2007-ին հայ-ռուսական պայմանագիր ստորագրվեց, որով այստեղ միայն ռուսը կարող է զինվոր ունենալ. այդտեղ հստակ գրվծ է, որ մենք չենք կարող ուրիշ ռազմական դաշնակից ունենալ: Այս մասին NEWS.am-ի հետ զրույցում հայտնեց Առաջին հետախուզադիվերսիոն ջոկատի հիմնադիր, ազատամարտիկ, «Ողջ մնալու արվեստ» կառույցի ղեկավար Վովա Վարդանովը:

«Փաստորեն իրանական շահերն այստեղ բացահայտ երեւում են, ու մենք որպես պոտենցիալ դաշնակից ունենալով Իրանին, այդ պայմանագրով զրկեցինք մեզ Իրանի հետ ռազմական համագործակցությունից: Փաստորեն մենք ապաշնորհ ենք եղել»,-ասաց նա:

Հարցին, թե արդյոք Իրանը պատրաստ է այս պահին ռազմական նման օգնություն ցույց տալ Հայաստանին, նա պատասխանեց. «Ես մի քիչ երկար կպատասխանեմ. 1993 թվականին Մերձկասպյան թուրքերի մոտ թալիշները ապստամբեցին, Բաքվի խանության հարավ-արեւելքը ապստամբեց, Թալիշների հանրպետություն հռչակվեց: Մենք մի կերպ թուրքերի հետ բոքս էինք կպնում, բայց Վազգեն Սարգսյանը ինձ գործուղումից վերադարձրեց, նստացրեց, ասեց՝ ապստամբել են թալիշները, խորհրդատուների եւ հրահանգիչների խումբ է ձեւավորվում, դու  իրենց անվտանգության պատասխանատուն ես լինելու, գնալու եք Թալիշտան: Մարտական գործողությունների եռուն շրջանն էր, եւ այդ իրավիճակում 20 հոգանոց խումբ մարտերից դուրս էր հանված, եւ մենք սպասում էինք, որ հեսա-հեսա թալիշները իրենց հիմար վիճակից դուրս կգան եւ մեզ կհրավիրեն որպես դաշնակից: Իրանը նույն ձեւով կարող է ի վիճակի չլինի մեզ օգնելու, բայց ստիպված է լինելու դա անել, որովհետեւ շահերի համընկնում կա: Կարող է լինել իրավիճակ, որ Իրանը ստիպված լինի գալ ու մեզ հետ ուս-ուսի տված կռվել Նախիջեւանի կամ Կովսականի ուղղությամբ»:

Վովա Վարդանովը նշեց, որ պետք է դենոնսացիայի ենթարկվի հայ-ռուսական պայմանագրի այն կետը, ըստ որի մենք իրավունք չունեք Հայաստան բերելու այլ զինված ուժեր:

Նռնաձորից մինչեւ Զոդ մեր շահերը Ռուսաստանի հետ չի բռնում, որովհետեւ մենք ունենք այնտեղ հակառակորդ, իսկ մեր դաշնակից Ռուսաստանն այնտեղ ունի ռազմավարական գործընկեր, չունի հակառակորդ: Դրա համար Իրանի հետ մեր հարաբերությունները պետք է ավելի ինստիտուցիոնալ դառնան: Իրանի հետ ավելի սերտ ռազմական համագործակցություն պետք է լինի»,-ասաց նա:

2020թ. պատերազմից հետո վերջին երկու տարիների ընթացքում Հայաստանի կառավարությունը, ունենալով մեր տարածաշրջանում երկարատև և համապարփակ խաղաղության հասնելու քաղաքական կամք, բարեխղճորեն ներգրավված է եղել Ադրբեջանի հետ բանակցություններում։ Առկա են բանակցությունների առանձին ուղղություններ. առաջինը՝ տարածաշրջանի բոլոր տրանսպորտային հաղորդակցությունների բացումն է, երկրորդը՝ սահմանազատումն ու սահմանային անվտանգությունը և երրորդը՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղ հարաբերությունների հաստատման պայմանագիրը, «AlQahera News» լրատվամիջոցին տված հարցազրույցում ասել է ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը։

«Հաղորդակցությունների հարցի հետ կապված մեր դիրքորոշումը հստակ է. Հայաստանը պատրաստ է բոլոր կոմունիկացիաների բացմանն այն պահին, երբ Ադրբեջանն ընդունի, որ ճանապարհները պետք է գործեն այն երկրների ինքնիշխանության և իրավազորության ներքո, որոնց տարածքով դրանք անցնում են: Սահմանազատման հետ կապված, ցավոք, 2022թ. համապատասխան հանձնաժողովների կազմավորումից ընդամենն ամիսներ անց Ադրբեջանը ոչ միայն նոր տարածքային պահանջներ ներկայացրեց, այլ նաև ևս մեկ ներխուժում իրականացրեց ՀՀ ինքնիշխան տարածք՝ փորձելով արդարացնել իր ագրեսիան սահմանների՝ սահմանազատված չլինելու կեղծ փաստարկով»,- նշել է նա։

Անդրադառնալով խաղաղության պայմանագրին՝  նախարարը նշել է, որ, սկսած 2022թ. դեկտեմբերից, Հայաստանը փոխանակել է պայմանագրի նախագծի մի շարք առաջարկներ՝ փորձելով առաջ ընթանալ գործընթացում՝ առանցքային հարցերի շուրջ արդար լուծումներ գտնելու համար:

«Այսպես, հայկական կողմի առաջարկներից է պետական սահմանի սահմանազատման չափորոշիչների հստակեցումը, քանի որ, մեր կարծիքով, առանց Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև միջպետական սահմանների սահմանազատման վերաբերյալ հստակորեն համաձայնեցված չափորոշիչների՝ երկու երկրները չեն կարող հստակեցնել, թե որ տարածքային ամբողջականությունն են նրանք փոխադարձաբար ճանաչում, ինչն էլ խաղաղության հաստատման փոխարեն կհանգեցնի մեկ այլ բախման:

Հաջորդը, պետական սահմանից զինված ուժերի հեռացումն է և ապառազմականացված գոտու ստեղծումը սահմանագծի երկայնքով՝ որպես վստահության ձևավորման միջոց և անվտնագության մեխանիզմ, ինչը կօգնի ապահովել ցանկացած հնարավոր էսկալացիայի կանխումը:

Անշուշտ, որպես կարևոր բաղադրիչ, պետք է առկա լինի միջազգային մեխանիզմ, որը կհասցեագրի Լեռնային Ղարաբաղի հայերի իրավունքների և անվտանգության հարցերը:

Ցավոք, ի պատասխան մեր ջանքերի մենք ականատես ենք լինում ոչ միայն բանակցությունների ժամանակ Ադրբեջանի կողմից մերժողական և առավելապաշտական մոտեցմանը, այլ նաև ագրեսիվ գործողություններին: Վերջերս, մարտի 2-3-ին տեղի ունեցած հրադարարի խախտումներին հետևեց մարտի 5-ին Լաչինի միջանցքում Ադրբեջանի կողմից նախապես ծրագրավորված դիվերսիոն հարձակում, որի հետևանքով սպանվեցին Լեռանային Ղարաբաղի ոստիականության երեք ծառայողներ: Այս գործողությունները հերթական անգամ ի ցույց են դնում կարգավորման գործընթացում Ադրբեջանի անկեղծության բացակայությունը, ինչպես նաև ուժի կիրառմանը շարունակական ապավինումը:

Այս գործողություններին զուգահեռ Ադրբեջանը պարբերաբար hետ է կանգնում պայմանավորվածություններից, շարունակում ատելության խոսքն ու այլատյացության հռետորաբանությունը, ինչպես նաև հրաժարվում լուծել հումանիտար խնդիրները, որոնցից է մինչ օրս իր իսկ կողմից հաստաված` 33 հայ ռազմագերիներին պատանդառության մեջ պահելը: Ավելի մեծ թվով հայերի ճակատագիր դեռ մնում է անհայտ, և մենք տեղեկացրել ենք մեր գործընկեր կազմակերպություններին այդ բռնի անհետացումների դեպքերի մասին: 2020թ. Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած հայկական կրոնական և մշակութային ժառանգությունը կանգնած է լիակատար ոչնչացման ահագնացող սպառնալիքի առջև: Այս ամենը մարտահրավեր է նետում տարածաշրջանում երկարատև խաղաղության և կայունության հաստատմանն ուղղված ջանքերին»,- ասել է ՀՀ ԱԳ նախարարը։

Արցախի ԱԳՆ-ն հայտարարություն է տարածել ադրբեջանական ԶՈՒ կողմից Արցախի խաղաղ բնակչության թիրախավորման կապակցությամբ:

Մարտի 22-ին Ադրբեջանի զինված ուժերը, հերթական անգամ խախտելով հրադադարի ռեժիմը, կրակ են բացել Արցախի Հանրապետության   Մարտունու շրջանի Ճարտար քաղաքի վարչական տարածքում գյուղատնտեսական աշխատանքներ իրականացնող քաղաքացիական անձանց ուղղությամբ։ Սա մեկ շաբաթվա ընթացքում Ադրբեջանի կողմից խաղաղ բնակչության թիրախավորման արդեն երրորդ դեպքն է։

Հիշեցնենք, որ մարտի 15-ին ադրբեջանական մարտական դիրքերից հրաձգային զինատեսակներով կրակ էր բացվել Մարտունու շրջանի Ամարասի հովտին հարակից խաղողի այգիներում աշխատող գյուղացիների, իսկ մարտի 19-ին՝ Թաղավարդ գյուղի վարչական տարածքում տրակտորով գյուղատնտեսական աշխատանքներ կատարող քաղաքացու վրա։

Ակնհայտ է, որ վերջին շրջանում հաճախակի դարձած նմանօրինակ հարձակումներն  Ադրբեջանի երկարամյա և հետևողական քաղաքականության մաս են կազմում և ուղղված են Արցախում կյանքի անտանելի պայմանների ստեղծմանը, երկրի տնտեսությանը վնասելուն և արցախահայության վրա հոգեբանական ճնշում գործադրելուն: Հենց այդ քաղաքականության շրջանակներում, արդեն ավելի քան 100 օր է Արցախը գտնվում է Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից կազմակերպված շրջափակման մեջ, որի արդյունքում նվազագույնի է հասցվել հանրապետություն սննդամթերքի, դեղորայքի և կենսական նշանակության այլ ապրանքների ներմուծումը, խախտված են Արցախի ժողովրդի ազատ տեղաշարժի, պատշաճ բժշկական օգնության, կրթության և այլ հիմնարար իրավունքները։ Ավելին, ադրբեջանական կողմը պարբերաբար արգելափակում է Արցախի գազամատակարարումը, խոչընդոտում Հայաստանից եկող բարձրավոլտ էլեկտրահաղորդման գծի վթարի վերացման աշխատանքները՝ Արցախի ժողովրդին զրկելով կենցաղային տարրական պայմաններից։ Արցախում տիրող հումանիտար ծանր իրավիճակի պայմաններում այսպես կոչված «էկոակտիվիստների» ցույցերն ուղեկցվում են երաժշտությամբ, պարերով, հրավառությամբ, ալկոհոլով և խնջույքներով, որոնք ատելության խրախճանք են հիշեցնում՝ ի նշանավորումն Ադրբեջանի կողմից Արցախի անօրինական և անմարդկային շրջափակման և 120 հազար մարդկանց տառապանքների։

Գյուղատնտեսական աշխատանքներ իրականացնող քաղաքացիների թիրախավորմամբ ադրբեջանական կողմը փորձում է թույլ չտալ արցախցիներին գոնե ինչ-որ չափով մեղմել շրջափակման հետևանքով առաջացած սննդի պակասի լուրջ խնդիրները։

Ադրբեջանն ամեն գնով ձգտում է կոտրել սեփական հողում ազատ ապրելու արցախցիների կամքը՝ չխորշելով անգամ ահաբեկչական գործողություններից, ինչպիսին էր մարտի 5-ի դիվերսիոն հարձակումը, որի ժամանակ սպանվեց ԱՀ ոստիկանության 3 աշխատակից, մեկը՝ ծանր վիրավորվեց։ Պարբերաբար հնչեցվում են ակնհայտ ազգայնական, հայատյաց և անմարդկային կոչեր թե՛ երկրի բարձրագույն ղեկավարության, թե՛ հասարակ քաղաքացիների կողմից։ Վերջին նման օրինակն օրերս ադրբեջանական մեդիադաշտում լայնորեն տարածված տեսանյութն է, որում Լաչինի միջանցքն արգելափակած «բնապահպաններից» մեկը Ադրբեջանի թողտվությամբ բառացիորեն սպառնում է Նովրուզի տոնի առթիվ հայ մորթել։

Պետական մակարդակով Ադրբեջանի վարած ցեղասպան քաղաքականության ֆոնին անհրաժեշտ ենք համարում ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի կողմից վճռական և անհետաձգելի միջոցների ձեռնարկումը՝ ուղղված Արցախի ժողովրդի հիմնարար իրավունքների ապահովմանը և Ադրբեջանի ցեղասպանական մտադրությունների կանխարգելմանը։ Համոզված ենք, որ Արցախի ժողովրդին էթնիկ զտումից և ցեղասպանությունից փրկելու լավագույն և արդյունավետ միջոցը նրա ինքնորոշման իրավունքի ճանաչումն է և դրա ամրագրումը որպես հակամարտության կարգավորման հիմք։

ՀՀ բանակը նոր հնարավոր ռազմական բախումներին պատրաստ է այնքանով, որքանով դրան պատրաստ է ՀՀ հասարակությունը։ Կարծում եմ, որ հասարակության մի զգալի մասը պատրաստ է։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց ռազմական փորձագետ Նարեկ Ներսիսյանը։

«Նոր ռազմական բախումը հավանական եմ համարում ցանկացած պահի, անգամ, եթե արտաքին գործոններ էլ չկան, կուտակումներ էլ չկան, միևնույն է՝ ես դա հավանական եմ համարում։ Բոլոր նորմալ ազգերն էլ խաղաղ ապրել և զարգանալ են ուզում, բայց պետք է թույլ տան»,- նշեց նա։

Նրա կարծիքով՝ վերջին օրերին ադրբեջանական պաշտոնական լրատվամիջոցներով ու պաշտոնական խողովակներով տարածվող ապատեղեկատվությունը, թե Հայաստանը Արցախին կապող գրունտային ճանապարհով հայերը զինտեխնիկա են տեղափոխում Արցախ, նպատակ ունի Հայաստանի արտաքին և ներքին դիրքերը փլուզել և հնարավոր պատերազմի «տաք փուլ»-ում հայերին «կոտրած տաշտակի առաջ կանգնեցնել»՝ դիմադրությունը թուլացնելու առումով։

Ներսիսյանի դիտարկմամբ՝ ալիևյան ռեժիմը բավականին զգայուն է և նկատում է Հայաստանում ներքին պառակտումները, և քանի որ սպառազինությամբ, նաև մյուս ռեսուրսներով գերազանցում է Հայաստանին, որ պահին ինչ ուզենա, այն էլ՝ կհայտարարի։

«Մեր թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին իրավիճակը թույլ են տալիս, որ Ալիևը մանիպուլացնի թե՛ ներքին իրավիճակը, թե արտաքին խաղացողների հետ դիվանագիտական պայքարում ունենա առավելություն, սա էլ արդեն իր ռեսուրսների հաշվին։ Ալիևը կարող է ընտրել ագրեսիա իրականացնելու ցանկացած ձևաչափ և այն արդարացնել»,- ընդգծեց փորձագետը։

Ներսիսյանի կարծիքով՝ 2020 թվականից Հայաստանում պետք է իրականացվեր ճգնաժամային կառավարում, բայց այն այսօր բացակայում է։

Ռազմական փորձագետն ասում է՝ թե կառավարման համակարգում թերություններն ու բացթողումներ ահռելի են և հիմնավոր քննադատությունը խիստ անհրաժեշտ է ու այդ քննադատությամբ անգամ կարելի է օգնել ՀՀ-ին, որ այն կայանա։ Միաժամանակ պետք է հաշվի առնել, որ ցանկացած ներքին, և արտաքին ազդակ առաջին հերթին ուղղված է ՀՀ իշխանության դեմ՝անկախ նրանից, թե կառավարման ղեկին ովքեր են և դա ևս պետք է հաշվի առնել։

Արցախի Հանրապետության պետական նախարարի խորհրդական Արտակ Բեգլարյանը Թելեգրամի  իր ալիքում կատարած հարցեր է ուղղել  ադրբեջանական այն էժանագին պրոպագանդիստներին ու զեղծարարներին, որոնք փորձում են տարբեր փաստեր, այդ թվում՝ իր վերադարձն Արցախ ներկայացնել որպես շրջափակման հանրահայտ փաստի ժխտման հիմք:

«1. Կարո՞ղ եք ցույց տալ Արցախի գեթ մեկ քաղաքացի, ով ալիևյան բռնապետական ռեժիմի կողմից փակված ճանապարհով անցել է ազատորեն՝ առանց Կարմիր խաչի կամ ռուս խաղաղապահների ուղեկցության: 

2. Գիտե՞ք, որ ձեր շրջափակման ահաբեկչության պատճառով 100 օրվա ընթացքում այդ ճանապարհով տեղի չի ունեցել մարդկանց շուրջ 245,000 մուտք և ելք:

3. Իսկ միգուցե ձեր «էկո»-ահաբեկիչները նաև հաշվել են, որ այդ ընթացքում միայն 1,376 մարդ է տեղաշարժվել այդ ճանապարհով, և բոլորն էլ՝ Կարմիր խաչի կամ խաղաղապահների ուղեկցությամբ:

4. Իսկ փորձե՞լ եք ձեր քառակուսի և/կամ վաճառված տրամաբանությամբ հարցնեք ինքներդ ձեզ, որ եթե շրջափակում չկա, ապա ինչու՞ են Կարմիր խաչն ու խաղաղապահները ուղեկցում անխտիր բոլոր մարդկանց (այն էլ՝ խիստ սահմանափակ քանակի)՝ ի տարբերություն դեկտեմբերի 12-ին մեկնարկած «էկո»-ահաբեկչությանը նախորդող ժամանակաշրջանի: 

5. Եթե նույնիսկ ոչ դուք, ապա գոնե ձեր հանցագործ աղաները չգիտե՞ն, որ դրանցից 858-ը բաժանված ընտանիքների անդամներ էին, իսկ 518-ը՝ հիվանդներ ու նրանց հարազատներ:

6. Իսկ կարո՞ղ է հանկարծ ատելությունից մթագնած ձեր ուղեղները փայլատակած լինեն այն հանճարեղ մտքով, որ միգուցե ես այդ 858 մարդկանց շարքում եմ եղել… 

Կգնաք ու ձեր էժանագին զեղծարարությունները կանեք ձեր գյուղական մեյդաններում, ինչպես փորձեցիք ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանում ու ստացաք համապատասխան փաստական ու իրավական ապտակը:

Օրը կգա, և Արցախը ազատ կլինի ադրբեջանական բռնությունից, ատելությունից ու կեղծիքներից, իսկ ճշմարտությունն ու արդարությունը կհաղթեն ֆաշիզմին ու նիհիլիզմին: Նախքան այդ՝ ալիևյան ռեժիմը փլուզվելու է՝ դրա բազմաթիվ ստրուկների թողնելով ատելության ու ստի փլատակների տակ…»,-գրել է Ա. Բեգլարյանը

Եղանակային վատ պայմանների հետևանքով մոլորված հայ զինծառայողը վերադարձել է առաջնագծի` մեր վերահսկողության հատված, սակայն դեռ մի շարք հարցերի պատասխան չկա: Այս մասին ֆեյսբուքյան էջում գրել է ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության անդամ Տիգրան Աբրահամյանը:

«Ուշագրավ է դեպքի վայր մեկնած ռուս զինծառայողների և նրանց ուղղությամբ ադրբեջանցիների արձակած կրակահերթերի հանգամանքը, որի հետևանքով 2 ռուս զինծառայող վիրավորվել է:

Որքան գիտեմ ադրբեջանցիները տեղյակ են եղել, որ ռուս զինծառայողները դեպքի վայր են մոտենում, սակայն դա նրանց չի խանգարել ռուս զինվորականների ուղղությամբ կրակ արձակել:

Նման դեպքերում կարևոր է հասկանալ, թե գործառութային իմաստով ինչ խնդիրներ են լուծում ռուս զինծառայողներն ու ԵՄ քաղաքացիական դիտորդները:

Եթե ռուս զինծառայողների գործողություններն ընդհանուր առմամբ պարզ են` դրանք կարգավորվում են 44-օրյա պատերազմին հաջորդած ռուս-հայկական պայմանավորվածություններով, ապա դեռ հստակ չի, թե նման դեպքերում ինչպե՞ս են արձագանքելու ԵՄ դիտորդները` դրանք հետագայում տեղ են գտնելու ընթացիկ փակ զեկույցներու՞մ, թե՞ դրանք բերելու են ընթացիկ արձագանքի»,- գրել է նա:

Պետքարտուղարությունը հրապարակվել է Մարդու իրավունքների մասին 2022թ․ զեկույցը, որում մանրամասն անդրադարձ է արված նաև Հայաստանին:

Ըստ զեկույցի՝  մեր երկիրն առավել լուրջ խնդիրներ ունի անվտանգության ուժերի ներկայացուցիչների կողմից խոշտանգումների, բանտային ծանր պայմանների, կամայական ձերբակալությունների, դատական անկախության, անձնական կյանքին կամայական կամ անօրինական միջամտության, խոսքի ազատության սահմանափակման, քաղհասարակության գործիչների և ԼԳԲՏՔ համայնքի ներկայացուցիչների հանդեպ հանցագործությունների (ներառում են բռնություն կամ սպառնալիքներ), երեխաների աշխատանքային շահագործման ամենածանր ձևերի դրսևորումների հետ կապված:

Նշվում է, որ ՀՀ կառավարությունը ձեռնարկել է միայն սահմանափակ քայլեր՝ նախկին և ներկա պետական պաշտոնյաների և իրավապահ մարմինների կողմից ենթադրյալ չարաշահումները հետաքննելու և պատժելու համար: 2020 թվականի ռազմական գործողությունների ընթացքում Հայաստանի զինված ուժերի կամ անհատների կողմից կատարված ենթադրյալ չարաշահումների վերաբերյալ կառավարության հետաքննության ընթացքում որևէ առաջընթաց չի արձանագրվել։

Զեկույցի հեղինակաները գրում են, որ իրավապաշտպան կազմակերպությունները շարունակում են մտահոգություններ հայտնել հայկական բանակում ոչ մարտական գործողությունների հետևանքով մահերի և իրավապահների կողմից այդ մահերի հետ կապված պատշաճ հետաքննություն չանցկացնելու վերաբերյալ։ Իրավապաշտպանների կարծիքով՝ զինվորականների մահվան դեպքերի հետաքննության ամենամեծ խոչընդոտը եղել է հիմնական ապացույցների ոչնչացումը կամ չպահպանումը ինչպես զինվորական հրամանատարության (ներքին հետաքննության դեպքերում), այնպես էլ գործով աշխատող կոնկրետ քննչական մարմնի կողմից: Իրավապաշտպան ՀԿ-ների կարծիքով՝ կառավարության թափանցիկության բացակայությունը զինվորականների մահվան դեպքերի շուրջ, անկախ դրանց մարտական կամ ոչ մարտական բնույթից, հանգեցրել է հանրային անվստահությանն այս ոլորտում պաշտոնական տեղեկատվության նկատմամբ:

Ըստ զեկույցի՝ կան հաղորդումներ առ այն, որ ՀՀ անվտանգության ուժերի անդամները շարունակել են խոշտանգել կամ այլ կերպ բռնության ենթարկել իրենց վերահսկողության ներքո կալանքի տակ գտնվող անձանց: Իրավապաշտպանները պնդում են, որ իրավապահների չարաշահումների հին ու նոր դեպքերի համար պատասխանատվության բացակայությունը շարունակում է նպաստել խնդրի շարունակականությանը։ Դիտորդները պնդում են, որ իշխանությունների՝ նախկինում հարուցված գործերին հետամուտ լինելու ձախողումը կապված է 2018 թվականի քաղաքական անցումից հետո արդարադատության համակարգի (բացառությամբ բարձրագույն ղեկավարության մակարդակի) կառուցվածքի փոփոխության բացակայության հետ: Իրավապաշտպանները նաև նշել են բազմաթիվ դեպքեր, երբ չարաշահումների համար պատասխանատուները հետագայում բարձրացում են ստացե;, այդ թվում՝ 2018 թվականի հեղափոխությունից հետո: Խոշտանգումների և դաժան, անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքի մասին հաղորդումները շարունակվում էին:

Սահմանադրությունը և օրենքն արգելում են կամայական ձերբակալությունն ու կալանավորումը և նախատեսում են ցանկացած անձի իրավունքը՝ վիճարկելու իր ձերբակալության կամ կալանավորման օրինականությունը դատարանում։ Սակայն նախորդ տարվա ընթացքում եղել են մի քանի հաղորդումներ կամայական կամ ընտրովի ձերբակալությունների մասին։

Զեկույցում նաև ասվում է, որ երկրում առկա է համակարգային կոռուպցիայի ժառանգություն բազմաթիվ ոլորտներում՝ ներառյալ շինարարության, հանքարդյունաբերության, պետական կառավարման, խորհրդարանի, դատական համակարի, գնումների ու պետական աջակցության տրամադրման: Մեղադրանքներ են հնչեցվել նաև պետական պաշտոնյաների ներգրավմամբ պետական միջոցների յուրացման և կասկածելի բիզնես գործունեության մասին։

Զեկույցի համաձայն՝ խտրականության դեմ օրենսդրությունը կատարյալ չէ և չի պաշտպանում խոցելի խմբերին՝ անդրադառնալով վերջիններիս կյանքի բոլոր ասպեկտների վրա, այդ թվում՝ աշխատանքի, բնակարանի, ընտանեկան հարաբերությունների, կրթության և առողջապահության հասանելիության վրա, իսկ սահմանափակ առողջական կարողոթյուն ունեցող անձանց նկատմամբ խտրականությունը շարունակում է մնալ համատարած խնդիր։

Նշենք, որ Պետքարտուղարության զեկույցը դիտարկում է իրավիճակն աշխարհի 198 երկրներում ու տարածքներում՝ ներկայացնելով վստահարժան հաղորդումների վրա հիմնված փաստական և օբյեկտիվ տեղեկատվություն։ Այն որպես գործիք ծառայում է հետազոտողներին, իրավապաշտպաններին, պետական պաշտոնյաներին և բազմաթիվ այլ մարդկանց, որոնք ձգտում են մեծացնել հարգանքը մարդու իրավունքների նկատմամբ և պատասխանատվության ենթարկել մարդու իրավունքների ոտնահարումներ թույլ տվողներին։ 

«Ադրբեջանն աստիճանաբար մեծացնում է ռազմատենչ հռետորբանությունը, պատերազմի սպառնալիքը վերածում մահակի՝ իր ժողովրդին նախպապատրաստելով պատերազմի, այլ ոչ թե խաղաղությանը»,-ԱԺ հայտարարության ժամին հայտնեց «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը:

Պատգամավորի խոսքով՝ Ադրբեջանը խաղաղություն ասելով պատկերացնում է իր առաջադրած առավելապաշտական պահանջների կատարումը, որը ենթադրում է ոչ միան Արցախի նկատմամբ ամբողջական վերահսկողություն, այլև ուղիղ սպառնալիք Հայաստանի տարածքային ամբողջականությանն ու ինքնիշխանությանը:

«Հայաստանի իշխանությունն ինքն է խոստովանում և հրապարակային հայտարարում, որ սահմանագծին էսկալացիայի, ասել է թե՝ մարտական գործողութունների հավանականությունն բարձր է»,- հայտարարեց պատգամավորը:

Նա ասաց, որ թվում է, թե իշխանությունը իրավիճակն օբյեկտիվ է գնահատում, բայց այն քայլերը որոնք արվում են գետնի վրա, ցույց են տալիս, որ իշխանությունը կամ լավ չի հասկանում, թե պետությանը ինչ ծանր հարված է սպասվում, կամ այդ ամենը հասկանալով նպատակաուղղված դաշտ է նախապատրաստում նոր ծանր կորուստների համար:

Հռետորական հարց բարձրացնելով, թե ինչու դաշտ նետվեց դավաճանների 5-րդ շարասյան թեման՝ Տիգրան Աբրահամյանն ասաց. «Ո՞ւմ համար էր ձեռնտու պատերազմական գործողությունների վերսկսման բարձ հավանականության պայմաններում համատարած բոլորին դավաճան անվանելը, նույնիսկ այն պարագայում, երբ թիրախավորված անձանց, այդ թվում զինվորականների նկտամամբ կամ համապատասխան հոդվածով քրեական գործեր չկան, կամ դրանք դատավճռի փուլին դեռևս չեն հասել»:

Նա հիշեցրեց, որ դեպքեր են եղել, որ իշխանությունները զինվորականի դեպքով դավաճանության հոդվածով վերջնական հաղորդագրություն է տարածել, բայց ավելի ուշ գործը կարճվել է և այդ զինվորականը վերականգնվել է զինված ուժերում:

«Ո՞ւմ է պետք որևէ մեկի ենթադրյալ հանցագործությունը տարածել բանակի և զինվորականության վրա»,-հարց հնչեցրեց Տիգրան Աբրահամյանը:

Հայտնելով, որ իշխանության թիրախներից է 3-րդ բանակային կորպուսի նախկին հրամանատար Գրիգոր Խաչատուրովը՝ պատգամավորն ասաց. «Խաչատուրովին չեն ներում հաղթող հայր ունենալը, ադրեբեջանցիենրի մռութը ջարդելը ու իր էներգիան անմնացորդ հայրենիքին նվիրելու ձգտումը»:

Ընդդիմադիր պատգամավորը գեներալի գործը փուչիկ անվանեց :

Աբրահամյանը հայտարարեց, որ 2018 թվականից սկսած հալածանքներ և ճնշումներ սկսվել են շատերի նկատմամբ, մի մասին հեռացրել են բանակից, իսկ մյուսների համար պայմաններ ստեղծել ինքնակամ հեռանալու համար:

«Իսկ ի՞նչ են բանակի ներսում զգում զինվորականները: Յուրաքանչյուրը մտածում է, որ հաջորդը կարող է լինել հենց ինքը, որովհետև այս իշխանության պայմաններում գնահատվում է ոչ թե մասնագիտական գիտելիքները,  փորձառությունն ու անցած ճանապարհը, այլ  սկզբունքայնույթունն ու ծառայամտությունը»,-խոսքն ավարտեց Տիգրան Աբրահամյանը:

Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է, թե իբր Լաչին-Շուշի հատվածի հողային ճանապարհներով հայկական կողմը ռազմական բեռներ է փոխադրում Արցախ։ Այս մասին նշում է «ԱՊԱ» գործակալությունը։

Ադրբեջանի  ՊՆ-ն ակնհայտորեն պատրաստվում է ռազմական հերթական ագրեսիային, ինչի համար տեղեկատվական հող է նախապատրաստում՝ հայտարարելով, որ իբր «հետագա լարվածության ողջ պատասխանատվությունը Հայաստանի վրա է»։

Դա իրանական անհանգստությունների ցուցիչ է տարածաշրջանի հետ կապված: Այս մասին NEWS.am-ի հետ զրույցում նշեց իրանագետ Գարիկ Միսակյանը՝ անդրադառնալով նրան, որ Իրանի  Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի հետ առնչություն ունեցող  տելեգրամյան ալիքները ցուցադրել են կադրեր, թե ինչպես է ադրբեջանական տեխնիկան մոտենում Հայաստանի սահմաններին:

«Վերջին շրջանում բավականին շատ են հրապարակումներն իրանական լրատվամիջոցներում, հատկապես Ադրբեջանի հռետորաբանությունից ելնելով: Իրանական կողմը միշտ նշել է իր կարմիր գծերի վերաբերյալ իր հայտարարությունները, այս անգամ եւս փաստել է: Իրանի համար հիմնական անհանգստությունը հենց հայ-իրանական սահմանի հատվածն է եւ այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքը»: Իրանը նշում է, որ ցանկացած դեպքում հակազդելու է դրան»,-ասաց նա:

Իրանագետը նկատեց, որ արցախյան վերջին պատերազմից հետո Իրանը բավական լուրջ խնդիրների է հանդիպել եւ տեսնում է այդ խնդիրները՝ կապված եւ Ադրբեջանում Իսրայելի ազդեցության աճով, եւ Թուրքիայի, եւ Ադրբեջանի ծավալապաշտական քաղաքականությամբ դեպի հայկական տարածքներ, որոնք նաեւ Իրանին սպառնում են հյուսիսային տարանցման ընդհատմամբ:

«Իրանը մշտապես հայտարարում է, որ ռազմական գործողությունների դեպքում հակազդելու է այդ ամենին, բայց թե ոնց է հակազդելու, ինչ իրավիճակում է հակազդելու, այդքան էլ պարզ չէ:

Իրանը բավականին սառը քաղաքականություն վարող պետություն է եւ դժվար է Իրանին ուղղակի ներքաշել երկարատեւ հակամարտության մեջ: Մյուս կողմից Ադրբեջանը միայնակ կամ թեկուզ Թուրքիայի եւ Իսրայելի օգնությամբ ներկայիս ռազմաքաղաքական իրավիճակում դժվար կարողանա Իրանի համար լուրջ խնդիրներ ստեղծել: Չեմ կարծում, թե համարձակություն կունենա լայնածավալ որեւէ գործողություն նախաձեռնել Իրանի նկատմամբ:»,-ասաց նա:

Հարցին, թե որքա՞ն է հավանական էսկալացիայի վտանգը, եւ եթե լինի էսկալացիա հայ-ադրբեջանական սահմանին, Իրանն ինչ քայլերի կարող է գնալ, Գարիկ Միսայնանը պատասխանեց. «Եթե Ադրբեջանի փորձի անմիջականորեն որեւէ ռազմական գործողություն սկսել հայ-իրանական սահմանային հատվածում՝ սահմանն ընդհատելու նպատակով, կարծում եմ՝ Իրանն այլընտրանք չի ունենա, քան միջամտելը»: