Եվրոպական դատարանը 22.07.2020թ բավարարել է Ադրբեջանի հանրապետությունում անազատության մեջ գտնվող ՀՀ քաղաքացի Նարեկ Սարդարյանի գործով հրատապ միջոց կիրառելու մասին դիմումը։ Այս մասին տեղեկանում ենք Արտակ Զեյնալյանի ֆեյսբուքյան էջից։

Գրառման մեջ, մասնավորապես, ասվում է. «Մամլո հաղորդագրություն. Եվրոդատարանը 22.07.2020թ բավարարել է հրատապ միջոց կիրառելու մասին դիմումը

Եվրոպական դատարանը 22.07.2020թ բավարարել է Ադրբեջանի հանրապետությունում անազատության մեջ գտնվող ՀՀ քաղաքացի Նարեկ Սարդարյանի գործով հրատապ միջոց կիրառելու մասին դիմումը։ Ներքին Խնձորեսկ գյուղի բնակիչ Նարեկ Սարդարյանի կնոջ, ծնողների, քրոջ անունից 19.07.2020թ դիմում ենք ներկայացրել (Արտակ Զեյնալյան, Արայիկ Ղազարյան) Մարդու Իրավունքների Եվրոպական դատարան` ընդդեմ Ադրբեջանի, պահանջելով՝ կիրառել հրատապ միջոց. 1) ձեռնարկել բոլոր միջոցները Նարեկ Սարդարյանի ֆիզիկական և հոգեբանական անձեռնմխելիությունը ապահովելու համար, 2) հայտնել Նարեկ Սարդարյանի գտնվելու վայրի և առողջական վիճակի մասին, 3) միջոցներ ձեռնարկել Նարեկ Սարդարյանի կապը Հայաստանում նրա ծնողների, կնոջ և քրոջ (դիմողների) հետ ապահովելու ուղղությամբ, 4) Ադրբեջանում քրեական գործ հարուցված լինելու դեպքում՝ դիմումատուներին ուղարկել քրեական գործի նյութերը։ 5) կազմակերպել Նարեկ Սարդարյանի վերադարձը Հայաստան,

Եվրոպական դատարանը 22.07.2020թ բավարարել է հրատապ միջոց կիրառելու մասին մեր դիմումը և պահանջել է Ադրբեջանից ձեռնարկել հետևյալ միջոցները.

1) տրամադրել տեղեկություն Նարեկ Սարդարյանի գտնվելու վայրի ու պայմանների մասին, 2) տրամադրել տեղեկություն նրա առողջական վիճակի մասին (հաստատված բժշկական տեղեկանքով (տեղեկանքներով), եթե այդպիսիք կան) և արդյոք բժշկական հետազոտությունը իրականացվել է անկա՞խ մասնագետի կողմից, 3) հարուցվե՞լ է արդյոք նրա նկատմամբ քրեական գործ, և եթե հարուցվել է, տրամադրել բոլոր համապատասխան մանրամասները և փաստաթղթերը, ներառյալ նրա դեմ առաջադրված ցանկացած մեղադրանքի մասին; 4) նշանակվե՞լ է արդյոք փաստաբան. 5) Արդյոք նա հնարավորություն ունի՞ լիարժեքորեն շփվել իր հարազատների և Հայաստանի իշխանության հետ.

Դատարանը նաև առաջնահերթություն և տվել գանգատին և սահմանել է հիմնական գանգատ ներկայացնելու համար ժամկետ. ժամկետ է սահմանել նաև պատասխանող պետությունից սպասվող գործողությունների կատարման համար: Հիշեցնենք, որ օրերս՝ 08.07.2020թ Ներքին Խնձորեսկ գյուղի բնակիչ Նարեկ Սարդարյանը (30 տարեկան, ամուսնացած, ունի երկու տղա, ապրում է ծնողների, եղբոր հետ, զբաղվում է անասնապահությամբ ունի շուրջ 20 գլուխ խոշոր եղջերավոր անասուն) Գորայք, Սպանդարյան ջրամբարի մոտակայքում գտնվող արոտավայրում ձիով գնացել էր անասունների հոտի ուղությամբ և չէր վերադարձել: Մի քանի օր իրականացված որոնողական աշխատանքներն արդյունք չէին տվել, ապա 15.07.2020թ համացանցում տարածվել էր Նախիջևանում տեսագրված տեսանյութ, որտեղ Ն. Սարդարյանը կադրի ետևից իրեն ուղղված հարցերին պատասխանում է, պատմում է՝ ինչպես է սպիտակ կտոր ծածանելով հանձնվել Ադրբեջանի զինվորականներին ու, որ ինքն Ադրբեջանի իշխանություններից քաղաքական ապաստան է խնդրում կամ հանձնել երրորդ երկրի»:

Թուրքիայի խորհրդարանի հայ պատգամավոր Կարո Փայլանը  հայ–ադրբեջանական վերջին լարվածության հետ կապված թուրքական կողմի սպառնալից հայտարարությունների մասով գրավոր հարցադրում է ուղղել Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Մեւլութ Չավուշօղլուին։

Ինչպես տեղեկացնում է Ստամբուլի հայկական «Ակոս»–ը, Կարո Փայլանն իր հարցադրման մեջ հիշեցրել է Մեւլութ Չավուշօղլուին իր իս խոսքերը, թե Հայաստանի իշխանությունները պետք է խելքները գլուխները հավաքեն, քանի իրենք որպես թուրք ազգ Ադրբեջանի կողքին են։

«Թուրքիան, որպես հայ–ադրբեջանական կոնֆլիկի կարգավորման կառույց համարվող ԵԱՀԿ–ի անդամ լինելով, այս լարվածության ժամանակ անկողմնակալություն չցուցաբերեց, ավելին լարվածությունը խորացնող հայտարարություններ արեց։

1.Այս համատեքստում դուք  Ադրբեջան–Հայաստան լարվա]ության մեջ ազգայնամոլական կողմն եք բռնո՞ւմ:

2. Դեռ չեք հասկացել, որ արտաքին քաղաքականության մեջ «կրակի վրա բենզին լցնելը» խնդիրներն ավելի է մեծացնում։

3. Մեր երկրի ռազմարդյունաբերության սեկտորը ցանկանում է Ադրբեջանին զենք վաճառել։ Դրա համար եք լարվածությունը մեծացնո՞ւմ։

4.  Մտածո՞ւմ եք Ադրբեջան զորք ուղարկել։

5.  Եթե Թուրքիան ցեղային պետություն չէ, ինչո՞ւ եք ցեղային խտրականության քաղաքականություն վարում։

6. Դուք հիշո՞ւմ եք, որ Թուրքիան հայ–ադրբեջանական հակամարտությունը կարգավորմամբ զաբղվող ԵԱՀԿ–ի անդամ է։

7. Դեռ չեք հասկացե՞լ, որ Կովկասում անկայունությունը Ռուսաստանի օգտին է։

8. Ինչպե՞ս եք գնահատում  Հայաստանի ատոմակայանին հարվածելու Ադրբեջանի սպառնալիքը»,–ասյպես է ավարտել իր գրավոր հարցադրումը Կարո Փայլանը։

Ռուսաստանցի տնտեսագետ Միխայիլ Դելյագինին գումար ռն առաջարկվել մեկնաբանության համար, որ Հայաստանն է կոնֆլիկտ հրահրել Ադրբեջանի հետ՝ թիրախավորելով դրա նավթային հանքերը: Այս մասին նա գրել է իր Telegram ալիքում:

«Ռուսական ԶԼՄ-ները, որոնց հետ ես արդեն մեկուկես տարի չեմ խոսել (իրենց ապուշ մակարդակի պատճառով), զանգահարում եւ առաջարկում են իմ նշած գումարի դիմաց մեկնաբանություն տալ իրենց այն մասին, որ Հայաստանն է կոնֆլիկտ հրահրել Ադրբեջանի հետ՝ թիրախավորելով դրա նավթային հանքերը։ Իմ քաղաքավարի հարցին՝ թե ինչու՞ Հայաստանը (քանի որ փետրվարին միանշանակ Ադրբեջանն էր սկսել եւ թուրքական ականջները հաստատ կախված չեն հայկական գլխարկի տակից) եւ կոնֆլիկտի գոտու կոնկրետ որ հատվածում են գտնվում ադրբեջանական նավթային հանքերը (ինձ հետաքրքիր է․ ժամանակին ես ինչ-որ չափով աշխարհագրություն գիտեի), իբր մոսկովյան ԶԼՄ-ի  տնտեսական բաժնի խմբագիրը պատասխանում է. «Դե, պարզապես դա է Բաքվի դիրքորոշումը»:

Այսինքն, եթե ​​վաղը Բաքվի դիրքորոշումը հանկարծ կայանա նրանում, որ հայերի ցեղասպանությունը ռուսներն են կազմակերպել, մոսկովյան ԶԼՄ-ները գումարի դիմաց ուրախությամբ դա հաստատող մեկնաբանություններ կհավաքեն։

Ժամանակը չէ՞ մաքրել լրատվամիջոցների դաշտը։

Եվ, իհարկե, կնայենք, թե լրագրողներից եւ փորձագետներից ո՞վ է փող վերցրել))»,- նշել է նա:

Միացյալ Նահանգները խստիվ դատապարտում է բռնությունը հայ-ադրբեջանական միջազգային սահմանին. Այս դիրքորոշումը հստակ հնչեցվեց պետքարտուղար Պոմպեոյի կողմից չորեքշաբթի օրը։ Այս մասին հանտեցին Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանությունից՝ պատասխանելով հարցին, թե ինչպես է ԱՄՆ-ն որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկիր եւ ՄԱԿ-ի ԱԽ անդամ, գնահատում փաստը, որ Ադրբեջանի ՊՆ-ն հայտարարել է, թե պատրաստ է հարված հասցնել հայկական ատոմակայանին:

«Մենք կողմերին կոչ ենք անում անհապաղ դադարեցնել ուժի կիրառումը եւ օգտագործել իրենց միջեւ ուղղակի հաղորդակցության առկա ուղիները՝ խուսափելու հետագա էսկալացիայից եւ խստիվ պահպանելու հրադադարը։

Կողմերին նաեւ հորդորում ենք աշխատել Մինսկի խմբի համանախագահների հետ՝ ամրապնդելու հրադադարը եւ հնարավորինս շուտ վերադառնալու առարկայական բանակցությունների։

Բոլորին կոչ ենք անում զերծ մնալ ոչ օգտակար հռետորաբանությունից ու գործողություններից, որոնք լարվածություն են ստեղծում տեղում»,-ասված է դեսպանության պատասխանում:

Ներկայիս Թուրքիայի արևելյան Իգդիր քաղաքում ապրող ադրբեջանցիները փողոց են դուրս եկել՝ բողոքելու հայ-ադրբեջանական սահմանին տեղի ունեցող մարտերից։ Հեծանվային բողոքի երթի միջոցով նրանք իրենց դժգոհությունն են հայտնել հայկական զինված ուժերի գործողությունների կապակցությամբ։ Այդ մասին գրում է Ermenihaber-ը: Այս օրերին թուրքաբնակ ադրբեջանցիները հակահայկական ցույցեր են անցկացրել այդ երկրի տարբեր շրջաններում:

Իգդիրում բողոքի ակցիան կազմակերպել են Իգդիրի հեծանվային ակումբը և  Իգդիրում «Թուրքիա-Ադրբեջան բարեկամության ասոցիացիայի ներկայացուցչությունը»։ Երթի մասնակիցները պարզել են Թուրքիայի և Ադրբեջանի դրոշները, վանկարկել հակահայկական կարգախոսներ ու հնչեցրել Հայաստանի դեմ ուղղված կոչեր։

«Թուրքիա-Ադրբեջան բարեկամության ասոցիացիայի ներկայացուցչության» ղեկավար Սերդար Ունսալը հայտարարել է, որ Թուրքիան և թուրք ժողովուրդը ադբերջանի կողքին են:

Հռոմի Պապ Ֆրանցիսկոսը կոչ է արել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև առկա խնդիրների կարգավորմանը հասնել խաղաղ երկխոսության միջոցով։ Տեղեկությունը հայտնում է ՌԻԱ Նովոստին։

«Մտահոգությամբ հետևում եմ վերջին օրերին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սրված զինված հակամարտությանը», — ասել է Հռոմի պապը և խոստացել  աղոթել տեղի ունեցած բախումների հետևանքով զոհված զինծառայողների ընտանիքների համար։ Նա հույս է հայտնել, որ միջազգային հանրության աջակցությամբ  «կողմերի երկխոսության և բարի կամքի միջոցով հնարավոր կլինի հասնել խնդրի խաղաղ լուծմանը՝ ի բարօրություն երկու ժողովուրդների»։

Ֆրանցիսկոս պապը ևս մեկ անգամ պաշտպանել է ՄԱԿ-ի այն նախաձեռնությունը, որն ուղղված է  կորոնավիրուսային համավարակի ընթացքում ռազմական գործողություններից զերծ մնալուն։

«Վերահաստատում եմ կրակի անհապաղ և երկարատև դադարեցման իմ կոչը, որը թույլ կտա հասնել խաղաղության և անվտանգության՝ անհրաժեշտ հումանիտար աջակցություն ապահովելու համար», — ասել է Հռոմի պապը:

Հիշեցնենք, որ հուլիսի 12–ից իրավիճակը սրվել է հայ–ադրբեջանական սահմանի Տավուշի հատվածում։ Հուլիսի 12–ին` ժամը 12:30-ի սահմաններում, Ադրբեջանի զինված ուժերի զինծառայողները ՈւԱԶ մակնիշի ավտոմեքենայով Տավուշի ուղղությամբ ՀՀ պետական սահմանը խախտելու փորձեր են արել: Հայկական կողմի նախազգուշացումից հետո Ադրբեջանի զինծառայողները, թողնելով ավտոմեքենան, վերադարձել են իրենց դիրքեր:

Դրանից հետո հակառակորդը պարբերաբար վերսկսում է գնդակոծությունն ինչպես հայ դիրքապահների, այնպես էլ բնակավայրերի ուղղությամբ։

Հուլիսի 16–ին հայկական ստորաբաժանումները կանխել են հակառակորդի դիվերսիոն ներթափանցման փորձը։ Թեժ մարտից հետո հակառակորդը, կորուստներ կրելով, հետ է շպրտվել։ Այնուհետև ադրբեջանական ստորաբաժանումները սկսել են հրետակոծել Այգեպար և Մովսես գյուղերը՝ կիրառելով ականանետ և Դ-30 հաուբից:

Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարը դարձյալ Ադրբեջանին աջակցություն է խոստացել: Ադրբեջանական պատվիրակության հետ հանդիպման ժամանակ, որը ղեկավարել է պաշտպանության փոխնախարար, ՌՕՈՒ հրամանատար, գեներալ-լեյտենանտ Ռամիզ Թահիրովը, Աքարը նշել է, որ վերջին իրադարձությունների ֆոնին կձեռնարկվեն անհրաժեշտ բոլոր միջոցառումները, փոխանցում է «Անադոլուն»:

«Մենք խստորեն դատապարտում ենք Ադրբեջանի Թովուզի շրջանի վրա ստոր հարձակումը: Ադրբեջանցի զինվորականների մահն անպատասխան չի մնա»,- նշել է նա: «Թուրքիան աջակցում է Ադրբեջանում եղբայրների անձնվեր պայքարին: Եվ այս մասին հայտարարում են Թուրքիայի բոլոր բնակիչները, այդ թվում՝ անձամբ նախագահ Էրդողանը: Մենք ղեկավարվում ենք «Երկու երկիր, մեկ ազգ» սկզբունքով: Թուրքիան եղել եւ մնում է Ադրբեջանի բարեկամը: Մենք կշարունակենք եղբայրներին աջակցել: Թուրքիան եւ նրա բանակը այս ուղղությամբ ուժերի սահմաններում քայլեր կձեռնարկեն: Դրանում ոչ մի կասկած չի կարող լինել»,- հայտարարել է նա:

Եվրոպական խորհրդարանի նախկին պատգամավոր Էլենի Թեոխարուսը Twitter-ի իր միկրոբլոգում անդրադարձել  վերջին մի քանի օրերին Տավուշի ուղղությամբ Ադրբեջանի սանձազերծած ագրեսիային և դատապարտել են Ադրբեջանի գործողությունները:

«Հուլիսի 12-ից ադրբեջանական ուժերը կրակում են Տավուշում տեղակայված դիրքերի ուղղությամբ: Պինդ մնացեք, եղբայրներ»,-գրել է կիպրոսցի նախկին պատգամավորը: Նա ավելի ուշ անդրադարձել է հայկական ուժերի կողմից ադրբեջանական ԱԹՍ-ները խոցելուն եւ գրել «Հայերը ստորացնում են Անկարային եւ Բաքվին, խոցել են ադրբեջանական ԱԹՍ, իսկ Չավուշօղլուն ասում էր, թե պատրաստ ենք կյանքներս զոհել Ադրբեջանի համար»:

Հիշեցնենք, որ հուլիսի 12-ին՝ ժամը 12:30-ի սահմաններում, Ադրբեջանի զինված ուժերի զինծառայողները, անհասկանալի պատճառով, ՈՒԱԶ մակնիշի ավտոմեքենայով Տավուշի ուղղությամբ ՀՀ պետական սահմանը խախտելու փորձ են կատարել: Հայկական կողմի նախազգուշացումից հետո Ադրբեջանի զինծառայողները, թողնելով ՈՒԱԶ մակնիշի ավտոմեքենան, վերադարձել են իրենց դիրք:

Հուլիսի 12-ին՝ ժամը 13:45-ին, Ադրբեջանի զինված ուժերի զինծառայողները կրկնել են հայկական զինված ուժերի սահմանային դիրքը գրավելու փորձը՝ կիրառելով հրետանային կրակ, սակայն ճնշվել են հայկական կողմից և կորուստներ կրելով` հետ շպրտվել:   Ադրբեջանական կողմը հրետակոծությունը շարունակել է նաև հուլիսի 13-ին և 14-ին։

Ադրբեջանական կողմը, ըստ պաշտոնական հաղորդագրությունների, ունի 12 զոհ, հայկական կողմը՝ 4: հայկական կողմը խոցել է շուրջ 10 անոդաչու թռչող սարք, այդ թվում թանկարժեք իսրայելական արտադրության Hermes 900:

Թուրքիայի Չորումում շարունակում են որպես պահեստ օգտագործել դեռեւս 1830–ին կառուցված հայկական Սուրբ Գեւորգ եկեղեցին։

Թուրքական Gazeteduvar կայքի փոխանցմամբ՝  Չորումի հայկական Սուրբ Գեւորգ եկեղեցին թողնվել է բախտի քմահաճույքին, քանի որ շրջանի տուրիզմի եւ մշակույթի վարչության աշխատակիցները չեն ընդունում որ այն եկեղեցի է։

Թեւեւ  զավեշտալի է հնչում, սակայն եկեղեցու սեփականատեր Ֆերհաթ Շամլըն նշել է, թե այս պատմական շենքն իր նախնիներն են գնել։ «Ասում են, որ եկեղեցի է եղել այն ժամանակ։ Մենք էլ ուզեցինք վերանորոգել եւ ըստ նպատակի օգտագործել, սակայն թույլ  չեն տալիս։ Ներկայում որպես պահեստ է օգտագործվում»,–ասել է Ֆերհաթ Շամլըն։

Չորումի տուրիզմի եւ մշակույթի վարչության աշխատակիցները պնդում են, թե որւէ ապացույց չկա, որ պատմական կառույցը եկեղեցի է։

Տեղի բնակչությունը սակայն շատ լավ հիշում է, որ այն եկեղեցի է եղել եւ շեշտում են, որ որպես եկեղեցի վերանորոգվելու դեպքում քաղաքը մի գեղեցիկ կառուցով էլ  կավելանա։