Կիրակի տեղի է ունեցել Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի եւ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի զրույցը, հաղորդում է Կրեմլի մամուլի ծառայությունը:

«Վլադիմիր Պուտինը տեղեկացրել է Դոնբասի պաշտպանությանն ուղղված հատուկ ռազմական գործողության ընթացքի մասին, ներկայացրել սկզբունքային մոտեցումներն ու գնահատականն այդ համատեքստում, մանրամասն պարզաբանել է առաջադրված հիմնական նպատակներն ու խնդիրները: Ընդգծվել է, որ հատուկ գործողությունն ընթանում է՝ ըստ պլանի եւ ժամանակացույցի:

Ընդ որում՝ ռուսական Զինված ուժերն անում են հնարավորինս ամեն ինչ խաղաղ բնակիչների կյանքերը փրկելու եւ անվտանգությունն ապահովելու համար, կետային հարվածները հասցվում են բացառապես ռազմական ենթակառուցվածքի օբյեկտների ուղղությամբ: Այդ ֆոնին հատուկ դաժանությամբ ու ցինիզմով են տարբերվում ազգայնականների, նեոնացիստական խմբավորումների գործողությունները, որոնք շարունակում են Դոնբասի ուղղությամբ գնդակոծությունն ու ուկրաինական քաղաքներում եւ բնակավայրերում քաղաքացիական անձանց, այդ թվում՝ օտարերկրացիներին օգտագործում՝ որպես «կենդանի վահան»:

Հաստատվել է ռուսական կողմի՝ Ուկրաինայի իշխանությունների եւ օտարերկրյա գործընկերների հետ երկխոսելու պատրաստակամությունը հակամարտությունը կարգավորելու նպատակով: Միեւնույն ժամանակ, նշվել է բանակցային գործընթացը հետաձգելու ցանկացած փորձերի անհեռանկարայնությունը, ինչն օգտագործվում է ուկրաինական ուժայինների կողմից իրենց ուժերն ու միջոցները վերախմբավորելու համար: Այդ կապակցությամբ ընդգծվել է, որ հատուկ գործողության դադարեցումը հնարավոր է միայն Կիեւի կողմից ռազմական գործողությունները դադարեցնելու եւ Ռուսաստանի ներկայացրած հայտնի պահանջները կատարելու դեպքում:

Կողմերը հույս են հայտնել որ պլանավորվող բանակցությունների հերթական փուլի ընթացքում Ուկրաինայի ներկայացուցիչներն ավելի կառուցողական մոտեցում կդրսեւորեն՝ լիարժեք հաշվի առնելով ստեղծվող իրողությունները:

Ռուսաստանի ու Թուրքիայի նախագահները փաստել են երկու երկրների դիվանագիտական ու ռազմական գերատեսչությունների գծով շփումները պահպանելու կարեւորությունը: Վլադիմիր Պուտինը հաստատել է ռուսական կողմի պատրաստակամությունը ռազմական գործողությունների շրջաններից թուրք քաղաքացիներին անվտանգ տարհանման համար անհրաժեշտ աջակցություն ցուցաբերելու մասին:

Կողմերն ընդգծել են փոխշահավետ ռուս-թուրքական առեւտրատնտեսական համագործակցությունը շարունակելու հարցում երկկողմանի դիրքորոշումը:

Հատկանշական է, որ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը քննադատական գնահատական է տվել մի շարք արեւմտյան երկրներում ռուսական մշակույթի եւ գործիչների նկատմամբ խտրական արշավներին: Պայմանավորվածություն է ձեռքբերվել սերտ շփումներ ապահովել տարբեր մակարդակներում»,-նշվում է Կրեմլի հաղորդագրության մեջ:

Ինչպես նշում է Daily Sabbath թուրքական պարբերականը, Էրդողանն ասել է Ռուսաստանի առաջնորդին, որ Թուրքիան պատրաստ է հնարավորինս արագ իր ներդրումն ունենալ Ուկրաինայի խնդիրների լուծման գործում խաղաղ միջոցներով:

«Ընդգծելով, որ անհապաղ հրադադարը ոչ միայն կթեթեւացնի տարածաշրջանում հումանիտար խնդիրները, այլ նաեւ հնարավորություն կընձեռի քաղաքական լուծումներ փնտրելու համար՝ Էրդողանը կրկնել է իր՝ «խաղաղության ուղին միասին հարթելու» վերաբերյալ կոչը:

Նախագահ Էրդողանն ընդգծել է հրադադարն ապահովելու համար անհապաղ միջոցներ ձեռնարկելու, հումանիտար միջանցքներ բացելու եւ խաղաղության մասին համաձայնագիր կնքելու կարեւորությունը:

Նշելով, որ գտնվում է ուկրաինական կողմի եւ այլ երկրների հետ մշտական շփման մեջ՝ Էրդողանը հայտարարել է, որ կշարունակի ջանքեր գործադրել բազմակողմանի բանակցություններ անցկացնելու եւ արդյունքներ գրանցելու ուղղությամբ»,-գրում են թուրքական ԶԼՄ-ները:

Ռուսական բանակը կշարունակի հատուկ ռազմական գործողությունը Ուկրաինայում՝ մինչև իր նպատակների իրականացումը։ Գլխավոր խնդիրը Ռուսաստանն Արևմուտքի արտաքին ռազմական սպառնալիքից պաշտպանելն է, հայտարարել է ՌԴ պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն։

«Ռուսաստանի Դաշնության Զինված ուժերի խմբավորումը կշարունակի իրականացնել հատուկ ռազմական գործողություն, քանի դեռ չեն հասել սահմանված նպատակներին», – երեքշաբթի օրը կայացած կոնֆերանսի ժամանակ ասել է Շոյգուն։ Նրա խոսքով՝ հատուկ ռազմական գործողություն է իրականացվում «Դոնբասի բնակչությանը պաշտպանելու, Ուկրաինայի ապառազմականացման և ապաազգայնացման համար»։

«Մեզ համար գլխավորը Ռուսաստանի Դաշնությունը պաշտպանելն է ռազմական սպառնալիքից, որը բխում է արևմտյան երկրներից, որոնք փորձում են օգտագործել ուկրաինացի ժողովրդին մեր երկրի դեմ պայքարում»,- ասել է նախարարը։ Նա ընդգծել է, որ ռուսական բանակը «չի օկուպացնում ուկրաինական տարածքը, ձեռնարկում է բոլոր միջոցները՝ խաղաղ բնակչության կյանքն ու անվտանգությունը պահպանելու համար»։
«Ցանկանում եմ ընդգծել, որ հարվածները հասցվում են միայն ռազմական թիրախներին և բացառապես գերճշգրիտ զինատեսակներով»,- ասել է պաշտպանության նախարարը։

Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը առավոտյան ժամը 05.50-ին ռուսաստանցիներին ուղղված իր ուղերձում հայտարարել է, որ Դոնբասում հատուկ ռազմական գործողության մասին որոշում է կայացրել:

«Հանգամանքները ստիպում են մեզնից վճռական եւ անհապաղ գործողություններ: Դոնբասի ժողովրդական հանրապետությունները դիմել են Ռուսաստանին՝ օգնության խնդրանքով: Դրա հետ կապված, համաձայն ՄԱԿ-ի կանոնադրության 7-րդ մասի 51-րդ հոդվածի եւ ի կատարումն Դաշնային ժողովի կողմից վավերացված ԴԺՀ-ի եւ ԼԺՀ-ի հետ բարեկամության եւ փոխօգնության մասին պայմանագրերի, ես որոշում եմ կայացրել հատուկ ռազմական գործողություն անցնացնելու մասին»,-ասելէ  Պուտինը հեռուստաուղերձում:

Երկրի ղեկավարը նշել է, որ Ռուսաստանի պլաններում Ուկրաինայի օկուպացիայի հարցը չկա, սակայն մոսկվան ձգտելու է նրա դեմիլիտարիզացիային:

«Հատուկ գործողության նպատակը մարդկանց պաշտպանությունն է, որոնք 8 տարվա ընթացքում ենթարկվում են ծաղրուծանակի, ցեղասպանության Կիեւի ռեժիմի կողմից, եւ դրա համար մենք ձգտելու ենք Ուկրաինայի դեմիլիտարիզացիային եւ դենացիֆիկացիային, ինչպես նաեւ դատարանին հանձնելու նրանց, որոնք իրականացրել են բազմաթիվ արյունալի հանցագործություններ խաղաղ բնակիչների նկատմամբ, այդ թվում ՌԴ քաղաքացիների»,-ասել է Պուտինը:

Նրա խոսքով, Ռուսաստանի բախումը Ուկրաինայում ազգայնական ուժերի հետ անխուսափելի է. «Դա միայն ժամանակի հարց է: Նրանք պատրաստվում են եւ սպասում հարմար ժամի: Հիմա էլ հավակնում են ունենալ միջուկային զենք: Մենք թույլ չենք տա նրանց դա անել»,-ասել է Պուտինը:

Նա նաեւ հավելել է, որ Ռուսաստանը չի կարող իրեն անվտանգ զգալ, զարգանալ, գոյություն ունենալ Ուկրաինայից եկող մշտական սպառնալիքի տակ, նկատելով, որ անընդունելի է ՆԱՏՕ-ի կողմից Ուկրիանայի յուրացումը:

Ռուսաստանի քաղաքականության հիմքում ազատությունն է, այդ իրավունքը պետք է ունենան բոլորը, այդ թվում Ուկրաինայի բնակիչները, հայտարարել է ՌԴ նախագահը. «Ընտրության ազատություն բոլորի համար, որ ինքնուրույն որոշեն իրենց եւ իրենց երեխաների ապագան:  Մենք կարեւոր ենք համարում, որ այդ իրավունքից, ընտրելու իրավունքից կարողանան օգտվել Ուկրաինայում ապրող բոլոր ժողովուրդները: Բոլորը, ով դա ուզում է»,-ասել է նա:

Պուտինը հիշեցրել է, որ ոչ ԽՍՀՄ ստեղծելիս, ոչ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ժամանակակից Ուկրաինայի կազմում գտնվող այս կան տարածքում ապրող մարդկանց չեն հարցրել, թե ինչպես են իրենքուզում կառուցել իրենց կյանքը:

Պուտինը դիմել է նաեւ ուկրաինացի զինվորականներին՝ նշելով, որ նրանք հավատարմության երդում են տվել ժողովրդին, ոչ թե հակաժողովրդական խունտային, որը թալանում է Ուկրաինան:

«Հարգելի ընկերներ, ձեր հայրերը, պապերը եւ նախապապերը նրա համար չեն պայքարել նացիստների դեմ՝ պաշտպանելով մեր ընդհանուր հայրենիքը, որպեսզի այսօրվա նեոնացիստները զավթեն իշխանությունը Ուկրաինայում»,-ասել է նա:

ՌԴ նախագահը կոչ է արել ուկրաինացի զինվորականներին չկատարել հանցավոր հրամաններ, անհապաղ վայր դնել զենքը եւ գնալ տուն: Նա միաժամանակ ընդգծել է, որ Ուկրաինայի բանակի բոլոր զինծառայողները, որոնք կկատարեն այդ պահանջը, կկարողանան առանց խոչընդոտների լքել ռազմական գործողությունների գոտին եւ վերադառնալ տուն իրենց ընտանիքների մոտ:

Պուտինն ընդգծել է, որ Ռուսաստանը հարգում է եւ կշարունակի հարգել ԱՊՀ երկրի ինքնիշխանությունը. «Մենք հարգանքով ենք մոտենում եւ կշարունակենք այդպես մոտենալ հետխորհրդային տարածքում նոր ձեւավորված կազմավորումներին: Մենք հարգել եւ կշարունակենք հարգել նրանց ինքնիշխանությունը: Դրա օրինակը օգնությունն է, որ մենք ցուցաբերեցինք Ղազախստանին, որը բախվեց ողբերգական իրադարձությունների, իրենց պետականության եւ ամբողջականության մարտահրավերներին»,-հիշեցրել է նա:

ՆԱՏՕ-ն, ըստ Պուտինի, մոտենում է Ռուսաստանի սահմաններին, եւ Մոսկվան 30 տարվա ընթացքում փորձել է պայմանավորվել, որ այդ դաշինքը չծավալվի դեպի արեւելք, սակայն բախվել է ստի, շանտաժի ու ճնշման փորձերի:

Ռուսաստանը պատրաստ է իրադարձությունների ցանկացած զարգացման, բոլոր որոշումներն ընդունված են, հայտարարել է Պուտինը: «Հույս ունեմ, որ ես լսելի կլինեմ»,-ասել է նա:

Իսկական ուժը արդարության ու ճշմարտության մեջ է, եւ Ռուսաստանն այդ կողմում է, հայտարարել է ՌԴ նախագահը. «Հարգելի Ռուսաստանի քաղաքացիներ, բարեկեցությունը, պետությունների ու ժողովուրդների գոյությունն ինքը, միշտ հենվում են հզոր արմատների համակարգի, իր արժեքների մշակույթի, նախնիների փորձի վրա: Եվ իհարկե, ուղղակիորեն կախված է մշտապես փոփոխվող աշխարհին հարմարվելու ունակությունից, հասարակության միասնությունից, համախմբվելու պատրաստ լինելուց, ուժերը հավաքելուց, որպեսզի առաջ գնա: Ուժեր միշտ պետք են, միշտ, բայց ուժը կարող է տարբեր որակի լինել: Ստի կայսրության քաղաքականության հիմքում, որի մասին խոսեցի իմ ելույթի սկզբում, ընկած է կոպիտ ուղղագիծ ուժը: Նման դեպքերում մեզ մոտ ասում են՝ ուժը կա, խելք պետք չէ: Իսկ մենք գիտենք, որ իրական ուժը արդարության եւ ճշմարտության մեջ է, որը մեր կողմն է»,-հավելել է երկրի ղեկավարը:

Փետրվարի 23-ին, ժամը 12-ին, ԱԺ արտահերթ նիստ կգումարվի, որտեղ պետք է ներկայացվեր նաև այս հարցը, սակայն իշխանության այսօրվա մոտեցումից հետո ենթադրում եմ, որ կարող են նիստը տապալել։ Այս մասին, այսօր՝ փետրվարի 21-ին, ԱԺ-ում լրագրողների հետ զրույցում նշեց «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Անդրանիկ Թեւանյանը՝ անդրադառնալով «Շուշիի հռչակագրի» վերաբերյալ ԱԺ հայտարարություն ընդունելու օրարակրգով ԱԺ արտահերթ նիստ գումարելուն:

«Այսօր մենք ականատեսը դարձանք մի ամոթալի եւ խայտառակ քաղաքական որոշման, որը կայացրեց իշխանությունը: Որ ասեմ՝ շատ անսպասելի էր, սուտ կլինի, բայց որ այսքան բացահայտ եւ այսքան ակնհայտ թուրքամետ քաղաքականությունը կողջունի իշխող խմբակցությունը, չէի պատկերացնում»,–ասաց Թևանյանը։

Նրա խոսքով` իշխանությունը մերժեց «Շուշիի հռչակագիրը» դատապարտող հայտարարությունը` դրանով իսկ կողմ արտահայտվելով այդ հռչակագրին, կող արտահարտվելով Արցախը Ադրբեջանի կազմում թողնելուն, կողմ արտահայտվելով Ցեղապանության ճանաչումից հրաժարվելուն, Զանգեզուրի միջանցքին եւ բոլոր այն նախապայմաններին, որոնք թուրքերն ու ադրբեջանցիներն առաջ են քաշում:  Թևանյանը հավելեց, որ սա խաղաղասիրական քաղաքականության դրսևորում էր, որը բերելու է նոր ողբերգության։

Պատգամավորը կարծում է, որ այսպես խաղաղություն չի լինելու` թուրքական ախորժակը և ադրբեջանցիների նկրտումները ՀՀ տարածքի նկատմամբ մեծանալու են. «Չմոռանանք, որ Ալիեւը խոսում է Սեւանից, Զանգեզւորից ու Երեւանից: Այս պարագայում, եթե դու դեմ չես արտահայտվում այդ հռչակագրին, կամ քո վերաբերմունքը ցույց չես տալիս, դա նաեւ վատ մեսիջ է մեր ռազմավարական դաշնակիցներին ու բարեկամներին, մասնավորապես Ռուսաստանին եւ Իրանին, որի դեմ է նաեւ ուղղված այդ հռչակագիրը:

Մենք այսօր գործ ունենք կոլաբորացիոնիստական իշխանության հետ, որը փաստացի Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ համագործակցաբար Հայաստանը տանում է նոր կապիտուլյացիայի: Ես ուզում եմ SOS հնչեցնել մեր քաղաքացիներին: Սա խայտառակության եւ ամոթի, Հայաստանի անկախության հռչակագրից հրաժարվելու օր էր»,-ասաց Թեւանյանը:

Երևանի նախկին քաղաքապետ, Բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար և իշխող կուսակցությունից ՀՀ նախագահի թեկնածու Վահագն Խաչատրյանը դեռևս 2011 թ. հայտարարել էր, որ «Հայաստանը պատրաստ է ներողություն խնդրել Թուրքիայից տարածաշրջանում արյունալի բախումների, հատկապես «ԱՍԱԼԱ»-ի համար»։

Թուրքիայի Չուքուրովայի համալսարանի (Ադանա նահանգ) Տնտեսագիտական ֆակուլտետի Միջազգային հարաբերությունների բաժնի և Թուրքիայի Տնտեսագիտական ու սոցիալական հետազոտությունների հիմնադրամի (Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etütler Vakfı (TESEV)) արտաքին քաղաքականության ծրագրի կողմից կազմակերպված «Ադանայում Թուրքիա-Հայաստան հարաբերությունների քննարկում» թեմայով ժողովում Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման ջատագով Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ղեկավարած «Հայ ազգային կոնգրեսի» վարչության անդամ և Երևանի նախկին քաղաքապետ Վահագն Խաչատրյանը հանդես էր եկել անգամ թուրքերի համար անսպասելի և հակասական հայտարություններով։

«Հայաստանում ոչ ոք չի ցանկանում հետ նայել, այստեղ նպատակը ազատ «Հայաստան-Թուրքիա հարաբերություններ» ստեղծելն է։ Սակայն, ցավոք, այս թեմայով ցօրս ոչ մի դրական արդյունք չի գրանցվել», — ասել էր Խաչատրյանը՝ նշելով, որ դրանում մեծ է տարածաշրջանային ուժերի մասնաբաժինը։

Խաչատրյանը նաև հավանության էր արժանացրել այդ ժամանակ Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի «0 խնդիր հարևանների հետ» քաղաքականությունը։

Ըստ Հայաստանի ապագա նախագահի՝ անկախ ամեն ինչից և տարածաշրջանային ուժերից, Թուրքիան և Հայաստանը իրենց միջև եղած խնդիրները պետք է կարողանան համատեղ լուծել։ Խաչատրյանը նշել էր, որ Հայաստանում տնտեսական և սոցիալական խնդիրները բավական շատ են, այդ իսկ պատճառով երկրի քաղաքացիները չեն կարողանում շատ մտածել անցյալում տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին, իսկ արտասահմանում (Ֆրանսիա և ԱՄՆ) բնակվող հայերը տնտեսական և սոցիալական խնդիրներ քիչ ունեն և ավելի շատ են հետաքրքրվում ցեղասպանության հարցերով։ 

Խաչատրյանն ասել էր, որ Թուրքիայի կողմից Հայոց ցեղասպանության համար մեկ ներողությունը շատ կարևոր է՝ հավելելով. «Այսպիսի մոտեցումը մինչև վերջ կարող է բացել բոլոր դռները։ Մենք պատրաստ ենք Թուրքիայից ներողություն խնդրել տարածաշրջանում արյունահեղ հակամարտությունների, հատկապես «ԱՍԱԼԱ»-ի համար։ Որպես Հայաստան, մենք ներողություն կխնդրենք Թուրքիայից, բայց այդ ուղղությամբ Թուրքիայում ոչ մի տեղաշարժ չկա։ Հերիք է այսքան վիճաբանություններին, երկու երկրների միջև վեճերին պետք է վերջ տրվի», — հայտարարել էր Վահագն Խաչատրյանը։

Սկզբնաղբյուրը՝ հղումով.

Yerkir.am

Անցյալ շաբաթ բոլորս ցնցված էինք այն լուրից, որ Հայաստանի ազգային անվտանգության ծառայությունը (ԱԱԾ) ձերբակալել է Հայաստանի զինված ուժերում ծառայող 19 անձանց՝ Ադրբեջանի օգտին լրտեսության մեղադրանքով։

ԱԱԾ-ն մեղադրեց ձերբակալված 19 հայ զինվորականներին՝ գումարի դիմաց Ադրբեջանին ռազմական գաղտնիքներ փոխանցելու մեջ։ ԱԱԾ-ն պարզաբանեց, որ ադրբեջանցի գործակալները կապվել են հայ զինվորականների հետ՝ ստեղծելով ֆեյսբուքի կեղծ էջեր՝ հայերենով շփվող գրավիչ կանանց լուսանկարներով։ Շատ ադրբեջանցիներ կան, որոնք սահուն հայերեն են խոսում, քանի որ ծնվել են Հայաստանում և հաճախել հայկական դպրոցներ՝ նախքան 1980-ականների վերջին Արցախի շուրջ քաղաքացիական անկարգություններից հետո Ադրբեջան փախչելը:

Կան անվտանգության բազմաթիվ լուրջ խնդիրներ, որոնց Հայաստանի կառավարությունը պետք է անհապաղ ուշադրություն դարձնի և հատուկ միջոցներ ձեռնարկի նման լրտեսական դեպքերի կրկնությունը նվազագույնի հասցնելու համար։ Բայց նույնիսկ բարելավված հակահետախուզության դեպքում նման խնդիրները հնարավոր չէ վերացնել, այլ պարզապես նվազագույնի հասցնել, քանի որ գրեթե բոլոր երկրները դառնում են օտարերկրյա և ներքին լրտեսների զոհ:

Ահա իմ մտորումները և առաջարկությունները.

