Ապրիլի 24-ի խորհուրդը, թեև, կարծես թե, միևնույն ընկալումները պետք է ունենար բոլոր հայերի մոտ, սակայն տարբեր շերտեր դա ընդունում են յուրովի:

Անկախության տարիներին եղավ նաև այն, ինչը 1965-ից ի վեր երբեք իրենց թույլ չէին տալիս Խորհրդային Հայաստանի իշխանությունները` ՀՀ առաջին նախագահը սկսել էր արշավ` ընդդեմ ցեղասպանության միջազգային ճանաչման: Բանը հասել էր նրան, որ 1992-ի ձմռանը դադարեցվել էր հավերժական կրակի գազամատակարարումը, և այն ժամանակ Աշոտ Նավասարդյանի նախաձեռնությամբ ՀՀԿ անդամներն իրականացնում էին շուրջօրյա հերթապահություն` կրակը պահպանելով ցախի միջոցով:

Այսօր մեծամասնությունը մայրաքաղաքում կամ իր բնակավայրում գտնվող Մեծ Եղեռնի զոհերի հուշակոթողն է այցելում` ծաղիկներով և պսակներով, ոմանք նաև կրում են Հայ դատին վերաբերող պաստառներ: Իսկ արտերկրի այն քաղաքներում, ուր կա և՛ հայկական համայնք, և՛ թուրքական դիվանագիտական ներկայացուցչություն, բողոքի ցույցի անցկացումը միանգամայն օրինաչափ է:

Սակայն մեր հայրենակիցների մի մասը գերադասում է «ստանդարտից» տարբերվող ձևեր: Այսպես, դեռևս 1965-ին, երբ Երևանում առաջին անգամ եղան պահանջատիրական ցույցեր, հայ ազգայնականները ջահերով երթի տարբերակը նախընտրեցին: Հայաստանի անկախացումից հետո ջահերթերի ավանդույթը սկզբում շարունակեց Պարույր Հայրիկյանը, իսկ 1999-ից` ամեն տարի ապրիլի 23-ի ուշ երեկոյան այդպիսի երթ են իրականացնում ՀՅԴ երիտասարդական կառույցի ներկայացուցիչները: Սակայն ջահերթը կարծես կորցրեց իր սկզբնական իմաստը` հիշողության, վրեժի և կորցրածը հետ բերելու լուռ երդման…

Այսօր, երբեմն պատահում են տարօրինակ ընկալումներ: Այսպես, սփյուռքում որոշ գործիչներ ու կառույցներ (հատկապես ավետարանչականները) ապրիլի 24-ն անվանում են «ազգային սգատոն»: Դա արտացոլում է հայ հանրության մի մասի առանձնահատուկ հակումը դեպի սուգը, և դա առկա է ոչ միայն սփյուռքում, այլև հայրենիքում: Կա և հակառակ ծայրահեղությունը` Ծիծեռնակաբերդի բարձունքում ծլել են բազում զվարճավայրեր, ոմանք ագահաբար նույնիսկ սրբավայրը ձգտում են վերածել ռաբիզամուղամախառը քյաբաբնոցի:

«Սուգը հավերժ է, երբ պայքար չկա»,- լուսահոգի Մովսես Գորգիսյանի այդ խոսքը հնչեց 22 տարի առաջ, 1989 թվականի ապրիլի24-ին: Այո, ապրիլի 24-ի խորհրդում հիմնականը ոչ թե սգո, այլ պատմական հիշողության, պահանջատիրության, արդար վրեժի և կորցրածը հետ բերելու բաղադրիչներն են: Պահանջատիրության բաղադրիչը նույնպես կարևոր է ցանկացած առողջ ազգի համար, քանզի ոչ միայն իրավունք է, այլև պարտականություն` բոլոր հասանելի միջոցներով տեր կանգնել այն ամենին, ինչը քոնն է:

Վստահ ենք, որ վաղ թե ուշ ճանաչելու են բոլորը, նույնիսկ բացառված չէ, որ թուրքերը ճանաչեն ու ներողություն խնդրեն: Թող որ սխալված լինի Շահան Նաթալին, երբ պնդում էր, որ հայն ու թուրքը ԿԵՆՍԱԲԱՆՈՐԵՆ անհամատեղելի են, մեկի կյանքը պայմանավորված է մյուսի մահով: Թուրքը կճանաչի իր ոճիրը և ներողություն կխնդրի միայն այն ժամանակ, երբ կհայտնվի իր իսկ ժողովրդական խոսքով նկարագրած վիճակում. «Եթե չես կարող կտրել քեզ հարվածող ձեռքը` համբուրիր և դիր գլխիդ»:

Վաղ թե ուշ դա լինելու է: Մեզանից յուրաքանչյուրը սերնդե սերունդ ունի իր պապերի արյան սրբազան վրեժի պարտավորությունը, և ներողամտությունը ոճրագործության և անբարոյականության հավասար բան կլինի:

Դրանով մոտենում ենք արդար վրեժի և պատժի հարցին: Ցանկացած ոճիր, առավել ևս ցեղասպանության պես ոճիրը, անպատիժ մնալու դեպքում կրկնվելու հատկություն ունի: Ուստի պատահականություն չէ, որ 20-րդ դարը ծնեց բազում հայ վրիժառուներ, ինչպես նաև վրիժառությունը հիմքում դրած բազմաթիվ կազմակերպություններ, որոնց նվիրյալ մարտիկներն իրենց գործողություններով ոչ միայն պատժեցին ցեղասպանության գլխավոր կազմակերպիչներին, ոչ միայն ականջները փակած մարդկությանը ստիպեցին հայոց ցեղասպանության փաստի մասին հիշել` սկիզբ դնելով ճանաչումների շղթային, այլև ազգին վերադարձրեցին 1915-ին կորցրած արժանապատվությունը:

Սակայն յուրաքանչուր հայ, անկախ նրանից, քանի տարի է անցել 1915-ից (շուտով մեկ դարը կլրանա) նաև իր տոհմի պատիվը վերականգնելու խնդիրն ունի:

Հայկական Վարկած

Մենք արդեն անդրադարձել ենք այդ կառույցին և նրա գործունեությանը`«4 միլիարդ ռուբլու պարտք ունեցող MMM-ը ՀՀ-ում խոշոր հարկատու է» հրապարակումով. :http://www.armversion.am/2012/04/06/4-

Նշենք, որ հրապարակումը պատրաստելու ընթացքում խնդրել էինք Պետեկամուտների կոմիտեից պարզաբանում`գրանցված է արդյո՞ք MMM ֆինանսական պիրամիդան հարկային մարմիններում, որպես վարկային կազմակերպություն, որին ի պատասխան, ստացել ենք ՊԵԿ ի պարզաբանումը.

Ի պատասխան Ձեր հարցման` հայտնում ենք, որ

Համաձայն ՀՀ ԿԱ ՊԵԿ տեղեկատվական

բազայի տվյալների МММ ֆինանսական պիրամիդա անվանումով ֆինանսավարկային
գործունեությամբ զբաղվող հարկ վճարող ՀՀ հարկային մարմիններում հաշվառված չէ:
ՊԵԿ տեղեկատվության և հասարակայնության հետ կապերի բաժին:

Հ.Գ. Հուսով ենք համապատասխան մարմիններն առավել հանգամանորեն կանդրադառնան մեր բարձրացրած այս խնդրին:

Aravot.am-ը այսօր բանաստեղծ Արտեմ Հարությունյանից հետաքրքրվեց՝ Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք հայտարարված Երեւանում տոնի զգացողություն ունի՞: «Քանի որ մաֆիոզ խմբերը գրավել են ամեն ծակուծուկ, գրքի տոնը նախնադարյան դինոզավրիկի թափառումներ է հիշեցնում…. Շատ մեծ քաղաքներ կան, որ տարիներով հերթի են կանգնած, եւ լավ է, որ որպես հինավուրց մշակույթ ունեցող ժողովուրդ, գրքի տոնը մեզ էլ բաժին հասավ:

Մենք սիրում ենք Երեւանը եւ պետք է այնպես անենք, որ մեր սրբազան հողը այսպիսի միջոցառումները իմիջիայլոց չանի: Գրքի տոնի համար եկած մասնագետները երեւի ապշեցին, երբ երեկ գիշերը ծանր թնդանոթներից ժամը 1-ին սալյուտ պայթեց Կենտրոնում, Բոչելիի երգեցողությունն էլ վերածվեց ոռնոցի՝ բարձրախոսների պատճառով: Այդ ամենը վատ կազմակերպվածության արդյունք էր: Ես դրանից չեմ էլ զարմանում, քանի որ ավելի վատ բաներ կան: Բազմիցս դիմել եմ կաթողիկոսին, հարգարժան վարչապետին, որ գրողների միության՝ Տերյան փողոցում գտնվող բնակելի շենքից տակից «Օմեգա» ստրիպտիզանոցը հանեն, բայց պարզվում է մաֆիոզ խմբերն այնքան ուժեղ են, որ պետությունը չի կարող այդ քայլին գնալ: Ստրիպտիզանոցը կանգնած է իբրեւ երկաթբետոնե կոնստրուկցիա, իբրեւ Մասիս սար, նույն համառությամբ ռիթմերը հնչում են, վերջում էլ ռուս աղջիկները դուրս են թափվում ու կանչում իրենց հաստափոր ընկերներին»:

Գրող հրապարակախոս Մերուժան Տեր-Գուլանյանը, որը նույնպես հյուրընկալվել էր «Հայելի» ակումբում, բանաստեղծին խորհուրդ տվեց տունը փոխել, հետո էլ կատակեց, թե ստրիպտիզը վատ բան չէ, գրքի նման մի բան է:

Aravot.am-ը նրանից էլ հետաքրքրվեց՝ գրքի տոնի զգացողություն ունի՞: Հրապարակախոսն ասաց, որ գրքի տոնը իր համար գրեթե ամեն օր է, այս օրերին մասնակցել է հետաքրքիր ընդունելությունների ու համերգների եւ գոհ է մնացել. «Տոնին ուրիշ ի՞նչ պիտի աներ ժողովուրդը, գիրքն առներ ձեռին՝ մա՞ն գար փողոցներում»: Պարոն Տեր-Գուլանյանը փաստում է, որ տոնը կատարյալ կլիներ, եթե իշխանությունները այս տարի մի քանի գրախանութ բացեին. «Դա իսկապես կլիներ պրազդնիկ»: Նրա համոզմամբ, գրքի տոնը մեկ օր չէ՝ ամբողջ տարին է, հետեւաբար պետք է եզրակացությունները վերջում անել: Հրապարակախոսը գտնում է, որ քաղաքային իշխանությունները պետք է պարտադրեն , որ սուպերմարկետների մի անկյունում գրախանութ գործի, թե չէ քաղաքում դրանց թիվը 3-4-ն է:

Գրող հրապարակախոս Մերուժան Տեր-Գուլանյանը, որը նույնպես հյուրընկալվել էր «Հայելի» ակումբում, բանաստեղծին խորհուրդ տվեց տունը փոխել, հետո էլ կատակեց, թե ստրիպտիզը վատ բան չէ, գրքի նման մի բան է:

Արտեմ Հարությունյանը կարծում է, որ քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանը պարտավոր է քաղաքը մաքրել իր ձեւակերպմամբ՝ աղբ եւ չարիքի կենտրոն համարվող սթրիփ-ակումբից. «Բա ինչի՞ համար եք էդտեղ նստած՝ Ուրարտուի մասին գիրք կարդալու՞, թե՞ մեր հինավուրց քաղաքը աղբից մաքրելու, չէ՞ որ ստրիպտիզանցը բնակելի շենքի տակ աղբ է: Բոլորը խոսում են մեր հինավուրց անցյալի, պապական ուժերի, տատական հմայքների մասին, բայց ոչ ոք ստրիպտիզանոցին մատով չի կպնում: Երբ բողոքում ես, ասում են՝ բա մեր ժողովուրդը սիրուն ռուսի մարմին չտեսնի՞»: Նրա խոսքով, գրքի անկումը սկսվում է նման բաներից, կապիտալիզմի ներխուժումից ու սխալ ուղիով գնալուց, դպրոցական, բուհական հայ գրականության դասագրքերից, աշխարհը տեսնելու ոչ ճիշտ ձեւերից:

Արտեմ Հարությունյանը կրկին կոչ արեց վարչապետին եւ քաղաքապետին գրողների միության բնակելի շենքի ու Ն. Աղբալյանի անվան դպրոցի հարեւանությամբ գտնվող ակումբից փրկել իրենց. «Հարգելի պարոն Մարգարյան կամ պարոն Սարգսյան, եթե Ձեր տան տակ լիներ ստրիպտիզանոց, դուք կհանեիք ձեր պետական տված «Մակարովը»,եւ կգյուլլեիք այն օլիգարխին, որոնք խայտառակ գործով են զբաղվում»:

Երեւանի ավագանու անդամ, ճարտարապետ Լեւոն Իգիթյանը եւս ցավում է հասարակության դեգրադացման ու արժեքների կորստի համար, նա պատրաստ է Գեղագիտության ազգային կենտրոնի մարզային մասնաճյուղերից առանց վճարի տարածք տրամադրել գրախանութներին, միայն թե մարզերում էլ կարողանան գիրք կարդալ: Նրա խոսքով՝ մնում է պետությունը գոնե մարզերում այդ «մասով» թեթեւացնի հարկային բեռը:

«Հայաստանն առանց ընտրակեղծիքների» քաղաքացիական նախաձեռնությունը հայտարարություն է տարածել հետևյալ բովանդակությամբ.

«Թիվ 6 ընտրատարածքում մեծամասնական ընտրակարգով պատգամավորի թեկնածու է առաջադրվել ՀՀ գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանի եղբայրը` Ռուբեն Հովսեփյանը: Ավելին, լրատվամիջոցների համաձայն, նրա հաղթանակն ապահովելու համար Աղվան Հովսեփյանը գործուն եւ օրենքի շրջանակներից դուրս միջամտություն է ցուցաբերում: Մասնավորապես, մամուլից հայտնի է դարձել, որ Աղվան Հովսեփյանը դիմել է քրեական աշխարհի հեղինակությունների օգնությանը, որոնք Երեւանի Աջափնյակ թաղամասում փորձում են վախի մթնոլորտ սերմանել եւ սադրանքներ են հրահրում: Որոշ լուրերի համաձայն, ուրբաթ և շաբաթ օրերին այս խմբի անդամները զինված հայտնվել են ԲՀԿ նախընտրական շտաբների մոտ, փորձելով հրահրել հակաօրինական գործողություններ:

Միաժամանակ տեղեկություններ ենք ստանում, որ Աղվան Հովսեփյանն անձամբ է լինում իր եղբոր նախընտրական շտաբում:

Հայաստանում դիտորդական գործունեություն ծավալող ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի դիտորդական առաքելության ղեկավար Ռադմիլա Շեկերինսկայային, ինչպես նաեւ հայաստանյան դիտորդական կազմակերպությունների ղեկավարներին կոչ ենք անում արձագանքել այս տգեղ եւ վտանգավոր երեւույթին, ինչպես նաեւ գլխավոր դատախազին կոչ անել անմիջական մասնակցություն չցուցաբերել նախընտրական պայքարին: Դիտորդական կազմակերպությունների ուշադրությունն ենք հրավիրում նաեւ այն փաստին, որ Աղվան Հովսեփյանը հովանավորյալներ ունի նաեւ այլ ընտրատարածքներում եւ հաճախ լինում է նաեւ նրանց շտաբներում:

ՀՀ իշխանություններին կոչ ենք անում անհապաղ արձագանքել այս մտահոգիչ երեւույթին եւ ամեն ինչ անել անցանկալի զարգացումներից խուսափելու համար»:

Երեկ Կոտայքի մարզի Չարենցավան քաղաքում ինքնասպանություն է  եղել:Ինչպես հայտնում է News.am-ը ապրիլի 22-ի երեկոյան, ինքնասպանություն է գործել 15-ամյա մի աղջիկ, ով սովորում է 9-րդ դասարանում: Ծնողները նրան գտել են տանը՝ կախված վիճակում:

Նա իր վարքով երբեք աչքի չի ընկել, հակառակը գերազանցիկ սովորող խելացի աշակերտ է եղել ու շատերը զարմացած են իր այդ քայլից: Աղբյուրի փոխանցմամբ, աղջիկը հրաժարվել է ծնողների հետ տանից դուրս գալ՝ պատճառաբանելով, թե կմնա տանը եւ կպարապի, սակայն, երբ նրանք վերադարձել են, երեխայի դին կախված վիճակում են գտել:

Մաշտոցի պուրակում կրպակների ապամոտաժման նախաձեռնող խումբը դիմել է Հայաստանի ոստիկանապետ Վլադիմիր Գասպարյանին, տեղեկացնելով, որ ապամոնտաժման աշխատանքներ կատարելու մտադրություն ունեցող 7 խմբերին միանում են նոր քաղաքացիներ:

Ոստիկանապետին ուղղված նամակում, մասնավորապես, ասվում է.

«Տեղեկացնում ենք ձեզ, որ մարտի 31-ին, ժամը 13:00-ից Մաշտոցի Պուրակում անօրինական կառուցված տաղավարների ապամոնտաժման աշխատանքներ կատարելու մտադրություն ունեցող  յոթ խմբերին ապրիլի 18-ին միանում են հետեւյալ քաղաքացիները.

Արմին Արթուր – հայագետ

Ավետիսյան Ժոզեֆ – պատմաբան

Բրուտյան Նունե

Խառատյան Հրանուշ – ազգագրագետ

Հայրապետյան Հասմիկ – գենետիկ

Միդյան Սուսաննա – բիոլոգ-գենետիկ

Չուգասզյան Գարեգին – սիստեմային վերլուժող

Ապոմոնտաժումը նախատեսված է իրականացնել  կազմակերպված եղանակով, առանց հասարակակ կարգը խախտելու, մասնագիտական մեթոդներով եւ գործիքներով, առանց սեփականատիրոջ գույքին վնաս պատճառելու։ Հաշվի առնելով, որ ոստիկանությունը ներկա դրությամբ իրականացնում է Մաշտոցի Պուրակում տաղավարների պահպանությունը.

ՊԱՀԱՆՋՈՒՄ  ԵՆՔ

1. Ապահովել վերը նշված ՀՀ քաղաքացիների ազատ մոտեցումը տաղավարներին` դրանց ապամոնտաժման աշխատանքները կատարելու համար:

2. Ապամոնտաժման աշխատանքների ժամանակ ապահովել հասարակական կարգի պահպանությունը եւ աշխատանքներ իրականացնող անձանց անվտանգությունը:

«Հայոց Ցեղասպանություն կամ Մեծ Եղեռն (թուրք. Ermeni Soykırımı, անգլ. Armenian Genocide) Թուրքիայի կառավարող շրջանների կողմից կազմակերպված ցեղասպանություն, որի արդյունքում 1892-1923 թթ. զանգվածային տեղահանության է ենթարկվել և բնաջնջվել Արևմտյան Հայաստանի, Կիլիկիայի և Օսմանյան կայսրության նահանգների հայ բնակչությունը։ Պայմանականորեն Ցեղասպանության սկիզբն է համարվում 1915 թ. ապրիլի 24-ը, երբ Կոստանդնուպոլսում ձերբակալվեցին 250 հայազգի մտավորականներ։

Մեծ Եղեռնը հրեական Հոլոքոստի հետ մեկտեղ աշխարհում ամենաշատ ուսումնասիրված ցեղասպանությունն է», — գրված է հայկական Վիքիպեդիայում:

Նույնը գրված է ռուսերեն, անգլերեններում: Բայց մի զարմանալի բան նկատեցի, որ շարունակության մեջ հայկական վիքիի տեղեկատվությունն ամենաանկատարն է թվարկվածներից: Փաստորեն, անգլերեն ու ռուսերեն լեզուներով փնտրողն ավելի մանրամասն տեղեկատվության է ստանում, քան հայերենով: Իմ լուման ներդնեմ՝ թարգմանելով:

«Չնայած նրան, որ հայ ազգաբնակչության 70%-ն աղքատ գյուղացիներ էին, մուսուլման բնակչության մոտ գործում էր խորամանկ ու հաջողակ հայի կարծրատիպը, որն օժտված է մեծ կոմերցիոն տաղանդով: Չնայած սուլթաններն իրենք էին խրախուսում հայերին զբաղվել Եվրոպայի հետ առևտրով, դրանից օգուտ քաղելու համար: Հայերի հանդեպ թշնամանքի ևս մի պատճառ էին չլուծված սոցիալական խնդիրները քաղաքներում և հողի կռիվը գյուղերում: Հայերը մեծ դեր են խաղացել կայսրության գործնական կյանքում, ինչպես և եվրոպական ձեռներեցները: 1912թ. Օսմայան Կայսրությունում ոչ մուսուլմաններն ընդամենը 17% էին կազմում, սակայն 1900թ. ոչ մուսուլմանների չափաբաժինը Ստամբուլում 61,5 % էր կազմում, Իզմիրում՝ 42,8 %, մյուս քաղաքներում ևս խախտվել էր կայսրության մակարդակով համաչափությունը: 42 տպարաններից մուսուլմաններին էին պատկանում միայն 11-ը, քսան մետաղամշակման գործարաններից՝ միայն մեկը, Բուրսայի հայտնի մետաքսե ձեռնարկություններից վեցը մուսուլմաններինն էին, երկուսը՝ կառավարությանը, 33-ը պատկանում էին հայերին: Հայերը, հույներն ու ավելի քիչ՝ հրեաները կազմում էին կոմերցիոն ձեռնարկատերերի մեծ մասը: Արեւմտյան Անատոլիայի գյուղացիության դժգոհությունը լավ հագնված քաղաքացիների հանդեպ, որոնք ցածր գներ էին դնում գյուղացիական արտադրանքի վրա, անցնում էր հայերի վրա: Այդ դժգոհությունն ուղղորդվում էր պետության ու կոնսերվատիվ մուսուլման հոգեւորականության կողմից, որոնք հայերին ընկալում էին որպես անդորրը խախտող ու այնպիսի ռադիկալ քաղաքական հայացքների աղբյուր, ինչպիսիք են արհմիություններն ու սոցիալիզմը: Հայերը պարտավոր էին իրենց արոտավայրերը տրամադրել քոչվորներին, որը բացի ֆինանսական բեռից նաեւ բերում էր կողոպուտների ու բռնության:

Նրանց արգելվում էր զենք կրել, որը նրանց խոցելի ու անպաշտպան էր դարձնում քուրդ ու այլ քոչվորների կողոպուտի համար: Հայ բնակչության վրա ավելի բարձր հարկեր էին դրված: Քրիստոնյա լինելով, հայերն իրավունք չունեին վկայություն տալ դատարանում: Հայերի ձեռքում էր տնտեսության, կայսրության ֆինանսական պոտենցիալի մեծ մասը: Տնտեսական անկման շրջանում, կայսրության քայքայման ու օսմանների կողմից իրենց կայսրության ստատուսի կորստի հողի վրա հայերն ասոցացվում էին օսմանների կողմից ատելի Արևմուտքի հետ»(ռուս.վիքի)

Մնացածը սեփական շարադրանքով: Այդ ամենը բարդացել է Կովկասից փախած Մուհաջիրների հոսքով՝ նորաստեղծ բալկանյան երկրներից, ովքեր ծառայության էին մտնում զանազան ոստիականական ու պատժիչ ջոկատներում, ու դա խրախուսվում էր իշխանությունների կողմից, քանի որ նրանք իրենց հետ բերում էին «գյավուրների» հանդեպ ատելությւոնը, որը ձեռնտու էր «հայկական հարցը» բկներին նստած երիտթուրքերին: Ամեն կողմից ճնշում էր գործադրվում եւրոպական կառույցներից, դրան գումարած ռուս-թուրքական պատերազմը, որ շատ ձեռնտու էր հայերին, ու որին նրանք անթաքույց համակրում էին, այն աստիճան, որ որոշները փախչում էին գնում ռուսական բանակ ծառայելու: Երբ ռուսական զորքը հայ գեներալներ Լորիս-Մելիքովի, Տեր-Ղուկասովի ու Լազարևի հետ մտավ Ղարս, հայերն ընդունեցին նրանց որպես ազատագրողներ: Սան-Ստեֆանիայի խաղաղ պայմանագրի արդյունքում արևմտյան Հայաստանի մի քանի շրջաններ անցան Ռուսաստանին, մնացած շրջանները պետք է վերադարձվեին Թուրքիային, բայց հայերի իրավունքների բարձրացմամբ ընդհուպ մինչև ինքնավարություն:

Բայց բրիտականան դիվանագիտությունը ռուսական ազդեցության վտանգ է զգում հայկական ինքնավարության մեջ, ու առաջարկում, որ հայկական հարցը սահմանափակվի միայն բնակչության անվտանգության ապահովմամբ: Թուրիքան իր հերթին հանձն է առել ապահովել հայերի անվտանգությունը քրդերից ու չերքեզներից: Հայերն էլ իրանց փրկությունը տեսնում էին ռուսների մեջ, ու զանազան առաջարկներով դիմում էին ռուսաց թագավորին…

Անցնում էին տարիները, հայերին ավելի ու ավելի էին ճնշում, իսկ եվրոպական պետությունները արդեն կենտրոնացել էին մեկ այլ հարցի՝ Աֆրիկայի ու հեռավոր Արեւելքի գաղութացման վրա, ու հայկական հարցը մոռացության մատնվեց 15 տարով: Հետո եկավ հեղափոխական տրամադրվածության շրջանը, քանի որ հասկանալի դարձավ, թե խաղաղ ռեֆորմների միջոցով ոչնչի հնարավոր չի հասնել: Հնչակները, Դաշնակները, զանազան ըմբոստությւոններ ու ակցիաներ էին անում, Որքան ես հասկացա, այդ ամենը երկար է տեւել, բայց կոտորածները սկսվել են ու եղել են նշանակալի ու ամենամեծ մասշտաբների մի քանի տեղերում տարբեր տարիներին:

Հայերի մասսայական կոտորածը 1894-1896 թվերին՝ Էրզրում, Սասուն, Ստամբուլ, Մուշ, Էրզինջան, Գյումուշխան, Բայբութ, Ուրֆա ու Բիթլիս, կարողացել են խուսափել Զեյութունում Վանում կոտորածներից միահամուռ ուժերով պաշտպանություն կազկմակերպելով հնչակները դաշնակներն ու արմենակյանները:

Հետո երիտթուրքերի ու Աբդուլ-Համիդի իշխանության կռվի ալիքի մեջ Կիլիկիայի կոտորածը 1909-ին: «1909 թվականի ապրիլի 1-ից 14-ը տեղի ունեցավ երիտթուրքական առաջին զանգվածային կոտորածը։ Եղեռնը կատարվեց Ադանայի վիլայեթում և խլեց մոտ 30 000 հայերի կյանք։ Ադանայի կոտորածից հետո հայերի հալածանքներն է՛լ ավելի սաստկացան։ 1911 թ. հոկտեմբերին երիտթուրքերը ժողով գումարեցին, որտեղ որոշվեց. «Վաղ թե ուշ պետք է իրագործվի Թուրքիայի բոլոր հպատակների օտտոմանացումը, բայց մի բան պարզ է, որ դա երբեք չի կատարվի համոզելով, այլ պետք է իրականացվի զենքի ուժով»։ Այդպես ողջ Օսմանյան Կայսրությունը պատրաստվեց հայերին վերջնական հարված տալու։ Հայերի բնաջնջման գործն իրենց ձեռքը վերցրին Թալեաթ, Էնվեր, Ջեմալ փաշաները, Բեհաեդդին Շաքիր բեյը և այլք»։(հայ վիքի.)

Հետո պանթյուրքիզմն ու նրա գաղափարական պոետ Զիյա Քյոգալփը բերեցին Թուրան երկրի գաղափարը, ըստ որի այն պետք է ընդգրկի թուրք էթնոսի տարածման ողջ շրջանը: Այդ գաղափարը հայերի ու ընդհանրապես Օսմանյան կայսրության բոլոր ոչ թուրքերի բացառումն էր ոչ միայն իշխանությունից, այլ քաղաքացիական հասարակությունից, ու անընդունելի էր: Չնայած թյուրքիզմն ընդունվում էր հայերի կողմից որպես չարյաց փոքրագույնը իսլամի համեմատ: 1912թ. հայերի մեծամասնությոնը հակված էր դեպի օսմանիզմի գաղափարը, մոտ 8000 հայ կամավոր զինվոր կռվում էր թուրքական զորքերի կազմում, դրսեւորելով բացառիկ խիզախություն: Բայց հնչակներն ու դաշնակները հակաօսմանական դիրքորոշում ունեին, կազմակերպում էին Թիֆլիսում թուրքերի դեմ գործողությունների համար ջոկատներ:

Իսկ 1914թ. օգոստոսի 2-ին Թուրքիան Գերմանիայի հետ ստորագրեց գաղտնի պայմանագիր, որի կետերից էր Ռուսաստանի մուսոուլման ազգերի հետ միջանցք ստեղծելու համար՝ այն ենթադրում էր բոլոր թուրքալեզու ազգերի միավորումը մեկ պետության մեջ Օսմանյան կայսրության արեւելյան սահմանների փոփոխությունը, և ճանապարհին ընկած այլ ազգերի բնաջնջումը, որը պարունակում էր իր մեջ հայերի ներկայության բացառումը: Դրա մասին պաշտոնապես հայտարարվեց արդեն 1914թ.Հոկտեմբերի 30-ին,երբ արդեն պատերազմում էր:

«Երիտթուրքական պարագլուխները որոշեցին բնաջնջումն իրականացել 3 փուլով։ Առաջին փուլում բանակ զորակոչվեցին 15-45 տարեկան բոլոր հայ տղամարդիկ։ Նրանց զինաթափեցին և 50-100-հոգանոց խմբերով կոտորեցին։ Բռնգրավվեց նաև հայերի սակավաթիվ զենքն ու զինամթերքը։ Ծրագրի երկրորդ փուլով սկսվեց հայ մտավորականության՝ քաղաքական, մշակութային և ռազմական գործիչների ոչնչացումը։ 1915 թ. ապրիլի 24-ին Կոստանդնուպոլսում ձերբակալվեցին 235 մտավորականներ, իսկ ապրիլի 29-ին նրանց թիվը գերազանցեվ 800-ը։ Սրանք բոլորն այնուհետև աննկարագրելի տանջանքերի ենթարկվեցին և սպանվեցին։ Թուրքական սրի զոհը դարձան այնպիսի հայորդիներ, ինչպիսիք են Սիամանթոն, Գրիգոր Զոհրապը, Ռուբեն Սևակը, Դանիել Վարուժանը և այլ առաջադեմ մտածողներ։ Երրորդ փուլով թուրք ջարդարարները սկսեցին կոտորել անպաշտպան մնացած հայ բնակչությանը՝ գերազանցապես կանանց, ծերունիներին և երեխաներին։ Կազմակերպվեց մասսայական բռնագաղթ, աքսոր և ջարդ։ Հայերին կա՛մ ստիպում էին ուրանալ քրիստոնեությունը, կա՛մ սպանում էին, կա՛մ ստիպում բռնել գաղթի ուղին։ Արևմտյան Հայաստանի ողջ մնացած հայերը բռնագաղթեցին Միջագետքի անապատներ, հիմնականում՝ Դեր Զոր, որտեղ և բնաջնջվեցին։

Այս կոտորածի արդյունքը եղավ Արևմտյան Հայաստանի հայերից՝ ավելի քան 2000-ամյա մշտական բնակչությունից, զրկվելը։ Մեկ տարվա ընթացքում բռնի կերպով մահմեդականացվեց 200 000 հայ, որոնք այժմ ապրում են Ճորոխ գետի հովտում։Գաղթական դարձավ և աշխարհով մեկ սփռվեց ավելի քան 1 000 000 հայ։ Ահռելի էին նաև նյութական կորստները։ Վիճակագրական տվյալների համաձայն, Հայաստանում կոտորվեց 66 քաղաքների և մոտ 2500 գյուղերի հայ բնակչությունը։Թալանվեց և քանդվեց 2350 եկեղեցի ու վանք։ Ոչնչացվեց 1500 դպրոց ու վարժարան։ Հայությանը հասցվեց 14,5 միլիարդ ֆրանկի վնաս։ Իսկ ահա 1915-1916 թվականներին, ըստ տարբեր աղբյուրների, նահատակվեց 500 000 — 1 500 000 հայ։ Ըստ վերջին երկու տասնամյակների հետազոտությունների, զոհերի թիվը կազմել է մոտ 1 200 000: 1916 թ. հետո էլ հայերի նկատմամբ թուրքական ոտնձգությունները չավարտվեցին։ Երիտթուրքերի 1918 թ. Անդրկովկաս կատարած արշավանքի ժամանակ կոտորվեց 500 000, իսկ 1920-1922 թթ. արդեն քեմալական կառավարության կատարած ջարդի ժամանակ՝ 260 000 հայ: Ընդհանուր առմամբ, 1895-ից մինչև 1922 թվականը զոհվեց ավելի քան 2 500 000 հայ» (հայ վիքի.):

Ամեն տարի ապրիլի 24-ին` Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրը, հարյուր հազարավոր մարդիկ այցելում են Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր և անմար կրակի շուրջը ծաղեբլուրներ են գոյանում։

Սկսած 1915 թվականից տարբեր պետություններ ընդունել են բանաձևեր, որոնք քննադատում են հայերի կոտորածը։

ԱՄՆ-ը երեք անգամ (1916, 1919, 1920)ընդունել է նմանատիպ բանաձևեր, սակայն դրանք չեն կարողացել կանգնեցնել Օսմանյան կայսրության գործողությունները։ 1915 թ. Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը հանդես են եկել համատեղ դեկլարացիայով, որը նույնպես քննադատում էր այդ կոտորածները։

Հայոց ցեղասպանությունն ընդունել են այնպիսի կազմակերպություններ, ինչպիսիք են Եվրոպայի Խորհուրդը (1998, 2001), Եվրախորհրդարանը (1987, 2000, 2002), ՄԱԿ-ի մի քանի հանձնաժողովներ, Եկեղեցիների համաշխարհային միությունը և այլն։

Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել են շատ պետություններ և միջազգային կազմակերպություններ։ Պաշտոնապես առաջինն ընդունել է Ուրուգվայը 1965 թ.։ Հայ ժողովրդի կոտորածը պաշտոնապես քննադատել և ճանաչել են որպես ցեղասպանություն ըստ միջազգային իրավունքի հետևյալ երկրները՝

Ֆրանսիա, Գերմանիա, Իտալիա, Բելգիա, Նիդեռլանդներ, Շվեյցարիա, Շվեդիա, Ռուսաստան, Լեհաստան, Լիտվա, Հունաստան, Սլովակիա, Կիպրոսի Հանրապետություն, Լիբանան, Ուրուգվայ, Արգենտինա, Վենեսուելա, Չիլի, Կանադա, Վատիկան, Ավստրալիա»(հայ վիքի):

Հիշում եմ, դատապարտում եմ, Մեծ Եղեռնը, պահանջում եմ այսօրվա Թուրքիայից, ում համար հայկական հարցը էլի կոկորդում կանգնած է, բայց ի տարբերություն նախանցած ու անցած դարերի այն չի հանդիսանում վտանգ, որպես արեւմտյան գաղափարախոսության կրող, ճանաչել ցեղասպանությունը, որպես փաստ, կատարված երիտթուրքերի կողմից: Թուրքիայի կողմից դա  կամուրջ է ոչնչացնելու դարավոր թշնամանքը, և որի համար պարտադիր չէ, որ բարոյական պատասխանատվություն կրի իմ ճանաչած եվրոպական թուրքը, ով ինձ հետ հավասար դատապարտում է պատմական իրողությունը, ես նրա հետ չեմ շահարկում այդ փաստը, ես նրա հետ պահանջում եմ…

Ապրիլի 22-ին, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ընդունել է «Երևանը 2012թ. գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք» ծրագրի մեկնարկի առիթով Հայաստան ժամանած Բուենոս Այրեսի քաղաքապետ Մաուրիսիո Մակրիի գլխավորած պատվիրակությունը:

Զրույցի ընթացքում Նորին Սրբությունն անդրադարձել է Մայր Աթոռի` որպես հոգևոր-մշակութային նշանավոր օջախի ունեցած դերին ու նշանակությանը հայ գրատպության սկզբնավորման և զարգացման գործում: Վեհափառ Հայրապետը նախախնամական նկատել է, որ Երևանը գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք տիտղոսը հանձնվելու է հենց Մաուրիսիո Մակրիի ձեռքով, քանզի զգացումով և ապրումներով շատ մոտ երկու ժողովուրդները միմյանց նկատմամբ առանձնահատուկ սեր և ջերմություն են տածում: Նորին Սրբությունը նաև ընդգծել է, որ պատվիրակության ներկայությունը Հայաստանում ավելացնում է տոնական այս օրերի ջերմությունը:

Հանդիպման ավարտին Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ի դեմս քաղաքապետի իր օրհնությունը փոխանցել է Արգենտինայի ժողովրդին` մաղթելով, որ Տերը խաղաղության և առաջընթացի մեջ պահի երկիրը և արդյունավորի Արգենտինայի բարեպաշտ ժողովրդի բոլոր ջանքերը:

 Ինչպես հաղորդում է Interfax-ը՝ վկայակոչելով ճապոնական NHK հեռուստաալիքին, Ճապոնիայի Կիոտո պրեֆեկտուրայի Կամեոկա քաղաքում վարորդը վրաերթի է ենթարկել դպրոցականների խմբին, որի հետևանքով տարբեր աստիճանի վնասվածքներ են ստացել 10 մարդ, այդ թվում՝ 9 երեխա:

Ոստիկանության տվյալներով՝ տեղի ժամանակով առավոտյան ժամը 8-ին Կամեոկայում մեքենան մեծ արագութամբ մխրճել է տարրական դպրոցի աշակերտների խմբի մեջ, ինչի արդյունքում վիրավորվել է 9 երեխա և 26-ամյա հղի մի կին:

Դեպքը տեղի է ունեցել նեղ փողոցի վրա, որով երեխաները դպրոց էին գնում: Հաղորդվում է, որ լուրջ վնասվածքներ են ստացել երկու աշակերտ, նրանք գտնվում են անգիտակից վիճակում: Ոստիկանությունը դեպքի վայրում ձերբակալել է մեքենայի 18-ամյա վարորդին, դեպքի հանգամանքները պարզվում են: