ԱԺ նախկին պատգամավոր, ադրբեջանագետ Տաթևիկ Հայրապետյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Փաշինյանը բացառիկ ունակություն ունի դաշտ նետել արհեստական խնդիրներ ու հետո իմիտացնել դրանց լուծումները: Այդ խնդիրներից մեկն էլ ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը հարցականի տակ դնելն էր:
Հիշեցնեմ, որ դեռևս 2021 թվականի մայիսին, երբ ադրբեջանական ուժերը ներթափանցեցին ՀՀ սուվերեն տարածք, մենք ունեցանք դատապարտող հայտարարություններ ԱՄՆ-ից, Կանադայից, Ֆրանսիայից, Հնդկաստանից, նաև այլ երկրներից: Կար իրական հնարավորություն այդ թեման տանել ՄԱԿ-ի ԱԽ, լավ աշխատելու դեպքում ստանալ բանաձև ու կանխել ադրբեջանական հետագա ներթափանցումները:
Ի՞նչ արեց Նիկոլ Փաշինյանը: Հայտարարեց, որ պատրաստ է զորքերը «հայելային հետքաշել»: Այդ հայտարարության մեջ չկար որևէ տրամաբանություն, հակառակորդը մտնում է քո տարածք, օկուպացնում ու ի պատասխան դու որևէ միջազգային գործիքակազմ չես կիրառում, այլ ասում ես, որ պատրաստ ես հետ քաշվել: Դրանով Նիկոլ Փաշինյանը ՀՀ տարածքի այդ հատվածը դարձրեց «վիճելի տարածք»: Ադրբեջանն էլ օգտվելով այդ հանգամանքից գնաց հետագա հարձակումների: Հիշենք 2021 թվականի նոյեմբերը ու 2022 թվականի սեպտեմբերը: Սեպտեմբերին մենք ունեցանք 200 զոհ ու օկուպացված տարածքներ:
Դրանից հետո Նիկոլ Փաշինյանը սկսեց շրջանառել այն անհեթեթ թեզը, որ մենք «կադաստրի թուղթ» չունենք, այսինքն՝ Ադրբեջանից պետք է թուղթ ստանանք, որ կարողանանք պետություն ունենալ: Իհարկե, սա ևս դարձավ գործիք ադրբեջանական ղեկավարության ու քարոզչադաշտի ձեռքին: Տեսե՞լ եք երբևէ որևէ պետության ղեկավար սեփական պետության գոյությունը դնի հարցականի տակ ու հետո հակառակորդից «կադաստրի թուղթ» խնդրի սեփական պետության գոյության համար: Իհարկե, չեք տեսել: Մենք բացառիկ ենք այդ առումով:
Դրանից հետո արդեն սկսեց ակտիվորեն քննարկվել թվեր, ըստ որի` որպեսզի մենք ունենանք 29,800 քառ կմ տարածք, պետք է ճանաչենք Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը՝ վտանգելով ոչ միայն Արցախը, այլև ՀՀ-ն Վրաստանին ու ՀՀ-ն Իրանին կապող ճանապարհների վրա գտնվող ստրատեգիական տարածքները: Արցախի թեման արագորեն «փակեցին», առնվազն այս փուլում: Ադրբեջանն էլ արդեն քարոզչական հենք է նախապատրաստում հետագա քայլերի համար: Փոխարենը, մենք շարունակում ենք ունենալ օկուպացված տարածքներ ադրբեջանական ագրեսիաների հետևանքով, իսկ Ալիևի վարչակազմը որևէ կերպ չի պատրաստվում դուրս գալ ՀՀ տարածքներից:
Բայց դա մի կողմ: Փաստացի, ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը հարցականի տակ են դրել Ադրբեջանը, Թուրքիան, ՌԴ-ն (նրանք առաջարկում էին հասկանալ այդ խնդիրը սահմանային դեմարկացիայից հետո) ու ՀՀ ղեկավար Նիկոլ Փաշինյանը: Վերջինս հետագայում արևմտյան հարթակներում ՀՀ տարածքային ամբողջականության ճանաչումն էլ ներկայացնում է որպես «ձեռքբերում»: Մինչդեռ իրողությունն այն է, որ Արևմուտքը երբեք էլ հարցականի տակ չի դրել մեր երկրի տարածքային ամբողջականությունը: Դա Նիկոլ Փաշինյանի ստեղծած կեղծ թեման է, որի հետևանքով մենք ունեցանք Արցախի հայաթափում և նոր ագրեսիայի իրական վտանգ: Հիմա արդեն դուք որոշեք, թե ում է ծառայում «արևմտամետ» Փաշինյանը և ինչքանով է նա պաշտպանում ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը»:

Քանի որ լրագրող գործընկերներից բանավոր հարցումներ եմ ստացել, տեղեկացնում եմ հետևյալը․ ֆեյսբուքի իր էջում գրել է ՔԿ խոսնակ Գոռ Աբրահամյանը, ապա շարունակել․ «2023թ հոկտեմբերի 6-ին ՀՀ ՆԳՆ ոստիկանությունից ՀՀ քննչական կոմիտեի ՀԿԳ քննության գլխավոր վարչությունում հաղորդում է ստացվել այն մասին, որ «Արցախբանկ» ՓԲԸ գլխամաս է ներկայացել Լեռնային Ղարաբաղի Մարտունի քաղաքի «Արցախբանկ» ՓԲԸ կառավարիչը և հայտնել, որ սեպտեմբերի 22-ին, տեղեկանալով Արցախի Հանրապետության ժողովրդի տարհանման մասին, «Արցախբանկ» ՓԲԸ-ի Մարտունու մասնաճյուղի ամբողջ գումարը՝ մոտ 60.000.000 ՀՀ դրամ և մոտ 100 պարկ գրավադրված ոսկյա զարդերը վերցրել և դրել է իր անձնական օգտագործման ավտոմեքենայի մեջ և գնացել տուն՝ հաջորդ օրը ՀՀ մեկնելու նպատակով։

Հաջորդ օրը, առավոտյան նկատել է, որ անհայտ անձը կոտրել է ավտոմեքենայի ապակին և սրահից գողացել է նշված գումարը և ոսկյա զարդերը։ Հաղորդման հիման վրա հոկտեմբերի 9-ին ՀՀ քննչական կոմիտեի ՀԿԳ քննության գլխավոր վարչության մարդու դեմ ուղղված հանցագործությունների քննության վարչությունում Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի 254-րդ 3-րդ մասի 4-րդ կետի հատկանիշներով (առանձնապես խոշոր չափերով գողությունը) նախաձեռնվել է քրեական վարույթ։

Կատարվում է նախաքննություն՝ հաղորդմամբ ներկայացված տեղեկությունները քրեական վարույթի շրջանակներում ստուգելու և հանգամանքները պարզելու նպատակով»։

Տեղի է ունեցել ՀՀ քննչական կոմիտեի կոլեգիայի ընդլայնված նիստը՝ նվիրված ՀՀ քննչական կոմիտեի 9-ամյակին և ՀՀ ՔԿ ծառայողի օրվան։ Նիստին ելույթով հանդես է եկել ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ Արգիշտի Քյարամյանը, որում նշել է․

«Կոմիտեի տարբեր ստորաբաժանումներ, հատկապես զինվորական քննչական գլխավոր վարչության ստորաբաժանումներն առ այսօր շարունակում են քննությունը` Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարության կողմից զինված ուժերի կիրառմամբ 2021 թվականի մայիսի 12-ին Սյունիքի և Գեղարքունիքի մարզերի, 2021 թվականի նոյեմբերի 14-ից 16-ն ընկած ժամանակահատվածում՝ Իշխանասարի և Ջերմուկի, 2022 թվականի սեպտեմբերի 13-ից 15-ն ընկած ժամանակահատվածում՝ Ջերմուկի, Սոթքի, Վարդենիսի, Գորիսի, Կապանի, Արտանիշի, Իշխանասարի և այլ բնակավայրերի ուղղությամբ ագրեսիայի ակտեր իրականացնելու, քաղաքացիական բնակչությանը համակարգված, կանխամտածված և նպատակաուղղված գրոհների թիրախ դարձնելու, ՀՀ սուվերեն տարածք մխրճվելու և օկուպացնելու դեպքերով։ Քննությամբ հիմնավորվել է, որ միայն սեպտեմբերյան ագրեսիայի ընթացքում հակառակորդը խոցել է 150-ից ավել քաղաքացիական օբյեկտներ, այդ թվում՝ բնակելի տներ, դպրոցներ, տրանսպորտային միջոցներ, քաղաքացիական ենթակառուցվածքներ և այլն։

 Քրեական վարույթների շրջանակներում իրականացվել են քննչական և վարութային մեծածավալ գործողություններ, այդ թվում՝ զննվել է 100-ից ավելի դեպքի վայր, հարցաքննվել են 4000-ից ավելի վկաներ և տուժողներ, նշանակվել են 500-ից ավելի փորձաքննություններ։
Քննության առարկա են դարձվել նաև՝ ագրեսիայի ակտերի ընթացքում զինվորական ծառայության կրման կարգի դեմ ուղղված հանցագործությունների դեպքերը։ Մասնավորապես՝ պարզվել են 2021 թվականի մայիսի 12-ին Գեղարքունիքի մարզի ուղղությամբ պաշտպանություն իրականացնող բարձրաստիճան սպաների՝ բանակային կորպուսի հրամանատարի և զորամասի հրամանատարի կողմից մարտական հերթապահության կրման կանոնների խախտման հանգամանքները, որի հետևանքով հակառակորդն անարգել, մինչև 3.5կմ խորությամբ, մխրճվել է ՀՀ սուվերեն տարածք։ Մեղադրանք է ներկայացվել գեներալ-մայորի և գնդապետի կոչումներ ունեցող բարձրաստիճան սպաների և որպես խափանման միջոց կիրառվել է կալանքը։ Քրեական վարույթը մեղադրական եզրակացությամբ ուղարկվել է դատարան։

Բացի այդ, պարզվել են 2021 թվականի նոյեմբերի 14-ին Զինված ուժերի` Իշխանասար լեռան ուղղությամբ գործող բանակային կորպուսի և զորամասի հրամանատարների, այլ սպաների կողմից մարտական հերթապահության կրման կանոնների խախտման, ինչպես նաև՝ նոյեմբերի 16-ին նույն ուղղությամբ մարտական հերթապահություն իրականացնող  մարտական 3 դիրքերի անձնակազմի կողմից մարտական հերթապահությունը ոչ ճիշտ կազմակերպելու և իրականացնելու հանգամանքները, որի հետևանքով հակառակորդը գերեվարել է 21 զինծառայողների, սպանել 3-ին։

Նշված հանցավոր արարքները կատարելու համար հանրային քրեական հետապնդում է հարուցվել բանակային կորպուսի հրամանատարի, զորամասի հրամանատարի, գումարտակի, վաշտի, դասակի, ջոկի հրամանատարական պաշտոններ զբաղեցրած ընդհանուր 10 զինծառայողների նկատմամբ։ Քրեական վարույթները մեղադրական եզրակացությամբ ուղարկվել են դատարան։

Քննության առարկա են դարձվել նաև՝ 2022 թվականի սեպտեմբերյան ագրեսիայի ակտի ընթացքում ՀՀ զինված ուժերի զինծառայողների առանձին գործողությունները, որոնց վերաբերյալ նախաձեռնվել է 27 քրեական վարույթ։ Նշված վարույթների շրջանակներում մեղադրանք է ներկայացվել 17 զինծառայողի, որոնցից 6-ի նկատմամբ որպես խափանման միջոց կիրառվել է կալանքը։ Քրեական վարույթներից 5-ը մեղադրական եզրակացությամբ ուղարկվել են դատարան, մյուսներով նախաքննությունը շարունակվում է:

Ցանկանում եմ հատուկ անդրադառնալ այն հանգամանքին, որ Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարության կողմից խաղաղության և մարդկության անվտանգության դեմ ուղղված մի շարք դեպքերով քննվող քրեական վարույթների շրջանակներում քննության առարկա են դարձվել անհետ կորած անձանց վերաբերյալ հնարավոր բոլոր հանգամանքները: Կազմվել են անհետ կորելու հանգամանքները նկարագրող առանձին տեղեկանքներ, որոնք ներկայացվել են գերիների, պատանդների և անհայտ կորած անձանց հարցերով զբաղվող միջգերատեսչական հանձնաժողովին: Պատերազմական հանցագործությունների վերաբերյալ իրականացված քննության արդյունքները, այդ թվում՝ անհետ կորած անձանց վերաբերյալ ձեռք բերված ապացույցները, պարբերաբար ներկայացվել են Միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցչի գրասենյակին, Միջգերատեսչական հանձնաժողովին, արտաքին գործերի նախարարությանը և իրավասու այլ գերատեսչությունների, ինչպես նաև՝ անհատ իրավապաշտպանների»:

ՌԴ ՊՆ տարածած օրվա տեղեկագրում ասվում է

«Ռուսական խաղաղապահ զորախումբը շարունակում է առաջադրանքներ կատարել Լեռնային Ղարաբաղի տարածքում: Բաքվի և Ստեփանակերտի հետ շարունակական փոխգործակցություն է պահպանվում՝ ուղղված արյունահեղության կանխմանը, անվտանգության ապահովմանը և խաղաղ բնակիչների հումնիտար իրավունքի պահպանմանը։

Ռուսական խաղաղապահ զորախմբի պատասխանատվության գոտում հրադադարի ռեժիմի խախտումներ չեն արձանագրվել։

Լեռնային Ղարաբաղի զինված ստորաբաժանումների կողմից հանձնված զինամթերքով, սպառազինությամբ, ռազմական և հատուկ տեխնիկայով պահեստների պաշտպանությունն իրականացվում է ռուսական խաղաղապահ զորախմբի պատասխանատվության վայրերում ՝ ստեղծելով 25 պահակակետ՝ «Հյուսիսի» (7 կետ) և «Հարավ» (18 կետ), որից 14-ը՝ ադրբեջանական կողմի հետ համատեղ։

Ռուս խաղաղապահների մասնակցությամբ շարունակվում են աշխատանքները Լեռնային Ղարաբաղի բնակեցված շրջաններ էլեկտրաէներգիայի և գազի մատակարարման վերականգնման ուղղությամբ»։

ԵՄ-ում Հայաստանի դեսպան Տիգրան Բալայանը հայտարարել է, որ իր երկիրը «շաբաթների ընթացքում»  Ադրբեջանի կողմից ներխուժում  է սպասում, գրում է Brussels Signal-ը։

Լեռնային Ղարաբաղի կապիտուլյացիայից հետո Ադրբեջանը հարձակվելու է հենց Հայաստանի վրա, կարծում է Տիգրան Բալայանը։

Brussels Signal-ին տված հարցազրույցում Բալայանն ասել է, որ միջազգային իրավունքը հարգելու Ադրբեջանի խոստումները դատարկ են։

«Մենք այժմ գտնվում ենք Հայաստան ներխուժման անմիջական սպառնալիքի տակ»,- ասել է նա։

Հիմնական խնդիրն այն էր, որ նախագահ Իլհամ Ալիևը իր էքսպանսիոնիստական ​​ծրագրերի համար մինչև հիմա չի առերեսվել որևէ կոնկրետ հետևանքի:

Այն բանից հետո, ինչ Ադրբեջանը անվանեց «հակաահաբեկչական գործողություն», Լեռնային Ղարաբաղը կապիտուլացվեց, որին հաջորդեց այնտեղ բնակվող ավելի քան 100 հազար հայերի զանգվածային արտագաղթը, նշում է լրատվամիջոցը։

Այժմ Հայաստանը պնդում է, որ նախագահ Ալիևը մտադիր է ավելին անել: Խոսքը, մասնավորապես, «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին է, որը բուն Ադրբեջանը բաժանում է Նախիջևանից։ Միաժամանակ Բալայանը բլեֆ է համարել Բրյուսելում Ադրբեջանի դեսպանի հայտարարությունը, թե իր երկիրը միջազգայնորեն ճանաչված Հայաստանի տարածքի հետ կապված ծրագրեր չունի։

Նա վկայաբերել է նախագահ Ալիևի նախկին հայտարարություններն այն մասին, որ Ադրբեջանը «շների պես կհետապնդի հայերին»։

«Reuters»-ը հաղորդում է նաև, որ Ալիևը վերջերս Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի հետ հանդիպման ժամանակ ասել է, որ Զանգեզուրը «պատմական ադրբեջանական հող է», նշում է լրատվամիջոցը։

Բալայանի կարծիքով, ԵՄ-ն Ալիևին պետք է վերջնաժամկետ տա Հայաստանի սահմանամերձ շրջանից իր բանակը դուրս բերելու և դադարեցնի ԵՄ-ի հետ Ադրբեջանի՝ առանց վիզայի համաձայնագրի գործողությունը, եթե նա չկատարի այն։ Նա նաև ասել է, որ «անհատական ​​պատժամիջոցները կարող են հստակ ազդանշան լինել»։

Քաղաքագետ Արա Պողոսյանը գրում է․

«Երեկ Շառլ Միշել-Ալիև հեռախոսազրույցի ընթացքում Ալիևը կրկին հոխորտացել է, թե Հայաստանը շարունակում է «օկուպացրած պահել Ադրբեջանի 8 գյուղեր»: Այս ձեւակերպումը թերեւս Իլհամի մոտ սկսել է նկատվել հատկապես Փաշինյանի կողմից Պրահայում Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը ճանաչելու վերաբերյալ հայտարարությունից հետո։

Իսկ Գրանադայում հայտարարություն ստորագրելով և Ադրբեջանի 86,6 հազար կմ² ֆիքսելուց հետո, աշխարհի լուռ հայացքի ներքո Արցախում էթնիկ զտման և ցեղասպանության քաղաքականություն վարած բաքվեցի բռնապետը սկսել է Հայաստանից գյուղեր պահանջել։

Ցավոք, վստահ եմ, որ Հայաստանի իշխանությունները ամեն ինչ կանեն, որպեսզի բավարարեն թշնամու պահանջները, բայց այնուամենայնիվ ի՞նչ կարելի է անել ստեղծված իրավիճակից ելք գտնելու համար։
Հայաստանը առաջին հերթին պետք է սկսի դիվանագիտական դեմարշ` տիրաժավորելով Արցախի էթնիկ զտման, 100 հազարից ավել բռնի տեղահանվածների ու հայրենազրկվածների հարցը, Արծվաշենի և Հայաստանից օկուպացված տարածքների վերադարձի հարցը։

Վերջնարդյունքում Հայաստանը պետք է կարողանա Արծվաշենի և բաքվեցի բռնապետի հիշատակած 8 գյուղերի հարցը լուծել Արծվաշենի և մյուս գյուղերի փոխանակման, իսկ Հայաստանից օկուպացված Սյունիքի, Գեղարքունիքի, Վայոց Ձորի և Տավուշի մարզերի տարածքների դեօկուպացիային հասնել։

Սա պետք է դառնա քաղաքական խոսույթի մաս, բոլոր հարթակներում Հայաստանը պետք է խոսի իր տարածքների դեօկուպացիայի անհրաժեշտության մասին, անգամ եթե միջնորդները հորդորում են, թե հարցը կլուծվի սահմանազատման և սահմանագծման արդյունքում, պետք է դա մի կողմ թողնել ու անհրաժեշտ քարոզչական մասը ապահովել հասնելով նրան, որպեսզի միջնորդները ստիպված լինեմ անհրաժեշտ ճնշում գործադրել գոնե այս հարցում բաքվեցի բռնապետի վրա»։
 

«Տարիների ընթացքում բացառապես սեփական քրտինքով ստեղծածը թողել ու հարկադրաբար հեռանալ քո իսկ տնից, քո կյանքից, մի ուրիշ ցավ է։ Գիտակցական ամբողջ կյանքումս աշխատել եմ, ամուսնանալուց հետո էլ ամուսնուս հետ սկսեցինք մեր տունը կառուցել։ 9 հոգով տարիներ շարունակ մի բնակարանում էինք ապրում ու զուգահեռ կառուցում մեր փոքրիկ անկյունը։ 2023թ մայիսի վերջին ավարտեցինք տան շինարարությունը ու հասցրեցինք վայելել ընդամենը չորս ամիս․․․»,- «Փաստինֆո»-ին պատմում է Ստեփանակերտից բռնի տեղահանված, չորս երեխաների մայր Նախշունը։

Բազմանդամ ընտանիքը գաղթի ճանապարհը բռնել է սեպտեմբերի 28-ին, երեք օր անցկացրել ճանապարհներին, հոկտեմբերի 1-ի հասել Փարաքարում ապրող բարեկամի տուն։

«Հայրս, որ ծնվել է Սարուշենում, ասել էր՝ մինչև բոլոր տղաների մարմինները չհանեն գյուղից, ոտքս ոտքիս առաջ չեմ դնելու։ Մինչև դուրս գալու պահն ինքներս մեզ հույս էինք տալիս, որ ինչ-որ բան կփոխվի, մի հրաշք կլինի․․․ Մտածում էինք, որ եթե մնանք, դուրս չգանք, գուցե Արցախը հնարավոր լինի պահել, բայց արդեն իրատեսական չէր, քանի որ ռեսուրսներ չկային։ Եթե օգնող ուժ գար Հայաստանից, տղաներին օգնության հասնեին, այլ իրավիճակ կլիներ այսօր․․․ Դեռ չենք գիտակցում կատարվածը, դեռ տաք ենք, վազվզում ենք այս ու այն կողմ․․․ Երևի կխելագարվենք, եթե մի օր հետ գնալու հույսը կորցնենք։ Տնից դուրս գալուց առաջ ամեն ինչ հավաքել ենք, մաքրել, դասավորել, մի անգամ էլ շրջել բոլոր սենյակներով, նոր փակել դուռն ու դուրս եկել՝ հետ գնալու հույսով»,-ասում է Նախշունն ու ավելացնում՝ վախը շատ մեծ էր, որ ադրբեջանցիները նորից կփակեն ճանապարհը ու գերի կմնան իրենց իսկ տներում․․․

Առաջին բանը, որ տնից մեքենա է տեղափոխվել, Նախշունի կարի մեքենան է։ Արդեն քանի տարի է՝ ընտանիքի մայրը՝ չորս զավակների հետ, կարի գործ է անում։ Հիշում է՝ շրջափակման ընթացքում չի եղել մի օր, որ ինքը պարապ մնա․ մի տեղից մի բան գտնում ու գործ էր անում․

«Գուցե այսքան ծանր չլիներ ամեն ինչ, եթե մեր ամբողջ կյանքն աշխատած, քարը քարի վրա դրած չլինեինք։ Այնքանը ստեղծես, հետո ստիպված լինես ամեն ինչ թողնել ու դատարկաձեռն դուրս գալ․․․

Շատ դժվար է հիմա մեզ համար օգնություն ստանալը․ հոգեբանորեն շատ ենք ընկճվում, ծանր է, բայց գիտակցում եմ, որ եթե այս պահին հրաժարվենք այդ օգնությունից, չենք կարող ոտքի կանգնել։ 9 հոգանոց ընտանիքը պահելը հեշտ չէ, առավելևս, որ գլխիդ տանիք չկա ու չգիտես՝ վաղն ուր ես լինելու։ Հիմա կիսված է մեր ընտանիքը․ մի մասը մի բարեկամի տան է, մյուսը՝ մեկ ուրիշ։ Արդեն քանի տուն ենք նայել, բայց հարմար տարբերակ չենք գտել․ այնպիսի գներ են ասում, որ ի վիճակի չենք վճարել»,-ասում է բռնի տեղահանված կինը։

Նախշունի ամուսինը երեք պատերազմներին մասնակցել ու ինչպես ինքն է ասում՝ հրաշքով է փրկվել։ Հիմա ամուսինն էլ է աշխատանք փնտրում։ Հաճախակի հնչող հարցերից, թե ինչու չեն ուզում գյուղում ապրել՝ հետն էլ սահմանամերձ, Նախշունն արդեն հոգնել է, ասում է՝ երեխաներն ամեն մի փոքր ձայնից վեր են թռչում, պատերազմների արհավիրքը նրանց աչքի առաջ ու մտքերում է։ Բացի այդ, Ստեփանակերտը, որտեղ ծնվել ու ապրել է ամբողջ կյանքը, ոչնչով չի զիջում աշխարհի ոչ մի քաղաքի ու եթե չլիներ այս աղետն ու թրքանալու հեռանկարը, այն չէր փոխի անգամ Փարիզի հետ․․․

Ադրբեջանի տեղեկատվական դաշտում հետևյալ միտքն է պտտվում. «Հայաստանը միակողմանի պարտավորություն է վերցրել գրավոր ճանաչելով Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը ներառյալ Արցախը և «անկլավները» »: Այս մասին իր ֆեյսբուքյան գրառման մեջ նշել է քաղաքագետ Արա Պողոսյանը։

«Ուրեմն` ինչ է նշանակում «միակողմանի պարտավորություն վերցնել»:

Սա նշանակում է, որ Ադրբեջանը որևէ պարտավորություն չունի և այն, ինչ քննարկվել է Գրանադայում, բացարձակապես Ադրբեջանը իրեն պարտավորված չի զգում, բայց քանի որ Հայաստանը ներկայացնողը գրավոր միակողմանի պարտավորություն է ստանձնել, ապա Ալիեւը անընդհատ այդ հանգամանքը դնելու է սեղանին, և դա այլևս ո’չ թե փոխզիջում է, այլ կատարված փաստ, որի շուրջ թշնամին այլեւս չի խոսի, փոխարենը նոր պահանջներ, նոր փաստարկներ և այլն։
Ահա’ օրվա արդյունքները…»,-գրել է քաղաքագետը։

Վերին Լարսի անցակետում Ռուսաստան գնացող ուղղությամբ հերթեր, կուտակումներ չկան, հոկտեմբերի 5-ի առավոտվա դրությամբ մոտ 250 հայկական բեռնատար Հայաստանից Ռուսաստան ճանապարհներին է, մի մասը ձևակերպում է անցնում: «Արմենպրես»-ի հետ զրույցում տվյալներ ներկայացրեց Ռուսաստանում ՀՀ դեսպանությանը կից մաքսային կցորդ Վահան Հակոբյանը:

«Այս պահին հերթեր, կուտակումներ չունենք Ռուսաստան մտնող ուղղությամբ: Լարսի անցակետում այժմ աշխատում են բնականոն ռեժիմով: Առավոտվա դրությամբ մոտ 250 հայկական բեռնատար Հայաստանից ՌԴ ճանապարհներին է գտնվում, այսինքն՝ մի մասը ճանապարհին է, մի մասը հասել, ձևակերպվում է, միգուցե դրանց մի մասը ձևակերպվել, դուրս է եկել: Նախորդ օրը 140 հայկական բեռնատար, որոնցից 35-ը՝ հայկական կոնյակով բեռնված, փաստացի մտել է Ռուսաստան՝ բոլոր մաքսային ձևակերպումներն ավարտած: Եվ 207-ը դեպի Հայաստան են շարժվել»,-ասաց Հակոբյանը:

Մաքսային կցորդը տեղեկացրեց, որ հոկտեմբերի 4-ի ուշ երոկոյան ռուսական կողմը հանել է կոնյակի մասով իր սահմանած նոր կարգավորումը: Ռուսական մաքսային ծառայությունը մաքսային հսկողություն էր սկսել իրականացնել Հայաստանից ՌԴ արտահանվող կոնյակի նկատմամբ, Հայաստանից գնացող ամբողջ կոնյակը ենթարկվում էր մաքսային հսկողության, երբեմն ապրանքն ուղարկում էին փորձաքննության: Հիմա այս խոչընդոտը հանվել է:

«Մինչև այս պահը մոտ կոնյակով բեռնված 50 բեռնատար ձևակերպվել և մտել է Ռուսաստանի տարածք: Լարսի անցակետում կանգնած է ևս 47 բեռնատար, որոնք սպասում են փորձաքննության եզրակացությանը, որ շարժվեն ՌԴ»,-ասաց Հակոբյանը:

Ռուսական կողմից խոստացել են այդ պատասխանները շատ արագ տալ: Եվ առավելագույնը 1 շաբաթվա ընթացքում այդ 47 բեռնատարները ևս պետք է շարժվեն:

Այսպիսով այսուհետ Վերին Լարսի անցակետից հայկական կոնյակը փորձաքննության հիմնականում չի ուղարկվելու, միայն եզակի դեպքերում, երբ լինեն խիստ կասկածներ ու հիմքեր: Ըստ անհրաժեշտության՝ բոլորի նկատմամբ լինելու է սովորական զննում:

Իսկ ինչ վերաբերում է Ռուսաստանից դուրս եկող ուղղությանը, ապա Վերին Լարսում կան հերթեր: Հակոբյանի խոսքով՝ սակայն դրանք վերաբերում են հիմնականում երրորդ երկրներ ապրանք տանող բեռնատարներին:

«Հոկտեմբերի 1-ից ուժի է մեջ է մտել ՌԴ կառավարության համապատասխան որոշումը, որով արտահանման մի շարք մաքսատուրքեր են սահմանվել երրորդ երկրներ արտահանվող ապրանքների համար: Շատ տնտեսավարողներ, որոնք ՌԴ-ից ապրանք են արտահանում երրորդ երկրներ, անպատրաստ են հասել Լարսի անցակետ և պետք է վճարումներ կատարեն, փաստաթղթեր լրացնեն: Դրա հետ կապված ձևակերպման գործընթացը դանդաղել է: Բայց այդ ընդհանուր հերթի մեջ հայկական բեռնատարներ երկար չեն սպասում և սպասարկվում են արտահերթ»,-ասաց մաքսային կցորդը:

Թուրք – ադրբեջանական տանդեմը նոր նախապայմաններ է առաջ քաշում Եվրապայի առաջ, որտեղ Հայաստանն, ընդհանրապես, որևէ տեսակի գործոն չի հանդիսանալու,- «Փաստինֆո» լրատվականի հետ զրույցում ասում է ԲՀԿ քաղխորհրդի անդամ Արման Աբովյանը՝ վերլուծելով Թուրքիայի և Ադրբեջանի ղեկավարների վերջին դիրքորոշումը՝ չմեկնել Գրանադա՝ մասնակցելու հերթական բանակցություններին։

Հիշեցնենք՝ Ագրեսոր Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը հրաժարվել է մեկնել Գրանադա, որտեղ պետք է տեղի ունենար Նիկոլ Փաշինյանի հետ հանդիպումը։

Իսպանական Գրանադա քաղաքում է տեղի ունենալու Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովը, որի շրջանակներում հոկտեմբերի 5-ին նախատեսվում էր Փաշինյանի ու Ալիեւի հանդիպումը՝ հնգակողմ ֆորմատով՝ ԵՄ նախագահի, Ֆրանսիայի նախագահի եւ Գերմանիայի կանցլերի մասնակցությամբ։ Պարզվում է՝ Ադրբեջանին դուր չի եկել Ֆրանսիայի դիրքորոշումը՝ Արցախում իր ցեղասպան գործողությունների նկատմամբ՝ այն որակելով «ապակառուցողական»։

Ավելի վաղ հայտնի էր դարձել, որ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը եւս չեղարկել է իր այցը՝ պատճառաբանելով վատ առողջական վիճակը։

Արման Աբովյանը հավելում է՝ ըստ երևույթին խոսքը գնում է, այսպես կոչված, Զանգեզուրի միջանցքի նկատմամբ վերահսկողությանը. «Մեր հողի վրա, առանց մեր մասնակցության, առևտուր է ընթանում։ Եվրոպան և ԱՄՆ-ն իրենք են ցանկանում վերահսկողություն սահմանել տարածքի նկատմամբ, իսկ թուրք – ադրբեջանական տանդեմը չի ցանկանում թույլ տալ այդպիսի զարգացում։ Ավելի քան համոզված եմ՝ թուրք – ադրբեջանական տանդեմի Գրանադա մեկնումից հրաժարումը հենց այս նպատակով է»։

Հարցին՝ հնարավո՞ր է արդյո՞ք այսօրինակ զարգացումները հանգեցնեն առաջիկա նոր և լայնամասշտաբ ռազմական բախումների՝ Հայաստանի սահմաններին, Արման Աբովյանը չի բացառում. «Շատ հնարավոր է։ Քանի որ արդեն ասացի՝ սա առևտուր է, հնարավոր է նաև այդպիսի զարգացումների ականատես լինենք։ Ադրբեջանը կարող է կրկին ռազմական շանտաժի ճանապարհով գնալ, փորձելով ռազմական ուժի օգնությամբ ճեղքել Սյունիքը։ Այստեղ շատ կարևոր է լինելու Իրանի Իսլամական Հանրապետության դիրքորոշումը։ Իրանը չի թաքցնում, որ իրենք պաշտպանել, պաշտպանում և շարունակելու են պաշտպանել իրենց պետության ազգային շահը։ Թող որևէ մեկը հույս չունենա, որ մեր սիրուն աչքերի համար Իրանը պետք է հարբերություններ վատթարացնի Թուրքիայի կամ Ադրբեջանի հետ։ Իհարկե, մեկ անգամ չէ, որ այդ երկիրը բացեբաց հայտարարել է իր դիրքորոշման մասին, այն է՝ թույլ չի տալու տարածաշրջանում սահմանների փոփոխության հնարավորություն, սակայն ակնհայտ է, որ Իրանն այս պահին չի ցանկանում ներքաշվել մասշտաբային և մեծ պատերազմի մեջ», ասում է Արման Աբովյանը։