1) Հայաստանի կառավարությունը պետք է անհապաղ քայլեր ձեռնարկի հմուտ մասնագետներ նշանակելու համար, որոնք գիտեն, թե ինչպես վարել հետախուզական ծառայությունը: Այս առաջարկն արվում է այն պատճառով, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը գրեթե բոլոր պաշտոններում նշանակել է անփորձ և անիրազեկ պաշտոնյաների` ելնելով զուտ իր իշխող կուսակցությանը նրանց անդամակցությունից։ Անկարողության ամենաթարմ օրինակը ԱԱԾ-ի զարմանալի հայտարարությունն էր, որ թերթի հոդված կարդալով են իմացել, որ Հայաստանի նախագահը երկքաղաքացիություն ունի, ինչը ՀՀ օրենսդրության խախտում է։ Պատկերացրեք, որ Հայաստանի հետախուզական ծառայությունները նախագահի չորս տարի պաշտոնավարելուց հետո թերթից տեղեկանում են նման կարևոր խնդրի մասին՝ առաջինը բացահայտելու փոխարեն:
2) Ազգային անվտանգության ծառայությունը, բացի նրանից, որ փորձառու կադրերի կարիք ունի, պետք է ունենա նաև հակահետախուզության ամենաառաջադեմ տեխնոլոգիա։
3) Հայաստանի կառավարությունը պետք է խորհրդակցի դաշնակից կառավարությունների հետ՝ ինչպես բարելավել իր հետախուզական ծառայությունների ուսուցումը, կազմակերպումը և գործունեությունը:
4) Լրտեսության համար ձերբակալված 19 հայերը մեղադրվում են Հայաստանի զինվորական անձնակազմի, զենքի և ռազմական օբյեկտների մասին գաղտնի տեղեկություններ Ադրբեջանին փոխանցելու մեջ։ Մնում է պարզել, թե արդյոք նրանք մեղավոր կճանաչվեն դատարանում, քանի որ վերջին չորս տարիներին բազմաթիվ հայ պաշտոնյաներ են ձերբակալվել տարբեր իրավախախտումներ կատարելու համար, սակայն չեն դատապարտվել:
5) Ինչպե՞ս կարող է հայկական զինված ուժերը թույլ տալ իր զինվորականներին ունենալ ֆեյսբուքյան էջեր, քանի որ բոլորը գիտեն, որ նրանք խոցելի են հաքերների համար և կարող են որպես թիրախ ընտրվել օտարների կողմից:
6) Որտե՞ղ էր Հայաստանի հետախուզական ծառայությունների վերահսկողությունը, երբ խոցելի զինվորականներն ազգային գաղտնիքները հաղորդում էին թշնամուն: Ավելի լավ է կանխել նման գաղտնիքների փոխանցումը նախքան դրանց տեղի ունենալը, այլ ոչ թե վնասը հասցնելուց հետո։
7) Խիստ մտահոգիչ է, որ այդքան մեծ թվով տարբեր աստիճանի զինվորականներ են ձերբակալվել։ ԱԱԾ-ն հայտարարեց, որ մոտ 24 զինվորականներ ներգրավված են եղել այս լրտեսական գործունեության մեջ, ինչը նշանակում է, որ կան ևս մի քանի կասկածյալներ, որոնք չեն ձերբակալվել ապացույցների բացակայության, նրանց ինքնության և գտնվելու վայրի անհայտության պատճառով։ Մենք չգիտենք նաև, թե որքան երկար է գործել այս լրտեսական ցանցը մինչև նրանց ձերբակալությունը։
8) Եթե նույնիսկ այս լրտեսական ցանցի մնացած անդամները ձերբակալվեն և մեղադրվեն, դա չի նշանակում, որ 24 կասկածյալները միակն են, որոնք ներգրավված են այս լրտեսական ցանցում: Կարող են լինել տասնյակ կամ հարյուրավոր ուրիշներ, որոնց ինքնությունն ու գործունեությունն անհայտ են: Ի տարբերություն Հայաստանի, Ադրբեջանը կարծես թե ունի հմուտ և փորձառու գործակալների անձնակազմ, որոնք գիտեն, թե ինչ են անում։ Նրանց, ամենայն հավանականությամբ, վերապատրաստում և օգնում է թուրքական բարձրակարգ հետախուզական ծառայությունը՝ MIT-ը (Ազգային հետախուզական կազմակերպություն):
9) Այս լրտեսական սկանդալի լուրջ հարցերից մեկն այն է, որ ձերբակալվածներից ոմանք, ըստ տեղեկությունների, վաճառել են ազգային գաղտնիքները մի քանի հարյուր դոլարի դիմաց: Հայաստանի կրթական համակարգում լուրջ թերություններ կան, եթե Հայաստանում ծնված, մեծացած, կրթված և զինվորական ծառայության մեջ գտնվող հայը պատրաստ է չնչին գումարի դիմաց դավաճանել իր ազգին։ Խիստ մտահոգիչ է, որ որոշ հայեր, մասնավորապես զինվորականներ, զուրկ են ազգային հպարտությունից և հայրենասիրական զգացմունքներից։
10) Հայաստանում առաջին անգամ չէ, որ լրտեսներ են ձերբակալվում։ Վերջին 30 տարում գրանցվել է հայերի կողմից Թուրքիայի օգտին լրտեսության մի քանի դեպք։ Նրանցից ոմանք եղել են Հայաստանի պետական պաշտոնյաներ։
11) Ադրբեջանը նախկինում հայտարարել էր մի շարք հայերի և ադրբեջանցիների ձերբակալության մասին, որոնք իբր լրտեսել էին Հայաստանի օգտին։ Հայտնի չէ՝ արդյոք նրանք իսկապե՞ս լրտեսներ էին, թե՞ ոչ։
12) Ես մտավախություն ունեմ, որ Հայաստանում լրտեսական խնդիրները շատ ավելի կսրվեն Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ սահմանի ենթադրյալ բացմամբ։ Սա ավելի շատ ադրբեջանցի և թուրք լրտեսների թույլ կտա մուտք գործել Հայաստան օդային և ցամաքային ճանապարհներով որպես զբոսաշրջիկներ կամ գործարարներ:
13) Բացի իսկական լրտեսներից, Ադրբեջանն ու Թուրքիան արժեքավոր տեղեկություններ կհավաքեն Հայաստանի մասին՝ հարցաքննելով իրենց քաղաքացիներին Հայաստանից վերադառնալուց հետո: Իհարկե, լրտեսությունը միայն այս երկու երկրներով չի սահմանափակվում, քանի որ այլ պետություններ ևս զբաղվում են Հայաստանի վերաբերյալ հետախուզական տվյալների հավաքագրմամբ։
14) Եղել են մի քանի դեպքեր, երբ վերջին տարիներին երկրում աշխատանքի բացակայության պատճառով Թուրքիա ներգաղթած հայերին դիմել է թուրքական հետախուզությունը՝ տուն վերադառնալուն պես Հայաստանի մասին տեղեկություններ հավաքելու համար, ինչի համար նրանք առատաձեռն փոխհատուցում են ստացել:

Ամփոփելով, թշնամական գործողություններ իրականացվում են ոչ միայն պատերազմի, այլ նաև խաղաղ ժամանակ՝ հավաքագրելով ներքին և արտաքին գործակալներ։ Հայաստանի կառավարությունը պետք է շատ լրջորեն մոտենա այս խնդրին և անհրաժեշտ միջոցներ ու անձնակազմ հատկացնի նման հետախուզական գործունեությանը հակազդելու համար։

Հարութ Սասունյան
«Կալիֆորնիա կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր
www.TheCaliforniaCourier.com

Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի

ՀՀ Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությունը չի հերքել, որ Տավուշի մարզի Ոսկեպար գյուղում այլընտրանքային ճանապարհներ են կառուցվելու, սակայն պաշտոնապես խուսափում են ասել, թե քանի ուղղությամբ է կառուցվելու նոր ճանապարհները և, ընդհանուր առմամբ, քանի կմ։

«Փաստինֆո»-ն դեռեւս 2021 թվականի դեկտեմբերի 14-ին էր գրել, որ մեր աղբյուրների փոխանցմամբ իշխանություններ որոշման արդյունքում Ոսկեպար տանող գլխավոր մայրուղու երեք հատված հայտնվելու է Ադրբեջանի հսկողության տակ. Այլընտրանքային 12 կմ-անոց ճանապարհ է կառուցվելու։ Ներկայացրել էինք նաեւ հնարավոր ճանապարհները։

Տարեվերջյան ասուլիսի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը եւս հաստատել էր, թե տարբեր թվականների քարտեզներով Տավուշի մարզի մի շարք ճանապարհներ դուրս են գալիս ՀՀ տարածքից, թեեւ սահմանագծում ու սահմանազատում առայժմ չի իրականացվել։ «Փաստինֆո»-ն դեռեւս 2021 թվականի դեկտեմբերի 28-ին հարցում էր ուղարկել ՀՀ Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարին՝ պարզելու, թե որ ճանապարհներն են, ըստ կառավարության, դուրս գալիս ՀՀ տարածքից, Ոսկեպարի մայրուղուն այլընտրանքային ճանապարհ կառուցվելու է, թե ոչ։ Ավելին, նաեւ կոնկրետ երթուղի էինք նշել, թե արդյոք նախատեսվում է կառուցել Ներքին Ծաղկավան-Կիրանց, Կիրանց-Ոսկեպար, Ոսկեպար-Բաղանիս այլընտրանքային ճանապարհներ։

Նախարարությունը նախ մեկ ամիս ժամանակ էր խնդրել՝ պատճառաբանելով, թե հարցմանը պատասխանելու համար անհրաժեշտ է ուսումնասիրություններ կատարել: Ապա՝ մեկ ամսյա ժամկետը լրանալուց հետո՝ գրավոր հաստատել, որ քննարկվում են Տավուշու այլընտրանքային ճանապարհների կառուցման հարցը՝ խուսափելով հանրայնացնել, թե քանի կմ եւ որ ճանապարհների մասին է խոսքը։ Սակայն փաստն այն է, որ նախարարությունը չի հերքել, որ հարցմամբ նշված երթուղիներով այլընտրանքային ճանապարհների կառուցման հարցը քննարկման փուլում է։

«Տավուշի մարզում կառուցվելիք այլընտրանքային ճանապարհների շինարարության հարցը պարզ կլինի նախագծանախահաշվային փաստաթղթերը պատվիրելուց հետո»,- գրավոր հայտնել են նախարարությունից:

Ակնհայտ է, որ ժողովրդից թաքուն ու ժողովրդի թիկունքում նոր հակաժողովրդական ու հակապետական որոշումն է կայացվելու՝ ի վնաս ՀՀ ազգային շահի ու տարածքային ամբողջականության, որի մանրամասները փորձ է արվում գաղտնի պահել իշխանությունների կողմից՝ վայելելով դատախազաքննչական մարմինների հովանավորությունը։

Քանզի առ այսօր որեւէ իրավական գնահատական չի տրվել ՀՀ ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ այդ թվում ՀՀ իշխանությունների առանձին ներկայացուցիչների մասնակցությամբ կատարված գործողությունների դեմ։

ՀՀ ԱԱԾ ռազմական հակահետախուզության դեպարտամենտի աշխատակիցների կողմից ձեռնարկված ծավալուն օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումների արդյունքում փաստական տվյալներ են ձեռք բերվել օտարերկրյա հատուկ ծառայությունների կողմից Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործակալական ցանց հիմնելու և վարձատրության դիմաց ի վնաս Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանության, տարածքային անձեռնմխելիության և արտաքին անվտանգության թշնամական գործունեություն ծավալելու վերաբերյալ, հայտնում են ԱԱԾ-ից:

«ՀՀ ԱԱԾ քննչական դեպարտամենտում լրտեսության և պետական դավաճանության հատկանիշներով հարուցված քրեական գործի նախաքննության ընթացքում ՀՀ ԱԱԾ ռազմական հակահետախուզության և մարզային ստորաբաժանումների աշխատակիցների, ինչպես նաև քննչական խմբում ընդգրկված քննիչների կատարած քննչական գործողությունների և զուգահեռ ձեռնարկված օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումների արդյունքում անհերքելի ապացույցներ են ձեռք բերվել առ այն, որ օտարերկրյա հատուկ ծառայությունների աշխատակիցները Հայաստանի Հանրապետության տարածքում ստեղծել են գործակալական ցանց, որի կազմում ներգրավել են զինված ուժերի տարբեր ստորաբաժանումներում ծառայող անձանց:

Ընդ որում, իրենց գործունեությունն անխոչընդոտ իրականացնելու և բացահայտվելու ռիսկերը նվազեցնելու նպատակով լրտեսական գործունեություն իրականացրած անձինք սոցիալական ցանցերում ստեղծել են իգական սեռի ներկայացուցիչների տվյալներով բացված կեղծ անհատական էջեր՝ հայուհիների տվյալներով և լուսանկարներով: Դրանից հետո հայերեն լեզվին ազատորեն տիրապետող օտարերկրյա հատուկ ծառայությունների ներկայացուցիչները ծանոթություններ են հաստատել ՀՀ զինված ուժերում տարբեր պաշտոններ զբաղեցնող անձանց հետ՝ հնարավորություն ունենալով համացանցային ծանոթությունները վերածել մտերիմ հարաբերությունների, իսկ այնուհետ նաև՝ առաջարկել գումարի դիմաց համագործակցել իրենց հետ և տրամադրել ռազմական բնագավառին վերաբերող տեղեկություններ, մասնավորապես՝ ՀՀ զինված ուժերի տարբեր զորամասերի տեղակայման վայրերի, անձնակազմի, զենքի, զինամթերքի, զինտեխնիկայի քանակի և տեսակի, զորամասերի և դրանց հրամանատարական կազմի, պաշտպանական շրջանների, ինժեներական կառույցների, սարքավորումների և այլնի վերաբերյալ:

Նշված եղանակով լրտեսական գործունեություն իրականացրած անձինք գործակալական ցանցում ներգրավել են շուրջ երկու տասնյակ ՀՀ քաղաքացիների, ովքեր ՀՀ զինված ուժերում զբաղեցրել են տարբեր պաշտոններ և ի պաշտոնե հնարավորություն են ունեցել առնչվելու պետական ու ծառայողական գաղտնիք կազմող տեղեկությունների և փաստաթղթերի հետ:

Հիշյալ զինծառայողները տվել են իրենց համաձայնությունը և գումարի դիմաց բջջային տարբեր հավելվածների միջոցով օտարերկրյա հատուկ ծառայությունների ներկայացուցիչներին մաս-մաս փոխանցել են ծառայության բերումով իրենց հասանելի դարձած կամ օտարերկրյա հատուկ ծառայության ներկայացուցիչների պահանջով հավաքած ռազմական կամ այլ բնույթի տեղեկությունները, ի վնաս Հայաստանի Հանրապետության կատարել դավաճանական գործողություններ:

Քրեական գործի նախաքննության ընթացքում քրեադատավարական ու օպերատիվ- հետախուզական համակցված միջոցառումների արդյունքում հնարավոր է եղել բացահայտել գործակալական ցանցում ներգրավված ՀՀ քաղաքացիների ինքնությունները, պարզել նրանց կողմից օտարերկրյա հատուկ ծառայությունների աշխատակիցներին փոխանցված ռազմական և այլ բնույթի տեղեկությունների ծավալն ու բովանդակությունը, խափանել թշնամական գործունեություն իրականացնելու համար նոր տեղեկությունների հետագա փոխանցումը:

Նախաքննության ընթացքում կատարվել են շուրջ երեք տասնյակից ավելի խուզարկություններ, հայտնաբերվել և վերցվել են քրեական գործի համար էական նշանակություն ներկայացնող իրեր, փաստաթղթեր, այդ թվում՝ նաև ռազմական բնույթի տեղեկություններ պարունակող բնօրինակ փաստաթղթեր, ինչպես նաև օտարերկրյա հետախուզության առաջադրանքով հավաքագրված տեղեկությունների փոխանցման դիմաց արտարժույթի տեսքով վարձատրության հանգամանքը հաստատող անդորրագրերի օրինակներ:

Քրեական գործի նախաքննության ընթացքում պետական դավաճանություն կատարելու մեջ անմիջականորեն ծագած կասկածանքի հիման վրա ձերբակալվել են ընդհանուր թվով 19 անձինք, որոնց մի մասը տվել է խոստովանական ցուցմունքներ:

ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայությունը նախազգուշացնում է, որ հետևողական և անզիջում պայքար է տանելու օտարերկրյա պետությունների հատուկ ծառայությունների և այլ կազմակերպությունների, ինչպես նաև առանձին անձանց հետախուզական գործունեության բացահայտման, կանխման և խափանման ուղղությամբ և շարունակելու է ձեռնարկել գործուն միջոցառումներ՝ անձի, հասարակության և պետության անվտանգությունը, սահմանադրական կարգը, քաղաքացիների իրավունքներն ու ազատությունները ներքին և արտաքին սպառնալիքներից պաշտպանելու ուղղությամբ:

Միաժամանակ, Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայությունը բնակչությանը հորդորում է զերծ մնալ սոցիալական ցանցերի միջոցով կամ այլ եղանակով կասկածելի անձանց հետ ծանոթություն հաստատելուց, առավել ևս՝ այդ անձանց հետ ՀՀ զինված ուժերի տարբեր զորամասերի տեղակայման վայրերի, անձնակազմի, զենքի, զինամթերքի, զինտեխնիկայի քանակի և տեսակի, զորամասերի և ՀՀ անվտանգությանն ու պաշտպանությանը վերաբերող այլ հարցեր քննարկելուց:

Տեղեկացվում է նաև, որ ՀՀ քրեական օրենսգրքով նախատեսված իրավակարգավորումներով պետական դավաճանություն կատարելու համար նախատեսված է ընդհուպ մինչև ցմահ ազատազրկում, հետևաբար Ծառայությունը կոչ է անում զերծ մնալ երկրի արտաքին և ներքին անվտանգությունը, այլ անձանց կյանքն ու առողջությունը վտանգող նման պարսավելի և հանրության համար խիստ վտանգավոր հակաօրինական ու հակաբարոյական արարքներ կատարելուց:

Ազգային անվտանգության ծառայությունը հիշեցնում է նաև, որ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 299-րդ հոդվածով նախատեսված է նաև խրախուսական նորմ, որի համաձայն՝ պետական դավաճանություն կամ լրտեսություն կատարելու համար նախատեսված հանցանքներ կատարած անձն ազատվում է քրեական պատասխանատվությունից, եթե նա իշխանության մարմիններին կամովին հայտնելով կամ այլ ձևով, օժանդակել է հետագա վնասը կանխելուն, ուստի կոչ է անում հակաօրինական արարքի կատարմանը ներգրավված անձանց կամովին և ժամանակին համագործակցել Ծառայության հետ և օժանդակել հետագա վնասը կանխելուն», — ասված է ԱԱԾ հաղորդագրությունում:

«Հենակետ» վերլուծական կենտրոնն ամփոփել ու հրապարակել է համառոտ տեղեկություններ  անցած շաբաթվա ընթացքում Ադրբեջանի հետ կապված կարևոր իրադարձությունների մասին.

«Ադրբեջանի ռազմական ոլորտին վերաբերող իրադարձություններ

Շաբաթվա ընթացքում Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովն աշխատանքային այցով մեկնել է Թուրքիա, որտեղ հանդիպել է Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարին։ Հանդիպման շրջանակներում նրանք քննարկել են ռազմական, ռազմատեխնիկական եւ ռազմական կրթության ոլորտներում համագործակցության հեռանկարները։

Աքարը Հասանովի հետ համատեղ ասուլիսում հայտարարել է, թե Ադրբեջանի և Թուրքիայի ԶՈւ հզորացումը վտանգ չի ներկայացնում երրորդ երկրների համար: Իսկ Հասանովը նշել է, թե Ադրբեջանի ԶՈւ-ում բարեփոխումներ են իրականացվում՝ բանակը թուրքական մոդելին համապատասխանեցնելու համար։ Հասանովին ընդունել է նաև Էրդողանը։

Շաբաթվա ընթացքում ադրբեջանական բանակի մեքենայացված և տանկային ստորաբաժանումներում ուսումնական նոր շրջանի մեկնարկի կապակցությամբ վարժանքներ են անցկացվել։ Իսկ ցամաքային զորքերում շարունակվել են դիպուկահարների պատրաստության դասընթացները։

Մամուլում նշվել է, թե Ադրբեջանի սահմանային ծառայությունը 2021 թ․ ավելի քան 100 սահմանային մարտական կետ է ստեղծել Հայաստանի հետ սահմանին։ Ըստ տեղեկությունների՝ Արցախից գրավված տարածքներում 2021 թ․ բացվել են Պետական սահմանային ծառայության 19 նոր զորամասեր, իսկ ադրբեջանա-հայկական սահմանի՝ Կովսականի (Զանգելան), Սանասարի (Ղուբաթլի) և մասամբ Լաչինի տարածքով անցնող հատվածում բացվել է 104 սահմանային մարտական կետ։ Ադրբեջանա-հայկական սահմանին սկսել են գործել «Էյվազլի» եւ «Ղազանչի» սահմանային անցակետերը»։

Շաբաթվա ընթացքում սկզբից Ադրբեջանի խորհրդարանը, ապա նաև Թուրքիայի խորհրդարանը վավերացրել են երկու երկրների միջև ռազմական համագործակցության մասին այսպես կոչված «Շուշիի հռչակագիրը»:

Հիշեցնենք, որ 2021 թ-ի հունիսի 15-ին Էրդողանի ու Ալիևի ստորագրած հռչակագրում հղում է կատարվում նաև շուրջ 100 տարի առաջ ստորագրված Կարսի պայմանագրին։ Դրանում շեշտվում է, որ երկու երկրները միմյանց անհրաժեշտ օգնություն են ցուցաբերելու երրորդ երկրի սպառնալիքի կամ հարձակման դեպքում։

Forbes ամսագրում վերլուծաբան Փոլ Իդդոնը նշել է, թե Բաքուն ակնկալում է մեծացնել իր փոքր ՌՕՈւ-ի ինքնաթիռների թիվը՝ Թուրքիայից և Վրաստանից ձեռքբերումների հաշվին:

Վերլուծաբանի կարծիքով՝ Ադրբեջանը, որի ներկայիս ՌՕՈւ-ն բաղկացած է ռուսական արտադրության մեկ տասնյակ «ՄիԳ-29» կործանիչներից և մեկ տասնյակ «Սու-25» գրոհային ինքնաթիռներից, հուսով է ձեռք բերել ուսումնամարզական ինքնաթիռներ, մասնավորապես՝ թուրքական երկտեղանի խողովակապտուտակային TAI Hürkus ուսումնամարզական ինքնաթիռներ, որոնք կարելի է օգտագործել նաև որպես թեթև գրոհայիններ:

Արցախից գրավված տարածքներում ադրբեջանական նախագծերի մասին

Շաբաթվա ընթացքում Բաքվից հերթական ուղևորատար ավտոբուս է ժամանել Ակնա (Աղդամ)։ Ադրբեջանական լրատվամիջոցները նկատել են, որ մեկնարկել է Ակնա-Վարանդա (Ֆիզուլի) ավտոճանապարհի շինարարությունը: Նախատեսվում է, որ ճանապարհի երկարությունը պետք է կազմի 64,8 կմ։

Ադրբեջանական մամուլում տեղեկություն է շրջանառվել, թե Վարանդա (Ֆիզուլի) — Շուշի երկաթուղու կառուցման նախագծի շրջանակներում Ադրբեջանը շքեղ երկաթուղային կամուրջ կկառուցի: Նախագծի համաձայն՝ միաթեք երկաթուղային կամրջի ընդհանուր երկարությունը կկազմի 424 մետր, երկու հենասյուներով։

Ռուսաստանի ԱԳՆ-ի պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայտարարել է, թե Լաչինի միջանցքին այլընտրանքային ճանապարհի կառուցման մասին տեղեկատվություն դեռ չունի, սակայն այդ թեման հսկողության տակ են պահելու։

Իլհամ Ալիևը հայտարարել է, թե Ղարաբաղում ադրբեջանական բնակչության հաստատման համար այս տարի կսկսեն բնակելի տների կառուցումը։ Նրա խոսքով՝ Արցախից գրավված տարածքներում կկառուցվի հինգ հիդրոէլեկտրակայան։

Հունգարիայի արտաքին գործերի և առևտրի նախարար Պետեր Սիյարտոն հայտարարել է, թե հունգարական ընկերությունները պատրաստ են մասնակցել Ղարաբաղի վերականգնմանը՝ տրանսպորտային, էներգետիկ և գյուղատնտեսական նախագծերին մասնակցելու միջոցով։

Հունգարական «Exim Bank»-ի տարածաշրջանային տնօրեն Ռոբերտ Գրիլիժովը նույնպես պատրաստակամություն է հայտնել մասնակցել Արցախից գրավված տարածքների վերականգնմանը: Ադրբեջանի աշխատանքի և բնակչության սոցիալական պաշտպանության նախարար Սահիլ Բաբաևը հայտարարել է, թե հունգարական «Exim Bank»-ը պատրաստ է 100 մլն եվրոյի չափով արտոնյալ վարկ տրամադրել Ղարաբաղում իրականացվող աշխատանքները ֆինանսավորելու համար։

Ադրբեջանի մշակույթի նախարարությունից հայտնել են, թե հաջորդ տարի Ադրբեջանում կսկսվեն Ղարաբաղյան պատերազմի մասին ֆիլմի նկարահանումները։ Գերատեսչության տվյալներով՝ աշխատանքներ են տարվում ֆիլմի սցենարի հետ կապված։

Ադրբեջանում ստեղծվել է հատուկ հանձնաժողով հայկական մշակութային ժառանգության ոչնչացման համար։ Այդ երկրի մշակույթի նախարար Անար Քերիմովը հայտնել է, հանձնաժողովում ներառված են մասնագետներ, ովքեր տիրապետում են Ալբանիայի պատմությանը, մշակույթին և գրչությանը։

Սևծովյան տնտեսական համագործակցությունում (ՍԾՏՀ) նախկին գլխավոր քարտուղար Լեոնիդաս Խրիզանթոպուլոսը նշել է, թե հայկական ներկայության ոչնչացման նպատակով Ադրբեջանի կողմից աշխատանքային խմբի ստեղծումը հանդիսանում է մշակութային ֆաշիզմ։

Իսկ Le Figaro-ի գլխավոր խմբագրի տեղակալ Ժան-Քրիստոֆ Բյուսոնը Twitter-ում գրել է, թե Ադրբեջանը շարունակում է հայկական ժառանգության մշակութային ցեղասպանությունն Արցախում:

Ադրբեջանում հիստերիա են բարձրացրել այն առնչությամբ, որ ԼՂ-ում ադրբեջանական բեռնատարները խաղաղապահներից բացի ստուգել է նաև Արցախի ոստիկանության աշխատակիցը։ Ադրբեջանական լրատվամիջոցները չեն բացառել, որ դա կարող է ռուսական և արցախյան կողմերի «պայմանավորվածության» արդյունք լինել:

Տարածաշրջանային նախագծերի մասին

Էրդողանը հայտարարել է, թե իրենք մեծացրել են Ադրբեջանից գնվող բնական գազի ծավալը: Նրա խոսքով՝ այդ որոշումը թելադրված է Իրանից գազի մատակարարումների դադարեցմամբ։ Թուրքիայի էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Ֆաթիհ Դոնմեզը նշել է, թե Թուրքիան պատրաստ է զարգացնել համագործակցությունը Ադրբեջանի և տարածաշրջանի այլ երկրների հետ՝ առավելագույնի հասցնելու Անդրանատոլիական գազատարի (TANAP) ներուժը՝ տարեկան 31 միլիարդ խորանարդ մետր գազ։

Թուրքիայի իշխող «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության խոսնակ Օմեր Չելիքը հայտարարել է, թե Թուրքիան Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման քաղաքականությունը համաձայնեցնում է Ադրբեջանի հետ:

2022 թ-ի փետրվարի 1-ից Ադրբեջանում սկսվել է թյուրքալեզու երկրների առաջին ռադիոյի՝ «Ռադիո TMB»-ի հեռարձակումը։ Ռադիոալիքը Ադրբեջանի բոլոր շրջաններում հեռարձակվում է FM տիրույթում, ինչպես նաև արբանյակային հարթակում։

Էներգետիկայի հարցերով եվրահանձնակատար Քադրի Սիմսոնը Twitter-ի իր էջում գրել է, թե ինքը շնորհակալություն է հայտնում Ադրբեջանին՝ Հարավային գազային միջանցքի միջոցով Եվրոպա գազի մատակարարումների ավելացմանն ուղղված ջանքերի համար։

ԵՄ ընդլայնման և հարևանության քաղաքականության հարցերով հանձնակատար Օլիվեր Վարխելին հայտարարել է, թե ԵՄ-ն տնտեսական ներդրումային պլանի շրջանակում Ադրբեջանին կհատկացնի 2 միլիարդ եվրոյի չափով ֆինանսական փաթեթ:

ԵՄ էներգետիկ հարցերով եվրահանձնակատար Քադրի Սիմսոնը հայտարարել է, թե ԵՄ-ն ակնկալում է, որ Հարավային գազային միջանցքով դեպի Եվրոպա ադրբեջանական գազի մատակարարումների ծավալները մոտ ժամանակներս կհասնեն ծրագրված ցուցանիշներին՝ 10 մլրդ խմ-ի:

Հունգարիայի արտաքին գործերի և արտաքին առեւտրի նախարար Պետեր Սիյարտոն հայտարարել է, թե Հունգարիան նախատեսում է 2023 թ. վերջին գազ գնել Ադրբեջանից։ Նրա խոսքով՝ հունգարական ընկերությունը, որը պատասխանատու է գազի տեղափոխման եւ էլեկտրաէներգիայի արտադրության համար, արդեն բանակցություններ է վարում Ադրբեջանի պետական նավթային ընկերության (SOCAR-ի) հետ։

Կոռուպցիայի ու կազմակերպված հանցագործության հետաքննության կենտրոնը (OCCRP) նոր հրապարակում է արել «BP-ն փակում է աչքերը Ադրբեջանի գազային նախագծում կոռուպցիայի վրա» վերագրով, որում խոսվում է «Հարավային գազային միջանք» ծրագրի շրջանակում մի շարք ադրբեջանական ընկերությունների գործունեությունն ուսումասիրելիս հայտնաբերված կոռուպցիայի փաստերի մասին։

Ուկրաինայի էներգետիկայի փոխնախարար Յարոսլավ Դեմչենկովն Ադրբեջանին առաջարկել է օգտագործել իր գազային պահեստները։ Նրա խոսքով՝ Ուկրաինայի գազի ստորգետնյա պահեստարանների օգտագործումը «Հարավային գազային միջանցքի» շահագործման ժամանակ կօգնի ամրապնդելու Եվրոպայի էներգետիկ անվտանգությունը:

Այլ թեմաներ

ԵՄ ընդլայնման և հարևանության քաղաքականության հարցերով հանձնակատար Օլիվեր Վարխելին հայտարարել է, թե ԵՄ-ն պատրաստ է բազմակողմանի աջակցություն ցուցաբերել Հայաստանին ու Ադրբեջանին սահմանազատման գործում:

Գերմանիայում ապրող ադրբեջանցիները բողոքի ցույց են անցկացրել Գերմանիայում Եգիպտոսի և Սերբիայի դեսպանատների առջև ու պահանջել նշված երկրներից հեռացնել «բռնապետ Հեյդար Ալիևի» արձանները»։ 

Պարզապես զարմանալի է, որ ամեն անգամ, երբ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը որևէ բան է ասում, նա մի նոր ու ավելի կոպիտ սխալ է թույլ տալիս։ Սրանում համոզվելու համար ընդամենը պետք է հետևել նրա ելույթներին, մամուլի ասուլիսներին, հակասական հայտարարություններին Հայաստանի խորհրդարանում, ֆեյսբուքյան գրառումներին, սխալ որոշումներին և անորակ նշանակումներին։ Իրավիճակն ավելի է բարդանում, քանի որ թվում է՝ նա դասեր չի քաղում իր սխալներից։ Փաշինյանը ոչ գիտակցում է, ոչ էլ ընդունում իր սխալները։ Նա կարծես անուղղելի է։

2022 թվականի հունվարի 24-ին վարչապետը տվեց իր այսպես կոչված մամուլի ասուլիսներից մեկը, որին ներկա չէր ոչ մի լրագրող՝ հարցեր տալու և նրա խեղաթյուրումները վիճարկելու համար: Դա վատ կազմակերպված շոու էր՝ հանրությանը մոլորեցնելու համար: Մի երիտասարդ օրիորդ կարդում էր իբր լրատվամիջոցների ուղարկած հարցերը։ Երբ ավելի ուշ լրագրողներից մեկը դժգոհեց իր հարցն աղավաղված ձևով հնչեցնելու համար, օրիորդն անկեղծորեն խոստովանեց, որ պարզապես կարդացել է վարչապետի օգնականների կողմից իրեն փոխանցված հարցերը։

Վարչապետի ամենակոպիտ սխալներից էր նրա պատասխանը՝ Թուրքիայի հանդեպ հայկական պատմական պահանջների մասին հարցին։ Փաշինյանը հայտարարեց, որ «Հայաստանի Հանրապետությունը երբեք Հայ դատի քաղաքականություն չի վարել։ Երբե՛ք»։ Ես լրջորեն կասկածում եմ, որ նա գիտի «Հայ դատի» իմաստը։ Նրա մեկնաբանությունը չի տարբերվում նրանից, թե ինչ կասեր որևէ թուրք պաշտոնյա։ Ամոթալի է, որ 1915-1923 թվականներին հայերի դեմ իրականացված սարսափելի ցեղասպանությունից հետո, երբ սպանվեցին 1․5 միլիոն անմեղ տղամարդիկ, կանայք ու երեխաներ և յուրացվեց նրանց պատմական հայրենիքը, վարչապետն այդպես անփութորեն մերժում է հայերի արդարացի պահանջները և վարվում այնպես, կարծես թե ոչինչ չի եղել։ Սա հենց այն է, ինչ ուզում են թուրք ղեկավարները, որ հայերը մոռանան անցյալը և հրաժարվեն իրենց պահանջներից:

Ավելին, վարչապետը կեղծորեն հայտարարեց, որ նախագահ «Ռոբերտ Քոչարյանը 2005 թվականին հրապարակային հայտարարել է, որ Հայաստանը Թուրքիայից տարածքային պահանջներ ու տարածքային հավակնություններ չունի»։ Հիշում եմ, որ 2005 թվականի ապրիլին ես մի հոդված գրեցի Քոչարյանի հայտարարության մասին, երբ Երևանի պետական համալսարանի մի ուսանող հարցրեց նրան Թուրքիայից Հայաստանի հողային պահանջների մասին։ Քոչարյանը զգուշությամբ պատասխանեց. «Այս հարցով պետք է զբաղվի ապագա նախագահը»: Հասկանալի է, որ այն ժամանակ, երբ Հայաստանն ամբողջովին զբաղված էր Ադրբեջանի հետ Արցախի շուրջ հակամարտության լուծմամբ, Հայաստանին ձեռնտու չէր Թուրքիայի հետ երկրորդ ճակատ բացել հայկական տարածքների շուրջ։ Քոչարյանը չի ասել, որ Հայաստանը տարածքային պահանջներ չունի Թուրքիայից։ Նա պարզապես ասել է, որ այդ հարցի լուծումը պետք է քննարկվի ավելի ուշ։ Ամոթալի է, որ վարչապետ Փաշինյանը կրկնել է այն, ինչ կեղծորեն հաղորդել են թուրքական լրատվամիջոցները, այլ ոչ թե այն, ինչ իրականում ասել է Հայաստանի երկրորդ նախագահը։
Մի խեղաթյուրումից անցնելով մյուսին՝ Փաշինյանը կեղծորեն հավելեց, որ նախագահ «Սերժ Սարգսյանը հղում է արել Քոչարյանի հայտարարությանը»։ Ես չեմ հիշում, որ Սարգսյանը նման հղում արած լինի։ Փաշինյանը շարունակեց՝ հայտարարելով, որ «Հայաստանը երբեք Հայաստան-Թուրքիա սահմանը կասկածի տակ չի առել: Դուք չեք գտնի Հայաստանի որևէ ղեկավար կամ կառավարություն, որը կասկածի տակ է դրել հայ-թուրքական սահմանը: Մենք այս քաղաքականությունից չենք հրաժարվելու»։ Իրականում, մինչև Փաշինյանը, Հայաստանի ոչ մի նախագահ կամ կառավարություն չի ընդունել հայ-թուրքական ներկայիս սահմանը և չի հայտարարել, որ Հայաստանը տարածքային պահանջներ չունի Թուրքիայից։

Անդրադառնալով Հայոց ցեղասպանության մասին հարցին՝ վարչապետ Փաշինյանը սխալմամբ հայտարարեց. «Մենք պետք է արձանագրենք, որ ցեղասպանության ճանաչման գործընթացի լոկոմոտիվը, շարժիչ ուժը միշտ էլ եղել է Սփյուռքը և Սփյուռքի կազմակերպությունները»։ Սա հենց այն է, ինչ թուրքական կառավարությունը կցանկանար, որ ասեր Հայաստանի ղեկավարը։

Վարչապետի հայտարարության մեջ մի շարք սխալներ կան.
1) Փաշինյանը հերթական անգամ պառակտում է Սփյուռքը Հայաստանից։
2) Հայոց ցեղասպանությունը բացառապես Սփյուռքի խնդիրը չէ։ Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների ժառանգներն այսօր կազմում են Հայաստանի բնակչության ավելի քան մեկ երրորդը։ Այդ իսկ պատճառով ամեն տարի ապրիլի 24-ին ավելի քան մեկ միլիոն հայ երթով շարժվում է դեպի Հայոց ցեղասպանության հուշարձանը Երևանում:
3) Հայաստանի նախորդ բոլոր իշխանությունները հետամուտ են եղել Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչմանը։ Փաստորեն, 1990 թվականի օգոստոսի 23-ի Հայաստանի Անկախության հռչակագրում ասվում էր՝ «գիտակցելով իր պատասխանատվությունը հայ ժողովրդի ճակատագրի առջև համայն հայության իղձերի իրականացման և պատմական արդարության վերականգնման գործում», այն հռչակել է հետևյալը՝ «Հայաստանի Հանրապետությունը սատար է կանգնում 1915 թվականին Օսմանյան Թուրքիայում և Արևմտյան Հայաստանում Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործին»։ Հատկանշական է, որ Հռչակագրում օգտագործվել է «Արևմտյան Հայաստան» անվանումը, որից վարչապետը այժմ հրաժարվում է։ Ավելի ուշ, Հայաստանի Սահմանադրության մեջ հղում է արվել Անկախության հռչակագրին։
4) Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հետապնդումը համահայկական խնդիր է, որը վերաբերում է թե՛ Սփյուռքին, թե՛ Հայաստանին։ Ուստի պետք է աշխատանքի համակարգված բաժանում լինի Սփյուռքի և Հայաստանի իշխանության միջև։ Այն, ինչ կարող է անել Սփյուռքը, տարբերվում է նրանից, թե ինչ կարող է անել Հայաստանի կառավարությունը և հակառակը։
Վարչապետը նաև բազմաթիվ այլ խեղաթյուրումներ արեց ավելի քան երկու ժամ տևած իր այսպես կոչված մամուլի ասուլիսում։ Այնուամենայնիվ, նրա բոլոր խեղաթյուրումները բացահայտելու համար ոչ թե պարզապես հոդված պետք է գրել, այլ մի ամբողջ գիրք:

Հարութ Սասունյան
«Կալիֆորնիա կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր
www.TheCaliforniaCourier.com
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի