Ավելի քան երկու տասնամյակ միջազգային հանրությունը` ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի միջնորդների գլխավորությամբ, որ ներկայացնում են Միացյալ Նահանգները, Ֆրանսիան և Ռուսաստանը, փորձում է բանակցություններ վարել Արցախյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման համար:

Բանակցությունների հիմնական խոչընդոտը Ադրբեջանի կողմից կրակոցները չդադարեցնելու համառությունն է, և նրա հարձակումների սաստկացումը հակամարտության կարգավորման ամեն վճռորոշ հանդիպման նախօրեին: Նրա ապակառուցողական վարքագիծը միանգամայն անընդունելի է բոլոր նրանց համար, որոնք ներգրավված են խաղաղ կարգավորման գործընթացում: Ադրբեջանը միտումնավոր սրում է իրավիճակը նման առիթներով, ճնշում գործադրելու համար միջազգային հանրության վրա՝ ստիպելու համար Հայաստանին գնալ միակողմանի զիջումների Արցախում:

Ամեն անգամ, երբ ադրբեջանական ուժերը հարձակում են Արցախի և Հայաստանի վրա, Մինսկի խմբի միջնորդները, ավելի լարելով իրավիճակը, հերթական հայտարարությունն են տարածում, կոչ անելով երկու կողմերին դադարեցնել կրակը, այդպիսով հավասարության նշան դնելով մեղավորի և տուժողի միջև: Բացի այդ, միջնորդները քողարկում են իրենց անպատասխանատու հայտարարությունը՝ պնդելով, որ իրենք համոզված չեն, թե որ կողմն է առաջինը կրակել:

Հոկտեմբերին, ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Էդ Ռոյսի (հանրապետական) և գլխավոր դեմոկրատ Էլիոթ Էնգելի նախաձեռնությամբ Ներկայացուցիչների պալատի 85 անդամների ստորագրությամբ մի նամակ ուղարկվեց Մինսկի խմբի ԱՄՆ համանախագահ, դեսպան Ուորլիքին՝ հորդորելով ձեռնարկել բոլոր հնարավոր քայլերը հետ քաշելու դիպուկահարներին սահմանից, տեղակայել կրակոցների ուղղությունը ճշտող համակարգեր շփման գծի երկայնքով և ավելացնել տարածքի մոնիտորների թիվը: Այս միջոցառումները ընդունվել էին Հայաստանի, Արցախի, ԱՄՆ Կոնգրեսի և Մինսկի խմբի համանախագահների կողմից, սակայն մերժվել Ադրբեջանի կողմից՝ իր ռազմատենչ նախաձեռնությունները թաքցնելու և դրանք շարունակելու մտադրության պատճառով: Նման անհուսալի պայմաններում, երեք միջնորդները կարող են քննարկել կրակորսիչ համակարգերի տեղակայումը արցախյան սահմանի ներսում՝ հարձակումների աղբյուրը գրանցելու համար: Եթե միջնորդները չեն ցանկանա նման քայլեր ձեռնարկել, ապա Հայաստանը ինքը պետք է գնի ամերիկյան «Ռեյթեոն» (Raytheon) ընկերության արտադրած կրակորսիչ համակարգերը և հավաքագրի անկախ օտարերկրյա հասարակական կազմակերպությունների՝ վերահսկելու և արդյունքների մասին միջազգային հանրությանը զեկուցելու համար:

Հենց որ հայտնաբերվի կրակոցների աղբյուրը՝ միջնորդները պարտավորված կլինեն դատապարտել հանցագործին, հակառակ դեպքում նրանք կխրախուսեն Ադրբեջանին սաստկացնել հարձակումները Հայաստանի և Արցախի վրա:

Այդ ընթացքում միջնորդները պետք է զգուշացնեն Ադրբեջանի բռնապետ նախագահ Իլհամ Ալիևին, որ եթե նա չդադարեցնի և հետ չկանգնի սպառնալիքներից ու Հայաստանն ու Արցախը ռմբակոծելուց՝ նրանք ստիպված կլինեն Ադրբեջանի խախտումները ներկայացնել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում՝ տնտեսական պատժամիջոցներ պահանջելով նրա երկրի դեմ:

Միջնորդները կարող են նաև ժամանակավորապես դադարեցնել իրենց խաղաղարար առաքելությունը, առարկելով, որ Ադրբեջանի շարունակական կրակոցները խանգարում են հակամարտության լուծում գտնելու գործընթացին: Անկասկած, հնարավոր չէ կռվել և բանակցել միաժամանակ…

Քանի որ Ադրբեջանը պատրաստ չէ պատերազմելու՝ եթե լիներ, վաղուց էր այն սկսել, պարզապես սպառնալու փոխարեն, ուստի նա այլընտրանք չունի, քան հետևել միջնորդների կոչին դադարեցնելու կրակը և սկսել լրջորեն բանակցել: Բանակցությունների սառեցումը լուրջ նահանջ կլինի Ադրբեջանի համար, քանի որ սա միակ ճանապարհն է, որով նա կարող է հույսեր տածել որոշ պայմանավորվածություններ ձեռք բերելու Հայաստանի և Արցախի հետ: Մյուս կողմից, հայերն արդեն հասել են իրենց նպատակին՝ ազատագրելով Արցախն ադրբեջանական բռնագրավումից և որևէ ակնկալիք չունեն հետագա բանակցություններից:

Եթե միջնորդները չսառեցնեն բանակցությունները՝ Հայաստանի կառավարությունը կարող է որոշել դադարեցնել իր մասնակցությունը այդ անարդյունավետ բանակցություններին, դրանով իսկ հստակ ուղերձ հղելով Բաքվին, որ Հայաստանի և Արցախի հրետանային ռմբակոծությունը վնասում է հենց Ադրբեջանի սեփական շահերին:

Եթե բանակցությունները չեն դադարեցվում և Արդբեջանը շարունակում է իր հարձակումները, ապա Հայաստանի կառավարությունը կարող է վերջին հաշվով պատասխանել «զանգվածային և անհամաչափ հարվածներով», ինչպես նա բազմիցս զգուշացրել է: Թեև ոմանք կարող են մտահոգություն արտահայտել, որ նման գործողությունները կհանգեցնեն բռնությունների հետագա սրացման, սակայն իրականում, դա կնվազեցնի, եթե ոչ կկանգնեցնի սահմանի վրա տեղի ուենցող անթիվ բախումները, հենց որ Ադրբեջանի ղեկավարները հասկանան, որ իրենք ավելի շատ են կորցնում կռվելիս, քան բանակցելիս: Ցավալի է, որ նախագահ Ալիևը շահարկում է երիտասարդ ադրբեջանցի զինվորների կորուստն առաջին գծում՝ շեղելու համար իր ժողովրդի ուշադրությունը երկրում առկա քաղաքացիական իրավունքների զանգվածային խախտումներից, իր կառավարության վերնախավերում տիրող կոռուպցիայից և ահավոր տնտեսական պայմաններից՝ նվազող նավթային եկամուտներով պայմանավորված:

Անցյալ շաբաթ ես առիթ ունեցա այս հարցերից մի քանիսը քննարկել Վաշինգտոնում տարբեր պաշտոնյաների հետ, երբ Արցախի արտաքին գործերի նախարար Կարեն Միրզոյանը ԱՄՆ մայրաքաղաքում հանդիպում էր Կոնգրեսի անդամների և ԱՄՆ միջնորդ դեսպան Ուորլիքի հետ: Երկու ընդունելություն էր կազմակերպվել Արցախի արտգործնախարարի պատվին Հայաստանի դեսպանատանը և Կապիտոլիումում, վերջինիս համակազմակերպիչներն էին ԱՄՆ Կոնգրեսի հայկական հարցերով զբաղվող խումբը, ԱՄՆ Հայ Դատի հանձնախումբը, Ամերիկայի հայկական համագումարը, և ԱՄՆ-ում Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության մշտական ներկայացուցչությունը: Ներկայացուցիչների պալատի մի քանի անդամներ, դեսպան Ուորլիքը և այլ բարձրաստիճան անձինք մասնակցեցին Կոնգրեսի ընդունելությանը՝ զայրացնելով Ադրբեջանի դեսպանությանը, որը ադրբեջանցի ցուցարարների մի փոքր խումբ էր ուղարկել բողոքելու միջոցառման դեմ: Նախագահ Ռոյսը ընդունելության ժամանակ հայտարարեց, որ նա խնդրել է դեսպան Ուորլիքին այս շաբաթ հանդես գալ Ներկայացուցիչների պալատում Արցախյան հակամարտության վերաբերյալ ճեպազրույցով:

Ամերիկայի Հայ Դատի հանձնախմբի մեծ թվով ակտիվիստներ Ամերիկայի տարբեր կողմերից, այդ թվում տողերի հեղինակը, անցյալ շաբաթ Վաշինգտոնում միացան Արցախի արտգործնախարար Միրզոյանին՝ Արցախի համար խաղաղության և ժողովրդավարության ուղերձ հղելու Ներկայացուցիչների պալատի և Սենատի տասնյակ անդամներին՝ կոչ անելով նրանց ճանաչել Արցախի անկախությունը Ադրբեջանից:

Հարութ Սասունյան «Կալիֆորնիա Կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր

Արմատներով հադրութցի բարիտոն Սար Սարգսյանն Իսպանիայի Լլորետ դե Մար ծովափնյա քաղաքում մասնակցել է «Gran Fiesta» միջազգային արվեստի մրցույթին և նվաճել հերթական «Գրան Պրի»-ն:

Artsakhpress.am

Հաշվի առնելով տոնական օրերի բարձր տրամադրությունը, ցանկանում էի իմ հոդվածում անդրադառնալ մի ուրախ թեմայի: Սակայն, երբ տեսա Սուրբ Ծննդյան տոների նախօրեին Ադրբեջանի խորհրդարան ներկայացված արտառոց օրինագծի տեքստը՝ հասկացա, որ ես չէի կարող դրանից ավելի զվարճալի և միաժամանակ զզվելի նյութ ընտրել:

ՀՀ առողջապահության նախարարությունում արագ արձագանքման խմբի հերթական խորհրդակցության ժամանակ կատարվեց համաճարակային իրավիճակի ամենօրյա վերլուծություն: Հունվարի 9-ի դրությամբ հանրապետությունում գրանցվել է սուր շնչառական վարակներով հոսպիտալացման 662 դեպք, որից 219-ը` թոքաբորբ:

Այսօրվա տվյալներով հոսպիտալացված է 85 հղի, որից 20–ի մոտ` թոքաբորբ: Հանրապետության վերակենդանացման բաժանմունքներում այսօրվա տվյալներով բուժում է ստանում 83 հիվանդ, որից 7-ը միացված է արհեստական շնչառական սարքին: Նրանցից մեկը հղի է: Ծանր հիվանդների թիվը մնացել է նույնը, ինչը վկայում է այն մասին, որ իրազեկման շնորհիվ հաջողվել է բարձրացնել բնակչության զգոնությունը և ապահովել հիվանդների դիմելիությունը հնարավորինս վաղ փուլերում: Նշենք, որ հունվարի 8-ի դրությամբ տոնական օրերի համեմատ Երևանում նվազել է շտապօգնության կանչերի թիվը: 937 կանչից, միայն 180-ն է պայմանավորված եղել սուր շնչառական վարակներով:

ՀՀ առողջապահության նախարարությունը սուր շնչառական վարակներից և դրանց հնարավոր բարդություններից խուսափելու նպատակով խորհուրդ է տալիս գրիպանման երևույթների արձանագրման դեպքում անհապաղ դիմել բժշկական օգնության, հատկապես՝ տարեց անձինք, ովքեր տառապում են քրոնիկ հիվանդություններով, հղիները և երեխաները, քանի որ բարդություններ կարող են առաջանալ գրիպի ցանկացած տեսակի և ենթատեսակի դեպքում: Կրկին հորդորում ենք գրիպանման երևույթների դեպքում անհապաղ դիմել բժշկական օգնության, չզբաղվել ինքնաբուժմամբ:

Հիշեցնենք, որ ՀՀ առողջապահության նախարարության առաջարկով հանգստյան օրերին` հունվարի 9-ին և 10-ին կաշխատեն Երևանի և ՀՀ մարզերի ամբուլատոր պոլիկլինիկական կազմակերպությունները: ՀՀ առողջապահության նախարար Արմեն Մուրադյանն ամփոփելով խորհրդակցությունը` հանձնարարեց հանրապետությունում կազմակերպել առաջին հերթին ռիսկային հղիների համայցեր, ինչպես նաև ավելացնել երեխաների տնային այցերի հաճախականությունը: ՀՀ ԱՆ պետական առողջապահական տեսչությանը հանձնարարվեց ուժեղացնել բժշկական կազմակերպություններում սանիտարական նորմերի պահպանման նկատմամբ վերահսկողությունը:

Իրավիճակը վերահսկելի է, ներկայումս համաճարակի վտանգ չկա, սակայն խորհուրդ է տրվում պահպանել վերը նշված բոլոր կանխարգելիչ միջոցառումները:

ՀՀ առողջապահության նախարարություն

Հաշվի առնելով տոնական օրերի բարձր տրամադրությունը, ցանկանում էի իմ հոդվածում անդրադառնալ մի ուրախ թեմայի: Սակայն, երբ տեսա Սուրբ Ծննդյան տոների նախօրեին Ադրբեջանի խորհրդարան ներկայացված արտառոց օրինագծի տեքստը՝ հասկացա, որ ես չէի կարող դրանից ավելի զվարճալի և միաժամանակ զզվելի նյութ ընտրել:
Առաջարկված ադրբեջանական օրինագիծը հակադարձ քայլ է ԱՄՆ Կոնգրեսի թիվ 4264 բանաձևի դեմ («2015 թ. Ադրբեջանում ժողովրդավարության մասին ակտ»), որը ներկայացվել է Հելսինկյան հանձնաժողովի նախագահ, կոնգրեսական Քրիս Սմիթի կողմից դեկտեմբերի 16-ին՝ կոչ անելով մուտքի արտոնագիր չտրամադրել Ադրբեջանի ղեկավարներին, նրանց բիզնես գործընկերներին, ինչպես նաև անվտանգության և իրավապահ մարմիններին: Բանաձևը նաև պահանջում է կրճատել ամերիկյան տնտեսական և էներգետիկ նախագծերը Ադրբեջանի հետ:
Կոնգրեսական Սմիթը քննադատել է Ադրբեջանի կառավարությանը՝ լրագրողներին, ընդդիմադիր առաջնորդներին և իրավապաշտպաններին ազատազրկելու, կեղծ ընտրություններ անցկացնելու և կրոնական փոքրամասնությունների իրավունքները ոտնահարելու համար:
Կոնգրեսական Սմիթի նախաձեռնությանը հակադարձելու նպատակով Ադրբեջանի խորհրդարանի (Միլի մեջլիսի) Իրավական քաղաքականության հարցերով հանձնաժողովի փոխնախագահ Ռովշան Ռզաևը դեկտեմբերի 24-ին համարձակորեն շտապեց առաջարկել իր պատասխան օրինագիծը, որով.
1) Թույլ չի տրվում մուտք գործել Ադրբեջան՝ Միացյալ Նահանգների պաշտոնյաներին և նրանց ընտանիքի անդամներին, սենատորներին և Ներկայացուցիչների պալատի անդամներին, որոնք ներգրավված են Ադրբեջանը վարկաբեկելու գործում, Հայկական սփյուռքի հետ համագործակցող քաղաքական գործիչներին, լրագրողներին, հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներին և փորձագետներին, որոնք «արատավոր արշավ են վարում Ադրբեջանի դեմ», ամերիկացիներին, որոնք «հսկայական միջոցներ են վաստակել ամերիկյան իշխանությունների հետ համագործակցելով», քաղաքական գործիչներին, որոնք ընտրվել են Հայկական սփյուռքի և լոբբիստական խմբերի աջակցությամբ, անձանց, որոնք կեղծել են ԱՄՆ-ի ընտրությունները, և վերջապես նրանց, որոնք «դեմ են եղել ԱՄՆ-ի կողմից մարդու իրավունքների միջազգային պայմանագրերի վավերացմանը»…
2) Դադարեցվում են բոլոր գործարար կապերը ադրբեջանական և ամերիկյան ընկերությունների միջև.
3) Արգելվում են ամերիկյան հասարակական կազմակերպությունների կողմից ծրագրերի իրականացումը Ադրբեջանում և փակվում են նրանց բանկային հաշիվները, դադարեցվում է հասարակական կազմակերպությունների գործունեությունը Ադրբեջանում, որոնք ֆինանսավորվում են ԱՄՆ կառավարության և Կոնգրեսի կողմից, և վերջ է դրվում ամեն տեսակ «համագործակցությանը Միացյալ Նահանգների հետ՝ առևտրի, էներգետիկայի, ռազմական և անվտանգության ոլորտներում», ադրբեջանական զորքերը դուրս են բերվում համատեղ ռազմական գործողություններից Աֆղանստանում, արգելվում է ամերիկյան ռազմական և քաղաքացիական ապրանքների անցումը Ադրբեջանի տարածքով, և հեռացվում է Լեռնային Ղարաբաղի հարցով ԵԱՀԿ Մինսկի միջնորդական խմբի ԱՄՆ համանախագահը:
Անհավատալիորեն, առաջարկված ադրբեջանական օրինագիծը հանձնարարում է Միացյալ Նահանգներին էական բարեփոխումներ և փոփոխություններ իրականացնել հետևյալ ոլորտներում, նախքան Ադրբեջանի կողմից սահմանված պատժամիջոցները վերացնելը.
1) Մարդու իրավունքների խախտումներ, ռասայական և կրոնական խտրականություն, այլատյացության և իսլամաֆոբիայի դրսևորումներ և անմարդկային վերաբերմունք բանտարկյալների նկատմամբ.
2) Անհամաչափ ուժի կիրառում ցուցարարների դեմ.
3) Խոսքի և մամուլի ազատության սահմանափակումներ և ԱՄՆ քաղաքացիների անձնական կյանքի իրավունքի խախտումներ.
4) Կոռուպցիա և լոբբիստական գործունեություն.
5) Համատարած ընտրակեղծիքներ.
6) Միջամտություն օտարերկրյա պետությունների ներքին գործերին.
7) Զրպարտություն և արատավորման արշավ Ադրբեջանի Հանրապետության դեմ.
8) Աներկբա դիրքորոշում «Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության վերաբերյալ միջազգային իրավունքի համապատասխան, պատժամիջոցներ ագրեսոր երկրի [Հայաստան] նկատմամբ, և ոչ մի կապ Լեռնային Ղարաբաղի անջատողական վարչակարգի հետ»:

Ադրբեջանի առաջարկած օրինագծի ծավալուն տեքստում Միացյալ Նահանգների կառավարությունը մեղադրվում է բազում խախտումների համար, ինչպիսիք են.
1) ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների 16 պայմանագրերից 12-ի վավերացումից հրաժարում.
2) Աճող ռասայական և կրոնական խտրականություն, այլատյացություն և իսլամաֆոբիա. «Ժողովրդի գրեթե 50 տոկոսի սպանություն ոստիկանության կողմից, Նյու Յորքում ձերբակալված և սպանված անձանց 70 տոկոսը սևամորթ է, իսկ 20-29 տարեկան սևամորթ անձանց մեկ երրորդը գտնվում է բանտերում».
3) Ցեղասպանություն Միացյալ Նահանգների բնիկ ժողովրդի դեմ, որի հետևանքով սպանվեցին «ավելի քան երեք միլիոն ամերիկացի հնդկացիներ».
4) «Ավելի քան 12 միլիոն ստրուկների» ներմուծում Աֆրիկայից.
5) Խոսքի և մամուլի ազատության խախտումներ, հետախուզական գործակալությունների  ապօրինի ներխուժումներ մարդկանց անձնական կյանք, համատարած գաղտնալսում և հալածանք, իսկ «ոստիկանության հարձակումները ու լրագրողների ձերբակալությունները սովորական երևույթ են դարձել Միացյալ Նահանգներում».
6) «Իրավական կոռուպցիա և լոբբինգ». միայն 2015 թ. առաջին ամիսների ընթացքում 2320 քրեական գործ է հարուցվել կաշառակերության մեղադրանքով տարբեր մակարդակի պաշտոնյաների նկատմամբ.
7) Համատարած կեղծիքներ ԱՄՆ ընտրություններում.
8) «Միջամտություն անկախ պետությունների ներքին գործերին՝ ահաբեկչության դեմ պայքարի և ժողովրդավարություն հաստատելու պատրվակով».
9) Աջակցություն «անջատողական ռեժիմներին», ինչպիսին Լեռնային Ղարաբաղն է:

Թեև ճիշտ է, Միացյալ Նահանգներում ժողովրդավարական համակարգը կատարյալ չէ, սակայն երբ աշխարհի ամենակոռումպացված և բռնապետական վարչակարգերից մեկի խորհրդարանն է քննադատում ամերիկյան կառավարությանը և նրա թերությունները, խիստ ծիծաղելի է և վիրավորական…

Քանի որ Ադրբեջանը ԱՄՆ-ի կարիքը ավելի շատ է զգում, քան ԱՄՆ-ը՝ Ադրբեջանի, ապա հուսով ենք, որ Ադրբեջանի խորհրդարանը արագորեն կընդունի առաջարկված օրինագիծը և կխզի բոլոր կապերը Միացյալ Նահանգների հետ: Բարի ազատում… Հիմա ամերիկացիներն ավելի մեծ ուրախությամբ կնշեն Ամանորը…

_{Հարութ Սասունյան} 

_{«Կալիֆորնիա Կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր
www.TheCaliforniaCourier.com}

(շարունակություն)

1861-ի Փետրուարին Ալեքսանդր Բ ինքնակալը հրապարակեց ճորտատիրութիւնը Ռուսաստանի մէջ վերացնելու մասին հրովարտակը։ Երբ այդ լուրը հասաւ Լոնդոն, Ալեքսանդր Գերցէնի տանը իսկական մի տօնախմբութիւն էր սկսուել։ Վաղ առաւօտից հաւաքուել էին հիւրերը ռուսներ ու լեհեր, որոնք միասին էին նշելու այդ իրադարձութիւնը։ «Անցեալը եւ Մտորումներ» ինքնակենսագրական վիպասանութեան մէջ Գերցէնը գրում է.

«Մի փոքր ուշացումով եկաւ Ստանիսլավ Տխորժեւսկին։ Եկաւ ու բերեց բոթը Վարշավայի մէջ ռուս զինուորներին հրամայել էին կրակ բանալ ցուցարարների վրայ… Մռայլ էր մեր տօնակատարութիւնը։ Թեւաթափ էինք եղել։ Յանցագործութիւնը շատ թարմ էր, վէրքերը դեռ չէին ամօքուել, սպանուածների դիակները դեռ չէին սառել… Առանց ճառերի, առանց աղմուկի խմելով ռուս գիւղացու կենացը մենք բաժակ բարձրացրինք Լեհաստանի լիակատար ու վերջնական անկախութեան համար»։

Միխայիլ Բակունինը, որ բացառիկ նուիրուածութիւն ունէր Միքայէլ Նալբանդեանի նկատմամբ, անթաքոյց յայտարարել էր.

«Ես ռուս եմ եւ սիրում եմ իմ երկիրը, ահա թէ ինչու շատ ուրիշ ռուսների պէս սրտանց յաղթանակ եմ մաղթում լեհական ապստամբութեանը։ Լեհաստանի հարստահարութիւնը իմ երկրի խարանն է, իսկ Լեհաստանի ազատութիւնը, թէրեւս, լինի մեր ազատութեան սկիզբը»։

Այս յայտարարութիւնը դարձել էր մի առիթ, որպէսզի Գաղտնի ոստիկանութեան պետ Ալեքսանդր Բենկենդորֆը ձեռնարկի Բակունինին որոնելու եւ սիբիրական աքսորի դատապարտելու գործողութիւնները։

Ի դէպ, այս ամէնը մի ժամանակ էր, երբ Եւրոպայով արդէն «մի ուրուական էր շրջում՝ կոմունիզմի ուրուականը» (Կ. Մարքս, Ֆ. էնգելս, «Կոմունիստական կուսակցութեան մանիֆեստը», Ե., 1973), որ հռչակում էր, օրինակ, այսպիսի սկզբունքներ. «Կոմունիստները պաշտպանում են պրոլետարիատի ազգութիւնից անկախ շահերը» (էջ 71), «Բուրժուական ճամարտակութիւնները ընտանիքի ու դաստիարակութեան մասին, ծնողների ու երեխաների քնքոյշ հարաբերութիւնների մասին այնքան աւելի նողկանք են ներշնչում, որքան աւելի են խորտակւում բոլոր ընտանեկան կապերը պրոլետարիատի ներսում» (էջ 78), «Կոմունիստներին կշտամբում են, թէ նրանք իբր ուզում են վերացնել հայրենիքը, ազգութիւնը։ Աշխատաւորները հայրենիք չունեն Նրանցից չի կարելի խլել այն, ինչ նրանք չունեն» (էջ 79), «Կոմունիստնեը անարգ բան են համարում թաքցնել իրենց հայեացքներն ու մտադրութիւնները։ Նրանք բացէ ի բաց յայտարարում են որ իրենց նպատակները կարող են իրագործուել մինչեւ այժմ գոյութիւն ունեցող հասարակարգի բռնի տապալման միջոցով միայն։ Թող սարսեն տիրող դասակարգերը կոմունիստական յեղափոխութեան առաջ» (էջ 103, ընդգծումները իմնեն.–Կ.Ա.Ս.) եւ այլն…

Ռուս ոգեմիտները հստակօրէն տարբերակում էին ազգային ազատագրութիւնը յեղափոխականների ոճրագործութիւններից։ Իսկ Միքայէլ Նալբանդեանը ուղղակի յայտարարում էր.

«Մեր բոլորիս պարտքն է այնքան ժամանակ մնալ ազգութեան դրօշի տակ, քանի դեռ ուրիշը կրում է իր սեփական ազգութեան դրօշը… Հերիք, որ մի ազգութիւն իւր մի շամփուր խորովածի համար մորթում է միւս ազգութեան եզը»։

Ոգեմիտ ռուսները Գերցէնը, Օգարեովը, Բակունինը, Սերնո-Սոլովեւիչը եւ շատ ուրիշներ Ալեքսանդր Ռադիշչեւի ժառանգորդներն էին։

Ալեքսանդր Ռադիշչեւի ճշմարիտ ժառանգն էր նաեւ իմաստասէր եւ հրապարակագիր Պէոտր Չաադաեւը։ Եթէ Ռադիշչեւը, ռուս ոգեմիտների նախահայրն էր, ապա Պ. Չաադաեւը իրավամբ կարող է համարուել ռուս ոգեմիտների հայր։ Ընդհանրապէս, նա խորհրդաւոր երեւոյթ է։ Նրա ձեռագրային ժառանգութեան մեծ մասը, որ գրուած էր ֆրանսերէն, այնպէս էլ անհետացաւ անհասկանալի պարագաների մէջ, իսկ մնացեալը քչերին է յայտնի։ Նա եղել է գուարդիական խիզախ սպայ եւ աչքի է ընկել Նապոլէոնի դէմ մղուած ճակատամարտերին։ Այնուհետեւ անսպասելի թողել է զինուորական ծառայութիւնը եւ հեռացել արտասահման։

Գերմանիա, Էրլանգէն եղած շրջանին բարեկամացել եւ երկարատեւ ու հետաքրքիր   զրոյցներ   էր   ունեցել  Շելլինգի   հետ։   Փարիզի   մէջ  հանդիպել  էր կրօնական իմաստասէր եւ հրապարակախօս Լամենէին։ Մի քանի տարի անց վերադառնալով Մոսկուա, ապրում էր մեկուսի կեանքով, հազուադէպ էր երեւում սրահների մէջ բարձրաշխարհիկ հասարակութեանը վրդովելով իր մաղձոտ արտայայտութիւններով։ Երեսնական թուականների կէսերին մոսկովեան ամսագրերից մէկը տպագրեց նրա «Իմաստասիրական նամակը» Ռուսաստանի պատմական ուղու մասին։ Հեղինակը պաշտօնապէս յայտարարուեց խելագար, ամսագիրը արգելուեց, իսկ հրատարակչին աքսորեցին։

Այնուհետեւ, գրեթէ ութսուն տարի Պ. Չաադաեւի հեղինակած գործերից ոչինչ չի հրապարակուել գրաքննուող մամուլի մէջ։ Հոկտեմբերեան կոմունիստական բռնի յեղաշրջումից քիչ առաջ Պ. Չաադաեւի երկասիրութիւնների նկատմամբ գրաքննչական սահմանափակութիւնները վերացուեցին եւ այն ամէնը, ինչ հնարաւոր եղաւ գտնել լոյս ընծայուեց։ Բայց բոլշեւիկների օրով Պ. Չաադաեւը նորէն արգելուեց, ինչը եւ, անշուշտ, բնական էր եւ օրինաչափ, քանի որ ի շարս այլ եւ այլ խոհերի ու մտածումների, նա գրել է.

«Ես չսովորեցի հայրենիքս սիրել գոց աչքով, խոնարհած գլխով, փակ բերանով։ Ես կարծում եմ, որ մարդն իր երկրին կարող է օգտակար լինել այն պարագային միայն, եթէ յստակօրէն է տեսնում այդ երկիրր։ Ես կարծում եմ որ կոյր սիրահարուածութեան ժամանակն անցել է։ Ենթադրում եմ որ մենք եկել ենք միւսների յետեւից, որպէսզի չընկնենք նրանց սխալմունքի մէջ, նրանց մոլորութեան եւ նրանց նախապաշարումերի մէջ»։

Եւ սա այն պարագային, երբ գոյութիւն ունէր պաշտօնական, եթէ կ’ուզէք ոստիկանական այն կարծիքը, թէ

«Ռուսաստանի անցեալը զարմանալի է, նրա ներկան աւելի քան հրաշալի է, ինչ վերաբերում է ապագային, ապա այն աւելին է ամէնից, ինչ կարող է պատկերացնել ամենահամարձակ երեւակայութիւնը։ Ահաւասիկ այս տեսանկիւնից պէտք է գնահատել ռուսական պատմութիւնը»։

Եթէ Գաղտնի ոստիկանութեան պետ Ալեքսանդր Բենկենդորֆը ծնուած լինէր մէկ հարիւրամեակ ուշ, ապա նրա այս խօսքերը կարող էին զարդարել կոմկուսի օրաթերթ «Պրավդայի» ճակատը։ Եւ ինչո՞ւ միայն թերթի ճակատը… Ո՜չ, այս նոյն մտայնութիւնը, այս նոյն կեղծիքը գուրգուրում է սովետահայ ինտելիգենցիան, որ այսօր էլ շարունակում է նոյն երգը երգել՝ պղծելով եկող սերունդին, որ աւագների օրինակով նոյնպէս սկսել է «հայրենիք սիրել գոց աչքով, խոնարհած գլխով, փակ բերանով»։

Առանձին հետաքրքրութիւն են ներկայացնում եւ ռուս ազատ մտքի բացառիկ արժէք են Պ. Չաադաեւի «Իմաստասիրական նամակները», որ նա գրել է ֆրանսերէն։ Ահաւասիկ մէկ-երկու պատառիկ այդ նամակներից.

«Մեր ինքնատիպ քաղաքակրթութեան ամէնից ողբալի իւրայատկութիւններից մէկն այն է, որ մենք դեռեւս բացայայտում ենք ճշմարտութիւններ, որոնք վաղուց մաշուել են մեզնից շատ աւելի հետամնաց այլ եւ այլ երկրների եւ նոյն իսկ ժողովուրդների մէջ։ Բանն այն է որ մենք ուրիշ ժողովուրդների հետ երբէք համաքայլ չենք եղել։ Մենք չենք պատկանում մարդկութեան յայտնի տեսակներից որեւէ մէկին, ոչ Արեւմուտքին, ոչ էլ Արեւելքին, եւ չունենք ոչ մէկի եւ ոչ էլ միւսի աւանդութիւնները։ Մենք կարծես ժամանակից դուրս ենք գտնւում եւ մարդկային տեսակի համաշխարհային դաստիարակութիւնը մեզ վրայ չի տարածուել»։

«Մեր յիշողութիւնները երեկուայ օրից այն կողմ չեն անցնում։ Ժամանակի միջով այնքան զարմանալիօրէն ենք քայլում, որ յառաջ գնալու ընթացքին մեզ համար անդառնալիօրէն կորչում է արդէն ապրուածը։ Ամբողջութամբ փոխառնուած եւ րնդօրինակուած մեր մշակոյթի բնական հետեւանքն է դա։ Մենք բնաւ չունենք ներքին զարգացում եւ բնական յառաջադիմութիւն, մեր երբեմնի գաղափարները ջնջւում են նորերով, քանզի վերջինները ծնւում են ոչ թէ առաջիններից այլ յայտնւում են չգիտես որտեղից։ Մենք ընկալում ենք սոսկ միանգամայն պատրաստ գաղափարներ, ուստի այն անջնջելի հետքերը որ կուտակւում են բանականութեան մէջ մտքի հետեւողական զարգացման շնորհիւ եւ ստեղծում են բանականութեան ուժը, մեր գիտակցութեան մէջ ակոսներ չեն թողնում»։

…Ռուս ոգեմիտ գործիչներից միայն մի քանիսին եմ յիշել իմ այս խոհագրութեան մէջ եւ յիշել եմ ամէնից ականաւորներին։ Բայց նրանց մասին ոչինչ կամ գրեթէ ոչինչ չգիտէ երեկուայ եւ այսօրուայ «հայ մտաւորականութիւնը», բայց փոխարէնը հրաշալի ճանաչում է բոլոր նրանց, ովքեր եղել են մեծապետականութեան ծառայամիտները։ Եւ հէնց նրանց օրինակով էլ «հայ մտաւորականութիւնը» հպարտանում է, թէ ինքը եւս «մեծ հայրենիք ունի» «փոքր հայրենիքից բացի» (Ս. Կապուտիկեան), «կարօտում է իր իմպերիան» (Հր. Մաթեւոսեան) եւ կամ նոյնօրինակ խենեշութեամբ պնդում էր ու պնդում, թէ «արեւը հիւսիսից է ծագում» (Ս.Սարգսեան)։

Նա, կորած ու մոլորած սովետահայ ինտելիգենցիան, որին Փետրուարեան թեժ օրերին որոնում էր հրապարակ ելած բազմութիւնը իր հերթին եւ կոմկուսի կենտկոմն էլ իր հերթին, իսկ արդէն մեր ժամանակներին պարբերաբար իրենց որջերից ելնում են ծուռ երիտասարդութեանը ուղղելու եւ անխելք հասարակութեանը յորդորելու նպատակով, չեն էլ ուզում հաղորդակից լինել ռուս ազնուական, ազատ ու արժանապատիւ մտքին ու առաքինութեան։ Նրանց «հայրէնասիրական» նկրտումներին միանգամայն բաւարարում է  Նիկոլայ Չերնիշեւսկին, որ մտագարի իր բնոյթով պահանջում էր. «Կացնի կոչէք Ռուսաստանը»…

Եւ ուրեմն, դարաւոր մի հարց, որ պէտք է կրկնեմ մի նոր ենթաիմաստով.

«Ո՞ւմ հետ ես դու, ՀԱՅ… Ընտրութիւնը քոնն է — 19-21-րդ դարերի ռուս ՄՏՔԻ՞, թէ նոյն դարերին բեկենդորֆեան-պուտինեան Ռուսաստանի հետ, որտեղ կացինը դեռ ռուսական «մշակոյթի» միակ փաստարկն է»…

Մաս 1

© ԿԱՐԷՆ Ա.ՍԻՄՈՆԵԱՆ, Դեկտեմբեր, 2015, Փարիզ

«Մշակոյթի ամբողջ աշխարհը կը քանդենք մենք…»

«Լիտերատուրնայա Գազետա»,

թիւ 36, 2001

Ճշմարիտութիւնը  հնարաւոր չէ այնպէս բացատրել, որպէսզի հասկանան․ անհրաժեշտ է  միայն հաւատալ։

Ուլեամ ԲԼԷՅՔ

Օրերն անցան, իսկ ինձ այնպէս էլ չյաջողուեց շունչ առնել հայրենական, կայսերական եւ միջազգային իրադարձութիւնների այն հողմապտոյտի մէջ, որ այս պահերին էլ մտահոգում եւ դարձեալ նպատակ ունի շեղել նիւթից…

Վերջին — մի՞թէ վերջին — չարաբարոյ լուրն այն է, որ Կրեմլը հրապարակել մի ազդարարութիւն, թէ Պետական Դումայի դեպուտատները փոփոխութիւններ են հաստատել «Ապահովութեան Դաշնութեան Ծառայութեան (ФСБ)  մասին» Օրէնքի մէջ։

Ժողովրդի ընտրեալները (ընտրեալնե՞րը)  իրենց համաձայնութիւնը տուել են «կրակել մարդկանց բազմութեան վրայ», ինչպէս նաեւ «տագնապախռով եւ վտանգահարոյց ձեռնարկութիւնների եւ պետական իշխանութեան հիմնարկութիւնների դէմ խմբակային զինեալ յարձակումը դիմագրուելու համար»։

Այս օրէնքը մանրամասն թուարկում է բոլոր դէպքերը, երբ ФСБ մարմինների զինծառայողները կարող են գործածել զէնք, հատուկ միջոցներով կիրառել ֆիզիքական ուժ։ Քաղաքացիներին եւ կազմակերպութիւններին պատճառած վնասների դիմաց նրանք պատասխանատուութիւն չեն կրելու, եթէ մարտական տեխնիկան՝ զէնքը, յատուկ միջոցները եւ ֆիզիքական ուժը կիրառուած են «օրէնքով հաստատուած հիմնաւորումով եւ սահմանուած կարգով»։

Հատուկ ծառայութեան աշխատողները (այսինքն՝ ФСБ-ականները) հասարակական զանգուածային անկարգութիւնների եւ արտակարգ իրադրութիւնների ժամանակ իրաւունք ունեն ներխուժել բնակարաններ՝ ապահովելու համար հասարակական անվտանգութիւնը (sic!)։

Այսպիսով, ՆՈՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆ հիմնելու եւ պետութեան ու երկրի ազատագրութեան համար ծայր առած եւ օր ըստ օրէ, եթէ չասեմ՝ ժամ առ ժամ, զարգացումներին իմ զօրակցական դիտարկումները եւ Քաղաքական Խորհրդի գործունէութիւնը մեկնաբանելու խնդիրը հարստանում է նորանոր հարցադրումներով, որոնց պատասխանը հնարաւոր կը լինի որոշակի մի փուլ յաղթահարելուց յետոյ…

Յստակ է միայն բաժանարար այն կարծրացող միջնորմը, որ դէպի ՆՈՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆ ազատագրութեան ընթացքը բացայայտուեց ազգային ապագայի համար ոտքի ելած ՔԱՂԱՔԱՑԻՆԵՐԻ եւ նրանց ոտքերի տակ թաւալող ու սաւոկային ժառանգութիւնը Հայաստանի մէջ կանգուն պահելու ջանքերով չեկիստական կայսրութեանը ծառայելու իրենց վերջին փորձերն անող վասակեանների յստակ տարբերակումի համար։

Ընդհանրապէս «կողմնորոշումների» առիթով շարունակ ալեբախուող իմաստակութիւնները բացայայտում են մեկ Ճշմարտութիւն միայն… Եւ այս ՄԻԱԿ, ԵԶԱԿԻ ճշմարտութիւնը հասարակական իմացական որակի խայտառակ անկումն է, աւելի պարզ՝ տգիտութիւնը, ինչը արդէն խորացել է նենգագիտութիւնների  ու դաւադրութիւնների տեսութեան մէջ եւ արդէն առաջադիմում է հային մտաւոր որակափոխութեան (mutation) ենթարկելը երկիրը հայաթափելու վաղեմի ծրագրին համադրելով։

Այս վասակեանների համար «ռուսական կողմորոշում» ամենից առաջ նշանակում է համաձայնել հայ ժողովրդի գաղութային եւ ստրկական վիճակի հետ, երախտապարտ լինել «բարի դահիճին» (Ե. Օտեան), հրաժարուել ազատագրութեան ազգային ծրագրից եւ մարդու արժանապատուութեան քրիստոնէական ըմբռնումից։

Մի խօսքով՝ հրաժարուել Ինքնութիւնից։

Եւ սա այն դէպքում, երբ ռուս ոգեմիտները իրենք են միշտ յորդորել ազատագրուել գաղութացուած ժողովուրդներից, քանի որ գաղութարարը նոյնքան ազատ չէ, որքան եւ գաղութացուողը։ Նրանք, այս ոգեմիտները, որոնց չի էլ ուզում ճանաչել, հաղորդակից լինել մնացորդային սովետահայը, ազատագրութեան ձգտումը միշտ պայմանաւորել են մարդու արժանապատուութեան հետ։

Ռուսաստանի մէջ ազատագրութեան գաղափարների ռահւիրան եւ ռուսական ճշմարիտ ինտելիգենցիայի ոգեմիտների նախահայրը իմաստասէր եւ գրող Ալեքսանդր Ռադիշչեւն էր (1749-1802)։ Ուսանել էր Լէյփցիգի համալսարանի մէջ եւ եղել է Մաբլի եւ Ռուսոյի աշակերտը։ Նա յետպետրոսեան ժամանակների առաջին ռուս գրողն էր, որի տեսակէտը երկրի մէջ տիրող իրադրութեան մասին արմատապէս տարբերուել է կառավարութեան տեսակէտից։ 1790 թուականին տանն ունեցած տպագրական հաստոցի վրայ վեց հարիւր յիսուն տպաքանակով նա հրատարակեց «Ճանապարհորդութիւն Պետերբուրգից Մոսկուա» հրապարակագրութիւնը, որի պատճառով դատապարտուեց մահապատժի, բայց կայսրուհու ներումով կախաղանը փոխարինուեց սիբիրական աքսորով։

Ռուս ոգեմիտների նախահայրը ինքն իրեն սպառեց այնպէս, ինչպէս եւ սպառուելու էին նրա որդիներն ու թոռները, որոնք այրուելու էին յանուն ժողովրդի եւ նրա ազատութեան։ Թէեւ ժողովուրդը չէր էլ նկատելու մազոխական այդ սէրը։ «Ռուսական ինտելիգենցիայի մէկ ու կէս դարի պատմութիւնը կարելի է անուանել անպատասխան սիրոյ պատմութիւն եւ ինչպէս անպատասխան սիրոյ բազմաթիւ պատմութիւններ, այս եւս աւարտուել է ինքնասպանութեամբ» (Բ. Խազանով)։ Յիրաւի, ինքնասպան եղաւ ռուս եւ սովետական ինտելիգենցիան եւ, անշուշտ, նրա բաղկացուցիչ, «պապից աւելի պապական» սովետահայ ինտելիգենցիան։

Ալեքսանդր Ռադիշչեւի պարագային այդ ինքնասպանութիւնը այլաբանական չէր։

Նրա գրչին են պատկանում հետեւեալ տողերը. «Եթէ ատելի երջանկութիւնը քո վրայ է ծախսել իր բոլոր սլաքները, եթէ երկրի վրայ տեղ չի մնացել քո առաքինութիւնը պատսպարելու համար… ուրեմն յիշիր, որ դու մարդ ես, միտքդ բեր քո վեհութիւնը, զմայլուիր երանութեան լուսեպսակով, որ ջանում են քեզնից խլել։ Մեռի՛ր»։

1797-ին վերադառնալով աքսորից, նա ինքնասպան եղաւ։

Երեք տասնամեակ էլ չանցած մի խումբ ազնուականներ փորձեցին ինչ որ բան շտկել ռուսական բռնատիրութեան մէջ։ Նրանց փորձը ձախողուեց, մի քանիսին կախեցին, միւսներին աքսորեցին Սիբիր։

Դեկաբրիստներն էին՝ Դեկտեմբերականները։ Այսպէս կոչուեցին, քանի որ ինչ որ բան շտկելու փորձը ձեռնարկել էին Դեկտեմբեր ամսին։

Ազատագրութեան եւ բռնադատուած ժողովուրդներին ազատագրելու ծրագրեր էին փայփայում լոնդոնեան վտարանդիներ Ալեքսանդր Գերցենը եւ Նիկոլայ Օգարեովը։ Իրենց հրատարակութիւններով նրանք շիկացած էին պահում ռուս հասարակական միտքը։ Եւ ոչ միայն լեհերը կամ ֆրանսացիները, այլեւ ազատամիտ հայերն էին թարգմանում եւ իրար փոխանցում նրանց ուղերձները։

«Ինչո՞ւ ենք լռում։ Մի՞թէ ասելու ոչինչ չունենք,— գրում էր Գերցէնը։— Կամ մի՞թէ լռում ենք, որովհետեւ չենք համարձակւում խօսել… Բաց, ազատ խօսքը մեծ բան է. առանց ազատ խօսքի չկայ ազատ մարդ։ Ի զուր չէ, որ յանուն ազատ խօսքի մարդիկ իրենց կեանքն են զոհաբերում, լքում են հայրենիքը, թողնում են իրենց ունեցուածքը։ Բաց ու ազատ խօսք նշանակում է անցնել գործի։ Ես իմ կեանքը անցկացրել եմ մի երկրի մէջ, որտեղ հրաշալի սովորեցնում են պերճախօս լռել եւ որտեղ, անշուշտ, հնարաւոր չէ ազատ խօսել»։

Ազատ խօսք եւ ոչ թէ պերճախօս լռութիւն։

Բայց հայ, իսկ այնուհետեւ սովետահայ ինտելիգենցիան գերադասելու էր ազատ խօսք ասելու փոխարէն ոչ թէ գոնէ լռել, գոնէ չխօսել, այլ պերճախօս օվսաննաներ ու փառաբանութիւններ յօրինել։

Մէկ այլ առիթով Ալեքսանդր Գերցենը հետեւեալ նամակն էր հղել Ալեքսանդր Բ ինքնակալին.

«Ազատութիւն տուէք ռուսական խօսքին։ Մեր բանականութիւնը նեղւում է, իսկ միտքը թունաւորում է մեր կուրծքը տեղի պակասից, եւ գրաքննութեան կաղապարի մէջ ճզմուած յուսահատ հառաչում։ Խօսքի ազատութիւն տուէք մեզ։ Մենք բան ունենք ասելու աշխարհին ու մերոնց։ Հող տուէք գիւղացիներին։ Ռուսաստանի վրայից մաքրէք ճորտատիրութեան ամօթի բիծը, ապաքինէք մեր եղբայրն երի մէջքի կապոյտ սպիները մարդատեացութեան այդ սահմռկեցուցիչ հետքերը։ Շտապէ՛ք։ Գիւղացիներին փրկէք հետագայ չարագործութիւններից խնայէք արիւնը, որ նրանք ստիպուած են հեղել։ Ես ամաչում եմ, թէ որքան քիչ բանով ենք պատրաստ բաւարարուելու։ Բայց սկզբի համար այդքանն էլ բաւական է։ Ես խօսում եմ լոկ այն մասին, ինչը մեր երկրի մէջ լռութեան է մատնուած։ Եթէ այս տողերը ձեզ հասնեն, կարդացէք առանց չարութեան եւ յետոյ մտածէք։ Յաճախ չէ, որ դուք հնարաւորութիւն էք ունենում լսել ազատ ռուսի ազնիւ ձայնը»։

Ազատ ռուսների ազնիւ ձայնը արհամարհում էր ինքնակալը, արհամարհում էին մեծապետական տէրութեան իշխանութիւնները, արհամարհում էին «խաբէութեամբ ճանկուած» հայերը («Ռուսիո կառավարութիւնը… խաբանօք ճանկել է Վրաստանը եւ Հայաստանի մի մասը եւ ճնշում է նորանց իւր ծանրութեան տակ» — Մ.Նալբանդեան)։

Արհամարհում էին 19-րդ դարում «բարի ցարի եւ նրա բարեկամ կառավարութեան» ճորտատիրութիւնը վայելելով։ Արհամարհում էին 20-րդ դարում «համաշխարհային պրոլետարիատի առաջնորդի եւ հայերին փրկած բոլշեւիկների» ստրկատիրութիւնը վայելելով։ Արհամարհում են այսօր, 21-րդ դարում, քանի որ ոչ հեռու անցեալից ժառանգած անգիտութեամբ, դեռեւս կարծում են, թէ աշխարհը շուռ է եկել եւ արեւն էլ ծագում է հիւսիսից։ Ես ուզում եմ ասել, որ մեր սիրելի հայերը աշխարհագրութիւնն էլ են ենթարկել կոմունիստական եւ ռուսասէր գաղափարաբանութեան։

Շարունակելի

Տարեցտարի նվազում է ամանորյա տոները ընտանեկան հարկի տակ նշողների քանակը: Մարդիկ ձգտում են առավել անհոգ ու ուրախ անցկացնել տոնը: Երևանի տարբեր ժամանցային վայրերում, նախորդ տարվա համեմատ, գները գրեթե չեն փոխվել: «Հայկական Վարկածը» փորձեց պարզել՝ ինչ է առաջարկվում ռեստորաններում կամ ժամանցի վայրերում, որտեղ գերադասում են անցկացնել Ամանորի գիշերը մեր՝  քիչ թե շատ վճարունակ քաղաքացիները:

«Ջոս» համալիրը, ինչպես միշտ, երեք հարկերում էլ ունի տարբեր ծրագրեր: Ռեստորանում դեկտեմբերի 31-ի գիշերն անցկացնելը տոնական սեղանի շուրջ, մեկ մարդու համար կարժենա 35 հազար դրամ: Այստեղ մեկ անձը կվճարի 35 հազար դրամ, սակայն պատվերն ամենաքիչը 4 անձից է ընդունվում:

Ռեստորանում նվագում է Նորայր Շարոյանի խումբը: Ամանորյա գիշերը հանդես կգան նաև հայ էստրադայի երգիչ-երգչուհիներ:

«ՋՈՍ» -ի սրճարանում 10 հազար դրամ արժե մուտքը, որի մեջ մտնում է մրգի տեսականին և շամպայն: Լինելու են դիջեյ և երգիչ-երգչուհիներ: Ակումբում մուտքը 20 հազար դրամ կլինի։

Այստեղ շոուն վարում են Մերի Մակարյանն ու Սամվել Գրիգորյանը: Կերգեն Անահիտ Շահբազյանը, Լիլիթ Կարապետյանը, Օլգա Այվազյանը, Նարեկ Մակարյանը և այլ սիրված երգիչներ:

«Փարավոն» ռեստորանային համալիրում այդ գիշեր կլինի շոու ծրագիր և հյուրասիրություն, գները  կախված են պատվերից:

Ամանորի գիշերը Բուրգերում հրավիրված է երգելու վրացի երգիչ Դաթոն:

«Արքայաձոր» ռեստորանային համալիրում Ամանորի գիշերն անցկացնելը, ինչպես նախորդ տարի, կարժենա 35 հազար դրամ: Արժեքը ներառում է երկու տաք ուտեստ, նախուտեստի տեսականի, միրգ, ջրեղեն: Լինելու են  խաղարկություններ։

Այստեղկերգեն Աիդա Սարգսյանը, Արսեն Գրիգորյանը, Սասունցի Դավիթը, Լիանան և այլք:

«Բելաջիո» ռեստորանային համալիրում ևս գները չեն փոխվել՝ մեկ անձի մուտքն արժե 45 000 դրամ, այն ներառում է նաև տոնական սեղանը:

Ռեստորանային համալիրում են Արման Հովհաննիսյանը, Մհերը, Աիդա Սարգսյանը, Արսեն Գրիգորյանը, և այլք:

«Փարվանա» ռեստորանային համալիրում Ամանորի գիշերը կերգեն Սպիտակցի Հայկոն, Քրիստինե Պեպելյանը, Սարոն, Կամո Սեյրանյանը և այլք:

Մեկ անձի մուտքավճարը 10.000 դրամ է, մնացածը՝ ըստ ճաշացանկի:

«Հարսնաքար» ռեստորանային համալիրում դեկտեմբերի 31-ի գիշերը մեկ անձի համար մուտքի վճարը լինելու է 10.000 դրամ: Տոնական սեղանը ըստ պատվերի:

«Ֆլորենս» ռեստորանային համալիրում դեկտեմբերի 31-ի գիշերը մուտքը կարժենա 20 հազար դրամ, որի մեջ մտնում է միայն շոու ծրագիրը:

Այստեղ տոնական գիշերը կանցնի «Ռեինկարնացիա»-ի և «Դորիանս»-ի մասնակցությամբ, կլինեն պարային խմբեր,  խաղարկություններ և անակնկալներ երեխաների համար:

«Յանս» ակումբում լինելու է «Տրոպիկանա» բենդը՝ լատինո ոճի մեջ և դիջեյ՝ մինչև լույս: Տոմսի արժեքը 25 և 30 հազար դրամ է՝ կախված սեղանի դիրքից: Արժեքն իր մեջ ներառում է հյուրասիրություն՝ մրգի տեսականի:

«Մեցցո» ակումբում Ամանորի գիշերը գները տարբեր են լինելու 30 , 40 և 50 հազար դրամ: Ժամը 03:00-ից ներկաներին պարային տրամադրություն կապահովեն դիջեյները: Այցելուները 30 հազար դրամ կվճարեն միայն մրգի տեսականու համար:Ակումբում ելույթ կունենան Սրբուհի Սարգսյանը, «Ռեինկարնացիա»-ն: Տոմսերն, ինչպես մյուս վայրերում, անհրաժեշտ է նախօրոք պատվիրել:

Լասկալա ալ շեյխում արդեն տեղերը սպառված են, այստեղ մեկ սեղան է մնացել 200 հազար դրամ արժեքով,. մեկ սեղանի արժեքը 80 հազար դրամ է։  Հանդես կգան շոու բիզնեսի աստղերը։

Հետաքրքիր է, ինչ են մտածում մեր համապատասխան կառույցները, երբ որոշում են կայացնում հենց Ամանորի առաջին օրն  անցնել հեռուստատեսային հեռարձակման թվային համակարգի, երբ դեռ շարքային հեռուստադիտողների մեծ մասը դրա հետ կապված քայլեր չի ձեռնարկել և պատրաստ չէ:

ՀՀ Տրանսպորտի և կապի նախարարության «Հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց» ՓԲ ընկերության գլխավոր տնօրեն Գրիգոր Ամալյանն ասել է.

«Պետությունն ունի իր պարտավորությունները՝ բացառապես սոցիալապես անապահով քաղաքացիների նկատմամբ: Այն պահից, երբ պետությունը նման քաղաքացիներին կցորդ սարքերով ապահովելով՝ բավարարի իր պարտավորությունները, անալոգի անջատումներն արդեն կիրականացվեն: Մյուս քաղաքացիներն իրենց միջոցներով պետք է արդեն գնած լինեին համապատասխան սարքերը»:

Չգիտեմ, պատկերացնո՞ւմ են Ամալյանի ղեկավարած հիմնարկում, որ Ամանորի խառը օրերին, երբ չինովնիկների մեծ մասը հանրապետությունում չէ, իսկ շարքային քաղաքացին ստիպված է 12՝ ոչ աշխատանքային օր անցկացնել տանը, ու սահմանին լարված իրավիճակ է, երբ մարզերի բնակիչները համեմատաբար քիչ են օգտվում համացանցից ու հիմնականում հեռուստատեսության հույսին են, ինչպե՞ս են կանոնակարգելու համատարած անջատումների հետևանքները:

Ի վերջո, այսօր միայն հաշվառված անապահովները չեն, որ գումարի կարիք ունեն, ու ամանորյա տոներին, երբ մարդիկ վարկով նոր տարի են նշում՝ մտածելով, թե 12 օր տանը ինչպես են անցկացնելու, դեռ լրացուցիչ գումար էլ  տրամադրել սարք գնելու համար: Սա այն դեպքն է, որ հաշվարկը ժամկետի առումով կարելի էր ավելի ճիշտ ընտրել. կամ նոյեմբերին, կամ մարտին: Քանի որ նոր տարին դիմավորելիս ծախսած գումարները մարդկանց նեղ կացության է մատնում նաև ողջ հունվար ամիսը, երբ նրանք ստիպված են լինում ձգել գոտիները, մինչև գարուն, դրան գումարած ջեռուցման և  ձմեռվա այլ  ծախսերը:

Այնուամենայնիվ,  Ամալյանը խոստացել է, որ «Եթե առաջանա իրավիճակ, երբ որևէ տեղ անապահով քաղաքացիների խնդիրները դեռևս լուծված չեն լինի, այդ մասերում անալոգային համակարգի անջատումներ չենք կատարի»: Իսկ այդ իրավիճակը հաստատ կառաջանա, և ոչ միայն անապահովների շրջանում, քանի որ ընտրված ժամկետը՝ հունվարի 1-ը, հաստատ  ճիշտ տրամաբանության արդյունք չէ:

Նշենք, որ անապահով քաղաքացիների ցանկ սահմանելու է Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը: Սարքերի ձեռքբերման տենդերն արդեն շահել են, վճարումն իրականացվել է:

ԼՂՀ նախագահը դիվերսիաների, տանկերի, խաղաղություն պարտադրելու և վերջապես Արցախի ձայնը լսելու մասին: Բանաձև, Բացառիկ հարցազրույց` ԼՂՀ նախագահ Բակո Սահակյանի հետ:

ArmeniaTV News