Հայկական «Ֆլայ Արնա» («Fly Arna») ավիաընկերության («Հայաստանի ազգային ավիաուղիներ» ՓԲԸ) կողմից շահագործվող 2 հատ «Airbus A320» ինքնաթիռներից մեկը նոյեմբերի վերջին դուրս է բերվել Հայաստանի օդանավերի ռեգիստրից ու տեղափոխվել Շարժա, այնտեղից էլ՝ Հնդկաստան. գրում է «Հետքը»։

«2021 թ. դեկտեմբերին ՀՀ պետական գրանցում ստացած «Հայաստանի ազգային ավիաուղիներ» ՓԲԸ-ն, որը հայ-արաբական համագործակցության արդյունք է, թռիչքներ իրականացնում է 2022-ի հուլիսից «Ֆլայ Արնա» ապրանքանիշի ներքո:

Մինչեւ վերջերս՝ նոյեմբերի 24-ը, ավիաընկերության շարժակազմում կար 2 հատ «Airbus A320» (հայկական գրանցումները՝ EK-YRB եւ EK-YRC): Սրանցից EK-YRB-ն ընկերության ավիապարկը համալրել է եւ հայկական գրանցում է ստացել 2022 թ. սեպտեմբերին, իսկ EK-YRC-ն՝ նույն տարվա դեկտեմբերին: Երկուսի գրանցումներն էլ վավեր էին 5-ական տարով՝ մինչեւ 2027 թ.: Նկատենք, որ 2022 թ. մայիս-դեկտեմբերին էլ հայկական փոխադրողը շահագործում էր EK-YRA գրանցումով եւս մեկ «A320»:

Նոյեմբերի 24-ին, երբ ՀՀ քաղավիացիայի կոմիտեն ներկայացրեց օդանավերի հայկական ռեգիստրում գրանցված բորտերի ցուցակը, պարզ դարձավ, որ EK-YRC-ն ապագրանցվել է Հայաստանի ռեգիստրից, այսինքն՝ ներկայում ընկերության շարժակազմում մնացել է միայն EK-YRB-ն, որը շարունակում է չվերթերը: Իսկ ահա EK-YRC-ն, ինչպես տեղեկանում ենք թռիչքներին առցանց հետեւող կայքերից, դեռ նոյեմբերի 9-ին էր Երեւանից մեկնել Շարժա:

Հիշեցնենք, որ «Հայաստանի ազգային ավիաուղիներ» ՓԲԸ-ի բաժնետոմսերի 49 %-ը պատկանում է Հայաստանի պետական հետաքրքրությունների ֆոնդին (ԱՆԻՖ, ANIF — Armenian National Interests Fund), եւս 49 %-ի տիրապետում է ԱՄԷ Շարժա քաղաքում բազավորվող «Air Arabia» ավիաընկերությունը, չնայած փաստաթղթերով վերջինիս բաժնեմասի սեփականատեր է գրանցված Շարժայի օդանավակայանի միջազգային ազատ տնտեսական գոտում (SAIF Zone) գործող «International Business Company (FZE)» ընկերությունը, որը, ըստ էության, «Air Arabia»-ի խմբի կազմակերպություններից է: Մնացած 2 %-ի սեփականատերը լիբանանահայ գործարար, ՀՀ քաղաքացի Վարուժան Ներգիզյանն է (մանրամասները՝ այստեղ):

Այլ կերպ ասած՝ պատահական չէ, որ արդեն նախկին EK-YRC-ն նոյեմբերի սկզբին Երեւանից մեկնել է հենց Շարժա: Ավիացիոն տեղեկատուների համաձայն՝ 2007 թ. թողարկված այս օդանավը, որը մինչեւ Հայաստան բերվելը շահագործվել էր Իսպանիայում, ԱՄԷ-ում ու Եգիպտոսում, կրկին գրանցվել է ԱՄԷ-ում՝ «Air Arabia»-ի կազմում (A6-AQH)»,- գրում  է «Հետքը»:

Նյութն ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուր կայքում։

Ֆրանսիական opex360.com հրատարակությունը գրում է, որ CAESAr-ների ( անիվային շասսիով 155 մմ-ոց հրետանային համակարգ) արտադրության տեմպերը բարձրացնելու շնորհիվ Nexter ընկերությունը կարողացել է ժամանակից շուտ բանակին մատակարարել  պահանջվող 18 խմբաքանակից առաջին 6-ը, որոնք պատվիրվել էին 2022 թվականի հուլիսին Ուկրաինային տրվածների փոխարեն։ Սակայն Ֆրանսիայի կողմից ուկրաինական բանակին ցուցաբերած այդ աջակցության առնչությամբ սենատորներ Հյուգ Սայրին և Հելեն Կոնուեյ-Մուրեն կարծիք են հայտնել, որ արդեն ուշ է, քանի որ դրանք տրվել են Ռուսաստանի կողմից սկսած ռազմական գործողություններից հետո։ Հետևաբար, «Զինված ուժերի hamal8wum» 146 ծրագրի բյուջեի նոր ներկայացված հայտարարության մեջ նրանք կոչ են արել չկրկնել նույն սխալը «նախկին ԽՍՀՄ ժողովրդավարությունների» առնչությամբ, որոնք օգնություն են փնտրում Ֆրանսիայից իրենց ռազմական կարողությունները ուժեղացնելու համար:

«Եկեք չկրկնենք Ուկրաինայի հետ թույլ տված սխալները, որոնք են համակարգերի ուշ մատակարարումները, և մեր բանակին հասանելի մատակարարումների վտանգավոր կրճատումը», — պնդել է տիկին Քոնվեյ-Մուրեթը, երբ արտաքին գործերի և պաշտպանության մասին զեկույցը քննարկվել է Սենատի կողմից: Նա նաև հիշատակել է Հայաստանը հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ այդ երկրի տարածքային ամբողջականությունը վտանգված է Ադրբեջանի կողմից, և բացի այդ Երևանն արդեն ստացել է ռազմական աջակցության խոստում Փարիզից։ Այդ աջակցությունը կներառի հայկական զինված ուժերի «վերափոխման» աջակցությունը, ինչպես նաև Օպերատիվ ուսումնական ջոկատների տեղակայումը Հայաստանում լեռնային մարտերի և դիպուկահարության ոլորտներում ուսուցման համար: Նախատեսվում է նաև կարողությունների բարձրացում, մասնավորապես հակաօդային պաշտպանության ոլորտում «Միստրալ-3» համակարգերի և «երկիր-օդ» հրթիռների մատակարարմամբ։

Բացի այդ, վերջերս Ֆրանսիան հայկական բանակին է մատակարարել 24 «Բաստիոն» զրահամեքենա, որն ի սկզբանե նախատեսված էր Ուկրաինայի համար։ Ըստ պարոն Սայրիի և տիկին Քոնվեյ-Մուրեթի, շուտով տրվելու է ևս 26-ը: Այնուամենայնիվ, երկու սենատորներն էլ կարծում են, որ դեռ շատ բան կա անելու։ «Ֆրանսիայի իշխանությունները սկսել են Հայաստանին «պաշտպանական» զենք մատակարարել։ Բայց պաշտպանական և հարձակողական զենքերի նման տարբերակումն իրականում այնքան էլ արդյունավետ չէ, ինչպես ցույց է տվել ուկրաինական պատերազմը։ Եկեք չանենք նույն սխալները, որն է ուշ մատակարարումը։ Ուստի անհրաժեշտ է օպերատիվ արձագանքել Հայաստանի բոլոր խնդրանքներին, մասնավորապես հրետանու անհրաժեշտության վերաբերյալ»,- գրել են նրանք բյուջեի եզրակացության մեջ։

Ուստի նրանք խորհուրդ են տալիս որքան հնարավոր է շուտ ուսումնասիրել CAESAr-ների մատակարարումը հայկական բանակին «հաշվի առնելով այդ համակարգերի արդյունավետությունը և Nexter-ի նոր արտադրական հզորությունը 2024 թվականին»։ Սակայն այդ առաջարկը, ամենայն հավանականությամբ, արդեն իսկ ուշացած է, քանի որ Երևանն արդեն պատվիրել է 155 մմ տրամաչափի MArG 155 անիվավոր ինքնագնաց հաուբիցներ հնդկական Bharat Forge Kalyani Group-ից…

Ամեն դեպքում, այդ մոտեցումը չի սահմանափակվելու միայն Հայաստանով… կան նաև այլ «նախկին խորհրդային հանրապետություններ, որոնք որոշել են հեռանալ Ռուսաստանից և անցնել ՆԱՏՕ-ի ստանդարտների»: Դա Մոլդովան և Վրաստանն են:  Երկու բանախոսների կարծիքով, «աջակցությունը, որը կարող է տալ Ֆրանսիան», կլինի «հիմնարար նրանց անկախության հաստատման համար»:

Բաքվի բարբարոսական վարչախմբին իրականում պետք չէ Հայաստանի հետ ո՛չ «խաղաղության պայմանագիր», ո՛չ էլ ինչ-որ սահմանազատում կամ սահմանագծում, քանզի վերջինիս միակ նպատակը Հայաստանի աշխարհաքաղաքական և նույնիսկ աշխարհագրական մահն է։ Այս մասին գրում է իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը։

«Այդ վարչախումբը և նրա կողմից այժմ կառավարվող արհեստածին Ադրբեջանը քաղցկեղային գոյացություն է, մահաբեր պալար, որը տարածվելու և ախտահարելու և, ի վերջո, սպանելու է մեր հայրենիքի և տարածաշրջանի ամբողջ օրգանիզմն այնքան ժամանակ, քանի դեռ դրա դեմ ազդու և համարժեք միջոցներ չձեռնարկվեն։

Ինչպես ցանկացած նման չարագոյացություն, այն չի դադարելու ձգել տարածվել, ուստի ամոնից առաջ ճշգրիտ ախտորոշումը շատ կարևոր է, իսկ դրան պետք է հաջորդի ոչ պակաս կարևոր հստակ գործողությունների ծրագիրը և ճանպարահային քարտեզը, որի վերջնանպատակը պետք է լինի ոչ թե այդ մահաբեր պալարի գոյության հետ իբր հաշտվելը, ինչն անհնար է, այլ այն արմատախիլ անելը»,- գրել է նա։

ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը ելույթ է ունեցել ԵԱՀԿ նախարարական 30-րդ համաժողովին։ Ելույթը ներկայացնում ենք ստորև․

«Հարգելի՛ գործընկերներ,

Նախևառաջ կցանկանայի շնորհակալություն հայտնել Հյուսիսային Մակեդոնիայի նախագահությանը ԵԱՀԿ-ում` վերջին մեկ տարվա ընթացքում այս կազմակերպությունն առաջնորդելու համար: Իսկապես դա հեշտ գործ չէր, քանի որ ԵԱՀԿ-ն, որը դեռևս հանդիսանում է աշխարհի ամենամեծ անվտանգային կազմակերպությունը, արագորեն հետընթաց է ապրում, քանի որ ժամանակին պատշաճ կերպով ընդունված և լավ մշակված մանդատներն ու պարտավորությունները լիովին անտեսվում են:

Այս գործընթացը սկսվել է մի քանի տարի առաջ, երբ ԵԱՀԿ ձախողեց իր հիմնական խնդիրների իրականացումը՝ վաղ արձագանքումն ու հակամարտությունների կանխումը։ Ցավոք, այս գործընթացը կշարունակվի, քանի դեռ չկա ընդհանուր ըմբռնում, որ աշխարհի ցանկացած կետում միջազգային իրավունքի խախտումը պետք է միանշանակ դատապարտվի և չպետք է հանդուրժվի, այլապես այն անպատժելիության զգացում է առաջացնում՝ սովորական երևույթ դառնալով աշխարհի այլ մասերում։ Ցավոք, ԵԱՀԿ-ի պատասխանատվության տարածքը ևս բացառություն չէ:

Հարավային Կովկասում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը, որի հիմնական պատճառներն էին ատելությունն ու այլատյացությունն իր տարբեր դրսևորումներով և իրենց նախնյաց հայրենիքում ազատ և արժանապատիվ ապրել ցանկացող մարդկանց համար  գոյաբանական սպառնալիքը, այս տարի հասավ իր ավարտական փուլին: Ավելի քան ինն ամիս տևած անմարդկային պաշարումից հետո, սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը հերթական լայնածավալ ռազմական հարձակումն իրականացրեց Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի դեմ, որը հանգեցրեց ԼՂ բնիկ բնակչության զանգվածային բռնի տեղահանմանը: Այս պահին կարող ենք արձանագրել որ միջազգային հանրության լուռ համաձայնությամբ Ադրբեջանը հասել է իր վաղեմի նպատակին՝ ստանալու Լեռնային Ղարաբաղի տարածքին առանց հայ բնակչության։

Այնուամենայնիվ, դա իրականացնելուց հետո էլ ադրբեջանական կողմի պահանջները չեն դադարել. հիմա Հայաստանի Հանրապետության ողջ ինքնիշխան տարածքն է դարձել մեր հարևանի թիրախը։ Զուգորդված լինելով շարունակական ատելությամբ, ռազմական հռետորաբանությամբ, ուժի և ուժի սպառնալիքի կիրառմամբ, տարբեր միջազգային դերակատարների, այդ թվում՝ ԱՄՆ և ԵՄ կողմից կազմակերպված հանդիպումներին մասնակցելու մերժման հետ՝ սա ի ցույց է դնում, որ այս երկիրն անկեղծորեն շահագրգռված չէ տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության հաստատմամբ: 

Հարգելի՛ գործընկերներ,

Չնայած տեղի ունեցած մարդասիրական աղետին, Հայաստանը հավատարիմ է մնում Հարավային Կովկասում խաղաղության նոր դարաշրջանի բացմանը և կարծում է, որ դա դեռ հնարավոր է։ Այդ հնարավորությունն իրականություն դարձնելու համար մեզ անհրաժեշտ է փոխադարձաբար Ադրբեջանի անկեղծ ներգրավվածությունը և միջազգային դերակատարների ամուր աջակցությունը մեր ջանքերին, որոնք հիմնված են լավ մշակված և հայտնի սկզբունքների վրա։ Այդ սկզբունքները, որոնք լայնորեն քննարկվել և ընդունվել կամ առնվազն չեն մերժվել Ադրբեջանի կողմից, ներառում են․

• տարածքային ամբողջականության փոխադարձ ճանաչում՝ հիմնված 1991 թ․ Ալմա-Աթայի հռչակագրի վրա և առանց երկիմաստությունների, 
• Հայաստանի և Ադբեջանի միջև պետական սահմանի սահմանազատում ամենավերջին և լեգիտիմ՝ ԽՍՀՄ Գլխավոր շտաբի 1974-78թթ․  քարտեզների հիման վրա,
• բոլոր տրանսպորտային և տնտեսական հաղորդակցությունների ապաշրջափակում՝ երկրների ինքնիշխանության և իրավազորության լիակատար հարգման, ինչպես նաև հավասարության և փոխադարձության սկզբունքների հիման վրա։

Հայկական կողմը վերահաստատում է իր հանձնառությունը վերոնշյալ սկզբունքներին և, ի ցույց է դնելով գործուն քայլեր ձեռնարկելու իր պատրաստակամությունը, վերջերս ներկայացրել է հաղորդակցությունների ապաշրջափակման նախագծի հայեցակարգ, որը մենք կոչել ենք «Խաղաղության խաչմերուկ»: Այս հավակնոտ նախագիծը նպատակաուղղված է կապելու Արևելքը Արևմուտքի և Հյուսիսը Հարավի հետ և տարածաշրջանային համագործակցության միջոցով պայմաններ ստեղծելու տնտեսական և մշակութային կապերի ամրապնդման, ինչպես նաև հակասությունների հարթման և մեր տարածաշրջանի երկրների միջև ավելի լավ փոխկապակցվածության և քաղաքական երկխոսության խթանման համար:

Այս առումով Հայաստան֊Թուրքիա սահմանի բացումը ևս վճռորոշ կարևորություն ունի։ Ինչպես տեղյակ եք, մենք համաձայնություն ենք ձեռք բերել բացել ցամաքային սահմանը 3-րդ երկրների և դիվանագիտական անձնագրեր կրող՝ Հայաստանի և Թուրքիայի քաղաքացիների համար, ինչը վերահաստատվել է նախարար Ֆիդանի կողմից հոկտեմբերի 23-ի մեր երկկողմ հանդիպման ժամանակ: Եվ նույնիսկ հստակ ժամկետներ են նշվել՝ նկատի ունենալով առաջիկա շաբաթները, և հուսով ենք, որ մոտ ապագայում մենք կյանքի կկոչենք այս առաջին, սակայն բավականին շոշափելի քայլը։

Պարոն նախագահ,

Հայաստան֊Ադրբեջան հարաբերությունների կարգավորման գործընթացում կան նաև մի շարք մարդասիրական հարցեր, որոնք չեն կարող անտեսվել։ Բոլոր հայ գերիների և պահվող անձանց, այդ թվում՝ սեպտեմբերի 19-ից հետո կալանավորվածների ազատ արձակումը, անհայտ կորածների ճակատագրերի պարզաբանմանն ուղղությամբ համագործակցությունը, Լեռնային Ղարաբաղում և դրա շրջակայքում հայկական մշակութային ժառանգության պաշտպանությունը  կարող է ճանապարհ հարթել դեպի երկարատև, արդար և արժանապատիվ խաղաղություն։

Եզրափակելով՝ կցանկանայի ընդգծել, որ Հայաստանը՝ որպես ԵԱՀԿ պատասխանատու անդամ, բազմիցս ապացուցել է իր նվիրվածությունը տարածաշրջանային և գլոբալ խաղաղությանը և շարունակելու է քայլեր ձեռնարկել այդ նպատակով։ Եվ ևս մեկ անգամ վերահաստատում եմ, որ Հայաստանը շարունակում է պատրաստ լինել բանակցություններին, և մեզ անհրաժեշտ է, որ Ադրբեջանը դադարի մերժել  հանդիպելու և խաղաղության պայմանագիրը վերջնականացնելու՝ միջնորդների առաջարկները։  Այս նպատակին հասնելու համար մեզ անհրաժեշտ են բոլոր շահագրգիռ կողմերի և ընդհանուր առմամբ միջազգային հանրության իրական ջանքերը՝ Հարավային Կովկասում բռնության էջը շրջելու և միջազգային օրենքների վրա հիմնված կարգ ամրապնդելու համար։

Շնորհակալություն»։

Լեռնային Ղարաբաղի հայերի դեմ Ադրբեջանի սեպտեմբերյան ահաբեկչության մեջ մեղավորը  Հայաստանը և միջազգային միջնորդներն են,  ԵԱՀԿ ԱԳ նախարարների խորհրդի նիստում հայտարարել է Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովը, հաղորդում են ադրբեջանական լրատվամիջոցները։

Նա Հայաստանին մեղադրել է «անտարբերության» և «վրեժխնդրության համար ժամանակ շահելու փորձի» մեջ, իսկ միջնորդներին՝ «կանխակալ մոտեցման»։ 

Ընդ որում, ըստ նրա, եկել է ժամանակն օգտվելու Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղություն հաստատելու հնարավորությունից։

Հիշեցնենք, որ սեպտեմբերի 19-ին ադրբեջանական զինուժը շփման գծի ողջ երկայնքով խախտել է հրադադարը՝ կիրառելով բոլոր տեսակի զինատեսակներ։ Ադրբեջանական ագրեսիայի արդյունքում հարյուրավոր մարդիկ են զոհվել, այդ թվում՝ խաղաղ բնակիչներ։ Ադրբեջանի լայնամասշտաբ ագրեսիայից հետո Արցախի բնակիչները՝ ավելի քան 100 հազար մարդ, ստիպված են եղել լքել Արցախը՝ չցանկանալով մնալ Հանրապետությունում՝ հաշվի առնելով Ադրբեջանի կողմից սպառնալիքները։

Բաքվում պահվող Արցախի նախկին ու ներկա բարձրաստիճան այրերը պարբերաբար կապի մեջ են Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանի հետ։ Այս մասին NEWS.am-ին ասաց Արցախի պատգամավոր Դավիթ Գալստյանը։

«Մեր գերիները պարբերաբար կապի մեջ են ոչ միայն իրենց ընտանիքների, այլ նաեւ Արցախի նախագահի հետ։ Նրանք խոսում են իրենց առողջական վիճակի մասով․ ասել են, որ խոշտանգման չեն ենթարկվում, իրենց վիճակը նորմալ է»,- պատասխանեց Դավիթ Գալստյանը։

Հարցին՝ ի՞նչ փուլում է գերիների վերադարձի հարցը, պատգամավորն ասաց․ «Գերիների վերադարձի հետ կապված ինձ թվում է՝ պետք է բանակցություններ լինեն, եթե իրոք կա նման բանակցություն, ապա միանշանակ ողջունելի է։ Առանց բանակցության գերիներին հետ չեն վերադարձնելու»։

Անդրադառնալով Արցախի նախկին ԱԽ քարտուղար Սամվել Բաբայանի այն հայտարարությանը, թե Շահրամանյանը կապի մեջ է ադրբեջանական կողմի հետ, Գալստանյանն արձագանքեց․ «Սամվել Բաբայանը լավ կլինի իր կապերը բացահայտի, քան այսօր Արցախի նախագահին մեղադրի ինչ-որ կապերի մեջ»։

Հիշեցնենք` ադրբեջանցի սահմանապահները ձերբակալել են Արցախի նախկին պետնախարար, բարերար Ռուբեն Վարդանյանին, ՊԲ նախկին հրամանատար Լեւոն Մնացականյանին, ՊԲ հրամանատարի նախկին տեղակալ Դավիթ Մանուկյանին, Արցախի նախկին արտգործնախարար Դավիթ Բաբայանին, ԼՂ ԱԺ նախագահ Դավիթ Իշխանյանին, Արցախի նախկին նախագահներ Արկադի Ղուկասյանին, Բակո Սահակյանին, Արայիկ Հարությունյանին։ Վերջինին, ի դեպ, Բաքվում ցմահ ազատազրկում է սպառնում։

ՌԴ ԱԳՆ-ն մտահոգվել է Երուսաղեմի քրիստոնեական համայնքի ներկայացուցիչների դեմ հաճախակիացած սադրիչ գործողությունների մասին տեղեկություններից։ Այս մասին հայտնել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։

«Մասնավորապես, մենք ուշադրություն ենք դարձրել կոնֆլիկտային իրավիճակին, որը ստեղծվել է Հին քաղաքում գտնվող այսպես կոչված «Հայկական այգիների» շուրջ։

Դրանք դարձել են դատավարության առարկա Երուսաղեմի Հայկական պատրիարքության եւ իսրայելցի վերաբնակների կազմակերպություններից մեկի միջեւ։ Չսպասելով դատավարության արդյունքներին՝ նրա ներկայացուցիչները սկսել են պատրաստվել հյուրանոցային համալիրի կառուցմանը վիճելի տեղամասում, ինչը հանգեցրել է բախումների տեղի հայերի եւ հուդայական արմատականների միջեւ։ Մենք կոչ ենք անում Իսրայելի իշխանություններին միջոցներ ձեռնարկել օրենքի շրջանակում այս զգայուն հարցի արդարացի լուծումն ապահովելու համար։

Կարծում ենք, որ  երկրի բոլոր դավանական համայնքների իրավունքները պետք է պաշտպանված լինեն հավասար չափով։ Մենք դեմ ենք ցանկացած անօրինական գործողության՝ ուղղված պատմականորեն ձեւավորված էթնոդավանաբանական հավասարակշռության փոփոխությանը Երուսաղեմի Հին քաղաքում, ներառյալ այնտեղ դարեր շարունակ ապրող քրիստոնյաներին, նրանց սրբավայրերը եւ սեփականությունը»,- նշել է նա։

«Հրապարակ» օրաթերթը գրում է. «Ինչպես Նիկոլ Փաշինյանն էր պատերազմի ժամանակ կոչ անում՝ ֆիդայական ջոկատներ կազմել, կասկաները դնել ու գնալ հաղթել պատերազմը, այնպես էլ նրա աշխատակազմի ղեկավար Արայիկ Հարությունյանն է երեկ ասֆալտի ֆիդայինի ինքնավստահությամբ Եվրոպայի եւ համայն հայությանը կոչ արել՝ «կազմել կամավորական ջոկատներ» ու հայկական ապրանք գնել։ Բանն այն է, որ Լարսի անցակետը մոտ մեկ շաբաթ փակ է հայկական գյուղատնտեսական բեռների համար, Ռուսաստանի իշխանություններն այդպես Հայաստանի նկատմամբ հերթական չհայտարարված պատժամիջոցն են կիրառում՝ Փաշինյանի իշխանության հակառուսական պահվածքի համար։ Փաստորեն, վերջիններիս անհավասարակշիռ հայտարարությունների համար այս անգամ էլ հայկական արտադրողն է տուժում։

Ամեն ինչի մասնագետ Արայիկ Հարությունյանն էլ, իր արեւին, հարցին լուծում է տվել։ «Հիմա չափազանց կարեւոր է, որ հայերը՝ Հայաստանում եւ Սփյուռքում, գնեն բացառապես հայկական արտադրության ապրանքներ՝ գյուղատնտեսական ապրանքներ, խմիչք, Հայաստանի ընկերությունների կողմից մատուցվող ծառայություններ: Բիզնեսին եւ հարկ վճարողին նման կերպ աջակցելն Անկախությունն ու Սուվերենությունն ամրապնդելու համար կենսական նշանակության վարքագիծ է: Որեւէ ԼԱՐՍԻ անցակետ փակելը մեր վրա չի ազդի, եթե Հայաստանի բիզնեսը նոր շուկաներ գտնի արտասահմանում ապրող մեր հայրենակիցների տոնական եւ ոչ տոնական սեղաններին: Ամանորի եւ Սուրբ ծննդյան տոների սեղաններին պետք է լինի բացառապես հայկական արտադրության բանջարեղեն, միրգ, գինի, կոնյակ, այլ գյուղարտադրանք»,- իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է մասնագիտությամբ արեւելագետ Արայիկ Հարությունյանը, ով տնտեսությունից ճիշտ այնքան է հասկանում, ինչքան Նիկոլ Փաշինյանը՝ արտաքին քաղաքականությունից։

Գյուղատնտես Հարություն Մնացականյանին ուղղակի սարսափեցրել է Հարությունյանի այս հայտարարությունը։ «Ինձ սարսափեցնում է այն փաստը, որ մարդիկ, գաղափար չունենալով ու չիմանալով, որ գաղափար չունեն, չեն պատկերացնում, թե ինչպիսի վտանգավոր ու սարսափելի արտահայտություններ են անում։ Քանի՞ գործարարի տարիներով ու քրտինքով ստեղծած բիզնեսն են տանում կործանման վտանգի տակ։ Ես ժամանակին հաճար եմ արտահանել ու Հարությունյան Արայիկի ասած այն եզակի մարդկանցից եմ եղել, որ Եվրոպա եմ արտահանել, վերջին տարիներին Իրանից եմ արտահանում դեպի Ռուսաստան, նմանատիպ արտահանման գործընթացներ եմ կազմակերպում եւ այլն: Մի խոսքով՝ ես այդ ոլորտը լավ եմ պատկերացնում եւ նման անպատասխանատու, անհեթեթ հայտարարություն լսելուց հետո շոկի մեջ եմ»,- պատասխանեց Մնացականյանը՝ հավելելով, որ իշխանությունները բացարձակ չեն պատկերացնում, թե ինչի մասին է խոսքը․ «Իրենք բացարձակ չեն պատկերացնում, թե ինչ մասշտաբների մասին է խոսքը։ Մասշտաբային պատկերացում ունեցող մարդը չէր կարող նման հայտարարություն անել։ Եվրոպա հայկական գյուղմթերքը գրեթե անհնար է մտցնել։ Մտնում է շատ չնչին ծավալներով, որն արտահանման մեջ 1 տոկոս անգամ չի կազմում։ Ֆրանսիայում ու Բելգիայում են մտնում խանութներ, այն էլ՝ հայկականության անվան տակ, էմոցիոնալ հողի վրա մարդիկ գնում են։ Հայաստանի պտուղ-բանջարեղենը, գյուղմթերքը եվրոպական ստանդարտներին չեն համապատասխանում, նույնիսկ մեր սննդի տեսչությունը երբեք չի փորձել համագործակցել, որեւէ ուղղորդում տալ, Եվրոպայում հայկական գյուղմթերքն ո՞ւմ պիտի վաճառեն։ Կամ որ ասում են՝ հայերն առնեն․ հայերը պետք է առնեն 2 հազար տոննա ելա՞կ, 20 հազար տոննա լոլի՞կ, ո՞նց»։

Լարսի անցակետից հետ վերադարձված բեռների զգալի մասը ձկնամթերքով բեռնված մեքենաներն են եղել։ Հայ ձկնարտադրողների եւ ձկնարտահանողների միության նախագահ Արթուր Աթոյանին հարցրինք՝ արտահանվող ձկնամթերքի ծավալը Հայաստանում ու սփյուռքում բնակվող հայերը կարո՞ղ են սպառել։ «Չէ, իհարկե չեն կարող»,- պատասխանեց Աթոյանը։ Բա Արայիկ Հարությունյանն ինչո՞ւ է նման հայտարարություն անում։ «Դե, անմտածված խոսում է, ի՞նչ անենք»,- ասաց Աթոյանը՝ համաձայնելով, որ մարդկանց բիզնեսները կարող են լուրջ տուժել։ Նա նաեւ ասաց, որ միությունը դեռեւս չի որոշել, թե ինչ պետք է անեն։

Տնտեսագիտության դոկտոր Ատոմ Մարգարյանը, լսելով Արայիկ Հարությունյանի հայտարարության մասին, սկսեց ծիծաղել, ապա նախ հումորով պատասխանեց հարցին․ «Ես խորհուրդ կտամ՝ թող ինքը գնի, ինձ թվում է՝ այդքան հնարավորություն արդեն կունենա։ Ախր ծիծաղելի է, ի՞նչ մեկնաբանեմ։ Եթե մարդը կոմպետենտ չէ` ոչ մի բանում կոմպետենտ չէ»։ Շարունակելով հումորը՝ Մարգարյանին հարցրինք, թե աշխարհասփյուռ հայությունն ու Հայաստանի հայությունն օրը քանի՞ ձուկ պետք է ուտի, որ արտահանման ծավալները սպառի։ «Մարդն էնքան պետք է ձուկ ուտի, որքան թույլ են տալիս կենսաբանորեն հիմնավորված նորմաները։ Չի կարելի շատ ձուկ ուտել, դա ֆոսֆոր է, օրգանիզմի համար վտանգավոր է, Արայիկ Հարությունյանը դա չգիտի՞»,- կատակեց Մարգարյանը, ապա փորձեց Արայիկ Հարությունյանի հնչեցրած «դարակազմիկ» միտքը լրջորեն մեկնաբանել․ «Ընդհանրապես, նման հայտարարություն անողն անմիջապես պետք է հրաժարական տա ու հեռանա, կամ էլ վարչապետը նրան անմիջապես պաշտոնից հեռացնի։ Դա ծայրահեղ ոչ պրոֆեսիոնալ, տրամաբանութունից, խելքից, քաղաքական որեւէ նպատակահարմարությունից զուրկ հայտարարություն է, տնտեսական իրողությունների հետ անգամ աղերս չունի։ Որեւէ երկրի արտահանման խողովակներն ընդհանրապես պետք է բաց լինեն բոլոր ուղղություններով։ Այսինքն՝ եթե Ռուսաստանն ինչ-ինչ պատճառներով փակել է, կամ բնակլիմայական վատ պայմանների պատճառով փակված է Լարսի անցակետը, ապա դա նշանակում է, որ պետք է նման խորհուրդնե՞ր տալ։ Ինքը լավ կանի՝ խորհուրդ տա իր կառավարությանը, որպեսզի ողջամտության տիրույթում գործեն։ Իսկ տնտեսական նպատակահարմարության, առեւտրային հոսքերի առումով դա շատ մեծ հարված է մեր տնտեսությանը, մեր ագրարային սեկտորն աշխատում է հատկապես Ռուսաստանի ուղղությամբ, որովհետեւ առայժմ կարողանում է այդ ստանդարտներով աշխատել, դա է խնդիրը, դու պետք է կարողանաս առաջին արգելապատնեշը հաղթահարել, որպեսզի կարողանաս ցատկել 2-րդ, 3-րդ արգելապատնեշների վրայով եւ հասնես եզրափակչին։ Դրանք տարրական բաներ են, եւ նման ռանգի պաշտոնյաները պետք է հասկանան ու չպետք է նման հայտարարություններ անեն։ Ընդհակառակը՝ պետք է քայլեր անեն բաց եւ փակ դիվանագիտության ռեժիմներով, փորձել շտկել իրավիճակը, բայց այն, ինչ ասվում ու արվում է ամենաբարձր մակարդակով, ռեակցիաներ է առաջացնում, եւ մի գեղեցիկ օր տեսնելու ենք, որ բոլոր շուկաները փակ են մեզ համար»։

ՀԳ․ Երեկ կառավարությունից հաղորդագրություն ստացանք, որ վարչապետի աշխատակազմի ղեկավար Արայիկ Հարությունյանը Վրաստանում է, որտեղ հանդիպում է ունեցել Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլու հետ: Մենք սարսափով մտածեցինք, թե ինչ դարակազմիկ մտքեր կարող է հնչեցրած լինել սույն անձնավորությունը, ասենք` հանդիմանել Վրաստանի վարչապետին, թե ինչու են իրենց արտադրած գինին ու մանդարինն արտահանում Ռուսաստան, չէ՞ որ դրանով նվազեցնում են իրենց երկրի «Անկախությունն ու Սուվերենությունը»»:

Անցյալ շաբաթ Alpha News հեռուստաընկերությունը խնդրեց ինձ մեկնաբանել ԱՄՆ Սենատի միաձայն որոշումը (100 կողմ, 0 դեմ  ձայների հարաբերակցությամբ), որը երկու տարով կասեցնելու է նախագահ Ջո Բայդենի իրավասությունը՝ շրջանցելու Միացյալ Նահանգների ազատության աջակցության ակտի 907-րդ հոդվածը, որն արգելում է օգնություն տրամադրել Ադրբեջանին։ Եթե Ներկայացուցիչների պալատը նույնպես հավանություն տա այս օրինագծին, ապա այն կուղարկվի նախագահին՝ ստորագրելու համար, որից հետո այն օրենքի ուժ կստանա: 1992 թվականից ի վեր ԱՄՆ բոլոր նախագահները, ներառյալ նախագահ Բայդենը վերջին երկու տարիներին, շրջանցել են 907-րդ հոդվածը՝ այդպիսով տասնյակ միլիոնավոր դոլարների օգնություն տրամադրելով Ադրբեջանին։

Սենատի որոշումը զայրացրել է Ադրբեջանի արտգործնախարարությանը, որն այն որակել է որպես հարված հայ-ադրբեջանական հարաբերություններին և չեղարկել իր մասնակցությունը նոյեմբերի 20-ին նախատեսված Վաշինգտոնի բանակցություններին երկու երկրների արտգործնախարարների միջև։

Alpha News-ին տված հարցազրույցի ժամանակ ես հայտարարեցի, որ ոչ մի ամերիկացի սենատոր դեմ չի եղել հակաադրբեջանական օրինագծին, չնայած Ադրբեջանը վարձել է բազմաթիվ խոշոր լոբբիստական ընկերություններ՝ Վաշինգտոնում իր շահերը պաշտպանելու համար: Սա նշանակում է, որ  վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում Ադրբեջանը վատնել է տասնյակ միլիոնավոր դոլարներ՝ վճարելով այդ անօգուտ լոբբիստական ընկերությունների համար։ Ավելացնեմ, որ այս լոբբիստական ընկերությունների աշխատանքը վերահսկելու անմիջական պատասխանատուն Վաշինգտոնում Ադրբեջանի դեսպան Խազար Իբրահիմն է։ Հետևաբար, ցանկացած կառավարություն, որը կիմանա նման հսկայական գումարների վատնման մասին, անմիջապես կազատի իր դեսպանին։ Եթե նախագահ Ալիևը չազատի դեսպան Իբրահիմին, ուրեմն նա նույնքան պատասխանատու կլինի անօգուտ լոբբիստական ընկերությունների վրա միլիոնավոր դոլարների վատնման համար, որոնք չեն կարողացել համոզել 100-ից գոնե մի սենատորի քվեարկել հօգուտ Ադրբեջանի:

Alpha News-ին տված հարցազրույցից մի քանի օր անց Ադրբեջանի առաջին անգլիալեզու թերթը՝ AzerNews-ը, հրապարակեց ծավալուն հոդված՝ «Կաշառք տալով կոնգրեսականներին, հայկական լոբբին վտանգ է ներկայացնում Երևանի ապագայի համար» վերնագրով, հարձակվելով անձամբ ինձ վրա՝ այն բանի համար, որ հայտարարել եմ՝ Ադրբեջանը միլիոնավոր դոլարներ է վատնել լոբբինգի վրա։ Ահա թե ինչպես են վարվում անամոթ մարդիկ, երբ ուրիշներին մեղադրում են այնպիսի բաների համար, որոնցում իրենք են մեղավոր:

Ամբողջ աշխարհը տեղյակ է Ադրբեջանի տխրահռչակ «խավիարային դիվանագիտության» և ադրբեջանական փողերի լվացման մասին, որ միլիարդավոր դոլարներով կաշառում է քաղաքական գործիչներին ողջ Եվրոպայում՝ Ադրբեջանի օգտին ձայներ տալու համար՝ Ադրբեջանի կողմից մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումները և նրա կեղծ նախագահական ընտրությունները արդարացնելու համար:

AzerNews-ն անամոթաբար հայտարարում է, որ «արտերկրում Հայաստանի լոբբիստական կազմակերպությունները միլիոններ, իսկ գուցե միլիարդներ են լցնում կոնգրեսականների գրպանները,  ուստի, Արևմուտքից կհնչեն անհիմն և կողմնակալ կարծիքներ ընդդեմ Ադրբեջանի»։

Վերոնշյալ նախադասության մեջ կան մի քանի լուրջ սխալներ։ Նախ, Հայաստանի կառավարությունը ոչ մի ամերիկյան լոբբիստական ընկերություն չի վարձել պարզապես այն պատճառով, որ չունի այն հսկայական նավթադոլարները, որոնք ունի Ադրբեջանը, և որոնք վատնում է Վաշինգտոնում լոբբիստական ընկերությունների վրա՝ փոխարենը իր երկրում հոգ տանելու իր աղքատ ժողովրդին: Երկրորդ, ամերիկահայ կազմակերպությունները միլիոնավոր, էլ չասած միլիարդավոր դոլարներ չունեն, որ «լցնեն կոնգրեսականների գրպանները»։ Ամերիկահայերին հարկավոր չէ կաշառել որևէ մեկին։ Երբ քո գործն արդար է, դու կարիք չունես որևէ մեկին կաշառելու ճշմարտության մեջ համոզելու համար: Միայն այն դեպքում, երբ դու զանգվածային հանցագործություններ ես կատարում, ինչպես բազմիցս անում են Ադրբեջանը և Թուրքիան, պետք է միլիոնավոր ու միլիարդավոր դոլարներ ծախսես քո հանցագործությունները կոծկելու համար:

AzerNews-ն այնուհետև մեղադրել է Ադրբեջանին՝ ասելով, որ Բաքուն «ոչ միայն հետաքրքրված է մասնակցել գործընկերության որոնման այս աճուրդին, որը Հայաստանը շռայլորեն անում է հիմա»: Թեև այս նախադասությունը քերականորեն սխալ է կազմված, ադրբեջանցի գրողը կարծես թե ընդունում է, որ Ադրբեջանը ձգտում է կաշառել օտարերկրյա պաշտոնյաներին: Սա անօգուտ հայտարարություն է, քանի որ Ադրբեջանը տարիներ շարունակ արդեն կաշառում է օտարերկրյա պաշտոնյաներին։

Ադրբեջանը աշխարհի ամենավերջին երկիրն է, որ կարող է զրպարտել Հայաստանին կամ որևէ այլ երկրի, քանի որ Բաքուն ղեկավարում է մի բռնապետ, որը բանտարկում է լրագրողներին և իրավապաշտպաններին, իսկ նրա զինվորները նողկալի ռազմական հանցագործություններ են կատարում, ինչպիսիք են բռնաբարությունները և գլխատումները: Ադրբեջանը ներխուժել է Արցախ և ցեղասպանություն իրագործել հայ բնակչության նկատմամբ։ Ավելին, ադրբեջանցի զինվոր Ռամիլ Սաֆարովը Հունգարիայում ՆԱՏՕ-ի կազմակերպած ուսումնական սեմինարի ժամանակ կացնահարեց քնած հայ զինվորին՝ գլխատելով նրան։ Ալիևը կաշառեց Հունգարիայի կառավարությանը նրան բանտից ազատելու համար, իսկ հետո նրան ներում շնորհեց ու հռչակեց ազգային հերոս։

Ես շնորհակալ եմ AzerNews-ին՝ Գլենդելում (Կալիֆորնիա) իմ տված հարցազրույցին Բաքվից ուշի ուշով հետևելու և անհիմն ու կեղծ պատասխաններ գրելու համար: Հոդվածագիրը՝ AzerNews-ի գլխավոր խմբագրի տեղակալ Էլնուր Էնվերօղլուն, շատ ջանքեր է գործադրել ոչ միայն իմ հեռուստատեսային հարցազրույցը գտնելու, այլև այն հայերենից անգլերեն թարգմանելու համար։

Հարութ Սասունյան

«Կալիֆորնիա կուրիեր» թերթի հրատարակիչ

Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի

Ռուս-ուկրաինական հակամարտության պայմաններում շարունակվում է Ռուսաստանի Դաշնությունից մարդկանց և կապիտալի մեծ ներհոսքը Հայաստան։ Ինչպես այսօր ԱԺ ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում հայտնեց ֆինանսների փոխնախարար Վահան Սիրունյանը, 2023 թվականի հունվար-սեպտեմբերին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ դեպի ՌԴ ապրանքների արտահանման շուրջ 85 տոկոս դոլարային աճին զգալիորեն նպաստել է վերարտահանումը։

Ինչ վերաբերում է զբոսաշրջությանը, ապա, ըստ նրա, Հայաստան այցելած զբոսաշրջիկների թիվն այս տարվա 9 ամիսներին աճել է 48,4 տոկոսով։ Զբոսաշրջիկների 29,1 տոկոսը եկել են ՌԴ-ից։

Վահան Սիրունյանը միաժամանակ նշեց, որ հաշվետու ժամանակահատվածում ՀՀ զուտ դրամական փոխանցումները նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի նկատմամբ նվազել են շուրջ 23,1 տոկոսով։ «Այլ երկրներից փոխանցումները նվազել են 50,5 տոկոսով, իսկ  Ռուսաստանից դեպի Հայաստան դրամական փոխանցումներն աճել են 27,4 տոկոսով»,- նշեց փոխնախարարը։

Նրա խոսքով՝ արտահանման ծավալներն աճել են 44,8 տոկոսով, իսկ ներմուծումը՝ 46,4 տոկոսով։

«Արտահանման աճի դանդաղումը, ի համեմատ նախորդ ամիսների, հիմնականում պայմանավորված է նախորդ տարվա բարձր բազային էֆեկտով, ինչպես նաև պղնձի միջազգային գների նվազմամբ և ՌԴ ռուբլու նկատմամբ ՀՀ դրամի արժևորման տեմպերի արագացմամբ»,-ասաց Վահան Սիրունյանը։