Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեբ Թայիբ Էրդողանն անդրադարձել է «Ակօս» թերթի խմբագրապետ Հրանտ Դինքի սպանության գործով անցնող երկու մեղադրյալների նկատմամբ օրեր առաջ կայացված դատավճռին։

Ինչպես ավելի վաղ հայտնել էինք, Ստամբուլի առաջին ատյանի շրջանային դատարանը հունվարի 17–ին գլխավոր մեղադրյալ Յասին Հալալին ցմահ ազատազրկման դատապարտեց, գործով անցնող մեկ այլ մեղադրյալ էր՝ Էրհան Թունջելը, 10,5 տարվա ազատազրկման դատապարտվեց։ Դատավճռի հրապարակումից անմիջապես հետո, սակայն, Դինքի ընտանիքի անդամներն ու փաստաբանները հայտարարեցին, որ դատարանն այդ վճիռը կայացրել է՝ սպանության իրական կազմակերպիչներին պարտակելու համար։ Նրանք հավելել են, որ պատրաստվում են բողոքարկել դատարանի որոշումը։

Թուրքական Canal D հեռուստաալիքի հետ զրույցում Էրդողանն ասել է, թե դեռևս վաղ է այդ դատավճռի առնչությամբ որևէ մեկնաբանություն անելը, քանի որ այն «վերջնական չէ» և կարող է բողոքարկվել:

«Առայժմ դժվար է ասել, թե ինչ տեղի կունենա։ Ճիշտ չէ այս փուլում որևէ մեկնաբանություն անելը….:Պետք է հետևենք դատավճռի բողոքարկման գործընթացին։ Ցանկանում եմ, որ այդ  ատյանում արդարությունը հաղթի»,–ասել է Թուրքիայի  վարչապետը։

Հրանտ Դինքը սպանվեց 2007թ. հունվարի 19-ին՝  «Ակօսի» խմբագրության շենքի մոտ։

երբ դեսպան Բրայզան, իր առաքելությունը կիսատ թողնելով, հեռացավ Բաքվից

Օբամայի կառավարության` իրար հաջորդ քաղաքական սայթաքումների հետևանքով Մեթյու Բրայզան ստիպված եղավ նախորդ շաբաթ լքել Ադրբեջանում դեսպանի իր պաշտոնը:

Նախագահ Օբաման անտեսում էր  2010թ-ի մայիսին իր կողմից առաջադրված Ադրբեջանում դեսպանի թեկնածուի լուրջ թերությունների մասին բազմաթիվ զգուշացումները: Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի անդամները Բրայզային մեղադրում էին ադրբեջանամետ դիրքորոշում և ադրբեջանցի պաշտոնյաների հետ կասկածելի կապեր ունենալու մեջ: Սենատորներին անհանգստացնում էին այն լուրերը, ըստ որոնց որոշ օտարերկրյա պաշտոնյաներ շռայլ նվերներ էին տվել Բրայզային Ստամբուլում տեղի ունեցած իր հարսանիքին, որին Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարը մասնակցում էր որպես խաչեղբայր: Բացի դրանից, դեսպանի թեկնածուի` ազգությամբ թուրք տիկինը` Զեյնո Բարանը, մեղադրվում էր վաշինգթոնյան գիտահետազոտական կենտրոնում աշխատելու ընթացքում Կասպից ծովի էներգետիկ խնդիրներում շահերի բախում ունենալու մեջ: Նա նաև զայրացրեց Ամերիկայի հայկական համայնքին` Սենատի ենթահանձնաժողովի նիստում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման դեմ վկայություն տալով:

Երբ Նախագահ Օբաման այս մտահոգությունները լուրջ չընդունեց, սենատորներ Բարբարա Բոքսերին (դեմոկրատ, Կալիֆորնիա) և Ռոբերթ Մենենդեսին (դեմոկրատ, Նյու Ջերսի) այլ ելք չմնաց, քան Բրայզայի թեկնածությունն առկախելը: Դրանով նրանք խոչընդոտեցին նրա թեկնածության հաստատմանը: Այնուհետև Օբաման խորացրեց իր սխալը` 2010 թվականի վերջում Բրայզային առանց Սենատի թույլտվության Ադրբեջանում դեսպան նշանակելով: Նախագահն ուշադրություն չէր դարձնում այն հնարավոր վնասին, որը կարող էր հասցվել իր իսկ հեղինակությանը, Միացյալ Նահանգների վարկին և ԱՄՆ-ադրբեջանական հարաբերություններին, եթե Սենատը չհաստատեր Բրայզայի թեկնածությունը նշանակման տարվա ընթացքում, ստիպելով նրան լքել պաշտոնը և վերադառնալ Վաշինգթոն:

2011 թվականի դեկտեմբերին, երբ դեսպան Բրայզայի ժամանակավոր նշանակման ժամկետն ավարտին էր մոտենում, Օբամայի կառավարության պաշտոնյաներն սկսեցին ճնշում գործադրել սենատորներ Բոքսերի և Մենենդեսի վրա, որպեսզի հաստատեն Բրայզայի թեկնածությունը և թույլ տան նրան շարունակել իր ծառայությունն Ադրբեջանում:  Երկու սենատորներն անդրդվելի մնացին Բրայզայի հարցում, թեև այս դեմոկրատ քաղաքական գործիչների համար դժվար էr մերժել Միացյալ Նահանգների նախագահի խնդրանքը, մասնավորապես երբ վերջինս համարվում է նաև իրենց կուսակցության առաջնորդը:

Սենատորների վրա ճնշում էին գործադրում նաև Ադրբեջանի կառավարությունը և դրա հզոր լոբբիստական կազմակերպությունները, որոնք սկսեցին աշխուժորեն աշխատել, որպեսզի արդարացնեն իրենց վրա ծախսվող ահռելի գումարները: Հատուկ կապերի շնորհիվ նրանց հաջողվեց հասնել նրան, որ «Ուոլ Սթրիթ Ջորնալ»-ը և «Վաշինգթոն Փոսթ»-ը խմբագրականներ տպագրեն ընդդեմ սենատորների և Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախմբի, որը գլխավորում էր համապատասխան որակավորում չունեցող այս դեսպանի դեմ քարոզարշավը:

Զարմանալի չէ, որ «Ուոլ Սթրիթ Ջորնալ»-ը շռայլ էր գտնվել Բրայզային գովելու հարցում` նրան բնորոշելով որպես «արտաքին ծառայության` հարգանք վայելող, հաջողակ պաշտոնյա»-ի և մեղադրելով սենատորներին «ամերիկահայ լոբբիի գերին լինելու» մեջ:

«Վաշինգթոն Փոսթ»-ն ավելի վիրավորական էր արտահայտվել: Թերթի խմբագրականը կարող է բնորոշվել որպես բացահայտորեն ռասիստական և հակահայկական հոդված: Հակառակ «ԱՄՆ-ի ազգային լայն շահերը» պաշտպանելու իր կոչին` թերթը պարզապես փորձում էր սատարել կասկածելի հավատարմագրեր ունեցող այնպիսի դեսպանի թեկնածությունը, ով ավելի շուտ կվնասեր, քան կնպաստեր Ամերիկայի շահերին:

«Վաշինգթոն Փոսթ»-ն ավարտել էր իր ամոթալի խմբագրականը` «նավթից զուրկ» և «մեկուսացված» Հայաստանին մեղադրելով Բրայզայի հարցում պարտվող կողմը լինելու մեջ: Հանդգնում ենք չհամաձայնել: Սա Ամերիկայի խնդիրն է, և Հայաստանը դրանում ոչ մի դեր չունի: Իրականում պարտվողները նրանք են, ովքեր երկար և տքնաջան լոբբիստական գործունեություն են ծավալել համապատասխան որակավորում չունեցող այնպիսի դեսպանի թեկնածության հաստատման համար, ով մտադրված էր ավելի շատ ծառայելու Վաշինգթոնում Բաքվի, քան Ադրբեջանում Ամերիկայի շահերին:

Իմ կարծիքով` իրական պարտվողներն են.

1) Նախագահ Օբաման, ով ընտրել էր համապատասխան որակավորում չունեցող դեսպանի թեկնածու և համառորեն փորձում էր հասնել նրա թեկնածության հաստատմանն այն դեպքում, երբ հենց առաջին օրվանից շատ պարզ էր, որ Բրայզան պաշտոնում հաստատվելու համար ոչ մի հնարավորություն չուներ.

2) Ադրբեջանի կառավարությունը, որը չափազանց մեծ գումար էր վատնել լոբբիստների վրա, ովքեր բնավ չկարողացան կատարել իրենց առջև դրված խնդիրը.

3) Ադրբեջանական և թուրքական կազմակերպությունները, ինչպես օրինակ` Ադրբեջանական-ամերիկյան խորհուրդը, Ամերիկայի ադրբեջանական ընկերությունը, Համաթրքական հաստատությունը, Ամերիկայի ադրբեջանցիների ցանցը և Թուրք-ամերիկյան ընկերակցությունների համագումարը, որոնք բազում մամլո հաղորդագրություններ էին տարածում և հազարավոր էլեկտրոնային նամակներ ուղարկում Սենատին… լրիվ ապարդյուն: Պաշտպանելով Բրայզային` նրանք կրկին հաստատեցին, որ վերջինս իրականում «իրենց մարդն» էր և ոչ թե անաչառ դիվանագետ,

4) «Ուոլ Սթրիթ Ջորնալ»-ը և «Վաշինգթոն Փոսթ»-ը, որոնք դեմ գնացին իրենց ժուռնալիստական սկզբունքներին` «նավթընկերներին» գոհացնելու համար.

