Թեեւ սեպտեմբերի 11-ին, ժամը 18։00-ից սկսկած Հայաստանում կվերանա արտակարգ դրության ռեժիմը, այնուամենայնիվ համաճարակով պայմանավորված Կառավարությունը շրջանառություն մեջ է դրել արտակարգ դրությանը փոխարինող նոր կարգավորումներ նախատեսող օրենսդրական փաթեթ։ Կառավարության նախաձեռնությամբ սեպտեմբերի 4-ին կգումարվի Ազգային ժողովի արտահերթ նստաշրջան, որում էլ կքննարկվի հենց այդ փաթեթը։

«ՀՀ բնակչության սանիտարահամաճարակային անվտանգության ապահովման մասին» օրենքում փոփոխություն եւ լրացումներ կատարելու մասին եւ կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթով՝  եթե վարակիչ հիվանդությունների՝ ՀՀ տարածք ներբերման (ներթափանցման), դրանց ծագման ու տարածման վտանգի, բռնկումների, համաճարակների առաջացման, ինչպես նաեւ դրանց հետեւանքով արտակարգ իրավիճակ առաջանալու դեպքերում կարող է սահմանվել կարանտին։

Լիազոր մարմնի առաջարկությամբ կարանտին կարող է սահմանել՝ Կառավարությունը, մարզպետը, Երեւանի քաղաքապետը։

Ուշագրավ է, որ կարանտին սահմանվելու պարագայում կիրառվելու են սահմանափակող այնպիսի  միջոցառումներ, որոնք, օրինակ՝ արտակարգ դրության ժամանակ էլ էին կիրառվում։ Այսինքն՝ հույս ունենալ, որ արտակարգ դրության ռեժիմի վերացումից հետո սահմանափակումները կթուլանան կամ ընդհանրապես դրանք կհանվեն, մեղմ ասած՝ իրականությանը չեն համապատասխանում։

Կարանտին սահմանվելու դեպքում կիրառվող սահմանափակող միջոցառումներն են՝

1) համաճարակի (կարանտինային) գոտում մուտքի եւ ելքի հատուկ ռեժիմի սահմանում.

2) «Պետական սահմանի մասին» օրենքի 16-րդ հոդվածով նախատեսված պետական սահմանով հաղորդակցության ժամանակավոր դադարեցում կամ սահմանափակում.

3) անձանց ազատ տեղաշարժվելու իրավունքի եւ տրանսպորտային միջոցների տեղաշարժման սահմանափակումներ.

4) օբսերվացիա.

5) ինքնամեկուսացում.

6) մեկուսացում:

Ըստ օրենսդրական փաթեթի՝ սահմանված միջոցառումների կիրառումը չի կարող խոչընդոտել Ազգային ժողովի, Սահմանադրական դատարանի, դատարանների, Մարդու իրավունքների պաշտպանի, զինված ուժերի, ոստիկանության զորքերի եւ սահմանապահ զորքերի բնականոն գործունեությունը:

Կարանտին սահմանելու մասին որոշմամբ կարող են կիրառվել անձանց ազատ տեղաշարժվելու իրավունքի եւ տրանսպորտային միջոցների տեղաշարժման հետեւյալ սահմանափակումները.

1)տեղաշարժվելու իրավունքի սահմանափակում որոշակի տարածքի սահմաններում.

2) անհատական պաշտպանության միջոցների առկայություն կամ կիրառություն եւ սանիտարահամաճարակային անվտանգության կանոնների պահպանում.

3) բնակության վայրի բնակելի տարածքից դուրս գտնվելիս եւ տեղաշարժվելիս անձի մոտ անձը հաստատող փաստաթղթի առկայություն.

4) անձնական օգտագործման մարդատար եւ բեռնատար տրանսպորտային միջոցներում, կանոնավոր եւ ոչ կանոնավոր ուղեւորափոխադրումներ իրականացնող տրանսպորտային միջոցներում, մարդատար-տաքսի ավտոմոբիլներում, հանրային տրանսպորտում անհատական պաշտպանության միջոցների առկայություն կամ կիրառություն եւ սանիտարահամաճարակային կանոնների պահպանում, ուղեւորների թվաքանակի սահմանափակում, ինչպես նաեւ սույն կետով սահմանված սահմանափակումների կիրառման նկատմամբ վերահսկողության նպատակով տրանսպորտային միջոցների զննում:

Նախատեսված միջոցառումների կիրառման նկատմամբ վերահսկողությունն իրականացնում եւ սահմանափակումների խախտման համար պատասխանատվության միջոցները կիրառում է Ոստիկանությունը:

Եթե քաղաքացին մեկուսանա, ապա մեկուսացման վայրում անձի համար ապահովվում են սննդի, կեցության համար բավարար պայմաններ, բժշկական խորհրդատվություն: Անհրաժեշտության դեպքում` մեկուսացված անձի համար ապահովվում է բժշկական օգնություն եւ սպասարկում ստանալու հնարավորությունը:

Սահմանափակող միջոցառումների կիրառման նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնելու նպատակով սահմանափակման ենթակա անձանց վերաբերյալ տվյալները էլեկտրոնային առողջպահության համակարգի միասնական օպերատորի կողմից փոխանցվում են Տեսչական մարմնին եւ Ոստիկանությանը:

Կարանտինը սահմանվում է մինչեւ վեց   ամիս ժամկետով: Կարանտին սահմանելու հիմքերը չվերանալու դեպքում այն կարող է երկարաձգվել մինչեւ 6   ամիս ժամկետով` պահպանելով կարանտին սահմանելու սույն օրենքով սահմանված կարգը:  Կարանտինը դադարում է կարանտին սահմանելու մասին որոշման ժամկետը լրանալով կամ մինչեւ նշված ժամկետի լրանալը կարանտին սահմանելու հիմքերի վերացմամբ պայմանավորված կարանտին սահմանելու մասին որոշումը   ուժը կորցրած ճանաչելու միջոցով:

Արտակարգ իրավիճակի հիմք հանդիսացող համաճարակով պայմանավորված կարանտին սահմանելու դեպքում կարող են կիրառվել այնպիսի  միջոցառումներ, ինչպիսին են`

հավաքներ կամ հանրային միջոցառումներ կազմակերպելու, անցկացնելու կամ դրանց մասնակցելու սահմանափակումներ, իրավաբանական անձանց գործունեության սանիտարահամաճարակային անվտանգության կանոնների սահմանում, ապրանքների փոխադրման սահմանափակումներ, կրթական հաստատությունների գործունեության սահմանափակումներ, սահմանափակումներ պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում եւ այլ հաստատություններում:

Օրենսդրական փաթեթով հանրային են համարվում անձանց սոցիալական, մշակութային, կրթական, սպորտային կամ այլ ժամանցային կարիքների բավարարմանը ուղղված միջոցառումները, ներառյալ`

1) համերգները, ցուցահանդեսները, ցուցադրությունները, թատերական ներկայացումները, կրթական այլ միջոցառումները.

2) տոնական եւ հիշատակի միջոցառումները, ներառյալ` ծննդյան (տարեդարձի), հարսանյաց (նշանադրության) միջոցառումները, հոգեհանգստի եւ հուղարկավորության արարողությունները:

Հավաքներ կազմակերպելու, անցկացնելու կամ դրանց մասնակցելու սահմանափակումների կիրառման նկատմամբ վերահսկողությունն իրականացնում է Ոստիկանությունը:

Կարանտինի պայմաններում մեկուսացման (ինքնամեկուսացման) կամ անհատական պաշտպանության միջոցների կիրառման կանոնները խախտելը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է անձի վարակում` պատժվում է տուգանքով` նվազագույն աշխատավարձի երեքհարյուրապատիկից հինգհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով` առավելագույնը մեկ ամիս ժամկետով` որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով` առավելագույնը երկու տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Եթե արարքը կրկնվել է եւ այն անզգուշությամբ մարդու առողջությանը պատճառել է ծանր վնաս, անզգուշությամբ առաջացրել է երկու կամ ավելի անձանց վարակում` պատժվում է տուգանքով` նվազագույն աշխատավարձի հինգհարյուրապատիկից յոթհարյուրապատիկի չափով, կամ կալանքով` մեկից երեք ամիս ժամկետով, կամ ազատազրկմամբ` առավելագույնը երկու տարի ժամկետով` որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով` առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Նույն արարքը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ`պատժվում է ազատազրկմամբ` երկուսից չորս տարի ժամկետով` որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով` առավելագույնը երեք տարի ժամկետով կամ առանց դրա:

Կարանտին սահմանելու մասին որոշմամբ սահմանված համաճարակի (կարանտինային) գոտի մուտքի եւ ելքի հատուկ ռեժիմը խախտելը` առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից մինչեւ յոթանասունապատիկի չափով:

Կարանտինի ընթացքում անձանց ազատ տեղաշարժվելու իրավունքի կամ տրանսպորտային միջոցների տեղաշարժման սահմանափակումները խախտելը, ինչպես նաեւ դրանց զննման իրականացմանը խոչընդոտելը` առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի տասնապատիկի չափով:

Կարանտինի ընթացքում տնտեսական գործունեության առանձին տեսակների իրականացման եւ ծառայությունների մատուցման, ինչպես նաեւ տնտեսական գործունեությամբ չզբաղվող այլ կազմակերպությունների գործունեության սահմանափակումները խախտելը` առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկից մինչեւ երեքհարյուրապատիկի չափով:

Կարանտինի ընթացքում հավաքներ կազմակերպելու կամ անցկացնելու սահմանափակումները խախտելը` առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից մինչեւ երկուհարյուրապատիկի չափով:

Կարանտինի ընթացքում հավաքների մասնակցելու սահմանափակումները խախտելը`առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի տասնապատիկի չափով:

Կարանտինի ընթացքում հանրային միջոցառումներ կազմակերպելու, անցկացնելու կամ դրանց մասնակցելու սահմանափակումները եւ արգելքները խախտելը`առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից մինչեւ հարյուրապատիկի չափով:

Կարանտինի ընթացքում կանոնավոր փոխադրումներ իրականացնող տրանսպորտային միջոցների սահմանափակումները խախտելը, ինչպես նաեւ դրանց զննման իրականացմանը խոչընդոտելը`առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից հարյուրապատիկի չափով։  Կարանտինի ընթացքում մեկուսացման կամ ինքնամեկուսացման կանոնները խախտելը` առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից երկուահարյուրապատիկի չափով:

Կարանտինի ընթացքում անհատական պաշտպանության միջոցների կիրառման կանոնները խախտելը` առաջացնում է տուգանքի նշանակում` նվազագույն աշխատավարձի տասնապատիկի չափով:

Կարանտինի ընթացքում կրթական հաստատությունների կողմից սահմանված միջոցառումները եւ սահմանափակումները խախտելը`առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկից հարյուրապատիկի չափով:

Ազգային ժողովում այս օրենսդրական փաթեթի հիմնական զեկուցող է նշանակվել Արդարադատության նախարարի առաջին տեղակալ Ռաֆիկ Գրիգորյանը:

Նոր կորոնավիրուսի համավարակի դեմ պայքարը տապալելու փաստի առիթով քրեական գործ հարուցելու պահանջով «Մեկ Հայաստան» կուսակցության համահիմնադիր Արթուր Ղազինյանի բողոքի քննության հետաձգումը դատավարական տեխնիկական հնարք էր՝ քննիչի կողմից։

«Քննիչը չէր ներկայացել, որը գնահատում եմ որպես անհարգալից վերաբերմունք դատավարությանը եւ գնահատում եմ որպես դատավարական տեխնիկական հնարք, չտալու հնարավարություն, որպեսզի բողոքը քննվի, շատ լավ հասկանալով, որ հաղորդումը հանցագործության մասին, որն իմ կողմից ներկայացված է եղել բացարձակ հիմնավոր։ Ներկայացված են եղել անհերքելի եւ հանրահայտ փաստական տվյալներ, որոնց նույնիսկ 20 տոկոսի առկայության պարագայում ցանկացած իրավական պետության մեջ դատախազական եւ քննչական մարմիններն ուղղակի պարտավոր էին հարուցել քրեական գործ։ Գործը գտնվում է քաղաքական վերահսկողության ներքո, գտնվում է քաղաքական հրահանգավորման տակ եւ գտնվում է քաղաքական բարձրագույն իշխանության անմիջական հսկողության տակ»,- ասաց Ղազինյանը։

Նա հայտնեց, որ իր հաղորդման վերաբերյալ փաստերը մոտ 30-ն են. «Փաստական տվյալներն առայժմ գաղտնիքներ չեն պարունակում։ Դա եղել է հասանելի մեր հանրությանը, ամեն ինչ տեղի է ունեցել մեր աչքի առաջ՝ միտումնավոր, նախօրոք պլանավորված, կազմակերպված ձեւով, խեղաթյուրվել եւ մեզանից թաքցվել է բոլորիս առողջական համար կենսական վտանգ ներկայացնող տեղեկատվություն, ինչի հետեւանքով այսօր ունենք 1150 մահացած եւ մոտ 40 հազարից ավելի վարակակիր»։

Հարցին՝ արդյոք կա՞ երաշխիք, որ դատարանին նույնպես քաղաքական հրահանգներ չեն իջեցվի, Ղազինյանն ասաց. «Ես չունեմ նմանատիպ կանխավարկած, որովհետեւ դատարանները բազմիցս ապացուցել են, որ իրենք առայժմ հեռու են մնացել քաղաքական թելադրանքից եւ կարողացել են գործել իշխանության քաղաքական կամքին հակառակ»։

Ղազինյանի խոսքով՝ աշխարհի տարբեր երկրների հետ համեմատելիս իշխանությունը միշտ բերում է այնպիսի օրինակներ, որոնք բխում են իրենց շահերից, մինչդեռ, ըստ Ղազինյանի, կան օրինակներ, որոնք չեն բխում իրենց շահերից. «Մենք ունեինք ավելի շահեկան վիճակ, քան աշխարհի մնացած պետությունները։ Մենք աշխարհագրական դիրքով, փակ 2 սահմաններով, տուրիստական բավական նվազ հոսքերով. մենք ընդամենը տեխնիկապես պետք է գրագետ ու ճիշտ ժամանակին ձեռնարկեինք անրհրաժեշտ միջոցառումները եւ ամենակարեւորը համաճարակի դեմ պայքարն արդյունավետ վարելու համար՝ հասարակությանը տրամադրել ստույգ, հաստատված լաբորատոր քննություն անցած տեղեկատվությունը»։

Նա նշեց, որ իշխանությունը չարամտորեն նվազեցնում է այդ վիրուսի վտանգավորության աստիճանը. «Բոլորդ եք հիշում՝ ինչպես էին իրենք դիտավորյալ, չարամտորեն նվազեցնում այս վիրուսի վտանգավորությունը, ինչպես էին բոլորիս ներկայությամբ ծաղրում այս վիրուսը, ինչպես էին համեմատում դա սովորական սեզոնային գրիպի հետ։ Առողջապահության համաշխարային կառույցները մի ձայնով պնդում էին, որ սա սովորական գրիպ չէ։ Երբ մենք պնդում էինք, որ խղճացեք ժողովրդին, դադարեցրեք ձեր անիմաստ քարոզարշավները եւ զբաղվեք մարդկանց կյանքի խնդիրներով, իրենք պնդում էին՝ մի լսեք, հետեւեք բացառապես պաշտոնական լրատվությանը»։

Հարցի՝ ինչո՞ւ ինքը դիմակ չի կրում, Ղազինյանն ասաց. «Ես հայտարարե եմ, որ բաց տարածքներում դիմակ չեմ կրելու, դա իմ սկզբունքային որոշումն է, բնականաբար, դրա համար կարող եմ տուգանվել, սակայն ինձ դեռ չեն տուգանել։ Ես ասել եմ, որ պատրաստ եմ տուգանվել, սակայն չեմ պատրաստվում վճարել այդ տուգանքը։ Պարետը չլինելով սահմանադրական մարմին՝ իրավունք չունի լիազորություն չունի ընդունելու նորմատիվ իրական ակտեր»։

ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը լրագրողների հետ զրույցում մեկնաբանել է Հայաստանի գազատրանսպորտային ցանցը Ռուսաստանին վաճառելու վերաբերյալ հնչող քննադատությունները։

«Մեղադրում են, ասում են՝ ռուսներին ակտիվը տվեցի և այլն։ Ամբողջ «ՀայՌուսգազարդը» մի հատ փտած խողովակ էր՝ մոտ 30 հազար բաժանորդով։ Բալանսային արժեքը 18 միլիոն դոլար էր»,- նշեց Քոչարյանը։

Նրա խոսքով՝ հենց այդպիսին էր իրավիճակն այդ տարիներին։ Իսկ հիմա երկրի 90-ից ավելին գազաֆիկացված է, երկար տարիներ պահպանվել է գազի կայուն գինը։

ՀՀ երկրորդ նախագահը շեշտում է՝ բիզնես և ուրիշ մշակույթ ձևավորվեց։ Նրա խոսքով՝ նախքան դա բոլորը գողանում էին։

Նա հիշում է` Սևանի ափին մի գյուղ կա, միայն այդ գյուղից հարյուրից ավելի անօրինական միացում կար հիմնական գազի խողովակին։ Նախագահի խոսքով՝ ով որտեղից ուզում էր, եռակցումով միանում էր հիմնական խողովակին ու գազն օգտագործում։ Ծախսված գազի դիմաց վճարումը բյուջեից էր արվում, այլապես գազամատակարարումը կդադարեցվեր։

«Ուրիշ մշակույթ ներդրվեց։ Գազամատակարարումից հետո անտառահատումները կանգնեցին։ Մենք քանի տարի անտառահատման հետ կապված գլխացավանք չենք ունեցել, մինչև գազի գինը մի քիչ չթանկացավ»,- նշեց ՀՀ երկրորդ նախագահը։

Քոչարյանի խոսքով ՝ անընդունելի է, երբ մարդկանց մի խումբ նույնիսկ ամենաբարի մտադրություններով փակում է հանք տանող ճանապարհն ու խանգարում ընկերության աշխատանքին ։ Սա ակնհայտ անօրինականություն է, և պետությունն այստեղ անելիք ունի։

«Եթե ընկերությունը չպետք է աշխատի, ապա այդ որոշումը պետք է ընդունի պետությունը, այլ ոչ թե մի խումբ մարդիկ, որոնք արդեն մեկուկես-երկու տարի ինչ–որ տնակներում սար են պահում։ Պատկերացնո՞ւմ եք նույնիսկ ձևակերպումը, ասում են` մեր սարը պահում ենք։ Հասկանում եմ այդ մարդկանց և բնապահպանների էմոցիոնալ վիճակը, բայց սա ուղղակի արձանագրում է, որ այս երկրում պետություն գոյություն չունի, եթե մինչև հիմա չի կարողանում կողմնորոշվել, թե ինչ է անում», — ասել է նա։

Ինքը ՝ Քոչարյանը, չի կարդացել շրջակա միջավայրի վրա հանքի ազդեցության գնահատականը, բայց համոզված է, որ եթե անգամ բնապահպանական նվազագույն ռիսկ կա, ապա հանքը չպետք է աշխատի։

«Որքան ես հասկանում եմ, ոչ մեկը չի հայտարարում, որ չկան ռիսկեր։ Ես ենթադրում եմ, որ կան ռիսկեր։ Եթե կան ռիսկեր, ուրեմն չպետք է աշխատացնել, բայց դա պետք է որոշի պետությունը», — հավելել է նա։

Ի վերջո, աշխատավարձերը որոշումներ կայացնելու համար են ստանում։ Ղեկավարի գործը որոշում կայացնելն է։ Չի լինի որոշում, որը բոլորին բավարարի։

