Այսօր՝ հունիսի 14-ին, ժամը  13:00-ի սահմաններում, անհայտ անձը ներկայանալով ջրմուղի աշխատակից՝ փորձել է մուտք գործել Երևանի Եղբայրության փողոցի 16 շենքի բնակարաններից մեկը, սակայն տանտերը կասկածելով  նրան՝ անմիջապես զանգել է ոստիկանություն:

Ոստիկանության ծառայողները շտապ մեկնել են ահազանգի հետքերով և հետապնդել ավազակային հարձակում կատարելու մեջ կասկածվող անձին: Վերջինս մետրոյի «Գարեգին Նժդեհ» կայարանի տարածքում

չի ենթարկվել ոստիկանների օրինական պահանջներին, կիրառել է իր մոտ եղած զենքը, որից հետո ոստիկանության ծառայողները նախազգուշական կրակոց արձակելուց հետո վնասազերծել են հետապնդվողին, որը վնասվածքներով տեղափոխվել է «Էրեբունի» բժշկական կենտրոն:

Պարզվել է, որ հետապնդվողը վերջերս մայրաքաղաքի մի շարք թաղամասերում ավազակային հարձակումներ կատարելու մեջ կասկածվող, 1981 թ. ծնված Արման Ենգիբարյանն է:

Հանգամանքները պարզվում են:

Կատարվում է նախաքննություն:

Հայոց Համազգային Շարժում կուսակցության վարչության նախկին նախագահ, կուսակցության վարչության անդամ Արարատ Զուրաբյանը ՀՀՇ-ից դուրս գալու դիմում է ներկայացրել:

Այդ մասին հայտնել է ՀՀՇ վարչության քարտուղար Վահագն Հայոցյանը:
Սակայն խուսափել է մանրամասնել բովանդակույունը նշելով, թե Արարատ Զուրաբյանի դիմումը իրեն չի հասել և ինքը դեռ չի տիրապետում բովանդակությանը:

Որոշ լուրերի համաձայն` Արարատ Զուրաբյանը պատրաստվում է անդամակցել ՀՀՇ վարչության նախկին փոխնախագահ Խաչատուր Քոքոբելյանի ղեկավարած «Ազատ դեմոկրատներ» նորաստեղծ կուսակցությանը։

2010թ. հունիսի 17-ի ՀՀՇ վարչության նիստի ժամանակ կուսակցությունը ընդունել էր Զուրաբյանի հրաժարականի դիմումը, սակայն նա շարունակում էր մնալ ՀՀՇ վարչության անդամ:

Իշխանություն-ՀԱԿ երկխոսության շուրջ անորոշությունն այնքան մեծ է, որ իրական գործընթացն իր տեղը զիջում է ասեկոսեներին, ենթադրություններին, լավագույն դեպքում` վարկածներին:

ՀԱԿ-ում լավատեսներն ասում են, որ երկխոսությունը դեռ չի սկսվել և անպայման տեղի կունենա, ընդ որում` ՀԱԿ օրակարգով: Նույնիսկ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը փաստեց, որ` քանի դեռ Սերժ Սարգսյանը կարծիք չի հայտնել, ժամանակավրեպ է եզրահանգումներ անելը: Այս տեսակետը գուցե ճիշտ է ֆորմալ առումով, բայց իրականության հետ շատ քիչ աղերս ունի, որովհետև նույնիսկ քաղաքականությունից հեռու մարդը գիտի, վստահ է, որ առանց Սարգսյանի «դաբրոյի»` նրա թիմի որևէ ներկայացուցիչ չի կարող կարծիք հայտնել, այն էլ` այնպիսի սկզբունքային հարցում, ինչպիսին` ընդդիմության հետ հարաբերություններն են:

Հոռետեսներն ասում են, որ իշխանությունը խաբել է ընդդիմությանն ու այլևս երկխոսության անհրաժեշտություն չունի, ըստ այդմ` պահանջում են ՀԱԿ վարքագծի արմատականացում: Իհարկե, մարդկանց այս խումբն էլ չի մանրամասնում կամ չգիտի, թե ինչպես կարելի է իրականացնել հեղափոխություն: Ամենակարևորը` անպատասխան է մնում այն հարցը, թե ի՞նչ է հաջորդելու հեղափոխության փորձի հնարավոր տապալմանը:

Մարդկանց մի խումբ էլ ասում է, որ երկխոսությունը վաղուց սկսված է, ու հարկ չկա դրա ֆորմալացման շուրջ աղմուկ բարձրացնել: Օրինակ, նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Կարեն Կարապետյանը սրա մասին հրապարակավ հայտարարեց իր հայտարարության մեջ: Գրեթե նույն կարծիքն ունի նաև «Ժառանգություն» կուսակցության առաջնորդ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, սակայն նա տեսակետ է արտահայտում, որ երկխոսությունը թերևս ձախողվել է: «Ես կարծում եմ, որ որոշակի երկխոսություն արդեն տեղի ունեցել է, և երկխոսության ձախողման մասին միայն շահագրգիռ կողմերը կարող են խոսել: Ըստ երևույթին, հանրությունը, որը թեև ունի շատ ավելի առաջնահերթ խնդիրներ, սպասում է հասկանալու, թե ովքեր են այդ երկխոսության կողմերը` դրանք մարդի՞կ են, նախկին և ներկա իշխանավորնե՞ր են, կուսակցություննե՞ր են: Այդ ընթացակարգն է հիմա, որ լրատվամիջոցների ուշադրության կենտրոնում է»,- ասում է Հովհաննիսյանը:

Ինչպես ասում են` կարծիքների պակաս չկա: Ու այս ամենն այն բանի հետևանք է, որ իշխանության և ՀԱԿ դերակատարները մինչև վերջ անկեղծ չեն իրենց կողմնակիցների, հասարակության հետ:

Մի բան էլ է ակնհայտ` անկախ իշխանության և ընդդիմության ներկայացուցիչների հերքումների:

Ըստ ամենայնի, մեր քաղաքական սուբյեկտները գարնան ընթացքում միջնորդավորված բանակցել են` արտաքին և ներքին ուժերի քաղաքական հովանավորությամբ: Դրա մասին է վկայում ընդդիմության առաջ քաշած պահանջների ու իշխանության կողմից դրանց կատարման ներդաշնակությունը:

Ըստ ամենայնի, երեք պահանջների կատարումից հետո` միջնորդն իր առաքելությունը կատարված է համարում, իսկ մեր անտագոնիստական քաղաքական համակարգի սուբյեկտներն ավտոնոմ երկխոսություն վարելու ռեսուրս չունեն ու հիմա ժամանակ են ձգում` իրենց անելիքները որոշակիացնելու համար:

Տոտալիտար աղանդները լրիվ լկտիացել են, կամ մայրաքաղաքային ժարգոնով ասած` հաբռգել: Եկեղեցու բակում եհովականները հարձակվել են Եսայի քահանայի վրա, իսկ համացանցում «Կյանքի խոսք» աղանդի 21-ամյա մի հետևորդ մահով է սպառնում Երուսաղեմի Ղևոնդ վարդապետին, եթե վերջինս 2 օրվա ընթացքում համացանցից չջնջի իր տեսահոլովակները, ուր պատռվում է «Կյանքի խոսք»-ի դիմակը:

Ընթերցողը կհարցնի. Իսկ ի՞նչ կապ ունի այդ ամենի հետ ֆաստֆուդը (արագ կերակուրը): Կապը բավականին անմիջական է, քանզի այդ 7 տեսահոլովակներից մեկում`

http://www.youtube.com/watch?v=r_rJuNa331M&feature=player_embedded,

վարդապետը «Կյանքի խոսք»-ի «դավանանքը» ուղղակիորեն համեմատում է արագ, էժան և անորակ ֆաստֆուդի հետ, որն անմարսելի է և վնասում է օգտագործողին:

Ֆաստֆուդի դասական օրինակը «Մաքդոնալդս»-ներն են, ուր վաճառվող խորտիկները շատ էժան են, շատ արագ պատրաստվող, համային հատկությունները ստանում են քիմիական հավելանյութերի օգնությամբ: Եվ որպեսզի այդ կերակուրը մարսվի ստամոքսում ու աղիքներում, հանրային սննդի նույն օբյեկտներում վաճառում են ֆանտա կամ կոկա-կոլա: Նշյալ զովացուցիչ ըմպելիքները հույժ քայքայիչ բնույթ ունեն. այսպես, կոկա-կոլան հոյակապ միջոց է ժանգը մաքրելու, ավտոմեխանիկները դրանով տարրալուծում են ավտոմեքենայի շարժիչի հովացման համակարգի պատերին գոյացած աղային նստվածքները, իսկ որոշ տնային տնտեսուհիներ կոկա-կոլան համարում են զուգարանակոնքը պլպլացնելու հոյակապ միջոց…

Հայաստանում «Մաքդոնալդս»-ներ, բարեբախտաբար, չկան, զի նույնիսկ հայ բոմժը իրեն թույլ չի տա այդպիսի աղբով սնվել, հետևաբար` այդպիսի օբյեկտները բիզնեսի տեսակետից զրո են: Հայը իր ստամոքսը չի լցնում ֆաստֆուդով, սակայն չգիտես ինչու դյուրությամբ կլանում է «ֆաստֆուդի» հոգևոր, մշակութային, քաղաքական և լրատվական տեսակները: Ստամոքսը երբեք աղբանոց չի սարքում, սակայն դյուրությամբ աղբանոցի է վերածում սեփական ուղեղն ու հոգին: Այո, նաև ուղեղը, թեև ինքն իրեն համարում է աշխարհիս ամենախելոք մարդը:

Հոգևոր «ֆաստֆուդի» մասին արդեն բավականին պերճախոս արտահայտվել է Ղևոնդ վարդապետը` դա տարատեսակ աղանդներն են, որ մարդուն առաջարկում են էժանագին և արագ պատրաստվող «հոգևոր սնունդ», որը դժվարամարս է, և «մարսելու» համար վրադիր պահանջում է «հոգևոր կոլա»` ուղեղի լվացման և կոշտ հիպնոսի տարբեր եղանակների տեսքով:Արդյունքում ստացվում են ֆանատիկոս զոմբիներ:

Մշակութային «ֆաստֆուդին» առնչվում ենք, հենց որ միացնում ենք հեռուստացույցը, որն ավելի ճիշտ կլիներ անվանել հեռուստապտեքարան: Արդուկի պես տափակ ու գարշելիորեն ցինիկ «հումորներ», անասնական սերիալներ, որոնք կամ այնքան լացկան են, որ կախվելդ գալիս է, կամ հագեցած այնպիսի գարշահոտ ժարգոնով, որից նույնիսկ ամբողջ կյանքը բերդ նստածի ականջներն են թոռամում: Գումարած երաժշտական հոլովակները, ուր կամ թուրքական մուղամի կլկլոց է` կոտրտված հայերեն բառերով, կամ շոու-բիզնեսի տարբեր աստիճանի մերկության կամ ղզիկության «աստղուհիներ» և «աստղեր», որոնք մարմնի տարբեր մասերով աներևակայելի ոռնոցներ են հանում ու դա կոչում երգ… Լավ, «ֆաստֆուդի» այս տեսակի վրա շատ չծանրանանք, զի գոյություն ունի պուլտ, որը վերցնում և գրողի ծոցն ես ուղարկում հեռուստաաղբարկղը: Առավելևս, որ կա նորին մեծություն Համացանցը, ուր ըստ ճաշակի կարող ես գտնել քո ուզած ֆիլմերը, երգերը, տեքստերը` փաստորեն ամեն ինչ:

Սակայն կուզենայի առավել հանգամանորեն կանգ առնել քաղաքական և լրատվական «ֆաստֆուդի» վրա: Զի դրանից չես փախչի, այն քեզ անվճար մատուցում են ամեն քայլափոխի: «Հայլուրային Հայաստան» երևույթի վրա կանգ չեմ առնի. ճիշտ է, բոլորս էլ շատ կուզեինք ապրել այն Հայաստանում, որը «Հայլուրով» են ցույց տալիս, սակայն դա լրատվաքաղաքական «ֆաստֆուդի» ամենաանշառ տեսակն է: Առավել անմարսելի է այն, ինչը վերջին շաբաթներին համառորեն խցկում են մեր տառապած ուղեղների մեջ` ՀԱԿ-իշխանություն «երկխոսություն» կոչեցյալը: Որն իրականում սոսկ հասարակ սակարկություն ու ինտրիգ է, և ոչ ավելին: Սակայն ՀԱԿ-ը մեզ մատուցում է տարրական սուտ, իբր էսօր-էգուց «երկխոսելով» կկորզի իշխանափոխություն: Իշխանությունների պատմած Գյուլնազ տատի հեքիաթներն էլ են անմարսելի` իբր զուտ հանուն հանրային համերաշխության որոշել են և բանտարկյալ ազատել, և ցանկացած հարցեր քննարկել կառուցողական հունի մեջ: Իրականում իրավացի է հազար անգամ թիմ ու կուսակցություն փոխած Հմայակ Հովհաննիսյանը` ՀԱԿ-ին աղջկա պես փախցրել են, ուղարկել տուն, խոստացել կարմիր խնձորով, շուքով ու պատվով գալ հետն ամուսնանալ , բայց փոխարենը խայտառակ անելով հանել են «տռաս»:  Ճիշտ է, տվյալ դեպքում «խաբվողը» ոչ թե միամիտ կույս էր, այլ քաղաքական տարատեսակ «բորդելներում» հարուստ փորձ ձեռք բերած մեկը, որը «կլիենտ սպասարկողի» կարգավիճակից աճել-հասել էր «մամա Ռոզայի», բայց այնուամենայնիվ…

Ճշմարտությունը պահանջում է խոստովանել, որ Հայաստանում առաջին քաղաքական «ֆաստֆուդ» արտադրողը հենց «հիմնադիր նախագահ» Լևոն Տեր-Պետրոսյանն էր: Իր իշխանավարության տարիներին առաջարկեց հրաժարվել Արցախից ու Ցեղասպանության ճանաչումից և դրանով ապրուստը սարքել հրաշալի: Դա մարսելու համար նախատեսված «քաղաքական կոլայի» դերում պետք է հանդես գար ազգային և մարդկային արժանապատվության կորուստը, և Սպարապետը, Ռոբերտ Քոչարյանը, Սերժ Սարգսյանը և Սամվել Բաբայանը որոշեցին, որ այդ «կիսլատան» խմելու բան չէ, և «հիմնադիր ազգընտիրին» ուղարկեցին սև դղյակ`հանգստանալու: Հետո 2007-ի աշնանը Լևոնը մոգոնեց նոր «ֆաստֆուդ»` եկեք կազմաքանդենք «մոնղոլ-թաթարների ավազակապետությունը», ու ամեն ինչ լավ կլինի: «Կոլայի» փոխարեն ծառայեց մարտիմեկյան զոհերի արյունը, ժողովրդի դուրը դա չեկավ, և «ֆաստֆուդ» ճաշակել ցանկացողների քանակը գնալով նվազեց:

ՀԱԿ-ը տեսնելով, որ կազմաքանդելուց բան չստացվեց, 3 տարի բավարարվեց իշխանության թանի մեջ ամեն օր ընկնող ճանճի դերով, և ահա եկավ «երկխոսական» բեմադրությունների երանելի պահը: ՀԱԿ-ը դրա արդյունքում ստացավ իր փայ ապագա մանդատները, իշխանությունն էլ համ «փոզմիշ» արեց «թունիսանալու» վտանգները, համ ահագին չեզոքացրեց Ռոբերտ Քոչարյանի դերը: Սակայն երբ ՀԱԿ-ը որոշեց հանդես գալ հաղթական կույսի հանդերձներով, նրան դրին-փչացրին, հասկացրին` քո ապագա մանդատները սուս-փուս կեր ու ավելին ոչինչ մի ուզիր, միևնույն է`տարբեր թունիսների ու եգիպտոսների «գազն» անցել է, ոչինչ չես կարող անել: Նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Կարեն Կարապետյանն էլ ծախեց նրանց իզութոզով, հանրությանը տեղեկացնելով, որ իշխանությունն ու ՀԱԿ-ը «երկխոսում» են, այսինքն` գաղտնի սակարկում են վաղուցվանից:

Ու սկսվեց հաջորդ արարը: Հայտարարեցին, թե Գալուստ Սահակյանի և Կարեն Կարապետյանի խոսքը հիմք չի, ու սպասում են անձամբ Սերժ Սարգսյանի ասելիքին: «Որոշումների կայացման (decision making) գործում զրոյական դերակատարություն ունեցող անձանց կարծիքը տվյալ պարագայում որեւէ նշանակություն չունի: Հետեւաբար, քանի դեռ իր տեսակետը չի արտահայտել Սերժ Սարգսյանը, անիմաստ է այդ մասին որեւէ բան ասել, — հայտարարել է Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հավելելով, — Միայն պետք է նկատի ունենալ, որ երկխոսությունը ոչ այնքան Կոնգրեսին, որքան իշխանությանն է անհրաժեշտ: Երկխոսության չկայացման դեպքում Կոնգրեսը ոչինչ չի կորցնի, այլ գուցեեւ քաղաքական տեսակետից շահի»: Հաջորդ հանրահավաքն էլ վերջապես հայտնի դարձավ` հունիսի 30-ը:

Սակայն ինչո՞ւ հենց այդ ամսաթիվը: Որովհետև հունիսի 22-ին ՀՀ նախագահը ելույթ է ունենալու ԵԽԽՎ ամառային նստաշրջանում եւ պատասխանելու է ԵԽԽՎ պատգամավորների հարցերին, իսկ հունիսի 25-ին Կազանում հանդիպելու է Ալիևի ու Մեդվեդևի հետ:  Հաշվարկը պարզ է` միգուցե Ստրասբուգում մի քիչ նեղեն ՀՀ նախագահին, իսկ եթե հանկարծ Կազանում մի «հետույքային» թուղթ ստորագրվի, ապա կարելի է ընդհանրապես նոր ալիք սկսել: Կազանում սպասվող «սարսափելի ճնշումների» մասին առասպելը նույնպես հերթական «ֆաստֆուդն» է, բայց ախր Բաքու, Ստեփանակերտ ու Երևան այցելած համանախագահները պարզ հայտարարեցին, որ Կազանում որևէ «առաջընթաց» կամ առավելևս «ճեղքում» չեն ակնկալում, և հրաշալի նվաճում են համարում այն, որ վերջին 2 տարում արդեն երրորդ անգամ ոտքով հատեցին հայ-ադրբեջանական սահմանը, ու ոչ ականի վրա պայթեցին, ոչ էլ գյուլլի բաժին դառան…

Չէ, արցախցու ասած, «օզում չինք» ոչ այդ քաղաքական «ֆաստֆուդները», ոչ էլ բոլոր տեսակի այլ «ֆաստֆուդները»` լինեն դրանք ֆիզիկական, մտավոր, հոգևոր և այլն: Մատուցեն դրանք իշխանավորները, ընդդիմադիրները, աղանդավորները, հեռուստատեսությունները, թե բիզնեսմենները`միևնույն է. Մենք ձեզ համար «Մաքդոնալդս»-ի արտաքնոց չենք:

Շաբաթվա վարկածները զննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

«Ինքնասպանությունների պատճառների մասին խոսելիս առաջին հերթին պետք է նկատի ունենանք մարդկանց սոցիալական վիճակը, որովհետև  ինքնասպանության դիմելուն դրդում է սոցիալ-տնտեսական վիճակը, մանավանդ եթե բնակչության կեսը գործազուրկ է: Գրեթե ամեն շաբաթ բերվում են գործեր։ Ես ընթերցում եմ այդ բազմահատոր ինքնասպանության գործերը, և կարող եմ ասել, որ սովորաբար խոսում են կոնկրետ մեկ դրդապատճառի մասին, բայց այդպիսի դեպքեր շատ քիչ են պատահում, քանի որ այդ քայլին դիմում են մի շարք պատճառներ ունենալով»,- այսօր, «Ընտրություն»  մամուլի ակումբում, լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց ԵՊՀ պրոֆեսոր, դատական փորձագետ, հոգեբան, արձակագիր  Էլդա Գրինը:

Ըստ նրա, այսօր առավել գերիշխում են անզորությունից, ելք չգտնելուց, փակուղում գտնվելու զգացողությունից և օտարացումից ինքնասպանության դիմելու դեպքերը։ Ըստ որում` ամենաշատն ինքնասպանության են դիմում դեռահասները և պատանիները: Հոգեբանը նշեց, որ ինքնասպանություն գործելու դրդապատճառները շատ են,  հիմնականում` հոգեբանական պրոբլեմները:

Ըստ դատական հոգեբան-փորձագետի, ինքնասպանության դիմելու համար կա ընդունված 5 դրդապատճառ:

Ինքնասպանության դիմելու առաջին դրդապատճառը կոչվում է «կանչ».  մարդը կարող է ինքնասպանության դիմել, քանի որ ուզում է՝ ի վերջո, իր վրա ուշադրություն դարձնեն, հասկանան, որ կողքով անցել են ու իրեն չեն նկատել: Այս դրդապատճառը հատուկ է դեռահասներին, որոնց հաճախ թվում է, թե այդպես է, սակայն իրականում այդպես չի լինում: Հոգեբանի խոսքով՝ պատճառն այն է, որ դեռահասները մաքսիմալիստ են ամեն հարցում և շատ զգայուն:

Երկրորդ դրդապատճառը խուսափումն է. ինքնասպանության դիմելով՝ մարդը  փորձում է խուսափել սպասվող պատժից կամ վախենում է ապագայից, ապագայի հանդեպ վախից, իր ունեցած հիվանդության զարգացումից կամ այլ տառապանքներից:

Երրորդ դրդապատճառը կարող է լինել ինքնապատիժը, այսինքն` մարդն ինչ-որ արարք է գործել և այդկերպ փորձում է պատժել ինքն իրեն:

Չորրորդ դրդապատճառը մերժումն է. կյանքը մերժում է նրան իր ամբողջ գեղեցկությամբ, այսինքն՝ ընթանում է հակառակ իր բնազդի, քանի որ մենք ունենք ապրելու բնազդ:

Իսկ հինգերորդն ինքնամեղադրումն է, որն ինքնապատժի զուգորդումով սոցիալ-հոգեբանական դեզադապտացիայի արդյունք է. մարդն իրեն հարմարավետ չի զգում այս կյանքում և ուզում է հեռանալ այս աշխարհից:

Էլդա Գրինի խոսքով, այժմ ամենաշատը տարածված է ինքնասպանության դիմելու այն դրդապատճառը, երբ մարդն օտարացված է, անզոր է և ապագա չի տեսնում: «Ինքնասպանություն չգործելու համար կարևոր է, որ մարդիկ լավ պատկերացնեն ապագան: Ինքնասպանությունների տարածման հիմնական գործոնները սոցիալ-հոգեբանական արտահարմարումը և տնտեսական ծանր վիճակն են: Քաղաքակիրթ երկրներում հաշվում են՝ ինչքան մասնագետ է պետք, պատրաստում են մոտավորապես այդքան։ Իսկ մեզ մոտ, վերցնենք հոգեբաններին, հոգեբան պատրաստում են Հայաստանի գրեթե բոլոր բուհերը, արդյունքում՝ հոգեբան շրջանավարտները պատրաստ են կատարել ցանկացած աշխատանք, բայց հաճախ դա էլ չեն գտնում»,- ասաց նա:

Փաստորեն, բալանսը խախտված է մասնագետների և նրանց պահանջարկի միջև, պետք է պատրաստվեն այնքան թվով մասնագետներ, որքան պահանջվում է:

Թվելով հոգեբանության մեջ ինքնասպանության  ընդունված սահմանումները՝ Էլդա Գրինը նշեց, որ եթե նախկինում համարվում էր, որ ինքնասպան լինում են մարդիկ, որոնք հոգեպես առողջ չեն, ապա այսօր հոգեբանները պնդում են, որ ինքնասպանությունը վկայում է հասարակության մեջ հավասարակշռության խախտման մասին։

Ըստ դատական փորձագետի՝ ինքնասպանության դեպքերն ավելացել են նաև բանակում: Սակայն, այս թեմայով խոստացավ խոսել ավելի ուշ:

Շուշան Գալստյան

Հայաստանի օլիգարխների շուրջն օղակը օրեցօր ավելի է սեղմվում: Հազիվ էին օլիգարխները փրկվել վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի` օլիգոպոլիաների դեմ անհաշտ պայքարի ճիրաններից, երբ հերթական փորձանքն է սպառնում նրանց: Մեր օլիգարխներն արդեն դժվար թե դիմանան սրան: Հայաստանի գործատուների հանրապետական միության գործադիր տնօրեն Գագիկ Մակարյանն այսօր ասել է, թե երկրում առկա մենաշնորհներից ազատվելու համար կա´մ պետք է կրթել հայ օլիգարխին, կա´մ գնալ կտրուկ ճանապարհով: Քանի որ Հայաստանում արդեն այն վիճակն է, որ կտրուկ ճանապարհը կտանի անդունդ այն պարզ պատճառով, որ մի բուռ երկիրը կենտրոնացած է կես բուռ մարդու ձեռքում, Մակարյանը ավելի նախընտրելի է համարել նրանց հետ կրթադաստիարակչական պրոցեդուրաներ անցկացնել, ինչի շնորհիվ օլիգարխների մտածելակերպը կփոխվի:

«Այսօր այն մտածելակերպը կա, թե օլիգարխ և մոնոպոլիստ լինելը հեշտ է և ժողովրդի կողմից ընկալելի, սակայն ժամանակի ընթացքում կփոխվի այդ մտածելակերպը: Անվստահության խնդիր կա դաշտում: Հայ բիզնեսմենի մոտ արագ հարստանալու տենչ կա: Բիզնեսի օրենքներին չեն հետևում, այլ կտրուկ, անհամբեր քայլեր են անում: Գործարարների մեծ մասը բախտի-բրախտի է իր գործը անում»,-ասել է Գագիկ Մակարյանը:

Հետաքրքիր է, որ մերօրյա օլիգարխներին քիչ թե շատ ճանաչող Մակարյանի գլխում նման միտք է ծագել: Եվ դա բավական չէ, միտքը բարձրաձայն արտահայտելու համարձակություն էլ է եղել: Սա քիչ բան չէ: Բայց տեսնենք, թե նման մտքերը կարո՞ղ են հույս փայփայել, որ կյանքի կկոչվեն:

Հիմա տեսնենք, թե ինչ շանս ունի Մակարյանը, կամ՝ նրա նման բարի ցանկություն ունեցողներն ու միամիտները: Սամվել Ալեքսանյանը, ինչպես հայտնի է, իր կարիերան սկսել է Մալաթիայի շուկայում կանացի ներքնազգեստի վաճառքով, որտեղ էլ վաստակել է իր մականունը` Լֆիկ Սամո: Հետո, իր գործարար հատկությունների շնորհիվ, նա «տիր» է բացել ու հետո անցել այլ` առևտրի ոլորտ: Կարելի՞ է կրթել Ալեքսանյանին: Մի անգամ նա արդեն փորձ կատարել է կրթվելու` 2002 թ. ձեռք բերելով գյուղատնտեսական ակադեմիայի դիպլոմ` տնտեսագետի որակավորմամբ, և գործուղվել  խորհրդարան` օրինաստեղծ գործունեության:

Օրինաստեղծ գործունեությամբ է զբաղված նաև Գագիկ Ծառուկյանը, որը, ասում են, սովետական միլիցիայի օպեր աշխատած տարիներին նույնիսկ դատապարտվել է բռնաբարության համար: Ճիշտ է, ի համեմատություն մյուսների, Ծառուկյանը ժողովրդի մեջ բավականին դրական վարկանիշ ունի, հետն էլ՝ ֆիզկուլտինստիտուտի դիպլոմ, բայց հուսալ, թե Գագիկ Մակարյանը կամ որևէ մեկը կկարողանա կրթել Հայաստանի «առյուծ արքային», իրատեսական չէ:

Հայաստանի օլիգարխներից Գագիկ Մակարյանի կրթադաստիարակչական պրոցեդուրաների մեջ չտեղավորվող հաջորդ պերսոնան զինվորական օլիգարխիայի ամենասարսափազդու ներկայացուցիչ գեներալ Մանվելն է: Գեներալ Մանվելի կրթության տարիներն անցել են Լենինականի տեքստիլ կոմբինատի ռետուզները թևին գցած գյուղերը շրջելով և գյուղի կնանիքին դրանք առաջարկելով, ինչպես նաև՝ «Կռազ» մակնիշի ավտոմեքենայի վարորդությամբ: Էջմիածնեցի գեներալ-օլիգարխների հետ կապված մի անեկդոտ կա. Սեյրան Սարոյանը դիմում է Մանվել Գրիգորյանին. «Արա´, ես էլ եմ կռազի շոֆեռ էղել, դու էլ, էդ ո՞նց էղավ, որ դու դառար գեներալ-լեյտենանտ, ես` գեներալ մայոր»: Գեներալ Մանվելը տալիս է ավելի քան համոզիչ պատասխան. «Տո, ա´յ խիար, ես պրիցեպով կռազ եմ քշել»: Գեներալ Սեյրանը այսօր խորհրդարանում է, իսկ պրիցեպով կռազի նախկին վարորդը այս անգամ պատրաստվում է, եղբոր որդու փոխարեն, Ազգային ժողով գործուղել նախկին ազատամարտիկ կնոջն ու որդուն:

Հայաստանի Ազգային ժողովում հայտնված օլիգարխներից Աշոտ Աղաբաբյանը (Բուռնաշ) իր կարիերան սկսել է բուֆետապանի գործից, Աշոտ Արսենյանը (Քլոս)` խոզապահությունից: Հետաքրքիր է պատկերացնել, թե ինչպես է ընթանալու Արզաքանցյան Տիգրանի կամ Առաքել Մովսիսյանի կրթության գործը: Հայ օրենսդիրներից Պուրտոյան Արմենը եղել է սիգարետի սպեկուլյանտ, Սարգսյան Լևոնը (Ալրաղացի Լյով)` բանվոր:

Այս շարքը շարունակելի է. Հայաստանում` հատկապես նախընտրական շրջանում ակտիվանում են յուրահատուկ «կրթություն» ստացածները, այնպես որ մենք դեռ էլի կանդրադառնանք այս խնդրին: Իսկ բոլոր նրանց, ովքեր կփորձեն ըմբոստանալ` ասելով, թե ոչ մի վատ բան էլ չկա կռազի շոֆեր կամ սպեկուլյանտ լինելու մեջ, ասենք, որ մենք էլ ենք այդ կարծիքին, որ դրանցում իսկապես ոչ մի վատ բան չկա: Բոլոր մասնագիտությունները հարգի են, սակայն այստեղ խոսքը ոչ թե տվյալ մասնագիտության լավ կամ վատ լինելու մասին է, այլ այն իրողության, որ դրա կրողները և իրենց նախնական մակարդակին մնացածներն այսօր հայտնվել են իշխանական բուրգի գագաթին և կռազի շոֆերի հոգեբանությամբ փորձում են օրենսդրություն ձևավորել կամ իրենց ձևավորածը կիրառել:

Քիչ թե շատ կայացած երկրներում հասարակությունը հիմնականում միասնական, ընդհանրական դիրքորոշումներ ունի պատմության, նրա այս կամ այն դրվագի, պատմական անձերի նկատմամբ:

Օրինակ, Ռուզվելտը առանցքային դերակատարություն ունի ԱՄՆ քաղաքական պատմության մեջ, ու նրա այդ ավանդը հավասարապես գնահատում են բոլոր ամերիկացիներն` անկախ հանրապետական կամ դեմոկրատ լինելուց:

Ավտորիտար երկրներում պատմությունը ոչ թե գիտություն է, այլ` պաշտնական հիմնարկներում գրվող քարոզչական նյութ:

Օրինակ, Ռուսաստանի որոշ լիբերալներ ասում են, որ Ելցինի հրաժարականով դեմոկրատիան իրենց երկրում վերջացավ: Նրանք չեն ուզում նկատել կամ խոստովանել, որ օլիգարխիկ համակարգն էլ ստեղծվել է հենց  երկրի առաջին նախագահի պաշտոնավարման շրջանում: Այսօրվա իշխանությունն էլ ելցինյան շրջանը համեմատում է քաոսի հետ` մոռանալով այդ շրջանի դրական էջերը:

Նույնը Հայաստանում է:

Նախագահներից յուրաքանչյուրի կողմնակիցները իդեալականացնում են իրենց առաջնորդի պաշտոնավարման շրջանը` սևացնելով մրցակիցներին ու նրանց արածը:

Լևոն Տեր-Պետրոսյանի կառավարման տարիներին եղել է ավելի շատ դեմոկրատիա, բայց նաև ընտրություն է կեղծվել: Նրա կողմնակիցները հիշում են միայն առաջին, իսկ հակառակորդները` բացառապես երկրորդ հանգամանքը:

Ռոբերտ Քոչարյանի կողմնակիցներն ասում են, որ նրա օրոք երկնիշ տնտեսական աճ էր, հակառակորդները հիշում են Հոկտեմբերի 27-ի և Մարտի 1-ի մասին:

Սերժ Սարգսյանի մեջ և հումանիզմ կա, և դեսպոտիզմ` նայած, թե ով է նրան գնահատում:

Երբ հասարակությունը չի ունենում ընդհանրական արժեհամակարգ, չի ունենում նաև գնահատման, արժեվորման չափանիշներ: Նման հասարակության համար պետությունն ու նրա պատմությունն էլ ամբողջական չեն, մասնատված են: Դրա համար էլ մեկի համար Սեպտեմբերի 21-ն է տոն, մյուսի համար` Մայիսի 28-ը: Մինչդեռ, «կամ-կամ»-ի փոխարեն պետք է գործեր «և-և»-ի սկզբունքը: Պատահական չէ, որ անգամ անկախության տոները մեր էլիտան նշում է առանձին-առանձին` արժեզրկելով պետականության խորհուրդը: Պատմություն ունեն, և դա արժեվորում են կայացած պետություններն ու ժողովուրդները: Պատմության սուբյեկտիվ ու հատվածական ընկալումն ու մատուցումը բնորոշ է բարդույթավորված ժողովուրդներին:

Երեկ մենք արդեն տեղեկացրել ենք, որ  Քրեակատարողական վարչության հասարակայնության հետ կապերի բաժանմունքի պետի պաշտոնից ազատվել է Արսեն Բաբայանը: Ինչպես ինքն էր մեկնաբանել, այլ աշխատանքի տեղափոխվելու կապակցությամբ: Մեր ունեցած լուրի համաձայն, Արսեն Բաբայանը շարունակելու է աշխատել արդարադատության նախարարությունում:

Նախարարության մեր աղբյուրները հայտնում են, որ Բաբայանին վստահվել է ՀԿ-ների և հիմնադրամների վերահսկողության նորաստեղծ կառույցը: Ավելորդ է ասել, որ ՀԿ-ները չեն ոգևորվի ոչ նման կառույցի գոյությամբ, ոչ էլ իշխանական կադր Բաբայանին իրենց վերահսկող նշանակելու փաստից:

Նշենք նաև, որ փոփոխություն է տեղի ունեցել ՔԿՀ վարչությունում. Քրեակատարողական վարչության հասարակայնության հետ կապերի բաժանմունքը վերակազմավորվել է և այժմ կոչվելու  է Քրեակատարողական վարչության հանրային կապերի բաժին:

Թե ով է փոխարինելու Բաբայանին, դեռ որոշված չէ:

Այսօր թերթերից մեկն անդրադարձել էր ՀՀ ոստիկանությանը կից հասարակական խորհրդին` հայտնելով, որ շուտով նոր խորհուրդ է ձևավորվելու:

Երբ բացահայտվեց ոստիկանությանը կից հասարակական խորհրդի անդամ Սերոբ Տեր-Պողոսյանի մանկապղծության հակումը, ՀՀ ոստիկանապետ Ալիկ Սարգսյանը պատասխանելով իր` Սերոբ Տեր-Պողոսյանի հետ ունեցած առնչության հարցերին, հայտնեց, թե` չի ճանաչել վերջինիս, մտքով անգամ չէր կարող անցնել, որ այդ մարդը կարող էր նման բանի ընդունակ լինել, թե` նրա հետ երբևէ կապ չի ունեցել, ընդամենը ճանաչում էր որպես կոստյում շալվարով  իր հասարակական խորհրդի նիստերին մասնակցող, հիմա էլ աչքը վախեցել է, ցրել է հասարակական խորհուրդը, իսկ նորը կձևավորի, երբ որ բոլոր անդամների դոսյեները մանրակրկիտ կստուգվեն և այլն:

Որ իսկապես ՀՀ ոստիկանությանը կից գործող հասարակական խորհուրդը անցյալ տարվա վերջին դադարեց գործել, հայտնի էր: Բայց գործունեության դադարեցման պատճառը եղել է ոչ թե Սերոբ Տեր-Պողոսյանը, այլ ամեն ինչ շատ ավելի պարզ բացատրություն է ունեցել. ամեն ինչի մեղավորը, ըստ մեր տեղեկությունների, Ալիկ Սերգեյիչի արտաշատցի լինելն էր (խոսքը իսկական արտաշատցի լինելու մասին է, որովհետև, ասում են, օրինակ, թե Ազգային ժողովի նախագահ Հովիկ Աբրահամյանը, որ նույնպես արտաշատցի է, բավական առատաձեռն է), իսկ արտաշատցիները, ինչպես հայտնի է, Հայաստանում վանեցիների ավանդույթները շարունակողներն են:

ՀՀ ոստիկանապետը պարզապես զլացել է մի երկու կոպեկ ծախսել այս կառույցի համար: Հասարակական խորհուրդ կոչվածը անգամ մի սենյակ չի ունեցել հավաքվելու համար, անդամները ևս ոչ մի բան չեն կարողացել անել, անգամ անդամի հարազատի թաղման արարողության համար Սերգեյիչը զլացել է մի ծաղկեպսակ առնելու փող տալ: Նոր ձևավորվելիք հասարակական խորհրդի նախագահը, մեր տեղեկություններով ևս, Ֆելիքս Բախչինյանը չի լինելու: Այստեղ ևս պատճառը նույնն է. Բախչինյանը դարձավ այս խորհրդի նախագահ` ինչ-ինչ հույսեր փայփայելով, բայց վերջում տեսավ, որ ոչ մի օգուտ էլ չկա արտաշատցու հույսով ապրող այս կառույցից, որն անգամ ամենատարրական անհրաժեշտության բաները չի ապահովում,  ձեռքը թափ տվեց և հեռացավ:

Ինչ վերաբերում է ոստիկանապետի հայտարարությանը, թե հասարակական խորհրդի անդամների կենսագրությունները մեկ առ մեկ ստուգվելու են և այլն, ապա սա ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ հայտարարություն հայտարարության համար` ինչ-որ բան արդարացնելու ցանկությամբ. ինչ-ինչ, բայց Հայաստանում բոլորն էլ գիտեն, թե ով-ով է, այնպես որ ասել, թե նույն հասարակական խորհրդում չգիտեին, թե ով էր Սերոբ Տեր-Պողոսյանը, ավելի քան անլուրջ է: Ի վերջո նա երկու տարի աշխատել է վարչապետի խորհրդական, և եթե նույնիսկ այդ մակարդակի մարդու աշխատանքի ընդունելիս չգիտեն նա ով է, ուրեմն պետությունը իրոք խնդիր ունի::

Ինչ վերաբերում է այս խորհրդի նոր անդամներին, ապա նախկին անդամներին ընդամենը արդեն հայտնել են, որ նոր գրքույկներ են տալու: Այնպես որ, ճիշտ է, այս մարդիկ առանձնահատուկ ակնկալիքներ ունենալ չեն կարող, որևէ օգուտ չկա ոստիկանությանը կից հասարակական խորհրդի անդամ լինելուց, սակայն գոնե հույս, որ ճանապարհային ոստիկանի կանգնեցնելու դեպքում ոստիկանությանը կից հասարակական խորհրդի անդամի գրքույկը կարող է հարց լուծել, երևի թե կարող են փայփայել:

Երեկ երկխոսության թեման երևի թե հասավ իր կուլմիանցիոն կետին: Օրը սկսվեց ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Կարեն Կարապետյանով, որ ընդդիմությանը հստակ պատասխան տվեց, թե երկխոսությունը սկսված է, պատվիրակություն կազմելու կարգի թիթիզությունների տեղը չէ, իսկ արտահերթ ընտրությունների մասին խորհուրդ տվեց մոռանալ: Դրան հետևեց Հայ ազգային կոնգրեսի մամուլի քարտուղար Արման Մուսինյանի պատասխանը, թե իրենց «թայը» միայն Սերժ Սարգսյանն է, «մնացյալը» իրենց չեն հետաքրքրում:

Նախագահը շարունակեց պահպանել լռություն, մինչ իրար հետևից «մեյդան դուրս եկան» ՀԱԿ-ին չհետաքրքրող մյուս «մնացյալները»:

Երկխոսության մեջ մտնելու պատրաստակամության հերթական բոցաշունչ դրսևորումը «Օրինաց երկիր» կուսակցությունից ստացվեց: Մամուլում երկխոսության վերաբերյալ սկսված խոսակցությունների, դրա համար պատվիրակություն կազմելու տեղեկատվության տարածումից հետո հումորով տեսակետ էր հնչեցվել, թե իշխանության կազմած պատվիրակությունը լավ կլինի` ղեկավարի Արթուր Բաղդասարյանը` հաշվի առնելով, թե «երկխոսության» ի~նչ մեծ փորձ ունի նա, ինչպես կարողացավ «ճիշտ» կողմնորոշվել և ընդդիմությունից անցնել իշխանության գիրկը` պաշտոններ շահելով իր կուսակիցների համար: Այդպես Արթուր Բաղդասարյանի ղեկավարած պատվիրակությունը երկխոսության ժամանակ խորհուրդ կտար իզուր տեղը անիմաստ պահանջներ չդնել և արտահերթ ընտրությունների փոխարեն ավելի լավ է բանակցել հերթական խորհրդարանական ընտրություններում մի քանի մանդատ ստանալու ուղղությամբ:

Այս ամենը հնչել էր ընդամենը որպես սարկազմ` ոչ ավելի: Սակայն երեկ ՕԵԿ-ը` առանց սպասելու ՀԱԿ-ի կողմից որևէ հրավերի, առաջինը որոշեց նետվել «մարտի» և ինքն իրեն առաջարկել երկխոսության համար. «ՕԵԿ-ը` որպես իշխանության քաղաքական ուժ, նույնպես պատրաստակամ է երկխոսել ՀԱԿ-ի հետ, եթե այդ երկխոսության հիմքում դրված է երկրի առաջընթացն ու խաղաղ զարգացումը, որովհետև մեր կուսակցության համար ժողովրդի անվտանգությունն ու պետության ներքին կայունությունը առաջնային արժեքներն են»,- ասել է ՕԵԿ մամուլի քարտուղար Սուսաննա Աբրահամյանը:

Կոալիցիոն գործընկերոջից փորձեց հետ չմնալ նաև ԲՀԿ-ն: «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը մշտապես էլ կողմ է կառուցողական երկխոսությանը, որը կբերի երկրի շենացմանն ու բարգավաճմանը»,- ասել է այս կուսակցության մամուլի քարտուղար Բաղդասար Մհերյանը:

ՀՌԱԿ ատենապետ Էդվարդ Անտինյանը երեկ այսպիսի գնահատական տվեց իշխանության` ընդդիմության հետ սկսած «երկխոսությանը». «իշխանությունը Լևոն Տեր-Պետրոսյանին մանկական մատ արեց, ասելով` էդ ի՞նչ ձևաչափ եք կազմում, էդ ի՞նչ պատվիրակություն եք կազմում, էդ ո՞նց եք միակ ընդիմությունը և առհասարակ ի՞նչ եք անում: Այսինքն` շախմատը լուրջ խաղ է, և շախմատում հաղթողը երբեք պարտվողին չի ծաղրում: Մի դեպքում է, որ հաղթողը պարտվողին ծաղրում է, իսկ դա մանկական մատն է: Այս դեպքում պետք է փաստել, որ շախմատն այլևս ավարտված է»:

Կարեն Կարապետյանի միջոցով տեղը դնելով ՀԱԿ-ին, նախագահը շարունակեց «գրոհը»` ասպարեզ հանելով «մնացյալ» ուժերին` ցույց տալով, թե ում հետ կարող է երկխոսության մեջ մտնել ՀԱԿ-ը` ՕԵԿ, ԲՀԿ… «Մանկական մատը» անելուց հետո  Զևսին մնաց ընդամենը լուռ հետևել ավելի քան թեժացած «երկխոսությանը» և, երևի թե, բավարարվել հեռվից քմծիծաղ տալով: