Իտալիայի խորհրդարանի կողմից Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող նոր բանաձեւի ընդունումը եւ Ֆրանսիայի նախագահի կողմից ապրիլի 24–ը սգո օր հռչակելը խիստ վրդովեցրել է Անկարային։

Թուրքական Milliyet–ի փոխանցմամբ՝ Թուրքիայի նախագահի հասարակայնության հետ կապերի վարչության պետ Ֆահրեթին Ալթունը դատապարտել է Մակորնի որոշումը՝ այն «չափերն անցնող» անվանելով։

Թուրքիայի ԱԳՆ–ը եւ նախագահի մամուլի խոսնակը դատապարտել են Իտալիային՝ խորհրդարանում հայկական բանաձեւի ընդունման համար։

Նշենք, որ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը ապրիլի 10-ին հրաման է ստորագրել ապրիլի 24-ը Ֆրանսիայում Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օր հայտարարելու մասին։

Իսկ ավելի վաղ Իտալիայի  խորհրդարանը սկսել է մի նախաձեռնություն, որը կոչ է անում երկրի կառավարությանը ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը եւ հարցին միջազգային հնչեղություն տալ։

Վերջերս «Հաբեր թուրք» (Haber Turk) հեռուստաընկերությունը հարցազրույց էր վերցրել այն հազարավոր թուրք գերեզմանափորներից մեկից, որոնք փորձում են գտնել մեկ դար առաջ ցեղասպանության ժամանակաշրջանից մնացած հայկական գանձերը:

Բավական չէ, որ 1.5 միլիոն հայեր սպանվեցին և զրկվեցին իրենց ունեցվածքից ու հայրենիքից, հիմա էլ որոշ թուրքեր «հպարտությամբ» թանկարժեք մետաղներ են փնտրում՝ պղծելով հայկական գերեզմանոցները և այլ հնագույն հայկական վայրեր, ինչպիսիք են եկեղեցիներն ու տները:

Ահա «Հաբեր թուրք»ի հարցազրույցի տեքստը.

«Ինչպե՞ս կարելի է գողանալ հայկական ոսկին»:

Հաղորդավար՝ Օյլում Թալու
Հյուր՝ Ուգուր Կուլաչ

Հյուր. Անհավատը թուրքին ցույց չի տալիս գանձի տեղը, քանի որ մենք փորձում ենք գտնել նրանց փողերը: Մենք փնտրում ենք հայերի և հույների փողերը:

Հաղորդավար. Այսպիսով, Դուք պրոֆեսիոնալ գանձ որոնո՞ղ եք:

Հյուր. Այո:

Հաղորդավար. Դուք շատ հետաքրքիր անձնավորություն եք: Նախ, Ձեր գրքերը զարմանալի են: Ես ուզում եմ այդ գրքերը նվիրել մարդկանց:

Հյուր. Շնորհակալություն:

Հաղորդավար. Քարտեզները, քարտեզների բացատրությունը: Դա շատ զարմանալի գիրք է: Ի՞նչ է գանձ որոնողը:

Հյուր. Գանձ որոնողը՝ ոսկեխույզ է: Միակ բանը, որի մասին մտածում է գանձ որոնողը՝ ոսկին է, ուրիշ ոչինչ: Իհարկե, նրանք ավերում են այն վայրերը, որտեղ անփութորեն փորում են: Գանձ որոնողները շատ գաղտնի վայրեր գիտեն, որոնց մասին նույնիսկ հնագետները չգիտեն: Դա է ոսկի գտնողը:

Հաղորդավար. Օ~հ, հրաշալի է… Ոսկի գտնող… Քանի՞ գանձ որոնող կա Թուրքիայում:

Հյուր. Ավելի քան 500 հազար գանձ որոնողներ, որոնք գրանցված են իմ ընկերությունում:

Հաղորդավար. Իրո՞ք:

Հյուր. Այո…

Հաղորդավար. 500 հազար գանձ որոնո՞ղ:

Հյուր. Մոտ 18 տարի ես այս ոլորտում եմ: Ես արտադրում եմ այդ սարքերը և դրանք վաճառում: Այս պահին 25 հազար մարդու վաճառել եմ դրանցից: Հիմա մենք 130 ընկերություն ենք Թուրքիայում: Մենք այս ոլորտում ծառայում ենք ժողովրդին: Օրինակ, եթե պետությունը գանձեր որոնողներին խնդրի բերել բոլոր պատմական իրերը, ապա դրանք ավելի շատ կլինեն, քան թանգարաններում պահվող նյութերը:

Հաղորդավար. Օ~հ…

Հյուր. Թուրքիայում գանձերը լինում են երեք տեսակի՝ տոննաներով, ամաններով և կաթսաներով:

Հաղորդավար. Ինչի՞ մասին եք խոսում: Ամաննե՞ր, տոննանե՞ր և կաթսանե՞ր:

Հյուր. Այո:

Հաղորդավար. Դուք նկատի ունեք, որ նրանք ամբողջ ոսկին դրել են կաթսայի մեջ, վերևից ծածկել, որովհետև այն ժամանակ բանկեր չկային: Նրանք փախել են…

Հյուր. Իհարկե:

Հյուր. Այս աշխատանքը մոտ 100 տարվա պատմություն ունի: Տեղահանության պահին որոշ փոքրամասնություններ երկրից արտաքսվել են: Նրանք չեն կարողացել իրենց ունեցվածքը տանել իրենց հետ, դրանք թաղել են տարբեր տեղերում, մտածելով, որ կվերադառնան: Սակայն նրանց մեծ մասը ոչ մի կերպ չի կարողացել վերադառնալ: Բայց նրանց երեխաները, տարվա որոշակի ժամանակահատվածում, գալիս են Թուրքիա, որտեղ ապրել են նրանց նախնիները: Իսկ հետո նրանք փորում են հողը և այնտեղից հանում իրենց նախնիների թաղած փողը։ Նրանք քարտեզներ ունեն: Նրանք հյուրընկալում են իրենց նախնիների հարևանների տանը: Երբ տանտերը քնում է, նրանք դուրս են գալիս, փորում են հողը, վերցնում փողը և հեռանում: Գանձերի որոնումը բաժանվում է երկու խմբի:

Առաջին խումբը զբաղված է մոտ անցյալի փոքրամասնությունների ունեցվածքի որոնմամբ: Երկրորդ խումբը բաղկացած է հին քաղաքակրթությունների գանձեր որոնողներից: [Այնուհետև հյուրը ցույց է տալիս, թե ինչպես է որոնում իր որոնողական սարքի միջոցով, որը, ցավոք, չի աշխատում…]: Եթե պետությունը քեզ բռնում է առաջին անգամ, ապա տուգանք չկա… Իզմիթի շրջանը Հռոմեական կայսրության մայրաքաղաքն էր և այնտեղ շատ գեղեցիկ թաղված գանձեր կան… Իհարկե, կան փոքր թաղված գանձեր, որոնք պատկանում մոտ անցյալի փոքրամասնություններին:

Կախարդանք պետք է արվի այնտեղ: Գանձերը ջիներին են ի պահ տրվել: Մենք փնտրում ենք ոսկե դրամներ: Ոսկին շատ կարևոր է գանձ որոնողների համար: Օրինակ, ոսկուց կամ այլ բաներից պատրաստված արձանները կամ ոսկե դրամները: Դրանք շատ արժեքավոր են: Դրանք կարելի վաճառել ամենուրեք: Նրանք հալեցնում են դրանք կամ ուղղակիորեն վաճառում են մաքսանենգներին կամ կարող են վաճառել պետությանը: Թող նրանք ինձ թույլտվություն տան, ես կգտնեմ այնքան գումար, որով կվճարեմ Թուրքիայի կառավարության պարտքը Արժույթի միջազգային հիմնադրամին:

Հաղորդավար. Իսկ ինչո՞ւ այդ ոսկին դուրս չի բերվում:

Հյուր. Որովհետև այդ երկրները չեն ցանկանում, որ այս ոսկին դուրս բերվի Թուրքիայից… Գանձ որոնողները հետաքրքրված չեն հնագույն քաղաքներով կամ տարածքներով: Նրանց միակ հետաքրքրությունն է՝ գտնել գերեզմանը, փորել այն և վերցնել արժեքավոր իրերն ու հեռանալ:

Հաղորդավար. Ինչո՞ւ հնագետները ձեզ չեն սիրում:

Հյուր. Որովհետև մենք կոտրում ենք պատմական իրերը:

Հաղորդավար. Այսպիսով, Դուք ասում եք, որ «մենք փնտրում ենք վերջին 60-90 տարում տեղահանված փոքրամասնությունների՞ գումարները»:

Հյուր. Իմ հաճախորդների թվում կան խորհրդարանականներ, բժիշկներ, գործարարներ, պրոֆեսորներ: Հիմա գարուն է գալիս, գանձ որոնողները աշխուժացել են: Նրանք ամիսներ շարունակ համբերատար սպասել են: Նրանք հիմա կհարձակվեն: Ամեն տարի այսպես է լինում: Այս տարի փորվածքներում հայտնաբերված իրերը նորից կվաճառվեն արտասահմանում: Մենք նյութապաշտ չենք: Մենք հավատում ենք նաև հոգևորին: Մահմեդականները պետք է հարուստ և հզոր լինեն: Ինչո՞ւ մենք պետք է աղքատ լինենք: Մենք հատուկ երկիր ենք՝ ստեղծված Ալլահի կողմից…

Հաղորդավար. Շատ շնորհակալ եմ:

Այս գողերը թալանում են ոչ միայն հայերին և մյուս փոքրամասնություններին պատկանող գանձերը, այլև խախտում են թուրքական օրենքները: Անհավատալի է, որ այդ գողերը հայտնվում են թուրքական հեռուստատեսությունում  և նման լկտի մեծամտությամբ պատմում իրենց քրեական գործերի մասին… Թուրքիայում խիստ օրենքներ են գործում գանձ որոնողների համար, որոնց թույլտվությունները սահամանափակվում են 30-օրյա ժամկետով և 100 քառ. մ տարածքի համար։ Կա «մշակութային տարածքների» երկար ցուցակ, ինչպիսիք են կրոնական վայրերն ու գերեզմանոցները, որտեղ նույնիսկ լիցենզավորված գանձ որոնողներին թույլ չի տրվում փորել։

Հարութ Սասունյան      
«Կալիֆորնիա Կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր
www.TheCaliforniaCourier.com

Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի

ԱՄՆ-ի Կոլորադո նահանգի նահանգապետ Ջարեդ Փոլիսը ստորագրել է 2019 թվականի ապրիլը «Ցեղասպանության իրազեկման ամիս» հայտարարելու մասին հռչակագիր: Հռչակագրում թիվս այլ ցեղասպանությունների հղում է կատարվում նաև Հայոց ցեղասպանությանը:

ԱՄՆ Հայ Դատի հանձնախումբը տեղեկացնում է, որ դրանով ընդգծվում է ցեղասպանության հարցերով կրթության կարևորությունը և կոչ է ուղղվում ոճրագործներին, ովքեր մինչ այժմ հերքում են մարդկության դեմ հանցագործությունը:

ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը կարեւորել է Բաքվի եւ Երեւանի միջեւ բանակցային գործընթացի ակտիվացումը։ Այս մասին նա հայտարարել է ադրբեջանցի պաշտոնակցի՝ Իլհամ Ալիեւի հետ հեռախոսազրույցում, տեղեկացնում է Կրեմլի մամուլի ծառայությունը։

«Իլհամ Ալիեւը տեղեկացրեց Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ ղարաբաղյան կարգավորման շուրջ իր հանդիպման գնահատականների մասին, որը տեղի էր ունեցել Վիեննայում մարտի 29-ին։ 

Վլադիմիր Պուտինն ընդգծել է Բաքվի եւ Երեւանի միջեւ բանակցային գործընթացի ակտիվացման կարեւորությունը։ Հայտնվել է Ռուսաստանի պատրաստակամությունը՝ այսուհետ եւս աջակցություն ցուցաբերել ղարաբաղյան հիմնախնդրի խաղաղ լուծման ճանապարհների որոնման հարցում, մասնավորապես՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձեւաչափով։

Երկկողմ օրակարգի հարցերը քննարկելիս հաստատվել է երկկողմանի տրամադրվածությունը՝ ընդլայնելու փոխշահավետ համագործակցությունը տարբեր ոլորտներում»,- ասվում է հաղորդագրությունում։

«Եվրատեսիլ-2019» երգի միջազգային մրցույթը, որն այս տարի նախատեսվում է անցկացնել մայիսի 14-18-ը Իսրայելի մայրաքաղաք Թել Ավիվում, կարող է չեղարկվել երկրի անվտանգության հետ կապված խնդիրների պատճառով:

Այս մասին տեղեկացնում է Gazeta.ru-ն` հղում անելով Jerusalem post-ին։

Երկուշաբթի օրը պաղեստինցի ահաբեկիչները հրթիռակոծել են Իսրայելի Մեշմերետ գյուղի մի տուն, ինչի հետևանքով տուժել է յոթ մարդ. նրանց թվում կան երեխաներ:

Եվրոպական հեռարձակման միության (ԵՀՄ) պաշտոնական ներկայացուցիչները հետևում են իրավիճակի զարգացմանը, բայց հստակ ծրագրեր չունեն: Նրանք հաղորդագրություն են տարածել, որում նշում են, որ երկուշաբթի առավոտյան Իսրայել են ժամանել «Եվրատեսիլի» մասնակիցները Նորվեգիայից, Չեռնոգորիայից, Մեծ Բրիտանիայից: Դեպքերից մի քանի ժամ հետո այնտեղ է ժամանել Մակեդոնիայի ներկայացուցիչը:

Կազմակերպիչները մանրակրկիտ աշխատում են մրցույթն անվտանգ ու ապահով անցկացնելու համար, սակայն չեն կարող երաշխավորել, որ Պաղեստինի հրթիռները չեն հայտնվի մրցույթի անցկացման վայրում:

Հայաստանը «Եվրատեսիլ 2019» երգի միջազգային մրցույթում ներկայացնելու է Սրբուհի Սարգսյանը «Walking out» երգով:

Աշխարհահռչակ երաժիշտ եւ կոմպոզիտոր Սերժ Թանկյանը կոչ է արել դադարել Թուրքիա այցելություններն՝ ի հիշատակ Դարդանելի գործողությունների զոհերի, մինչեւ Թուրքիայի կառավարությունը չընդունի իր սեփական պատմությունը եւ փոփոխություններ ներմուծի իր հասարակությունը փոխակերպելու մեթոդներում՝ «ի նպաստ իր քաղաքացիների եւ մնացած աշխարհի»:

Նորզելադնական News Hub կայքում հրապարակված իր հոդվածում Թանկյանը հիշեցրել է, որ Թուրքիայի կառավարությունը Էրդողանի ղեկավարման ներքո տարեցտարի ծախսում է միլիոնավոր դոլարներ Վաշինգտոնում եւ աշխարհի մյուս մայրաքաղաքներում Հայերի Ցեղասպանությունը ճանաչելու դեմ լոբինիգին ուղղված:

«Այս շաբաթ Նոր Զելանդիայում մենք բախվել ենք մեր ժամանակակից պատմության ամենասարսափելի դրվագներից մեկի՝ Քրայսթչերչի մզկիթներում Ավստրալիայի քաղաքացիություն ունեցող զինված անձի կողմից (ես հրաժարվում եմ հիշատակել նրա անունը) անմեղ հավատացյալներին կրակելու հետ: Հրաձգությունից հետո հայտնի դարձավ, որ Էրդողանը բազմիցս ցուցադրել է հրաձիգի խմբագրված տեսանյութը տեղական ընտրական հանրահավաքների ժամանակ եւ բացահայտ կերպով սպառնացել նորզելանդացիներին եւ ավստրալացիներին նմանօրինակ հայտարարություններով. «Ձեր տատիկներն ու պապիկները եկել են այստեղ, իսկ նրանցից ոմանք՝ վերադարձել դագաղների մեջ»: Եթե դուք գաք ձեր պապիկների նման, վստահ եղեք, որ չեք վերադառնա, ինչպես ձեր պապիկները»,-գրում է Թանկյանը, որը տուն ունի Նոր Զելանդիայում եւ անվանում է ինքն իրեն նորզելանդացի:

Թանկյանը դիմել է աշխարհի քաղաքական գործիչներին հարցով՝ հասկանո՞ւմ են արդյոք նրանք, թե ինչպիսի հետեւանքների կհանգեցնեն Էրդողանի գործողությունները ոչ միայն իր երկրում, այլեւ ամբողջ տարածաշրջանում եւ աշխարհում ապակայունացման համար: Նրա խոսքերով՝ ԱՄՆ-ի վարչակազմը Մեծ Բրիտանիայի հետ մեկտեղ թույլ է տվել համագործակցել Թուրքիայի հետ ենթադրյալ աշխարհաքաղաքական արտոնություն ստանալու փոխարեն, մինչդեռ Էրդողանը տրամադրում է Պուտինին, Թրամփին եւ մնացածին միմյանց դեպ:

Թանկյանը շեշտում է, որ Նոր Զելանդիան ԱՄՆ չէ, եւ նրանք պետք է ասեն «ոչ» Էրդողանին, եթե վերջինիս կառավարությունը փորձի արտոնություններ տրամադրել ԱԳ նախարար Ուինսթոն Պիտերսին կամ կաշառք տալ՝ առաջարկելով ավելի շատ ապրանքներ եւ ծառայություններ:

«Բռնապետերի հանդարտեցումը միշտ հանգեցնում է այս կամ այն երկրում մարդու իրավունքների հետագա խախտմանը»,-ամփոփում է նա:

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման բանակցային ձևաչափի փոփոխումն անընդունելի է համարում:

Ալիևը հավելել է նաև, որ հակամարտության կարգավորման հարցում իրենց դիրքորոշումը մնում է անփոփոխ և այն պետք է լուծվի միայն Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության շրջանակներում:

Ղազախի շրջանում շահագործման է հանձնվել Ադրբեջանի Պետական սահմանապահ ծառայության՝ առաջնագծին մոտ տեղակայված նոր զորամաս:

Բացման արարողությանը մասնակցել է ՊՍԾ ղեկավար, գեներալ-գնդապետ Էլչին Ղուլիևը: Զորամասից բացի Ղուլիևը այցելել է նաև մարտական դիրքեր:

Շահագործման են հանձնվել շտաբի և վարչական այլ շինություններ, ժամկետային զինծառայողների համար զորանոց, ծառայողական բնակարաններ, գարաժներ ևն:

Նշենք, որ այս զորամասի շենքը «0-ից չի կառուցվել», այլ կատարվել է արդեն իսկ գոյություն ունեցող շենքի և հարակից կառույցների հիմնովին վերանորոգում և ընդլայնում:

Ավելացնենք, որ ՊՍԾ-ի՝ Ղազախ-Աղստաֆա հատվածի սահմանները բանակի ստորաբաժանումների փոխարեն հսկելու պարտականությունը ստանձնելուց հետո, այդ հատվածի առաջնագծի ամբողջ երկայնքով կատարվել են շինարարական և ինժեներական աշխատանքներ, կառուցվել են ճանապարհներ, բարեկարգվել են առաջապահ դիրքերը:

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման բանակցություններում Արցախի Հանրապետության ներկայացվածությունը վերականգնելը պետք է լինի կողմերի համատեղ որոշումը: Այս մասին մարտի 15-ին տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսի ընթացքում ասաց Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին գործերի նախարարության մամուլի խոսնակ Մարիա Զախարովան:

Համանախագահները հայտնում են իրենց կարծիքը, որ այս սկզբունքներն ու էլեմենտները պետք է լինեն հակամարտության արդար ու տևական կարգավորման հիմքը և պետք է համարվեն մեկ ամբողջություն: Այս կամ այն սկզբունքը կամ տարրն առաջնային համարելու ցանկացած փորձ անհնարին կդարձնի հասնելը հավասարակշռված իրադրության:

Ստամբուլի դատարանը «Ակոս» պարբերականի երջանկահիշատակ խմբագիր Հրանտ Դինքի գործով մարտի 14-ին որոշում է կայացրել երկու կասկածյալների պայմանական ազատ արձակման վերաբերյալ՝ հաղորդում է Anadolu գործակալությունը:

Դինքի ընտանիքի փաստաբանների պահանջով հաջորդ դատական նիստին հարցաքննվելու է Ստամբուլի նախկին նահանգապետ Մուամեր Գյուլերը:

Դինքի սպանության գործով հաջորդ դատական նիստը տեղի կունենա հունիսի 11-13-ը:

Հիշեցնենք, որ Ստամբուլի «Ակոս» թերթի հայազգի խմբագիր Հրանտ Դինքը սպանվել է 2007 թվականի հունվարի 19-ին` խմբագրության առջև նրա վրա կատարված զինված հարձակման հետևանքով: