամ քննարկել հակափաստարկները: Իսրայելի որոշ պաշտոնյաներ բացահայտ խոսում են այն մասին, թե ինչպիսի հույսեր ունեն թոշակի անցնելուց հետո մտնել ադրբեջանական բիզնես ասպարեզ: Ամերիկացի նախկին պաշտոնյաները գուցե ավելի զուսպ են իրենց խոսքում, բայց նրանց գործողությունները էապես չեն տարբերվում:

Հոդվածագիրը հայտնել է, որ Ալիևի դիրքորոշումը պետք է հարցեր առաջացնի ցանկացած ազնիվ վերլուծաբանի մոտ, բայց Ադրբեջանին ավելի շուտ ռազմավարական խոչընդոտ է դարձնում այն, որ Ալիևի մոտ աճում է դժկամությունը՝ մնալ Ադրբեջանի սահմաններում։ Խնդիրը դուրս է գալիս Հայաստանի հետ Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ վեճերից, և վերածվում է բուն Հայաստանի նկատմամբ Ալիևի տարածքային պահանջների, որոնք վերջին տասնամյակում Ադրբեջանի բռնապետն ավելի ու ավելի է բարձրաձայնում:

Մինչ Մինսկի խմբի դիվանագետներն առաջ էին քաշում «հող խաղաղության և անվտանգության դիմաց» բանաձևը, Ալիևը ադրբեջանցիներին խոստանում էր, որ Լեռնային Ղարաբաղից և հարակից շրջաններից հայերի հեռանալը կլինի միայն վերջնական լուծման առաջին փուլը: Թեև իրար հաջորդող մի քանի պետքարտուղարներ Ալիևի խոսքերն իր դեմ էին օգտագործում, Ալիևը չէր փորձում խաբել իր լսարանին: 2016թ. դեկտեմբերին Տերտեր շրջանում Ալիևը հայտարարեց. «Այսօր մենք ժամանակակից Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ որևէ հավակնություն չունենք: Մենք մտադիր չենք ռազմական ուժով վերադարձնել Երևանը, Մեղրին, Գորիսը, բայց ես վստահ եմ, որ կգա ժամանակը, և մենք՝ ադրբեջանցիներս, կվերադառնանք մեր բոլոր պատմական հողերը»:

Վերջին տարիներին, երբ Ադրբեջանի տնտեսությունը լճացել կամ անկում էր ապրում նավթի գների անկման ֆոնին, Ալիևն ավելի ու ավելի էր հակված ռևանշիստական պնդումների՝ հասարակության ուշադրությունը սեփական սխալ կառավարումից շեղելու համար:
Լեռնային Ղարաբաղի վերջին պատերազմում Ադրբեջանի հաղթանակից հետո Բաքվի զորահանդեսի ժամանակ Ալիևը Երևանը անվանեց Ադրբեջանի «պատմական հողեր»: Նման հռետորաբանությունը խաթարում է խաղաղության հույսերը։

«Անցյալ ամիս Ալիևը սառը ջուր լցրեց Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի շուրջ բանակցություններ սկսելու վերաբերյալ Հայաստանի խնդրանքի վրա՝ զգուշացնելով հայերին, որ նրանք պետք է զերծ մնան այդ թեմայի բարձրաձայնումից, քանի որ Ադրբեջանն ավելի շատ պատմական հիմքեր ունի հավակնելու Հայաստանի այնպիսի տարածքների, ինչպիսիք են Զանգեզուրը և Սևանա լիճը»:

Մի բան է, որ Ադրբեջանը չի ցանկանում Հայաստանի հետ դիվանագիտական հարաբերություններ ունենալ, ինչը կարելի է շտկել, բայց բոլորովին այլ բան է մերժել Հայաստանի գոյության իրավունքը։

Ռուբինը նշում է, որ հաշվի առնելով Ադրբեջանի ողջ հարստությունը՝ ադրբեջանցիների մեկ շնչին բաժին ընկնող եկամուտն իրականում ավելի քիչ է, քան վրացիների և հայերի եկամուտը։ Սա այն դեպքում, երբ հայերը գոյատևում են թուրք-ադրբեջանական տնտեսական շրջափակման պայմաններում: Ադրբեջանն այժմ կանգնած է կատարյալ փոթորկի առջև։ ՄինչԱլիևը ձգտում է իր կնոջն ու որդուն առաջ մղել որպես իրեն փոխարինող, շարքային ադրբեջանցիները գնալով ավելի են հիասթափվում իրենց ծանր վիճակից: Նրանք նաև տեսնում են Ալիևի Լեռնային Ղարաբաղի հաղթանակի գինը, այն է՝ ռուսական և թուրքական զորքերի կողմից Ադրբեջանի ինքնիշխանության ոտնահարում:

«Ալիևը կարող է համարել, որ Հայաստանը թույլ է, բայց ոչ մի ներխուժում Հայաստան չի սահմանափակվի երկու պետություններով: Հայաստանի վրա ցանկացած հարձակում կռվի մեջ կներքաշի Թուրքիային, Ռուսաստանին և, հավանաբար, նույնիսկ Իրանին՝ ճգնաժամ ստեղծելով Հյուսիսատլանտյան դաշինքի (ՆԱՏՕ) համար: Անգամ եթե ագրեսիան չբերի արտաքին միջամտության, ադրբեջանական կողմից հայկական տարածքի գրավումը ոչ թե կլուծի, այլ կհետաձգի Ադրբեջանի ներքին խնդիրների լուծումը, կթուլացնի նրա տնտեսությունը և նրան փակ շրջանի մեջ կգցի: Մյուս կողմից, եթե ադրբեջանական ճնշումը ստիպի Հայաստանին զոհաբերել ինքնիշխանության որոշ հատված՝ հանուն անվտանգության և մտնել Ռուսաստանի հետ անվտանգության ավելի լայն դաշինքի մեջ, ապա Միացյալ Նահանգները և ՆԱՏՕ-ն շուտով այլ հետևանքների առաջ կկանգնեն»:

Ալիևը կարող է լինել բռնապետ լինել, բայց Արևմուտքի կողմից Ադրբեջանի նոր իրականության ժխտումը և նրա աճող ռազմատենչության անտեսումը խոստանում են տարածաշրջանում արդարության և ժողովրդավարության համար ավելի արյունալի ապագա, քան նա ինքն է: Խոսքը ոչ միայն երկու փոքր պետությունների միջև ինչ-որ տեսական վեճի մասին է, այլև Արևմուտքի ռազմավարական դիրքորոշման մասին։

ՌԴ ԱԳ նախարարը զգուշացրել է ՆԱՏՕ-ի ռազմական առաքելության ընդլայնման և Եվրոպայում, Ասիայում ու Խաղաղ օվկիանոսում ամերիկյան միջին հեռահարության հրթիռների տեղակայման հնարավորության մասին։

Ըստ ՏԱՍՍ-ի` Սերգեյ Լավրովը մամուլի ասուլիսում նշել է, որ Հյուսիսատլանտյան դաշինքը (ՆԱՏՕ) սկսել է վտանգավոր խաղ և բացահայտ խոսում է ամբողջ աշխարհում ռազմական առաքելության ընդլայնման ցանկության մասին, թեև ռուսական կողմը կկիրառի բոլոր անհրաժեշտ միջոցները նման ջանքերին հակազդելու համար։

Լավրովը Մոսկվայում իր հարավկորեացի գործընկերոջ հետ մամուլի ասուլիսում ասել է, որ ապացույցներ կան, որ ՆԱՏՕ-ում պլաներ մշակողներն իրենց ուշադրությունն են ուղղում դեպի Արևելք, և նույնիսկ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Իենս Ստոլտենբերգին ասվել է, որ առաքելությունը պետք է տարածվի ամբողջ Հնդկական-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի վրա:

ՌԴ ԱԳ նախարարը նաև մտահոգություն է հայտնել Արևելյան Եվրոպայում և Խաղաղ օվկիանոսում միջին և փոքր հեռահարության հրթիռներ տեղակայելու՝ ԱՄՆ ջանքերի կապակցությամբ՝ նշելով. «Ընդհանուր առմամբ, երբ մենք ցանկանում ենք խոսել այլ պետությունների և տարածաշրջանների մասին, մեզ, անշուշտ, անհանգստացնում է ամերիկյան կողմի հրթիռների տեղակայումը, ինչն արգելված է Ռուսաստանի հետ միջին և փոքր հեռահարության հրթիռների ոչնչացման համաձայնագրով: Դա վերաբերում է ոչ միայն մայրցամաքային Եվրոպային, այլև Ասիական-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանին»:

Մոսկվայի պաշտոնյաներն ավելի վաղ զգուշացրել էին Բալթյան և Սևծովյան տարածաշրջաններում ՆԱՏՕ-ի զորքերի վերաստեղծման և տեղակայման մասին:

44-օրյա պատերազմից հետո Ադրբեջանում ավելի ու ավելի շատ մարդիկ են ցանկություն հայտնում հայերեն սովորել։ Բացի համալսարանական դասընթացներից, ադրբեջանցիները դիմում են մասնագետի՝ հատուկ դասընթաց անցնելու համար։ Տեղեկությունը հայտնում է Sputnik Ադրբեջանը։

Լեզվի դասընթացների հիմնական լսարանը հատուկ ծառայությունների ներկայացուցիչներն են, դիվանագետները, լրագրողները և նույնիսկ տնտեսագետները ։ Լրատվամիջոցին պատմել է Կովկասագիտության ամբիոնի դասախոս Հուսեյն Ասքերովը։

Դասախոսը խոստովանել է, որ չի հասցնում բոլորին գրանցել դասընթացների։ Երբեմն ստիպված է դասընթացները անցկացնել ուշ երեկոյան։ Նման պարապմունքները սովորաբար հեռակա է անցկացնում։

Ավելի վաղ Ադրբեջանի պետական տնտեսագիտական համալսարանը հայտարարել էր բուհում հայոց լեզվի դասընթացներ բացելու մասին: Դրանք անմիջականորեն իրականացնում է Ասկերովը։ Դասընթացների նպատակն է ադրբեջանցի հետազոտողներին հնարավորություն տալ հայկական մամուլն առավել խորությամբ ուսումնասիրել, տեղյակ լինել Հայաստանում առկա տնտեսական վիճակին։

«Ես չեմ հասցնում հայոց լեզվի ուսուցման բոլոր դիմորդներին ընդգրկել ժամանակացույցում, սակայն մեզ շատ են պետք նման մասնագետներ», — ասել է մանկավարժը:

Ասկերովի պարապմունքներն անցկացվում են շաբաթական երեք անգամ։ Սովորաբար հայոց լեզվի դասընթացի ունկնդիրները պետական անվտանգության ծառայության, արտաքին գործերի նախարարության աշխատակիցներ են, սահմանապահներ, լրագրողներ և այլ մասնագիտության ներկայացուցիչներ:
Դասերն անվճար են միայն ուսանողների համար։ Մյուսների համար դասընթացի ամսական արժեքը տատանվում է 60-120 մանաթի սահմաններում ($35-70) ։

«Մենք նախատեսում ենք ապագայում համալսարանին կից բացել հայերենի՝ խոսակցական լեզվի ավելի կատարելագործված դասընթացներ»։

Ասքերովը կարծում է, որ Հայոց լեզվի հիմնական հմտություններ ձեռք բերել հնարավոր է 8-9 ամսում, բայց լեզվին տիրապետելու համար երկու տարի է պահանջվում։

Ամեն տարի շուրջ 30-40 ուսանող ավարտում է համալսարանը Հայոց լեզվի գիտելիքներով, նրանց մոտ կեսը աշխատանք է գտնում և հիմնականում կազմակերպվում են հայկական ենթաբաժինով կայքերի խմբագրությունում, լեզվին տիրապետող տղամարդիկ պահանջված են զինված ուժերի շարքերում։

Ասքերովը հայերենին տիրապետում է մանկուց։ Նա ծնվել և մեծացել է Հայաստանում։ Քերականությունը սովորել է դպրոցում: Ադրբեջանում հայոց լեզվի դասագրքերի բացակայության պատճառով նա ստիպված է եղել դրանք ինքնուրույն գրել։