Մենք թյուրիմացաբար կարծում ենք, թե հավատացյալ լինելն ու հավատք ունենալը նույն բանն է: Հավատացյալ լինելը բնավ չի նշանակում հավատք ունենալ, դրանք կարող են գոյություն ունենալ իրարից անկախ:

Կրոնական` հավատացյալ լինելը ենթադրում է որոշակի գործողությունների՝ ծեսերի ու ծիսակատարությունների պարտադիր կիրառում:

Իսկ հավատքը կարող է հիմնված լինել սենտիմենտալության՝ որևէ կրոնի չհամապատասխանող գիտելիքի վրա, նաեւ մտքում եղած ինչ-որ բանի պատկերացման վրա, որը ոչ միշտ է համապատասխանում իրականությանը:

Շատերն իրենց համարում են աթեիստ միայն էն պատճառով, որ նրանք չեն պատկանում ոչ մի դավանանքի ինստիտուտի: Բայց էդ մարդիկ էլ հավատք ունեն:

Հակառակը մենք կարող ենք տեսնել մեր առօրյայում՝ սեւ հագուստով կրոնականներ, որոնց մոտիկից ճանաչելով` տեսնում ենք, որ հեչ հավատք չունեն, որոնք Աստծու հետ գոնե իրենց ամենօրյա բաժակընկերների մակարդակով ծանոթ չեն, ու վարած կյանքն էլ աստվածահաճո չի: Էդպես էլ է լինում:

Իսկ ինչպե՞ս կարող է լինել հավատքն առանց կրոնի, կամ կրոնն առանց հավատքի: Կարող է, երբ Աստված քո սրտի մեջ է, էնտեղ ես դու սարքում քո Աստծու տաճարը: Ճիշտ է, եկեղեցիներ ու այլ կառույցներ պետք են, որ մարդիկ, համախմբված հավատքով կարողանան հանդիպել, կիսվել իրար հետ, ի վերջո օգնել իրար: Դրանք էսօրվա եկեղեցիները չեն բնավ, ավելի շուտ ես եկեղեցի կանվանեի էն բնակարանը, ուր հավաքվում են էդպիսի մարդիկ, քան առեւտրի սրահների վերածված մեր Հայ առաքելական եկեղեցու բազմաթիվ կառույցներ:

Նույն կոնտեքստում ես չեմ հասկանում, թե ո՞ւմ է հարկավոր էդքան եկեղեցիներ սարքելը, երբ էդ փողով կարելի է վիրահատել կամ բուժել թանկ բուժման կարիք ունեցող հարյուրավոր հայերի: Եկեղեցի սարքելը մեզ մոտ դառել է փող լվանալու հոյակապ միջոց. Համահայկական հիմնադրամի դրամահավաքչություններից կորզած միջոցներով մեր սենտիմենտալ ափյուռքահայության աչքերին թոզ փչելով եկեղեցին եկեղեցու հետեւից են սարքում, այնինչ մարդիկ են մահանում` հնարավորություն չունենալով բուժվել: Բայց շեղվեցի, ներեցեք ինձ, ուղղակի միշտ մտածել եմ դրա մասին, որ էսօրվա մեր հավատքը հավատք չի, հավատացյալություն է, կրոնականություն:

Ինչքան էլ եկեղեցիներ ու տաճարներ կառուցվեն, եթե հավատքը չկա, մեկ է, եկեղեցին հաճախելու են ձեւի համար կամ էլ «на всякий случай» մոմ են վառելու, մեկ էլ տեսար` էդ Աստված ասվածը կա: Ո՞ւմ է պետք հորինված կամ փաթաթված հավատքը: Հրեն, 70 տարի Լենինին ենք հավատացել, որն ասում էր՝ Աստված չկա, ես եմ ձեր Աստվածը, հավատացեք ու խոնարհվեք իմ առջեւ, ինչպես Աստծո: Դա էլ է եղել կրոնականություն, կեղծ կրոնականություն:

Իսկական հավատքը մարդուն մոտեցնում է Աստծուն, բերում է նրա դուռը, ոչ թե օգնում է հարստանալ կամ խաբել ինքն իրեն ու մարդկանց: Մարդը, որը կրոնական լինելուց, հավատացյալ լինելուց շահ է հետապնդում, չի կարող հավատք ունենալ, նա առեւտրի մեջ է մտնում, իսկ դա արդեն այլասերում է հավատքը:

Ես էլ ունեմ հավատք, իմ հավատքը համամարդկային սերն է, հանդուրժողականությունն է, կարեկցանքը, «բումերանգի օրենքը», եթե չեմ կարող օգնել, գոնե չվնասեմ ոչ ոքի, եթե չեմ կարող անգիտակցաբար, գոնե գիտակցաբար չվնասեմ, ես չեմ հավատում որևէ բանի, բացի կարմայի փոխհատուցման օրենքից, որի իմաստը կա բոլոր կրոնների պատվիրանների մեջ՝ «Մի արա դիմացինիդ հետ էն, ինչ չես ուզի, որ անեն քեզ հետ: Ամեն ինչ փոխկապակցված է: Լավություն արա՝ ջուրը գցիր: Մոռացիր, որ լավություն ես արել: Մի ուրանա քեզ արած լավը: Սիրիր մերձավորիդ, ինչպես քեզ: Մի սպանիր, մի վնասիր»:

Սա է իմ ընտրությունը: Կնքված եմ ու ինձ համարում եմ աշխարհագրորեն քրիստոնյա, բայց բնավ պարտադրված չեմ զգում ինձ կրոնականության զոհ գնալ ու ձեւի համար եկեղեցի հաճախել: Եկեղեցի գնում եմ, երբ ոտքերս են տանում, երբ չգնալ չեմ կարողանում, երբ չեմ էլ հասկանում, թե ինչի՞ եմ գնում:

Իսկ դուք ինչի՞ եք գնում եկեղեցի: Դուք ունե՞՚ք հավատք: Թե՞ հավատացյալ եք: Աստված ո՞վ է, ինչի՞ համար է: Ի՞նչ է քեզ տալիս Աստված, իրեն սիրելու դիմաց: Ինչո՞ւ է պատժում, ինչպես է տնօրինում քո կյանքը …

Հավատքը սրտի մեջ է ապրում, դա իրոք էդպես է: Ամեն մեկն իր հարաբերություններն ունի Աստծո հետ, ու մենք, ինչ-որ որոշակի ուղու հատված, ճանապարհ անցնելով, հասկանում ենք ի վերջո դա: Բայց դա, միեւնույն է, քիչ է, քիչ է միայն հասկանալ, պետք է փնտրել իսկական հավատքը, որն իր բնույթով մաքուր կլինի, որը «փչացած հեռախոս» դառած չի լինի, որը կգա սրտից ու ցույց կտա ամեն մեկիս ուղին…

Ու վերջապես, գուցե գա մի օր, որ ամենքս ստանանք մեզ հուզող Գլխավոր Հարցի պատասխանը, որն ամեն մեկի մոտ Իրենն է:

Ձեր Աստված Ձեզ հետ, ով էլ լինեք Դուք, եւ ինչպիսին էլ լինի Ձեր Աստված…

Այսօր տեղի ունեցավ սկեսրոջ ու ամուսնու կողմից ծեծի արդյունքում սպանված Զարուհի Պետրոսյանի դատավարության հերթական նիստը:

Հարցվեցին չորս վկա` 3 քոլեջի դասախոս, որտեղ սովորել է Զարուհին, և մեկ հարևան:

Առաջին դասախոսը ասես չէր ուզում շատ սուր խոսալ. նա ասաց, որ Զարուհին ամուսնացած լինելով ու փոքր երեխա ունենալով հանդերձ զարմանալիորեն պարտաճանաչ հաճախում էր դասերին, որը քոլեջում պատճառաբանում էին նրանով, որ իբր` կիսուրը շատ է նրան օգնում, դրա համար էլ հասցնում է: Պատասխանելով հարցերին ընդհանուր առմամբ Զարուհու բարոյական ու մարդկային կերպարը նկարագել է դրական:

Երկրորդ դասախոսը շատ լավ էր ճանաչում Զարուհուն, նրա քոլեջի կուրսղեկն էր, քաջատեղյակ էր Զարուհու ընտանեկան պրոբլեմներին, գիտեր, թե ինչ վիճակում է գոյատևում աղջիկը, և այնուամենայնիվ, երբ Զարուհին կիսվել է նրա հետ բաժանվելու մտադրության մասին, նա խորհուրդ չի տվել, ասելով` «Ամեն տան էլ պատահում է, կկարգավորվի: Դու որբ ես մեծացել, երեխայիդ մի որբացրու»:

Նա ասաց, որ Զարուհու ուսման ընթացքում նրա վրա կապտուկներ կամ այլ տարօրինակություններ չի նկատել, ինչպես նաև`բարոյական վարքագիծը բնորոշեց որպես պարկեշտ:

Երրորդ դասախոսը ասես բանից անտեղյակ մեկը լիներ: Նա զարմացած էր, որ իրեն դատարան են հրավիրել, քանի որ երբևիցե Զարուհուն դաս չի տվել ու ընդհանրապես, ինչի՞ են իրեն կանչել…

Վկայություն է տվել նաև մեկ հարևան` կին, ով Սարկիսով ընտանիքին առանձնապես մոտ չի եղել, բայց Զարուհու հետ բարևել են միշտ իրար: Նա ասել է, որ Յանիս Սարկիսովը փոքրուց հայտնի է եղել իր խուլիգանական պահվածքով, պատմեց կոնկրետ իր հանդեպ կատարած խուլիգանությունների մասին: Զարուհու կերպարի մասին դրական էր արտահայտվում: Սարկիսովների տանից կռիվ-ղալմաղալի ձայն չի լսել մինչև սպանությանը նախորդող վեց ամիսները: սակայն հետագայում իմացել է աղջկա բարդ վիճակի մասին:

Մի խոսքով` դատարանում այսօր պարզում էին հիմնականում Զարուհու բարոյական կերպարը:

Այսքան բան այսօր: Հաջորդ նիստը տեղի կունենա սեպտեմբերի 9-ին, ժամը 12.00-ին:

Ես օրենքներից այդքան էլ քաջատեղյակ չեմ, բայց դետեկտիվի հանդեպ պատանեկության տարիների սիրուցս կարող եմ կռահել, թե ի՞նչ է կատարվում. Սարկիսովի դատապաշտպանը հավանաբար ուզում է Զարուհի Պետրոսյանին` դաժան, երկարատև ծեծի արդյունքում տանջամահ արված կնոջը նեկայացնել որպես անբարոյական կին, ուղղել «Դաժան սպանություն»-ը դեպի «Սպանություն խանդի հողի վրա աֆեկտի վիճակում»: Հայրությունն էլ ճանաչեցին, ու Յանիսը որպես երեխայի խնամակալ երկու տարի էլ չի նստի «Մեղմացնող հանգամանքների» լույսի տակ: Իսկ դա նշանակում է, բացի նրանից, որ մանկահասակ երեխան պետք է մեծանա հանցագործի խնամակալության տակ, նաև` ոչ մեկին ոչ մի դաս չի լինի այս դատավարությունից: Ու մեր որոշ եզ տղամարդիկ անասնաբար կշարունակեն ընտանեկան ծեծուջարդը, ու մեր որոշ տմարդի կիսուրներն անպատիժ կծեծեն հարսներին թավայով, ու հետո բերանները լաթի կտոր կկոխեն` որ համ չգոռա, համ էլ արյունը դուրս չթափի…