Նա հիշեցրել է, որ ժամանակին, երբ «GeoProMining Gold» ընկերությունը Սոթքի հանքավայրի շահագործման իրավունք էր ստանում, ցանկանում էր հանքավայրի կողքին հարստացուցիչ ֆաբրիկա կառուցել: Բայց Հայաստանի իշխանություններն այդ հարցը նույնիսկ չքննարկեցին և անմիջապես ասացին` «ստոպ»։ Որոշվեց ֆաբրիկան կառուցել Արարատի մարզում ՝ հանքից 240 կմ հեռավորության վրա, և փոխադրման ծախսերը կազմում էին ոսկու ինքնարժեքի 55 տոկոսը։

Վերադառնալով Ամուլսարին ՝ Քոչարյանը անթույլատրելի համարեց Ջերմուկի հարևանությամբ բաց հանքի շահագործումը, ինչը ենթադրում է պայթեցման աշխատանքներ ՝ շաբաթական երկու կամ երեք անգամ։ Նաև վտանգավոր է հանքի տարածքում հարստացուցիչ ֆաբրիկա կառուցելը։

Նրա խոսքով ՝ այս փուլում կարելի է առաջարկել երկու բան ՝ հանքը փակ եղանակով շահագործել և հարստացուցիչ ֆաբրիկա կառուցել հանքից հեռու:

Հիշեցնենք` Ջերմուկի բնակիչները դեռևս նախորդ տարվանից պարբերաբար փակում էին Ամուլսար տանող ճանապարհները` պնդելով, որ հանքի շահագործումը մեծ վնաս կհասցնի շրջակա միջավայրին: 2018 թվականի հունիսից մի խումբ մարդիկ` «Ամուլսարի պահապանները», գիշեր-ցերեկ հերթապահում էին վագոն–տնակներում՝ փակ պահելով դեպի հանք տանող ճանապարհները։

Արցախի Հանրապետության արտգործնախարարությունը հաղորդագրություն է տարածել` նշելով, որ Ադրբեջանի ԱԳՆ–ն փորձում է խեղաթյուրել Արցախի Հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանի խոսքերը։

Օրերս Արայիկ Հարությունյանը երիտասարդների հետ հանդիպման ժամանակ ասել էր` եթե հակառակորդը մի փոքր արկ կամ ռումբ գցի Ստեփանակերտի վրա, ապա պատասխանը ստանալու է Կիրովաբադում։ Հարությունյանի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանն ավելի ուշ հայտնել էր, որ հայտարարությունն Ադրբեջանում խիստ մտահոգությունների ալիք է բարձրացրել, ինչը տեսանելի է այդ երկրի ՊՆ–ի տարածած հայտարարության մեջ և մամուլի հրապարակումներում:

«Արցախի Հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանն առավելագույնս հստակ հայտարարել է, որ Ստեփանակերտն ու Արցախի այլ բնակավայրերը գնդակոծելու սպառնալիքները, որոնք ադրբեջանական կողմը պարբերաբար հնչեցնում է, այդ թվում՝ ամենաբարձր մակարդակով, անթույլատրելի են։ Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը բազմիցս հայտարարել է Արցախում ցանկացած թիրախի ուղղությամբ հարվածելու պատրաստականության մասին։ Մասնավորապես՝ Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարը հրթիռահրետանային զորքերին ժամանակին հանձնարարել էր «պատրաստվել կործանարար հարվածներ հասցնել» Ստեփանակերտի և Արցախի այլ քաղաքների ուղղությամբ։ Հատկանշական է, որ Ադրբեջանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչն այսօրինակ սպառնալիքներն արդարացնում էր նրանով, թե իբրև Արցախում «չկա քաղաքացիական բնակչություն, այլ միայն զինվորականներ են և դաշտեր»»,– նշված է հաղորդագրության մեջ։

Ըստ Արցախի ԱԳՆ–ի` Ադրբեջանը, ձգտելով թաքցնել վախեցնելու և ահաբեկելու վրա հիմնված սեփական ագրեսիվ քաղաքականությունը, փաստերը նենգափոխելու և միջազգային հանրությանը կանխամտածված կերպով ապատեղեկացնելու միջոցով փորձում է սեփական քայլերը և գործողությունների շարժառիթները վերագրել հայկական կողմերին։

«Ոչ թե Երևանը կամ Ստեփանակերտը, այլ հենց Բաքուն է կանոնավոր կերպով հանդես գալիս Հայաստանի և Արցախի քաղաքացիական ենթակառուցվածքների ռազմավարական օբյեկտների և բնակավայրերի ոչնչացման սպառնալիքներով։ Հայաստանի Մեծամորի ատոմակայանի, Երևանի և Ստեփանակերտի ուղղություններով հրթիռային հարվածներ հասցնելու, Արցախ ուղևորվող քաղաքացիական ինքնաթիռները խոցելու վերաբերյալ իր պաշտոնական հայտարարություններով, ինչպես նաև կատարած բազմաթիվ ռազմական և մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություններով Ադրբեջանը ցուցադրում է, որ չի խորշում կիրառել ահաբեկչական մեթոդներ՝ որպես իր պետական քաղաքականություն»,– նշում է ԱԳՆ–ն։

Արցախի Հանրապետությունը պատրաստ է ամենավճռական կերպով կանխարգելել խաղաղ բնակչության դեմ ադրբեջանական զինված ուժերի հարձակման ցանկացած փորձ։

«Գանձակ քաղաքի ռազմական օդանավակայանը և ցանկացած այլ ռազմական օբյեկտ, որն ադրբեջանական կողմը կփորձի օգտագործել Արցախի բնակավայրերի վրա հարձակման համար, օրինական թիրախ կդառնա Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակի համար։ Արցախի Հանրապետության նախագահի հայտարարությունը նախազգուշացում է սպառնալիքի և ահաբեկչության միջոցով քաղաքական դիվիդենտներ շահելու փորձերի անհեռանկարայնության վերաբերյալ։ Ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտությունը չունի ռազմական լուծում»,– շեշտում է ԱԳՆ–ն։

Ըստ գերատեսչության` հերթական պատերազմի հրահրման փորձերը ողբերգական հետևանքներ են ունենալու ողջ տարածաշրջանի համար։

Ես ոչ արածներիս համար եմ փոշմանում, ոչ չարածներիս, ժամանակի մեջ պետք է նայել, տարբեր իրավիճակներում տարբեր որոշումներ պետք է կայացնել։ Այս մասին PARA TV ՀԸ-ին հայտարարել է ՀՀ նախկին ոստիկանապետ, ոստիկանության գեներալ-գնդապետ Վլադիմիր Գասպարյանը, պատասխանելով հարցին, թե հետադարձ հայացքով իր պաշտոնավարման ժամանակ ի՞նչը կփոխեր։

Իսկ թե ինչ է փոխվել ոստիկանությունում այս երկու տարվա մեջ, հարցին ի պատասխան, Վլադիմիր Գասպարյանն ասել է, թե ոստիկանությունն իր ընտանիքն է, չի սիրում բարձրաձայնել նրա մասին, բայց իրեն տխուր է զգում։

«Տխուր եմ, որովհետեւ ունեինք բարեփոխումների 3 ծրագիր, որի 2 փուլը մենք անցկացրեցինք, հեռանալիս անձնակազմին ասել եմ, որ 3-րդ փուլը, որ պետք է անեինք 2018-ից սկսած, ավարտին հասցնեն։ Բայց հիմա այն, ինչ անում են, Ուկրաինայում, Վրաստանում փորձարկված բաներ են, այդ շտամպերը մեզ վրա չեն աշխատում։ Պետք է վերցնել լավը, ոչ թե ամեն ինչ», նշել է նախկին ոստիկանապետը։

Վլադիմիր Գասպաչյանի խոսքով՝ իրենից հետո եկած ոստիկանապետերը բարդութավորված անձնավորություններ էին․

«Նրանք գնացել են, այդ պատճառով կարող եմ ասել այդ բանը։ Եթե մարդ են նշանակում՝ հարցնելով՝ կգնա՞ս, թե՞ չես գնա Գասպարյանի հետեւից, դա տխուր է։ Խղճուկ մարդիկ են այդպիսի բաներ անում։ Ես միշտ ասել եմ՝ տղաներ, վա՛յ այն ոստիկանին, որը զբաղվում է քաղաքականությամբ, եւ վա՛յ այն կուսակցություններին, որոնք ոստիկանությանը որպես գործիք են օգտագործում, երկուսն էլ դատապարտված են», ասել է Վ․Գապարյանը, որի կարծիքով՝ այսօր ոստիկաններն օգտագործվում են։

«Ամուլսարի հարցը ուրիշ կերպ պետք է լուծվի, ոչ ուժային մեթոդներով․․․ Երկու օր առաջ սպայի օրն էր, շնորհավորել եմ տղաներին եւ վերջում ասել՝ պատիվ ունեմ ձեզանից մեկը լինել, մեզ քաղաքական խժդժությունները չեն հետաքրքրում, մենք պետական գործիչ ենք, մենք քաղաքական գործիչ չենք։ Ես ունեցել եմ ընկերներ ընդդիմադիր կուսակցություններում, ունեցել եմ թշնամիներ ու չկամեցողներ գործող իշխանություններում։ Սերժ Սարգսյանի հետ ինձ շատ հեշտ է եղել աշխատել։ Հեշտ եւ դժվար, հեշտ, որովհետեւ նա համակարգը գիտեր, նա միշտ թողել է ինքս որոշումներ կայացնեմ։ Դժվարն այն էր, որ ասում էր՝  ներողամտությունն ավելի վնասակար է, քան․․․ Ես այդ հարցին, թերեւս, որպես քրիստոնյա էի վերաբերվում, կրկնեմ դասականի խոսքերը՝ այդ հարցում ինքը ճիշտ էր, ես սխալ»։

2018 թվականի իրադարձությունները հիշելով, Վ․Գասպարյանը պատմել է, թե ինչ է իրեն ասել Սերժ Սարգսյանը՝  ոչ մի իշխանության համար չարժի զոհաբերել մարդկային կյանք․

«Ասաց՝ գիտեմ, դու փայլուն կանցկացնես օպերացիան, բայց հրմշտոցի մեջ երեխաներ կընկեն ոտքի տակ, պետք չէ։ Ես շաղախված եմ այս երկրին, ես այս երկրում թաղված ընկերներ ունեմ, որոնցից պատահաբար 20-30 տարի ավելի եմ ապրում, չգիտեմ՝ իրենց բախտը բերեց, թե՝ մեր։ Տղաները հերոս դարձան, իսկ մենք՝ թիրախ։ Իսկ պետության համար կանգնած սպային թիրախավորելը շատ դաժան կարող է նստել, թող կուսակցությունները նստեն, իրենց հարցերը լուծեն իրար հետ, բայց երբ պետությանը վտանգ է սպառնում՝ արդեն գործ ունեն իմ տեսակի հետ։ Չեմ ուզենա հավատալ այդ խոսքին, որ եթե դու չես զբաղվում քաղաքականությամբ, քաղաքականությունն է զբաղվում քեզանով, բայց եթե զբաղվում է ինձանով՝ ես ցանկացած ձեռնոց բարձրացնող եմ։ Ես մեռնելուց չեմ վախենում, այլ ապրելուց՝ այ այս երեւույթների մեջ, ու վախենում եմ ոչ ինձ համար։ Մենք այս երկիրը չենք սարքել, որ արվամոլություն փառաբանեն, ԼԳՏՊ-ներ, կգմգ-ներ։ Նման տխմարամտություններն ուղղակի խառնում են մեր երկիրը», նշել է Վ․Գապարյանը։

«Խոսենք անկեղծ. Սերժ Սարգսյանը՝ Ապրիլյան պատերազմի մասին» հարցազրույցների շարքի հինգերորդ մաս.

Ապրիլյան պատերազմն ինչպե՞ս ազդեց ԼՂ հիմնախնդրի շուրջ խաղաղ բանակցությունների վրա։

Ես ուրախ եմ, որ մեզ հաջողվեց այնպես անել, որ այս պատերազմը որեւէ օգուտ չբերեց Ադրբեջանին։ Հիշում եք՝ Ալիեւն ասաց, որ փակ դռների հետեւում ինձ ստիպում են ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը։ Իհարկե, այս հայտարարությունը վկայում է, շատ ուղիղ ձեւով վկայում է մեր դիվանագիտական հաջողությունների մասին։

Ապրիլյան պատերազմից հետո եղե՞լ է որեւէ այլ բարելավում բանակցային գործընթացում։

Մեր դիվանագիտական հաջողություններից էին նաեւ, անշուշտ, Վիեննայի եւ Սանկտ Պետերբուրգի հայտարարությունները։ Ռազմական գործողություններից հետո ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը հայտարարություն տարածեց, որ ուժի մեջ է մնում 1994 թվականի հրադադարի եռակողմ համաձայնագիրը։

Հնարավո՞ր էր դիվանագիտական ճակատում ձեռքբերումներն օգտագործել հօգուտ հայկական կողմի։

Մինսկի խմբի համանախագահ երկրները բարձր մակարդակով հայտարարություններ արեցին՝ համաձայն որոնց, անհրաժեշտ էր ստեղծել միջադեպերի քննության միջազգային մեխանիզմներ։ Սա չափազանց կարեւոր ձեռքբերում է։ Այժմ հարց է, թե մենք ինչպես կարող էինք օգտագործել Ապրիլյան պատերազմի արդյունքները եւ թե ինչու 2018 թվականի ապրիլյան իրադարձություններից հետո «հեղափոխական իշխանություններն» անտեսեցին եւ չկարողացան օգտագործել ապրիլյան քառօրյայի ձեռքբերումները։

Սա այս թեմայի վերաբերյալ 5 պատասխաններից մեկն է։ Սերժ Սարգսյանը ոչինչ չունի թացնելու, նշված է տեսանյութում։

Հարավային Կովկասում ընթանում են թուրք-ադրբեջանական լայնածավալ զորավարժույթյուններ, որոնց նախորդել էին ռուս-հայկական ավելի փոքր ծավալի զորավարժություններ: Վերլուծաբանների անդրադարձը խնդրին։ Այս մասին գրում է Ամերիկայի Ձայնը։

Ադրբեջանում մեկնարկեցին թուրք-ադրբեջանական միասնական զորավարժությունները, որոնք ներառել են նաև ՀՀ սահմանակից Նախիջևանը, ուր նախօրեին ժամանեց թուրքական զորամիավորումը: Դրանք տեղի են ունենում հայ-ադրբեջանական սահմանային բախումներից հետո:
Հայաստանի արձագանքը չուշացավ: Երևանը մեղադրեց Բաքվին իրավիճակի լիցքաթափումն ու խաղաղ գործընթացի վերսկսումը խոչընդոտելու մեջ: ՀՀ նաև կասեցրեց Եվրոպայում սովորական զինված ուժերի մասին պայմանագրի ու Վիեննայի փաստաթղթի շրջանակներում Թուրքիայի տեսուչների այցեըը ՀՀ՝ հայտարարելով, որ Թուրքիան այս օրերին հանդես է գալիս Հայաստանի դեմ աննախադեպ սպառնալիքներով և սատարում Ադրբեջանի գործողություններին: ՀՀ սահմանների մոտ լայնածավալ զորավարժություններն, ըստ Երևանի, դրա վառ դրսևորումն է:

Իր հերթին Ադրբեջանի ԱԳՆ հայտարարեց, որ համատեղ զորավարժությունները իրականացվում են երկրների միջև ռազմական համագործակցության համաձայնագրի և տարեկան ծրագրի հիման վրա: Դրանք խթանում են Բաքվի և Անկարայի միջև համակարգվածությունն ու փորձի փոխանակումը՝ ամրապնդելով տարածաշրջանային խաղաղությունը և անվտանգությունը, նշում է Ադրբեջանի արտաքին գերատեսչությունը:

Քաղաքագետ Էմիլ Սանամյանը հիշեցնում է, որ միասնական թուրք-ադրբեջանական զորավարժություններն անցկացվել են նախկինում կանոնավոր կերպով: Ըստ քաղաքագետի, սակայն, այս զորավարժություններն ունեն հստակ ուղերձ.

«Սա Թուրքիայի ուղերձն է, որ եթե Հայաստանն առավելության հասնի Ադրբեջանի հանդեպ բախման ժամանակ, ապա Թուրքիան կներքաշվի ու կկանխի Ադրբեջանի պարտությունը»,- ընդծում է Սանամյանը:

Այս զարգացումներին ամենայն հավանականությամբ ուշադրությամբ հետևում են նաև Մոսկվայում՝ հաշվի առնելով տարածաշրջանում ՌԴ-ի ռազմաքաղաքական շահերն ու հայ-թուրքական սահմանին ռուսական զորքերի տեղակայումը: Սանամյանը պնդում է՝ զորավարժություններից առաջ Թուրքիայի նախագահի զանգը ՌԴ-ի իր գործընկերոջը հետապնդում էր ռուսական կողմի անհանգստությունները փարատելու նպատակ, քանի որ թուրքական զորքերը հատելու էին Ադրբեջանի սահմանը:

«Կարծում եմ Էրդողանը ցանկանում էր ինքը տեղեկացնել ՌԴ նախագահին թուրքական զորքերի տեղաշարժի մասին՝ հստակություն մցնելով ռուսական կողմում, որ սա զորավարժությունների մաս է, այլ ոչ թե ռազմական գործողություն»,- ասում է Սանամյանը:

Հիշեցնենք, որ հուլիսի 23-ին հայտնի դարձավ նաև ռուս-հայկական հակաօդային ուժերի համատեղ զորավարժությունների մասին, իսկ դրանից առաջ ՌԴ նախագահ Պուտինը կարգադրել էր անսպասելի բանակային ստուգումներ անցկացնել Հարավային և Արևմտյան ռազմական շրջաններում: Ռուսական կողմը պնդում է՝ ստուգումներն անցկացվում են բանակի պատրաստության մակարդակի գնահատման համար:

Քաղաքագետ-վերլուծաբան Ֆիլիպ Գամաղելյանը համամիտ է՝ զորավարժություններն ուղերձ էին: Տարածաշրջանային այս զարգացումները վերլուծաբանի կարծիքով չափազանց վտանգավոր են թե Հայաստանի ու թե Ադրբեջանի համար: Հետևանքները կարող են լինել չափազանց ծանր, ներառյալ ինքնիշխանության կամ դրա մի մասի կորուստը, ասում է վերլուծաբանը: Այդ վտանգը, ըստ Գամաղելյանի, վերջին տասնամյակներում առկա է ողջ հետխորհդային տարածքում, հատկապես հակամարտություններ ունեցող երկրներում:

«Կարծում եմ դա շատ վտանգավոր է ոչ միայն տարածաշրջանի, այլ առաջին հերթին Հայաստանի ու Ադրբեջանի համար: Եթե սկսվեց լայնածավալ պատերազմ, որը կներառի նաև հարևան տերությունները, հավանականություն կա ոչ միայն տարածքի, այլև ինքնիշխանության կորստի»,- ասում է Գամաղելյանը:

Իր հերթին ամերիկացի նախկին դիվանագետ Ռիչարդ Հոգլանդը թուրք-ադրբեջանական և հայ-ռուսական զորավարժությունները ևս վտանգավոր է որակում: Դրանք վկայում են փոխզիջման տրամադրությունների բացակայության մասին, ասում է ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահի նախկին ժամանակավոր պաշտոնակատար Հոգլանդը:

«Նրանք պետք է չափազանց զգույշ լինեն և չհատեն այն սահմանը, որից հետո իրավիճակը կդառնա պայթունավտանգ»,- գտնում է դեսպան Հոգլանդը:

Հաշվի առնելով, որ այս զորավարժույուներին նախորդել էր հայ-ադրբեջանական սահմանային բախումը՝ դեսպանը նման արձագանքը որակում է սովորական միջազգային ասպարեզում, որը հաճախ է հանդիպում նաև այլ տարածաշրջաններում: