Ադրբեջանցի պատգամավոր Ռասիմ Մուսաբեկովը սպառնում է հայկական կողմին՝ ադրբեջանական պայմաններով խաղաղ պայմանագրի ստորագրումից հրաժարվելու դեպքում:

«Հայերին հասկացնելու համար մենք շատ լծակներ ունենք՝ գազատար, էլեկտրահաղորդման գծեր։ Չեն ստորագրի խաղաղության պայմանագիրը, ձմռան ցրտին կմնան առանց լույսի ու գազի։ Ի՞նչ են նրանք այդ ժամանակ անելու։ Ոչինչ», — հայտարարել է Մուսաբեկովը Ադրբեջանի Հանրային հեռուստատեսության (ITV) եթերում։

Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության համաձայնագրի շուրջ արևմտյան մոտեցումները լիովին հավասարակշռված չեն: Այս մասին հինգշաբթի կայացած ճեպազրույցի ժամանակ հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։

«Կարծում եմ՝ մեր մոտեցումը շատ պարզ է: Մենք դեմ ենք. հասկանում ենք, որ աշխարհաքաղաքականությունը ենթադրում է նաև խաղի տարր՝ մանևրումներ, բայց մենք դեմ ենք աշխարհաքաղաքական ինտրիգներին, որոնք հանգեցնում են իրավիճակի վտանգավոր խաթարման։ Մենք պատրաստ ենք աջակցել այն ջանքերին, որոնք հանգեցնում են շոշափելի դրական արդյունքների։ Եվ մենք բոլորս գիտենք, թե որն է դրական արդյունքը՝ իրավիճակի կայունացումը։ Եվ դրա համար մենք միջնորդական դեր ենք կատարում, ամեն ինչ արել ենք, որպեսզի կողմերը մշակեն ու կնքեն եռակողմ պայմանագրեր, և որ ամենակարեւորն է՝ միտված ենք դրանց իրականացմանը։

Բոլոր հարցերի բոլոր պատասխանները կան: Դե, իհարկե, կարող են լինել ավելի շատ հարցեր, բայց հիմնական հարցերի պատասխանները կան: Սա պետք է իրականացվի։ Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության համաձայնագրի վերաբերյալ արևմտյան մոտեցումներին, ապա, մեր կարծիքով, դրանք այնքան էլ հավասարակշռված չեն թվում։ Եվ, ճիշտն ասած, ես նույնիսկ չեմ ուզում խոսել որոշ արևմտյան միջնորդների դերի մասին, քանի որ նրանց անհնար է խաղաղության միջնորդ անվանել», — ասել է Զախարովան։

«Ղարաբաղի հայերը մեր քաղաքացիներն են, և մենք կորոշենք՝ երբ և ինչպես նրանց հետ խոսել», — այսօր կրկին հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը՝ Հայաստանի, Ֆրանսիայի, Եվրոպական խորհդի ղեկավարի հետ Պրահայում նախատեսված քառակողմ հանդիպումից առաջ։

Արձագանքելով «Ազատության» հարցին, թե Փաշինյանը կոչ է անում Բաքվին ուղիղ խոսել Ղարաբաղի հետ, որն է Ձեր պատասխանը, Ալիևն ասել է. «Ղարաբաղի հայերը մեր քաղաքացիներն են։ Նրանց հետ շփումը մեր ներքին գործն է, որը մենք երրորդ երկրի հետ չենք պատրաստվում քննարկել»։

Եվրահանձնաժողովի փոխնախագահ, Արտաքին հարաբերությունների գծով բարձրագույն հանձնակատար Ժոզեպ Բորելը հոկտեմբերի 4-ին Ստրասբուրգում հստակորեն արձանագրել է սեպտեմբերին Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ Ադրբեջանի իրականացրած հարձակման ու Հայաստանի տարածքը ռմբակոծելու ու օկուպացնելու փաստը։ 

«Ադրբեջանն ակնհայտորեն ռմբակոծել է Հայաստանի տարածքը, նրանք օգտագործել են հրետանի, անօդաչու թռչող սարքեր։ Մենք չենք խոսում ռազմական գործողությունների մասին, որոնք տեղի են ունեցել վիճարկելի տարածքում, մենք խոսում ենք գործողությունների մասին, որոնք տեղի են ունեցել Հայաստանի տարածքում։ Երկու երկրները մեղադրում են մեկը մյուսին հրադադարի ռեժիմը խախտելու մեջ, սակայն փաստն այն է, որ Ադրբեջանն է ռմբակոծել Հայաստանի տարածքը»,- «Արմենպրես»-ի փոխանցմամբ՝ նշել է Բորելը՝ փաստելով, որ ադրբեջանական զինուժը նաև օկուպացրել է Հայաստանի որոշ տարածքներ։

Հանձնակատարը վստահեցրել է, որ Եվրամիության կողմից քրտնաջան աշխատանք է տարվում՝ թուլացնելու լարվածությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև։ Այդ նպատակով հանդիպումներ են կազմակերպվել երկու երկրի բարձրաստիճան ղեկավարության հետ, կոչ է արվել վերսկսել ուղիղ շփումները։ «Էլ ի՞նչ կարող ենք անել։ Մենք չենք կարող անել ավելին, քան անում ենք։ Մենք ունենք միայն որոշակի կարողություններ, ուրախ կլինեմ, եթե կիսվեք գաղափարներով, թե էլ ինչ կարող ենք անել»,- դիմելով պատգամավորներին՝ ասել է Բորելը։

Եվրահանձնաժողովի փոխնախագահը հայտնել է, որ իրենց կողմից առաջարկ է հնչել ԵՄ միջնորդական առաքելություն տեղակայել հայ-ադրբեջանական սահմանին։ «Հայաստանը համաձայնել է այդ առաջարկին, Ադրբեջանը՝ ոչ։ Ավելին ի՞նչ կարող ենք անել։ Մենք չենք կարող ԵՄ զորքեր ուղարկել՝ առանց երկու կողմերի համաձայնության»,- հայտարարել է Բորելը։

Նա անդրադարձել է նաև տարածաշրջանում տեղի ունեցող գործընթացներին Թուրքիայի ակտիվ ներգրվաման փաստին՝ նշելով․ «Ակնհայտ է, որ Թուրքիան շարունակում է աջակցել Ադրբեջանին»։

Բորելը ողջունել է Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ աշխատանքներ սկսելու Թուրքիայի պատրաստակամությունը՝ հավելելով․  «Կարևոր է, որ Հայաստանի և Թուրքիայի միջև բացվեն սահմանները, քանի որ դա կօգնի թուլացնել լարվածությունը»։

ԵՄ հանձնակատարը կոչ է արել նաև հետաքննել տեսանյութը, որտեղ հայ ռազմագերիները դաժանորեն սպանվում են ադրբեջանցի զինվորների կողմից։

Անդրադառնալով ավելի վաղ Ադրբեջանի հետ կնքված գազի մատակարարման համաձայնագրին՝ Բորելը հավաստիացրել է, որ «էներգետիկ համաձայնագիրը չի աշխատելու ի վնաս մարդու իրավունքների»։

Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն հաստատել է, որ իր երկիրը մասնակցում է Ուկրաինայում ռազմական հատուկ գործողությանը:

Այդ մասին նա հայտարարել է ռազմական անվտանգության հարցերով խորհրդակցության ժամանակ, հաղորդում է ԲԵԼՏԱ-ն:

«Ինչ վերաբերում է Ուկրաինայում ռազմական հատուկ գործողությանը մեր մասնակցությանը, ապա, այո՛, մենք մասնակցում ենք: Մենք չենք թաքցնում դա: Բայց մենք ոչ մեկի չենք սպանում: Մենք ոչ մի տեղ չենք ուղարկում մեր զինվորականներին: Չենք խախտում մեր պարտավորությունները»,-հայտարարել է Լուկաշենկոն:

«Մեր մասնակցությունն այն է, որպեսզի թույլ չտանք այդ հակամարտության տարածմանը առաջին հերթին Բելառուսում: Երկրորդ հերթին, թույլ չտալ ռազմական հատուկ գործողության անվան տակ՝ Լեհաստանի, Լիտվայի և Լատվիայի կողմից Բելառուսին հարված հասցնելը: Ինչպես ասել եմ, Բելառուսի տարածքում ոչ ոք չի կրակի ռուսների թիկունքին: Ահա մեր մասնակցությունը»,-ընդգծել է նա:

Ադրբեջանը ձգտում է Հայաստանի վերահսկողությունից դուրս «միջանցք» ստանալ դեպի Նախիջևան: Ինչպես հաղորդում է «Արմենպրես»-ը, այս մասին իրանական ILNA լրատվական գործակալության հետ հարցազրույցում ասել է Իրանի ճանապարհային փոխադրումների և ավտոմոբիլային տրանսպորտի կազմակերպության գլխավոր տնօրեն Ջավադ Հեդայաթին:

Իրանցի պաշտոնյայի խոսքով՝ ներկա իրավիճակը դժվար թե պահպանվի, ուստի Իրանը պետք է պատրաստ լինի ցանկացած իրավիճակի:

«Ըստ երևույթին, Ադրբեջանը ձգտում է Հայաստանի վերահսկողությունից դուրս միջանցք ունենալ դեպի Նախիջևան առանց որևէ խոչընդոտի ու երկարաժամկետ երաշխիքով, և էներգետիկայի տարանցման միջանցք հաստատել ուղղակիորեն Կասպից ծովից դեպի Թուրքիա՝ իր դաշնակիցների համակարգմամբ: Մենք պետք է հաշվի առնենք, որ տվյալ իրավիճակը դժվար թե պահպանվի և շարունակվի, ու այդ պատճառով մենք պետք է պատրաստ լինենք ցանկացած իրավիճակի», — ասել է Հեդայաթին:

Ադրբեջանի իշխանությունները պետք է անհապաղ հետաքննեն տեսանյութը, որտեղ երևում է ադրբեջանցի զինվորների կողմից հայ ռազմագերիների մահապատիժը։ ՏԱՍՍ-ի փոխանցմամբ՝ այդ մասին երկուշաբթի օրը Բրյուսելում կայացած մամուլի ասուլիսում հայտարարել է ԵՄ արտաքին ծառայության ներկայացուցիչ Պիտեր Ստանոն։

«Մենք համապատասխան մարմիններին կոչ ենք անում անհապաղ հետաքննություն սկսել: Տեսանյութի դեպքը, որտեղ երևում է, թե ինչպես են ադրբեջանցի զինվորները մահապատժի են ենթարկում հայ զինվորներին, պետք է հետաքննվի Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից»,-ասել է նա։

Ստանոյի խոսքով՝ եթե հետաքննության արդյունքները ցույց տան տեսանյութի իսկությունը, ապա «սա ռազմական հանցագործություն է և միջազգային իրավունքի ակնհայտ խախտում»։
«Նման հանցագործությունը պետք է դատապարտվի»,-հավելեց նա։

Ավելի վաղ համացանցում տեսանյութ էր հայտնվել, որում ադրբեջանցի զինվորները գնդակահարում են հայ ռազմագերիների խմբին։ Հայաստանի պաշտպանության նախարարության խոսնակ Արամ Թորոսյանը տեսանյութը հավաստի է անվանել՝ նշելով, որ այն ադրբեջանական զինուժի ձեռագիրն է, սակայն դեպքի վայրն ու ժամը դեռ պարզված չէ։

Ֆրանսիական Le Figaro ամսագրի փոխտնօրեն Ժան-Քրիստոֆ Բուիսոնն իր թվիթերյան միկրոբլոգում գրել է, որ երեկ երեկոյան սահմռկեցուցիչ տեսանյութ է ստավել, որում երեւում է, թե ինչպես են ադրբեջանցի զինվորները մահապատժի ենթարկում մի քանի հայ ռազմագերիների։

«Անցած գիշեր սահմռկեցուցիչ տեսանյութ եմ ստացել, որում երեւում է, թե ինչպես են ադրբեջանցի զինվորները մոտ տարածությունից մահապատժի ենթարկում մի քանի հայ ռազմագերիների։ Ադրբեջանի ռազմական հանցագործությունների մասին այս նոր տեսանյութը ստուգվում է միջազգային լրատվամիջոցների եւ իշխանությունների կողմից»,- գրել է Բուիսոնը։

Ադրբեջանցի զինվորների կողմից չորս անզեն հայ գերիների մահապատիժը պատկերող սարսափելի տեսանյութ տարածվում է Telegram-ի ալիքներում։

Ավելի վաղ Հարավային Կովկասի եւ Վրաստանի ճգնաժամի հարցերով ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը հայտարարել էր, որ եթե ապացուցվի, որ այս տեսանյութը իսկական է, ապա սա ռազմական հանցագործություն է, որը պետք է հետաքննվի եւ մեղավորները պետք է պատժվեն։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել էինք, սեպտեմբերի 28-ին՝ ժամը 18:00-ից, ադրբեջանական զինուժը սահմանի արեւելյան ուղղությամբ սկսել էր ականանետերից եւ խոշոր տրամաչափի հրետանային զինատեսակներից գնդակոծել հայկական դիրքերը։ Հայկական կողմը դիմել էր պատասխան գործողությունների:

Ավելի ուշ ՊՆ-ն հայտնել էր, որ ժամը 22:00-ի դրությամբ իրավիճակը հայ-ադրբեջանական սահմանին համեմատաբար կայունացել է։ Ադրբեջանական սադրանքի հետեւանքով զոհվել էր երեք հայ զինծառայող։

ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Կրեմլի Գեորգիևյան դահլիճում ելույթի ժամանակ, անդրադառնալով Արևմուտքի նեոլիբերալ քաղաքականությանը, նշել է, որ Արևմուտքի նշանառության տակ են գտնվում բոլորը, այդ թվում՝ ՌԴ-ի ամենամոտ հարևանները, ԱՊՀ երկրները:

Ընդ որում Պուտինն ընդգծել է, որ Արևմուտքի պատժամիջոցային բլիցկրիգն ընդդեմ ՌԴ-ի ամբողջովին չարդարացվեց, քանի որ շատ երկրներ չմիացան այդ պատժամիջոցներին:

Իր խոսքում ՌԴ ղեկավարը նշել է, որ Արևմուտքը փնտրում է Ռուսաստանին թուլացնելու և կործանելու նոր հնարավորություն, նրանց հանգիստ չի տալիս, որ այսպիսի մեծ երկիր կա: 

«Արևմուտքը փորձում է անել ամեն ինչ նեոգաղութային համակարգը կենդանի պահելու համար՝ միաժամանակ շարունակելով վարել իր ավազակային քաղաքականությունը»,- ասել է ՌԴ նախագահը:

Նրա խոսքով՝ Արևմուտքի համար կարևոր է, որ բոլոր երկրներն իրենց ինքնիշխանությունը հանձնեն ԱՄՆ-ին, Արևմուտքը ցանկանում է Ռուսաստանը տեսնել որպես գաղութ, այլ ոչ թե ազատ երկիր։

ԱՄՆ Հետաքննությունների դաշնային բյուրոն զինվորական բժիշկ, մայոր Ջեյմի Լի Հենրիին և նրա կնոջը՝ բժիշկ Աննա Գաբրիելյանին, մեղադրել է դավադրության, մասնավորապես՝ գաղտնի տեղեկատվությունը ռուսական իշխանություններին փոխանցելու համար, գրում է bbc.com-ը:

Ամուսինները ծրագրել էին Ռուսաստանին փոխանցել ամերիկյան ռազմական հոսպիտալի հիվանդների մասին գաղտնի տեղեկությունները։ Նրանք ռուսական կողմի ներկայացուցչին (իրականում եղել է ՀԴԲ-ի գաղտնի գործակալ) ասել են, որ իրենց հիմնական շարժառիթը Ռուսաստանի հանդեպ հայրենասիրական զգացմունքներն են։ Մեղադրյալների փաստաբանները, ինչպես նաև Ռուսաստանի ներկայացուցիչները դեռևս չեն մեկնաբանել այս պատմությունը։

Աղբյուրը մանրամասնում է, որ մայոր Հենրին դարձել է ԱՄՆ բանակի առաջին ծառայող սպան, որը հայտարարել է, որ տրանսգենդեր է այն բանից հետո, երբ 2015 թվականին նրան օրինականորեն թույլ են տվել փոխել անունը և սեռը: Նույն թվականին Հենրին և Գաբրիելյանն ամուսնացել են:

Ըստ դատախազների՝ զույգը, հայրենասիրական նկատառումներից ելնելով, ցանկացել է օգնել Ռուսաստանի կառավարությանը «տեղեկություն ստանալ ԱՄՆ բանակի և կառավարության հետ կապված անձանց առողջական վիճակի մասին»։

Մայոր Հենրին ծառայել է Հյուսիսային Կարոլինայի «Ֆորտ Բրեգ» խոշոր ռազմաբազայում: Մեղադրական եզրակացության մեջ ասվում է, որ նա մտադրվել էր օգտագործել գաղտնի տեղեկատվության հասանելիության իր իրավունքը՝ «Ֆորտ Բրեգ» հիվանդանոցի, ինչպես նաև մեկ այլ բժշկական հաստատության հիվանդների բժշկական քարտերին ծանոթանալու համար:

Բժիշկ Գաբրիելյանն իր հերթին աշխատել է Բալթիմորի «Ջոն Հոփկինս» հիվանդանոցում և, ենթադրաբար, մի քանի ամիս առաջ՝ Ուկրաինա Ռուսաստանի ռազմական ներխուժումն սկսելուց հետո, նա իր օգնությունն է առաջարկել Վաշինգտոնում Ռուսաստանի դեսպանատանը։

Օգոստոսի կեսերին Գաբրիելյանի հետ կապվել է մի մարդ, որը պնդել է, թե Ռուսաստանի դեսպանատան աշխատակից է, բայց իրականում նա գաղտնի ՀԴԲ գործակալ էր:
Հանդիպման ժամանակ, ըստ մեղադրական եզրակացության, բժիշկ Գաբրիելյանը գործակալին ասել է, որ «Ռուսաստանի նկատմամբ հայրենասիրության զգացումով դրդված՝ նա պատրաստ է ցուցաբերել ցանկացած օգնություն, նույնիսկ եթե դա իր համար նշանակում է աշխատանքից ազատում կամ ազատազրկում»։

Գաբրիելյանը մեղադրվում է կողակցին ևս դավադրության ներգրավելու և գործակալին ասելու համար, որ գիտի, թե ինչպես են պատրաստում Ուկրաինային օգնություն ցուցաբերելու համար նախատեսված զինվորականներին։

Նույն օրը նոր հանդիպման ժամանակ մայոր Հենրին գաղտնի գործակալին ասել է, որ ինքը նույնպես դրդված է Ռուսաստանի հանդեպ հայրենասիրության զգացումով և որ պատրաստ է միանալ ռուսական զինված ուժերին:

Միևնույն ժամանակ, մայորը մտահոգություն է հայտնել Ամերիկյան առողջության ապահովագրության շարժունակության և հաշվետվողականության ակտի (HIPAA) հնարավոր խախտման վերաբերյալ, ինչի համար, փաստորեն, այժմ այս զույգը մեղադրվում է։

Սակայն բժիշկ Գաբրիելյանը, ըստ երևույթին, նման մտավախություն չուներ, և արդեն օգոստոսի վերջին նա գործակալին փոխանցել է գաղտնի տեղեկությունների մի մասը։