5) ԱՄՆ նախկին 36 պաշտոնյաները, ովքեր համատեղ նամակ ստորագրելով` հանդես եկան Բրայզայի թեկնածությունը հաստատելու կոչով: Բացարձակապես պատահական չէր, որ ստորագրողների մեծամասնությունն այժմ կապ ունի այնպիսի գիտահետազոտական կենտրոնների և լոբբիստական կազմակերպությունների հետ, որոնք ֆինանսավորվում են Ադրբեջանի կողմից կամ հետագայում այդպիսի ֆինանսավորման ակնկալիք ունեն:

Այնուամենայնիվ, հստակ է` երկու հաղթող կա.

1) Ամերիկայի հայկական համայնքը, որը հնչեղ և հստակ ուղերձ է հղել Բաքվին, Անկարային և Վաշինգթոնին` ներկայանալով որպես քաղաքական այնպիսի հզոր ուժ, որի հետ պետք է հաշվի նստել.

2) Մեթյու Բրայզան և նրա կինը, ովքեր այժմ կարող են գործել որպես Ադրբեջանի և Թուրքիայի լոբբիստներ և ակնկալվում է, որ միլիոններ կվաստակեն՝ օգտվելով Բաքվի և Անկարայի իրենց «բարձրաստիճան» կապերից:

Հարութ Սասունյան

Հրատարակիչ «Կալիֆորնիա Կուրիեր»

Թուրքական Dunyabulteni կայքի փոխանցմամբ՝  Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նշել է, թե սպասելի էր, որ հայկական օրինագիծը հունվարի 23-ին քննարկվեր Ֆրանիսայի Սենատում։

Այս մասին նա խոսել է Նորվեգիայի վարչապետ Ջենս Ստոլտենբերգի հետ համատեղ մամուլի ասուլիսի ժամանակ` անդրադառնալով տարածաշրջանային խնդիրներին: Նա խոսել է նաև Ֆրանսիայի ազգային ժողովի կողմից ընդունված Հայոց ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնող օրինագծի մասին:

«Թուրքիան շարունակելու է Ֆրանսիայի դեմ կիրառել հայտարարած 8 կետանոց պատժամիջոցները։  Բացի այդ, Ֆրանսիայի ներսում էլ օրինագծի դեմ հակազդեցություն կա։ Մենք էլ այդ շրջանակների հետ համագործակցելով՝ Սարկոզիի իշխանությանը կբացատրենք, որ այդ խնդիրները անհրաժեշտ է լուծել պատմաբանների օգնությամբ»,-ասել է Էրդողանը։

Թուրքիայի վարչապետը չի թաքցրել իր երկրի դժգոհությունը. նա նշել է, որ Թուրքիայում ներդրումներ կատարած ընկերություններն ևս անհանգստացած են այս խնդրով։ «Մենք ֆրանսիացի գործարարների հետ կհանդիպենք եւ Սենատին կհիշեցնենք այս խնդրի նկատմամբ մեր զգայունությունը։ Դա մեր համատեղ խնդիրն է։ Եթե գործընթացը շարունակվի, այն լուրջ խնդիրներ կարող է առաջ բերել»,-շեշտել  է Էրդողանը։

Ֆրանսայի Ազգային ժողովին  քվեարկած օրինագիծը միջազգային, ֆրանսական, թրքական, ազրպեյճանական, հայկական եւ արաբական լրատուամիջոցներու լուսարձակներուն տակ է ընդգծված ձեւերով: Այդ լրահավաքն ու մանավանդ վերլուծական հոդվածներուն մոտեն հետեւելու անհրաժեշտությունը ինքզինք կպարտադրե հետագա զարգացումները նախանշելու առումով:

Անգարան կտրուկ հակազդեցություններու կդիմե: Ֆրանսայի Ազգային ժողովին առջեւ տեղի ունեցած ցույցը ցրված է անշուշտ, սակայն կհամենան սպառնալիքները, դիվանագիտական խզումներու հայտարարությունները, առնվելիք քայլերուն փուլային տարբերակներու բարձրաձայնումները, այս բոլորը անհետեւանք չձգելու, Ֆրանսայի նախագահը այլ բռնապետերու հետ համեմատելու եւ… Ֆրանսան Ալճերիո մեջ ցեղասպանություն կատարած ըլլալու հանցանքով ամբաստանելու երեւույթները:

Այս կտրուկ մագլցողականությունը տակավ նահանջ կարձանագրե՛ անշուշտ եւ ամեն ինչ կվերադառնա իր ընթացիկ հունին: Այսուհանդերձ, եթե օրենքի վերածվելու ընթացակարգը իր հաջորդ հանգրվաններն ալ բոլորե, այլ խոսքով` ստանա ծերակույտին վավերացումն ու նախագահին ստորագրությունը, այդ պարագային Ֆրանսայի արտաքին գործոց նախարարը իրավունք չունենա՛ր հայտարարություն կատարելու Ցեղասպանության հարցը պատմաբաններու միացյալ հանձնախումբով քննարկելու:

Մինչեւ այդ սակայն, օրինագիծը օրենքի վերածվելու համար երկու կարեւոր հանգրվան պետք է հաղթահարե: Չմոռնանք, որ Ազգային ժողովեն անցնելե ետք նմանատիպ օրինագիծ մը չէր հասած ծերակույտ. նախագահական միջամտությամբ օրակարգի չվերածվելով չէր քննարկված նույնիսկ: Հիմա, կթվի, թե պայմանները տարբեր են եւ թե մոտալուտ է ծերակույտին վավերացումն ու նախագահական հաստատումը:

Թրքական մագլցողական ճնշամիջոցները հետեւյալ կերպ կարելի է մեկնաբանել: Անգարան վստահ էր, որ այս հանգրվանին կորսված պատերազմ կմղեր Ֆրանսայի Ազգային ժողովին դեմ: Սկզբունքով պատերազմի մյուս ճակատամարտներն ալ կորսված են Անգարային համար: Այժմ, ծերակույտի մեծամասնությունը ընկերվարական խմբակցության անդամ է եւ նույնիսկ մետասաներորդ պահու կատարվելիք միջամտություն մը չի կրնար արգելակել նախատեսված ընթացքը: Չմոռնանք նաեւ, որ ընտրական նկատառումներե մեկնած եւ նախատեսելին հաշվարկելով նախագահ Սարքոզին ցեղասպանություններու քրեականացման հաղթաթուղթը այս ձեւով կխլեր իր մրցակիցներեն:

Այս բոլորով հանդերձ, անտեղի պիտի ըլլար հայկական կողմին համար ողջույններու  հուռռայական մթնոլորտի մեջ սպասելը երկու հանգրվաններու հաղթահարման: Անգարայի բեմադրած ապատեղեկատվությունը, սպառնալիքներն ու ծայր գացող հայտարարությունները կփորձեն արգելակել նախատեսված ընթացակարգը: Առավելագույն  աշխատանք պիտի կեդրոնացվի թուրքերուն կողմե հետաձգել տալու համար ծերակույտի վավերացումը:

Որքան ալ Փարիզեն հայտարարվի, որ ֆրանսական օրենքները կորոշվի՛ն Փարիզի մեջ եւ չեն թելադրվիր Անգարայեն, որեւէ պահու կբանի քաղաքական տրամաբանությունը, որ կեցուածքներու հարափոփոխելիության տեսությունը մնայունորեն կիրառելի կպահե: Համամարդկային արժեքները, պատմական հիշողությունը, իրողություններու հետ հաշվի նստելու սկզբունքները կրնան այլապես մեկնաբանվիլ, եթե տվյալ պահուն քաղաքական շահի ներշնչումի շարժառիթները փոխվին:

Հայկական գործոնը ուրեմն, հաղթողի դիրքե մեկնած պետք չէ բացառե խանգարիչ այլ տվյալներու արդյունավետ աշխատելու կարելիությունը: Քաղաքական ծայր աստիճան զգոնությունը, թրքական դիվանագիտության փորձառության հետ հաշվի նստիլը, Անգարայի ցուցադրած թատերական արարներուն ետին թաքնված քաղաքականության ծալքերուն իրազեկումը եւ մանավանդ ֆրանսական քաղաքական հարթության վրա շեշտակիորեն տեսանելի ընտրական մրցապայքարի մթնոլորտեն լիարժեք օգտվիլը կհուշեն, որ նախքան նախագահական հառաջիկա ընտրությունները այս օրինագիծը անպայման վերածվի վերջնական օրենքի:

Շահան Գանտահարյան
«Ազդակ»ի գլխավոր խմբագիր

Ինչպես տեղեկացնում են թուրքական լրատվամիջոցները Փարիզ են մեկնել թուրքական պատվիրակության անդամները հանդիպելու են Ֆրանսիայի արտգործնախարար Ալեն Ժյուպենին և Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի նախագահ Բեռնար Ակուայեին։

Խնդիրը վերաբերում է Ֆրանսիայի ազգային ժողովում քննարկվելիք Հայոց ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնող օրինագծին, որի դեմ լոբբինգի նպատակ ունեն պատվիրակները:

Հանդիպումները, որոնց մասին առայժմ ոչինչ չի հաղորդվում անցել են դռնփակ։

Պատվիրակության անդամներըհանդիպման ընթացքում նպատակ ունեն պարզաբանեուլ Հայոց ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնող օրինագծի առնչությամբ Թուրքիայի մտավախություններն ու կոնկրետ դիրքորոշումը։

Հիշեցնենք, որ Ֆրանսիայի Ազգային ժողովը դեկտեմբերի 22-ին քննարկելու է ռասիզմի դեմ պայքարի և Հայոց ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնելու մասին նոր օրինագիծը։ Վերոնշյալ օրինագիծն օրեր առաջ ընդունվել էր Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի Իրավական հարցերով հանձնաժողովի կողմից։

Իսկ օրինագծի ընդուման օրից ի վեր նախագահ Սարկոզին չի պատասխանում Աբդուլահ Գյուլի հեռախոսազանգերին, ինչն էլ լուրջ մտահոգություն էր առաջացրել թուրք իշխանության շրջանում:

Հուսով եմ, որ մենք կգնանք մինչև վերջ, և Ֆրանսիան կլինի մարդու իրավունքների երկիր, -ասել էր օրինագծի հեղինակ Վալերի Բոյերը։

Նոր օրինագծի համաձայն՝ Ֆրանսիայում Հայոց ցեղասպանությունը ժխտողներին մինչև 1 տարվա ազատազրկում է սպառնալու և 45.000 եվրո տուգանք։

Սակյան, 2006թ. հոկտեմբերի 16-ին Ֆրանսիայի Ազգային ժողովը հավանություն էր տվել Հայոց ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնող մեկ այլ օրինագծի: Այդ օրենքը կյանքի կոչելու համար անհրաժեշտ էր հաստատումը Սենատի կողմից: Ֆրանսիայի Սենատը, 2011թ. մայիսին կայացած նիստում ձայների 196 դեմ և 74 կողմ հարաբերակցությամբ մերժեց Հայոց ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնող նշված օրինագիծը:

Իրաքի էներգետիկայի հարցերով փոխվարչապետն այսօր հայտարարել է, որ Իրաքը մաքսանենգ ճանապարհով հում նավթ է արտահանում Ադրբեջան, Աֆղանստան եւ Պարսից ծոցի պետություններ. «Նավթային մաքսանենգության գործողությունները շարունակվում են Իրաքից Ադրբեջան, Աֆղանստան, Իրանի եւ Պարսից ծոցի նավահանգիստներ: Նավթային մաքսանենգության գործողությունները հասնում են մինչեւ քրդական շրջանները, մենք արբանյակային լուսանկարահանումների միջոցով ունենք այս գործողությունների փաստագրված են պատկերները», — ասել է նա տեղական թերթերից մեկին տված հարցազրույցում:

Այս մասին տեղեկանում ենք HULIQ.com կայքից: Ըստ կայքի, Իրաքի փոխվարչապետը հայտարարել է, որ նավթի մաքսանենգ ճանապարհով  արտահանության  քանակը շարունակվում է աճել.

Եթե մյուս երկրները, որոնց մասին խոսում է Իրաքի փոխվարչապետը, նավթի խնդիր ունեն,ապա իր նավթային պաշարներով պարծեցող Ադրբեջանի վերաբերմունքը հարցին առնվազն տարօրիակ է:

Պաշտոնական Բաքուն չի հերքում, Իրաքի հայտարարությունը: Ադրբեջանը որևէ կերպ չի  արձագանքում կոնկրետ մեղադրանքին:

Նշենք, որ դեռևս  հուլիսին, գլոբալ էներգետիկ հետազոտությունների (CGES), կենտրոնը հաղորդում էր,որ Ադրբեջանի նավթային արտադրությունը սկսում է անկում ապրել. 2011 թվականի հունվար – ապրիլ ընկած ժամանակահատվածում 2010 թ. համեմատ այն իջել է 4.6 տոկոսով:

Հղում   href=”http://www.huliq.com/10559/iraqi-oil-smuggled-azerbaijan-and-afghanistan“>Iraqi Oil Smuggled to Azerbaijan and Afghanistan</a>

Ռուսական Lenta.ru կայքը հաղորդում է, որ Ուկրաինայի գլխավոր դատախազի առաջին տեղակալ Ռենատ Կուզմինը հայտարարել է, թե` Ուկրաինայի գլխավոր դատախազությունն անհերքելի ապացույցներ ունի, որ ուկրաինացի պատգամավոր Եվգենի Շչերբանի պատվիրված սպանության համար վճարել են Ուկրաինայի նախկին վարչապետ Յուլյա Տիմոշենկոյին պատկանող ընկերությունները։

Ասվածը վերաբերվում է 1996թ. պատգամավոր Շչերբանի և նրա կնոջ աղմկահարույց սպանությանը օդանավակայանում, որը դեռևս բացահայտված չէ։

Կայքը հաղորդում է, որ Ուկրաինայի դատախազությունն այդ սպանության պատվիրման համար կասկածում էր Ուկրաինայի նախկին վարչապետ Պավել Լազարենկոյին, որը Ուկրաինայի վարչապետն է եղել 1996- 1997 թթ., իսկ 2006թ. ԱՄՆ- ում 9 տարվա ազատազրկման է դատապարտվել՝ փողերի լվացման համար):

«Բացի այդ Շչերբանի սպանության համար գումարներ փոխանցած Somali Enterprises ընկերությունը հենց այն ընկերությունն է, որը  Տիմոշենկոյին գումարներ է փոխանցել ՝ թանկարժեք իրեր, մուշտակ, ավտոմեքենաներ ձեռք բերելու, հյուրանոցներում, ռեստորաններում վճարումներ կատարելու համար»,–ասել է գլխավոր դատախազի տեղակալը։ Կուզմինը  տեղեկացրել  է, որ, քիլլերների բանկային հաշիվների գումարները փոխանցվել են Տիմոշենկոյին և Պավել Լազարենկոյին  պատկանող ընկերություններից.

«Մենք ցանկանում ենք այդ հարցի առնչությամբ օգնություն ստանալ նաև ամերիկացի դատախազներից։ Փորձում ենք հարցաքննել Լազարենկոյին, այդ թվում նաև այս հարցի շուրջ, ասել է Կուզմինը։ Քննիչներն այժմ մտադիր են պարզել, թե արդյո՞ք Տիմոշենկոն ինքը մեղսակից է վարձու մարդասպաններին փողերի փոխանցման հարցում»։

Սպանության շարժառիթներ ըստ՝ Կուզմի առկա է, Տիմոշենկոն և Լազարենկոն, որպես բիզնես գործընկերներ, Ուկրաինայում գազի մենաշնորհային բաշխմամբ են զբաղվել, և նրանց մեթոդները, բավականին լուրջ դիմադրության են հանդիպել Շչերբանի կողմից։

Wikileaks-ին պետական գաղտնի փաստաթղթեր տրամադրելու մեջ մեղադրվող ամերիկյան հետախուզական վերլուծաբան 23-ամյա Բրեդլի Մենինգի գործի լսումները, մեկնարկում են այսօր երեկոյան:

Մենինգի նկատմամբ առաջադրվել են 34 կետերով մեղադրանքներ` ազգային անվտանգությանը սպառնալիքի ստեղծում, պետական գաղտնիքի հրապարակայնացում, լրտեսություն և այլն: Ինչպես հաղորդում է բրիտանական BBC-ն, ամերիկյան հանրության կարծիքը այս պահին բաժանված է երկու մասի. Մի մասը նրան համարում է դավաճան, մյուսները հերոսացնում են նրան:

Երիտասարդը կասկածվում է Wikileaks-ի աշխատակիցներին տեսա և ձայնագրություններ տրամադրելու մեջ, որտեղ պատկերված է, թե ինչպես են ամերիկացի զինծառայողները ծաղրում Իրաքի խաղաղ բնակիչներին: Նա նաև կայքին է տրամադրել հազարավոր գաղտնի փաստաթղթերի էլեկտրոնային պատճենները:

Ավելի վաղ հաղորդվել էր, որ երիտասարդին  կդատապարտեն մահվան, սակայն շրջանառվում է, նաև նրան ցմահ ազատազրկման դատապարտելու վարկածը:

Նախնական լսումները կտևեն հինգ օր, ապա Մենինգի դատական փաստաթղթերը կփոխանցվեն ԱՄՆ բանակի գեներալի, վճիռ կայացնելու իրավունքով:

Մոսկվայում, դեկտեմբերի 16-ին, տեղի է ունեցել Սեւծովյան տնտեսական համագործակցության կազմակերպության (ՍԾՏՀ) անդամ երկրների ԱԳ նախարարների խորհրդի 25-րդ հանդիպումը, որին մասնակցել է նաեւ Հայաստանի ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը: Այս մասին հայտնում են ԱԳՆ մամուլի ծառայությունից:

Հանդիպմանը մասնակցել են նաեւ ՍԾՏՀ դիտորդ երկրների, մի շարք միջազգային կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ:

Հանդիպման օրակարգում էին առեւտրի,  տրանսպորտի, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, գյուղատնտեսության, բնապահպանության, զբոսաշրջության, արտակարգ իրավիճակների արձագանքման ոլորտներում կազմակերպության անդամ երկրների համագործակցության հարցերը:

Ելույթ ունենալով նախարարական հանդիպմանը` Էդվարդ Նալբանդյանը կարեւորել է ՍԾՏՀ 20-ամյակի նախաշեմին կազմակերպության գործունեության արդյունավետության բարձրացման, տարածաշրջանային կոնկրետ ծրագրերի պատշաճ իրականացմանն ուղղված տնտեսական նոր օրակարգի ձեւավորման եւ խթանման նշանակությունը:

Նախարար Նալբանդյանը ողջունել է անցած ժամանակահատվածում ՍԾՏՀ տրանսպորտի, գյուղատնտեսության եւ արտակարգ իրավիճակների նախարարների կողմից ընդունված համապատասխան ոլորտներում հռչակագրերը:

Համագործակցության ձեռքբերումների շարքում նախարար Նալբանդյանը նշել է ՍԾՏՀ առողջապահության եւ դեղագործության հարցերի Հայաստանի կողմից համակարգվող աշխատանքային խմբի շրջանակներում ՍԾՏՀ անդամ երկրներում սանիտարական պաշտպանության բնագավառում համագործակցության հուշագրի նախագծի ընդունումը, ինչպես նաեւ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների զարգացման հարցերի Հայաստանի կողմից ղեկավարվող աշխատանքային խմբում վերոհիշյալ ոլորտում համագործակցությունը խթանելու եւ նոր գործընկերներ ներգրավելու ուղղությամբ կատարված աշխատանքները:

Հանդիպման արդյունքում ՍԾՏՀ արտգործնախարարներն ընդունել են 80-ից ավելի որոշումներ եւ առաջարկություններ:

Հանդիպման ավարտին ՍԾՏՀ-ում նախագահությունը Ռուսաստանից փոխանցվել է Սերբիային, որը կնախագահի կազմակերպությունը 2012թ. առաջին կեսին:

Սեւծովյան տնտեսական համագործակցության կազմակերպության արտգործնախարարների խորհրդի 25-րդ հանդիպման տեսանյութը կարելի է ներբեռնել հետեւյալ ինտերնետային կայքից` http://www.mfa.am/video/video.html:

Նախագահ Սարգսյանը Ֆրանսիայի Մարսել քաղաքում հանդես եկավ կարևոր ելույթով, որի ընթացքում նա ներկայացրեց Թուրքիայից Հայաստանի պահանջների բավարարման մի նոր ռազմավարություն։ Մինչ այժմ, ՀՀ կառավարությունը պահանջում էր զուտ Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը։ Առաջին անգամն էր, որ նախագահը խոսեց Հայաստանի՝ «արդարության» պահանջի մասին։ Վստահ լինելու համար, որ իր պատգամը լսելի և հասկանալի է, նա կրկնեց «արդարություն» բառը երեք անգամ, երեք առանձին նախադասություններում. ––«Հայ ժողովրդի յուրաքանչյուր ներկայացու¬ցիչ, որտեղ էլ նա լինի` Հայաստանում, Արցա¬խում կամ Սփյուռքում, պահանջում է արդա¬րություն»: –– «Մենք այնքան ուժեղ էինք, որ կարողացանք վերապրել Մեծ Եղեռնը, և ոչ պակաս ուժ ունենք, որպեսզի պահանջենք արդարություն»։ Նախագահն օգտագործեց «Հայոց ցեղասպանություն» բառը վեց անգամ իր ելույթի տարբեր մասերում։ –– «Դա ոչ թե վրեժի, այլ արդարության ցնծության լուր էր»,– ասաց Նախագահ Սարգսյանը՝ նկարագրելով 1921 թվականին Մարսելի հայերի ցնծությունը, երբ լսեցին Գերմանիայի դատարանի կողմից Թալեաթի սպանողի Սողոմոն Թեհլերյանի արդարացման լուրը։ Զարմանալիորեն, ոչ մի քաղաքական մեկնաբան Հայաստանում, Թուրքիայում կամ այլուր ուշադրություն չդարձրեց նախագահ Սարգսյանի կողմից նշված մոտեցման զգալի փոփոխությանը: Ցեղասպանության զոհերի համար «արդարություն» հայցելն ունի բոլորովին այլ նպատակ, քան ցեղասպանության պարզ ճանաչումը։ Այս համատեքստում «արդարություն» բառը ներառում է մի շարք վնասների փոխհատուցում՝ պահանջելով վերականգնել և վերադարձնել բոլոր կողոպտված գույքը, առգրավված կալվածքները և գրավյալ տարածքները: Թուրքիայի առաջ ավելի համապարփակ պահանջներ դնելիս, նախագահ Սարգսյանը հայտնեց իր համոզմունքը, որ կգա այն օրը, երբ Թուրքիայի ղեկավարները կընդունեն իրենց նախնիների կողմից իրագործված զանգվածային հանցագործությունների փաստը: «Մենք վստահ ենք, որ Թուրքիան պետք է ապաշխարի: Դա ո՛չ նախապայման է, ո՛չ էլ վրեժխնդրությանը հագուրդ տալու ձգտում: Թուրքիան պետք է առերեսվի իր պատմությա¬ն հետ: Երբևէ Թուրքիայի ղեկավարությունը կարող է ուժ գտնել և վերարժևորել իր մոտե¬ցումները Հայոց ցեղասպանության հանդեպ։ Մեր դիրքորոշումը չի փոխվել, և այն հստակ է: Մենք պատրաստ ենք Թուրքիայի հետ ունենալ բնականոն հարաբերություններ, ինչպես վայել է հարևան երկրներին: Այդպիսի հարևան երկրներ էին, օրինակ, Լեհաստանը և Գերմանիան, որի կանցլեր Վիլի Բրանդտը, գիտակցելով իր երկրի գործած հանցանքը, ծնկի էր իջել Վարշավայի գետտոյում։ Վաղ թե ուշ իրեն եվրոպական երկիր համարող Թուրքիան կունենա եվրոպական լինելուն հարիր ղեկավարություն, որը գլուխ կխոնարհի Ծիծեռնակաբերդում: Ավելի լավ է` վաղ, բայց դա Թուրքիայի ժողովրդի գործն է: Մենք նրանց ոչինչ չենք պարտադրում. դա իրենք պետք է անեն հանուն թուրք ժողովրդի, ինչպես որ Վիլի Բրանդտը դա արեց հանուն գերմանացիների»: Թուրքիայի եվրոպական հարցերով նախարար Էգեմեն Բաղըշն հավանաբար չհասկանալով նախագահ Սարգսյանի կողմից «արդարության» պահանջի հեռանկարային հետևանքները՝ զայրացած արձագանքեց ՀՀ նախագահի խոսքերին։ Բաղըշն մեծամտորեն նշեց. «Ոչ մեկը չի կարող ծնկի բերել թուրք ժողովրդին։ Ընդհակառակը, թուրք ժողովուրդը շատ լավ գիտի, ինչպես ծնկի բերել նման անգիտակից հայտարարություններ անողներին»։ Ես լրիվ կողմնակից եմ նախագահ Սարգսյանի՝ Թուրքիայի նկատմամբ պահանջատիրական նոր մոտեցմանը։ Ես իմ հոդվածներում, ելույթներում, հարցազրույցներում և առանձին հանդիպումների ժամանակ բազմիցս կոչ եմ արել Հայաստանի ղեկավարներին, որպեսզի նրանք Թուրքիայից պահանջեն «արդարություն», այլ ոչ թե պարզապես Հայոց ցեղասպանության ճանաչում։ Այս թեմայով իմ հոդվածներից մեկը՝ «Ցեղասպանության ճանաչումը և արդարության պահանջը», անցյալ տարի լույս է տեսել Լոս Անջելեսի «Loyola» իրավաբանական համալսարանի «Միջազգային և համեմատական իրավունքի պարբերաթերթ»-ի մեջ: Նախընտրելի է, որ Հայաստանը Թուրքիային ներկայացնի իր պահանջները «արդարության» տեսանկյունից՝ խուսափելու համար հզոր և սպառնալից հարևանից պաշտոնապես տարածքային պահանջներ ներկայացնելու վտանգից։ Այնուամենայնիվ, «արդարության պահանջը» ծածկագիր է կամ սղագրություն է Թուրքիայից համապարփակ հայկական պահանջների։ Նույնիսկ Թուրքիայի ժխտողական ղեկավարները չեն համարձակվի վիճարկել «արդարության» համընդհանուր ընդունված հասկացությունը, որն ամրագրված է օրենքի գերակայության, հատկապես, միջազգային իրավունքի հիման վրա։ Թեև Մարսելում նախագահ Սարգսյանի խոսքերը բարձր գովասանքի են արժանի, մնում է տեսնել, թե ինչպես է կյանքի կոչվելու Հայոց ցեղասպանության համար արդարություն պահանջելու այս նոր հայեցակարգը։ Ի՞նչ գործնական քայլեր կձեռնարկի ՀՀ կառավարությունը, մասնավորապես՝ ՀՀ արտաքին գործերի նախարարությունը, Թուրքիայից արդարություն պահանջելու ուղղությամբ։ Արդյո՞ք Հայաստանը կպաշտպանի սփյուռքի հայկական համայնքների կողմից ԱՄՆ և եվրոպական դատարաններում Թուրքիայի դեմ բերված դատավարությունները՝ պահանջելով Ցեղասպանության զոհերի կորուստների փոխհատուցումը կամ արդյո՞ք Հայաստանը կնախաձեռնի իր սեփական դատավարությունը Թուրքիայի Հանրապետության դեմ Համաշխարհային դատարանում։

Թարգմանիչ` Կարինե Գևորգյան

Հարութ Սասունյան «Կալիֆորնիա Կուրիեր» թերթի խմբագիր