Իսկ մեղադրյալի աթոռին նստած մարդասպանը այսօր էլ շարունակում էր իրեն լկտի պահել նույնիսկ դատարանի դահլիճում, դատական նիստին ներկա ՀԿ-ների ներկայացուցիչ ու լրագրող աղջիկներին միջնամատ ցույց տալով…

Իրականում նա միջնամատ է ցույց տալիս բոլորիս` հարևաններից ու դասաախոսներից սկսած մինչև դատախազ ու դատավոր:

Լուսանկարը` Սվետլանա Անտոնյանի

Կոմպոզիտորների տան համերգային դահլիճում հուլիսի 29-ին տեղի ունեցավ դաական եւ ժողովրդական երաժշտության բարեգործական համերգ` հանուն մարդկային կյանքի փրկության: Համերգը կազմակերպել էր «ՄաՄաՍյու» բարեգործական հիմնադրամը, որն այս պահին գումար է հավաքում Սյու Սեպետչյանի մայրիկի կրծքի քաղցկեղի բուժման համար  անհրաժեշտ »Հերցեպտին» դեղամիջոցը ձեռք բերելու համար. դեղամիջոցի մեկ արվակն արժե 3000 ԱՄՆ դոլար, անհրաժեշտ է 18 սրվակ…

Բարեգործական համերգին մասնակցում էին միջազգային և հայրենական հեղինակավոր մրցույթների դափնեկիր երաժիշտներ, կատարողներ, անսամբլներ:

Հանդիսատեսը բազամազան էր, ներկա էին տարիքային, սոցիալական տարբեր խմբերի մարդիկ:

Համերգը սկսվեց  ութամյա փոքրիկ դաշնակահարուհի Շուշանիկ Արևշատյանի ելույթով, որը ես ցավոք բաց թողեցի` ուշացա: Դահլիճը լեփ-լեցուն էր` չնայած շոգին, մթնոլորտը` բարի:

Ելույթներ ունեցան նաև «Մեցցո» լարային քառյակը, միջազգային մրցույթների դափնեկիրներ ջութակահարուհի Արուսյակ Հեքիմյանը, «Արահետ» վոկալ անսաբլը, Վիեննայի կամերային թատրոնի մեներգչուհի Լուսինե Ազարյանը, դուդուկահարներ Գեորգի Մինասյանը և Արտակ Ասատրյանը, կիթառահարուհի Լինա Հայրապետյանը, «Գիսանե» վոկալ խումբը, զուռնա-դհոլով` Աննա և Անահիտ Մխիթարյանները, մեներգչուհի Աննա Ավետիսյանը, դաշնակահարուհի Մարիամ Աբրահամյանը:

Ժողովրդական երգչուհի Գայանե Ներսիսյանը, ով նույնպես եկել էր համերգին, երգչուհի Լուսինե Ազարյանի հետ զրույցում ասել է, որ շատ որոգևորված է երիտասարդների այս բարեգործական նախաձեռնությամբ, ու նաև` որ իրենք` ավագ սերնդի արվեստի գործիչները նույպես ցանկանում են մասնակցել բարեգործական միջոցառումներին: Երկու երգչուհիների զրույցի արդյունքում նախանշվեց մոտ ապագայում կազմակերպել և անցկացնել նաև «Սերունդների խաչմերուկ» համերգը, որտեղ ելույթ կունենան հին և նոր սերնդի երաժիշտներ:

Լուսինե Ազարյանը նաև տրամադրել էր Կոմիտասի կատարումների ձայնասկավառակներ, որոնց      վաճառքից      ստացված      հասույթը       նույնպես       հատկացվեց           հիմնադրամին:

Շատ լավ համերգ էր. համ հանդիսատեսն էր գոհ, համ արտիստները, ես կասեի` կրկնակի, քանի որ կատարելուց ու ըմբոշխնելուց բացի նաև  բարի գործ էին արել` մասնակցել մեկ մարդու կյանքի փրկությանը` հավաքելով 305 000 դրամ, որը կազմում է `Հերցեպտինի մեկ սրվակի 1/3-ի համար անհրաժեշտ գումարը :

Օգոստոսի 12-ին One Club -ում տեղի կունենա «DJs FOR LIFE« մեծ տոնախմբությունը` (party), որին կմասնակցի  DJ  Vakcina-ն `«Եկեք ձևավորենք բարեգործության մշակույթ»  կարգախոսով:

Հիշեցնեմ, որ «ՄաՄաՍյու» բարեգործական հիմնադրամը ստեղծվել է երկրում կրծքագեղձի քաղցկեղ ունեցող կանանց բուժման համար դրամահավաք կազմակերպելու նպատակով: Հիմնադրամը փնտրում է համախոհ և աջակից կազմակերպությունների և անհատների, ովքեր պատրաստ են օգնության ձեռք մեկնել և սատարել բուժման կարիք ունեցողներին:

Հ.Գ. Ուզում եմ նշել, որ Սյու Սեպետչյանի մեր մեծամեծներին գրած նամակներից և ոչ մեկը պատասխանի չի արժանացել: Նամակներ ուղարկվել են` Սամվել Ալեքսանյանին, Գագիկ Ծառուկյանին, ներկա և նախկին առաջին տիկիններին` Ռիտա Սարգսյանին ու Բելլա Քոչարյանին, ԱԺ, որտեղ տարածվել է ԱԺ 80 պատգամավորների միջև, նաև` մեծ արտիստ Շառլ Ազնավուրին…  Մտածում եմ` գուցե տեղ չե՞ն հասել նամակները…

Լուսանկարներում` Շուշանիկ Արեւշատյան և Լինա Հայրապետյանը

ԼՂՀ ՊԲ լրատվության բաժնից տեղեկացնում են,որ այսօր ժամը 06:45-ի սահմաններում ԼՂՀ ՊԲ N զորամասի ժամկետային զինծառայող, շարքային Էդուարդ Սիմոնի Ալավերդյանը (ծնված` 1992թ.) մարտական հենակետում ստացել է հրազենային գնդակային մահացու վիրավորում:
Փաստի առթիվ քննչական ծառայության կողմից հարուցվել է քրեական գործ, կատարվում է նախաքննություն:

Հայաստանի ազգային անվտանգության ծառայության  կողմից ձեռնարկված օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումների արդյունքում` այսօր` հուլիսի 29-ին շորթում կատարելու պահին ձերբակալվել է` «Մենք ու Մենք» թերթի հետ համագործակցող  լրագրողուհի Էլինա Օսիպի Խաչատուրովան:

ԱԱԾ մամուլի կենտրոնից հայտնում են, որ Էլինա Խաչատուրովան զանգվածային լրատվական միջոցներում քաղաքացի Լ-ի վերաբերյալ  արատավորող տեղեկություններ հրապարակելու  սպառնալիքով վերջինիցս շորթել է 50 հազար դրամ:

Փաստի առթիվ  ՀՀ ԱԱԾ քննչական  վարչությունում հարուցվել է քրեական գործ: Կատարվում է նախաքննություն:

ՕԵԿ փոխնախագահ Մհեր Շահգելդյանն այսօր չի հերքել, որ իրենց կուսակցության շարքերն է համալրել Ազգային Ժողովի նախկին պատգամավոր Հակոբ Հակոբյանը (Ճոյտ):

Ավելի վաղ Արթուր Բաղդասարայանի կուսակիցն էր դաձել, ու ՕԵԿ-ում ազդեցիկ դերակատարություն ստանձնել կապի նախկին նախարար Էդվարդ Մադաթյանը (Խուճուճ Էդո):

Փաստորեն ՕԵԿ-ում էլ են գիտակցել, որ կուսակցությունն ապագա խորհրդարանում հայտնվելու շանս գրեթե չունի եւ ակնհայտորեն փորձում են հենվել կրիմինալի վրա:

Սա հին ձեռագիր է, որից տարբեր ժամանակներում օգտվել են իշխանությանը մաս կազմող կուսակցությունները:

Ժամանակները փոխվել են եւ այն, ինչն աշխատում էր երեկ` այսօր կարող է չաշխատել:

Եթե իշխանություն — ՀԱԿ երկխոսությունը դրական արդյունքներ տա` անդրադառնալու է ընտրությունների որակի վրա:

Քիչ թե շատ նորմալ ընտրությունների պարագայում` ադմինիստրատիվ ռեսուրսի եւ «թաղային հեղինակության» գործոնների ազդեցությունը սահմանափակվելու է:

Երկխոսության կայացման պարագայում` ՕԵԿ-ին այլ բան չի մնա, քան` մի քանի մանդատ մուրալ ՀՀԿ համամասնական ցուցակում` վերջնականապես կորցնելով ինքնուրույն կուսակցության դիմագիծը:

«Եթե երկխոսությամբ արտահերթ ընտրությունների հասնելու հնարավորությունը համարվի սպառված, ապա, բնականաբար, Հայ ազգային կոնգրեսն այդ բանակցություններում անելու բան չի ունենա. անելու բան կունենա Ազատության հրապարակում»,- այսօր մամուլի ասուլիսում հայտարարել է ՀԱԿ կենտրոնական գրասենյակի ներկայացուցիչ, «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի խմբագիր Նիկոլ Փաշինյանը: Առհասարակ, նրա ասուլիսում հնչել են իշխանությանը հասցեագրված կոշտ գնահատականներ` տպավորություն ձևավորելով, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի թիմում կամ առնվազն` նրա մի հատվածում, այնքան էլ լավատես չեն երկխոսության դրական ընթացքի վերաբերյալ:

«Չեմ կարծում, որ մեր երկրում առկա է իրավիճակ, որի տրամաբանական լուծումը կարող են դառնալ արտահերթ ընտրությունները»,- մեկ այլ մամուլի ակումբում էլ հայտարարել է ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության անդամ, երկխոսության նպատակով ձևավորված կոալիցիոն աշխատանքային խմբի անդամ Գագիկ Մինասյանը:

Եթե պատկերավոր ձևակերպենք, ՀԱԿ-ն ուզում է արագ գալ իշխանության, իշխանությունը չի պատրաստվում հանձնել իր ունեցածը:

Ընտրությունների ժամկետի հարցում կողմերն ունեն տրամագծորեն հակառակ մոտեցումներ, և գոնե այս պահին դժվար է պատկերացնել, որ այս հարցում կձևավորվի ընդհանուր հայտարար:

Առհասարակ, կարծում եմ` սխալ է ընթացող երկխոսության համար հիմք ընդունել «համաձայնություն կա, երբ համաձայնեցվում են բոլոր հարցերը» բանաձևը: Նման մոտեցումը երկխոսության գործընթացը կտանի փակուղի:

Թերևս հարկ կա, որ կողմերը նախ քննարկեն այն հարցերը, որոնց շուրջ կարող են համաձայնությունների գալ: Օրինակ, վերացնեն օրենսդրական և այլ կարգի խոչընդոտները, որոնք խանգարում են օրինական ընտրությունների անցկացմանը: Եթե մեկ-երկու նման քայլ լինի, գուցե հասարակությունը հավատա երկխոսության ռացիոնալ ընթացքին, երկխոսության կողմերը վստահեն միմյանց, վերանա անտագոնիզմը, օրինական ընտրություններ անցկացնելու հիմքեր ստեղծվեն:

Այս պարագայում, գուցե ընտրությունների ժամկետի հարցը կորցնի իր սրությունը, և կողմերն ավելի շուտ կարողանան գալ կոմպրոմիսային լուծումների:

Ես ապրում եմ նենց, ոնց ուզում եմ։ …Ես դրա իրավունքը վաստակել եմ 42 տարվա ընթացքում: Ժամանակին ամուսնացա, բաժանվեցի, մնացի մոլոր, խեղճացա, որ «անտեր» եմ, հետո աբսուրդացա նոր ամուսնու փնտրտուքների մեջ, ինչ ասես, որ չեղավ կյանքիս մեջ, մինչև վաստակեցի իմ անձնական կյանքի իրավունքը` հանդիպում եմ, սիրում եմ… Հետո` նաև բաժանվում եմ, նոր սեր եմ գտնում: Բայց դա ես եմ էդպես անում ու երևի էլի ինչ-որ տոկոս` նույնիսկ երևանաբնակ հայ կանանց: Ու գիտեմ նաև, թե ինչ են խոսում հետևիցս հարևանները, ինչ են մտածում ծնողներս ու տատս. «Դե, էս էրեխեն էլ մի կարգին բախտ չունեցավ»… Իսկ բախտ ունենալը մեր երկրում հաջող ամուսնությունն է, որ «գլխիդ տեր ունենաս»:

Հայաստանաբնակ հայ կանանց ու աղջիկների մեծ մասը դա անել չի կարող (թե ինչու` այլ խոսակցության թեմա է). օրինակ՝ միջին վիճակագրական աղջիկը: Նա, որպես օրենք, ավանդապաշտ ծնողներ ունի։ Խիստը ո՞րն է։ Նրանք կատարյալ բռնապետներ են։ Խեղճ աղջիկն իրավունք չունի անգամ ընկերուհիների հետ զբոսնելու, ինչ մնաց, ասենք` ընկերոջ հետ մի տեղ գնալ:

Նստելու է թախտին, սպասի բախտին…Բախտն էլ սպիտակ ձիով չի լինելու հաստատ։ Գալու են պապայից ուզեն համեստ ու լավ պահած աղջիկ… էս դեպքում ապրա՞նք՝ տեղը տեղին, կարմիր «խնձոր»-ով, բանով…

Հետո էլ հարևաններին ի ցույց են դնելու կարմիր խնձորներով լիքը զամբյուղը, կան բնակավայրեր` հենց մայրաքաղաքում էլ, որտեղ սավանն են ի ցույց դնում: Սարսափելի ստորացում, նվաստացում։ Իսկ ընտանեկան կյանքում էդ ստորացումը շարունակվելու է:

Ի դեպ, երեկ մի ավելի սարսափելի բան կարդացի, Աղասի Թադևոսյանն էր ֆեյսբուքյան մի քննարկման ժամանակ գրել. «Անցած տարի մենք իրականացրել ենք Հայաստանում մինչամուսնական սեռական կյանքի ազատության հիմնախնդրի հետ կապված որակական հարցում և պարզել ենք, որ Երևան քաղաքում բացարձակ մեծամասնություն է կազմում պահպանողական ու ավանդապահ մոտեցումն այդ հարցին: Այսինքն՝ «կարմիր խնձորային» տրամադրությունները Հայաստանում համակարգային բնույթ ունեն: Ավելին, տարիներ առաջ այս հարցը նույնիսկ, որպես «ազգային արժեքների» ցանկում գրանցելու խնդիր, քննարկվում էր ԱԺ-ում, ակտիվ մասնակիցներից հիշում եմ Վիկտոր Դալլաքյանին ու Հրանուշ Հակոբյանին»:

Ինչպիսի անհեթեթություն: Ի՞նչ մշակութային հեղափոխություն, ի՞նչ բան…Պարզվում է, անհատի անձնական կյանքի հանդեպ նման համատարած տհաս մոտեցումը մեզանում տիրապետող է, ուրեմն, մշակութային հեղափոխությունը քաղաքական կամ քաղաքացիական կյանքի ոլորտներից` առաջին հերթին անձնական կյանքի ոլորտում է անհրաժեշտ:

«Մինչև մարդն իր անձնական կյանքում ձեռք չբերի ազատ ընտրություն կատարելու իր իրավունքը և չկիրառի իր սեքսուալ կյանքում, նա չի կարող ընտրություն կատարել ոչ մի այլ ասպարեզում: Կամ ավելի պարզ ասած` նորմալ սեքսուալ կյանք չունեցող հասարակությունը կամ երիտասարդությունը չի կարող նորմալ լինել ընդհանրապես»,- շարունակում է Աղասի Թադևոսյանը:

Հա էլի, անձնական կյանքը «ընտրակեղծիքով» սկսած հասարակությունում էլ ի՞նչ ԱԺ կամ լեգիտիմ նախագահական ընտրություններ։ Բնական է, որ կեղծվելու են, ու այլ կերպ չի էլ կարող լինել:

Ու էդպես, ավանդապաշտ հայերս ամբողջ կյանքում անիծելու ենք բախտը, քննադատելու ենք ընտրություններում տեղ գտած կեղծիքները ու միևնույն է` փակելու ենք մեր աղջիկներին տներում` «կարմիր խնձորի» ակնկալիքով, չմտածելով, որ արատավոր մշակույթի հիմնախնդիրը հենց սրա մեջ է։ Մշակութային հեղափոխությունն առաջին հերթին անձնական կյանքի իրավունքի անհրաժեշտության գիտակցումն է, որը չունի մեր հասարակության բացարձակ մեծամասնությունը ու վախենում է համարձակ ապրել:

Ինքս, ընտրելով համեմատաբար ազատ ու անկեղծ ապրելակերպ, կարողացել եմ դուրս պրծնել էդ արատավոր շրջանից՝ ըմբոստանալով, լուտանքներ լսելով, փսփսոցների տակ շենքի մուտք մտնելով, ծնողներիս համար նեղվելով, որովհետև նրանք են իբր հասարակության առջև ինձ համար պատասխանատու, այնուամենայնիվ համարում եմ, որ ամեն մեկը կարող է հեղափոխություն անել իր կյանքում ու պահանջել ընդունել իրեն` ինչպիսին որ կա, խոսել հայ կնոջ սեռական կյանքի մասին, պահանջել անձնական կյանքի իրավունք: Սեքսուալ հեղափոխությունը, ինչպես նաև` մշակութային, անպայման պետք է նախորդեն ցանկացած լուրջ ներքաղաքական փոփոխությունների: Մինչև մարդկանց ուղեղները չհեղափոխվեն, ոչ մի հեղափոխություն բան չի փոխի` կմնանք նույն «կարմիր խնձորի» կեղծ պաշտամունքը դավանող ու մեր ձայները 5 հազար դրամով ծախող ազգ…

Տղաներ կան, որոնց համար էական չէ իր ապագա կնոջ կուսությունը։ Բոլորն էլ գիտակցում են, որ անվնաս պահվող կուսաթաղանթով աղջիկը շատ ավելին կարող է արած լինել, քան սիրած տղային տրված ու խաբված կամ պարզապես սեռական կյանքով ապրող աղջիկը։ Սակայն կա հայկական մենթալիտետի հարցը. մարդիկ վախենում են, որ մի բուռ երկրում օրերից մի օր մեկը դեմ-դիմաց դուրս կգա ու կասի` ախպերս, էդ աղջկա հետ… ու ամեն ինչ կփշրվի:

ԿԱՐԵԼ ԿՈՒՍԱԹԱՂԱՆԹԸ… Ինչի՞ համար, որ ի՞նչ ապացուցես: Այսինքն, որպեսզի «նամուսով ու պարզերես» մարդու գնաս, սեքս արել ես, թե չես արել, մեկ է՝ անպայման պիտի գնաս գինեկոլոգի մոտ, եսիմ ինչ անես, որ ապագա մարդուդ ազգուտակի մի կաթիլ արյան ծարավը հագեցնես…

Վերջերս մարզերից մեկում բնակվող ծանոթներիցս մեկը, որը քաղաքում հայտնի է որպես «թափով, ունևոր մարդ», մի ոչ այնքան հին պատմություն պատմեց. «Մի օր 17-18 տարեկան մի աղջիկ եկավ մոտս, թե՝ ես չգիտեմ ում դիմել, որոշեցի Ձեզ պատմել, պիտի օգնեք ինձ: Պարզվեց, վերջին զանգի «շրջանակներում» խմացրել են նրան ու բռնաբարել իր իսկ դասարանցի հիպերսեքսուալ տարիքում սոված դեգերող անբավարարված տղաները. ովքե՞ր են եղել՝ կոնկրետ չի հիշում: Նա ոչ ոքի ոչինչ չի ասել, մենակ հաղթահարել է ամենը ու կարողացել շարունակել ապրել: Հետո եկել է ամուսնանալու ժամանակը, ու աղջիկն իր ապագա ամուսնուն չի համարձակվել ասել ճշմարտությունը, բայց առանց կուսաթաղանթի էլ չէր կարող մտնել նրանց օջախ: Եկել էր, որ ես իրեն օգնեմ կուսաթաղանթը վերականգնել: Ես էլ ի՞նչ անեի, վարորդիս հետ դրեցի` ուղարկեցի ծննդատուն: Բարեհաջող կարեցին, բարեհաջող ամուսնացավ, հիմա երջանիկ ապրում է, երկու երեխա ունի: Ու էդ ամենը ընդամենը 50 դոլարի պատմություն էր»:

Այսօր, երբ ուզում էի միայն ճշգրիտ ինֆորմացիա դնել նյութիս մեջ, զանգեցի զանազան գինեկոլոգիական կենտրոններ, ու բոլոր տեղերից ստացա դրական պատասխան՝ կուսաթաղանթ ամեն տեղ էլ կարում են, նայած թե` քանի օր է «պահպանման ժամկետը», մեկ-երկու օրից մինչև մեկ ամիս, տատանվում են նաև գները՝ 100-300 դոլար:

Կարելի է ձեռք թափ տալ երևույթի վրա, կարելի է դա ընդունել որպես պանացեա աղջիկներին ավանդապաշտությունը շրջանցելու ու նորմալ մինչամուսնական սեռական կյանքով ապրելու համար, ինչպես անում են տղաները, բայց կարևորը հո ֆիզիոլոգիական կուսությունը չի՞, որ հիմարի պես տենչում է հայ ավանդապաշտությունը: Էստեղ ուրիշ բան է՝ ամեն բան կեղծիքից սկսելու միտումը. իսկ սկսում են, որովհետև «կարմիր խնձորի» ինստիտուտը հայ հասարակության, նրա մենթալիտետի ու կեղծ ավանդապաշտության հիմքն է, ըստ այնմ՝ այն ֆիզիկական ուղին, որով ապագայի հայը ծնվում է, կեղծված է ի սկզբանե: Խաբում են նրանց, ովքեր ուզում են խաբված լինել: Իսկ ուզում են համարյա բոլորը: Ես մեկ էլ զարմանում եմ, որ մարդիկ ինչքա՞ն կարան տգետ լինել ու բեֆայմ, որ չհասկանան՝ կուսաթաղանթը կարևոր չի, քանի որ կարա լինի կեղծ: Բայց կառչում են, որովհետև եթե չկառչեն, մի ողջ մենթալիտետ կփոխվի … Բայց որ կորցնեն, մնացած կեռչանների հետ միասին էլ չեն կարա իրենց ավանդապաշտությունը դրոշակ սարքեն ու ի ցույց դնեն «հայ կնոջ առաքինությունն ու հայ օջախի մաքրությունը» ողջ քաղաքակրթության առջև, որը վաղուց միայն ծիծաղում է մեզ վրա:

Մեր տարածաշրջանի երկրների ղեկավարներին բնորոշ է կոնյուկտուրային տուրք տալու, պոպուլիստական հայտարարություններով հանդես գալու վարքագիծը: Հատկապես արտաքին քաղաքական հարաբերություններին վերաբերող հարցերում նրանք շատ հաճախ տեղի են տալիս հասարակական տրամադրություններին` ժողովուրդներին ոչ ստանդարտ լուծումների նախապատրաստելու փոխարեն:

ԼՂ կարգավորման գործընթացի, հայ-թուրքական հարաբերությունների հետ կապված հարցերում Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը նույնպես հաճախ է փոխում մոտեցումները` խաղաղության կողմնակցից մինչև կարծր դիրքորոշման տիրույթում:

Ծաղկաձորում հուլիսի 23-ին Սերժ Սարգսյանը պատասխանել էր Հայոց լեզվի, գրականության և հայագիտական գիտելիքների համահայկական 5-րդ օլիմպիադայի մասնակիցներին հետաքրքրող հարցերին։

Մասնակիցներից մեկը նախագահին ուղղեց հետևյալ հարցը. «…Մեզ սպասվում է ապագա, որը հիշեցնելու է Բաթումի պայմանագի՞րը, որի ժամանակ մի գերմանացի դիվանագետի վկայությամբ՝ մեզ Սևանում լողանալու տեղ թողեցին, սակայն չորանալու տեղ չթողեցին, թե՞ ապագա, որը մեզ կվերադարձնի Արևմտյան Հայաստանը` Արարատով հանդերձ»:

Ըստ իս, Սերժ Սարգսյանը այդ հարցին տվեց հնարավորինս չքաղաքականացված, զուսպ պատասխան: «Այդ ամբողջը կախված է քեզնից և քո սերնդից: Իմ սերունդը, կարծում եմ, իր առջև դրած պարտականությունը կատարեց, երբ 90-ական թվականների սկզբներին անհրաժեշտ էր մեր հայրենիքի հատվածներից մեկը` Ղարաբաղը պաշտպանել թշնամիներից, մենք կարողացանք դա անել: Եվ ես սա ասում եմ ոչ նրա համար, որ որևէ մեկին կշտամբեմ: Ուզում եմ ասել, որ յուրաքանչյուր սերունդ իր պարտականությունն ունի, և այդ պարտականությունը պետք է կարողանա կատարել ու՝ լավ կատարել: Եթե դու և քո հասակակիցները ջանք ու եռանդ չխնայեք, եթե ձեզնից ավագներն ու ձեզնից կրտսերները ձեզ նման վարվեն՝ մենք ունենալու ենք աշխարհի լավագույն երկրներից մեկը: Հավատա, որ շատ դեպքերում հողի չափերով չէ երկրի կշիռը որոշվում. երկիրը պետք է լինի ժամանակակից, երկիրը պետք է լինի անվտանգ, լինի բարեկեցիկ, և սրանք այն պայմաններն են, որոնք հնարավորություն են տալիս ցանկացած ժողովրդի նստել աշխարհի հայտնի, ուժեղ, ճանաչված ժողովուրդների կողքին: Բոլորս մեր պարտքը պետք է կատարենք, բոլորս պետք է լինենք ակտիվ, պետք է լինենք աշխատասեր, կարողանանք բարիք ստեղծել: Իսկ մենք դրան կարող ենք հասնել, շատ հանգիստ կարող ենք հասնել, և մեկ անգամ չէ, որ պատմության ընթացքում հասել ենք դրան: Ես դրանում չեմ կասկածում և ուզում եմ, որպեսզի դու էլ չկասկածես: Մենք մի ժողովուրդ ենք, որ, այո՛, փյունիկի պես միշտ հառնում ենք»,- ասել էր Սերժ Սարգսյանը:

Ըստ այդմ, Սարգսյանն այս պատասխանով երկու շեշտադրում է կատարել.

1. շեշտել է, որ իր սերունդը հաղթանակ է տարել մեզ պարտադրված ղարաբաղյան պատերազմում,
2. «Հավատա, որ շատ դեպքերում հողի չափերով չէ երկրի կշիռը որոշվում. երկիրը պետք է լինի ժամանակակից, երկիրը պետք է լինի անվտանգ, լինի բարեկեցիկ, և սրանք այն պայմաններն են, որոնք հնարավորություն են տալիս ցանկացած ժողովրդի նստել աշխարհի հայտնի, ուժեղ, ճանաչված ժողովուրդների կողքին» նախադասությամբ ձևակերպել է ուժեղ պետության իր պատկերացումը` ակնարկելով, որ Հայաստանը տարածքային հավակնություններ չունի Թուրքիայի հանդեպ: Գոնե նման խնդիր ձևակերպված չէ մեր արտաքին քաղաքականության օրակարգում:

Ըստ այդմ, բավականին զարմանալի էր այս ելույթի առթիվ Թուրքիայի ԱԳՆ-ի տարածած բավականին կոշտ հայտարարությունը: «Պետական գործիչների հիմնական գործը պետք է լինի այն, որ նրանք իրենց հանրության և հատկապես երիտասարդ սերնդի համար պատրաստեն խաղաղությամբ և բարօրությամբ լեցուն ապագա: Սակայն դրան բոլորովին հակառակ մոտեցմամբ ժողովուրդների միջև թշնամանք և ատելություն սերմանելու ձևով երիտասարդներին և ապագա սերունդներին խորհուրդներ տալը ծայրաստիճան անպատասխանատու գործելաոճ է»,- նշվում է Թուրքիայի արտաքին քաղաքական գերատեսչության հայտարարության մեջ: Հայտարարությունում նշվում է նաև, թե այն ժամանակ, երբ տարածաշրջանում խաղաղության հաստատմանն ուղղված փնտրտուքները թափ են հավաքում, Սերժ Սարգսյանի հայտարարությունները վկայում են այն մասին, որ նա խաղաղության համար աշխատելու նպատակ չունի:

Այնպիսի տպավորություն է, որ Անկարան շահագրգռված չէ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորմամբ և առիթի էր սպասում` պատասխանատվությունը հայակական կողմի վրա գցելու համար: Համենայնդեպս, թուրքերի արձագանքը բացարձակապես ադեկվատ չէր նախագահ Սարգսյանի ելութի տոնայնությանը:

ՀԱԿ եւ կոալիցիոն պատվիրակությունների երկրորդ հանդիպմանն անակնկալներ չգրանցվեցին:  Յուրաքանչյուրն եկել էր իր մարտավարությամբ եւ օրակարգով:

Իշխանության ներկայացուցիչներն ասում են, որ երկրում պետք է հաստատվի քաղաքակիրթ մրցակցություն, ՀԱԿ-ը պնդում է արտահերթ ընտրությունների անհարաժեշտությունը: Իշխանությունն երկխոսության շուրջ հատուկ աղմուկ չի բարձարացնում, ՀԱԿ-ը յուրաքանչյուր հանդիպմանը նախորդում է իր հայտարարությամբ:

Այսօր զույգ պատվիրակությունները հանդիպեցին եւ հաստատեցին իրենց առաջիկա հանդիպումների օրակարգը:

Կոնգրեսի և ՀԱԿ-ի աշխատանքային խմբի միջև քննարկման ավարտից հետո կոալիցիոն խմբի ղեկավար Դավիթ Հարությունյանը լրագրողներին հայտնեց, որ ձևավորվել է երկխոսության օրակարգ, որում տեղ են գտել երկու հարց։
1. Կոնգրեսի առաջարկ` Հայաստանում լեգիտիմ իշխանության շուտ ձևավորման նպատակով արտահերթ խորհրդարանական և նախագահական ընտրությունների անցկացում, դրանց ազատ և օրինական ապահովման անհրաժեշտություն:
2. Կոալիցիայի առաջարկ`ընտրությունների պատշաճ անցկացման նպատակով քաղաքական մրցակցության ապահովման կանոնների ձևավորում:

Հաստատված օրակարգն այս կամ այն կողմի մարտավարական հաջողության մասին չի խոսում, այլ ընդամենը բացահայտում է երկխոսողներից յուրաքնչյուրի առաջնահերթությունը:

«Մեր հիմնական առաջարկությունն այն է, որ քաղաքակիրթ մրցակցության կանոններ պետք է ձեւավորվեն: Քաղաքական կյանքի բոլոր մասնակիցները պետք է հնարավորություն ունենան ստորագրել այդ կանոնների տակ: Հաջորդ հանդիպումը կլինի օգոստոսի 4-ին, եւ կարծում եմ, որ այդ հանդիպման ընթացքում կլինեն աշխատանքային ընթացակարգերի քննարկումներ»,- հանդիպումից հետո հայտարարել է կոալիցիոն աշխատանքային խմբի համակարգող Դավիթ Հարությունյանը` չմոռանալով նշել, որ այս պահին արտահերթ ընտրությունների հիմքեր չի տեսնում:

Հայ Ազգային կոնգրեսի եւ կոալիցիայի այսօրվա հանդիպումից հետո ՀԱԿ համակարգող Լեւոն Զուրաբյանը հայտարարել է, որ մինչեւ սեպտեմբեր արտահերթ ընտրության հարցում կողմնորոշման համար վերջնաժամկետը պահպանվում է:

Կողմերից յուրաքանչյուրն այսպիսով մնում իր դիրքերում եւ նաեւ մանեւրելու հնարավորություն է ստանում:

Կոնգրեսը կարող է իր ակտիվում գրանցել այն փաստը, որ իշխանությունը համաձայնել է քննարկել արտահերթ ընտրությունների հնարավորության հարցը: Իշխանությունը կարող է ասել, որ ինքը զիջումների հակված չէ ու կվկայակոչի այն հանգամանքը, որ այսօր մերժել է ընդդիմության` երկխոսության ընթացքը ուղիղ եթերով հեռարձակելու կամ էլ` յուրաքանչյուր հանդիպումից հետո ՀԱԿ-ին Հանրայինով առնվազն 30 րոպե ուղիղ եթեր տրամադրելու առաջարկները:

Այս ձեւաչափով հաջորդ հանդիպումը նշանակված է օգոստոսի 4-ին: Հենց այդ օրն էլ հրապարակ կգան երկխոսողների հակասությունները, որվհետեւ մեկնարկելու են բովանդակային քննարկումները: