Հետաքրքիր է հետևել, թե ինչպես դեմքի «լուրջ» արտահայտությամբ իշխանության ներկայացուցիչները համոզում են իրենց ընդիմախոսներին լինել իրատես։Այս մասին ֆեյսբուքում գրել է ԱԺ նախկին պատգամավոր Արման Աբովյանը.

«Ըստ երևույթի` իրենց պատկերացումը «լինել իրատես» նշանակում է համաձայնվել Արցախը թուրքերին վերջնական հանձնելու նպատակների հետ։
Բարի…լինենք իրատես։

ԵՒ այսպես…եթե Արցախը այս կան այլ ձևաչափով անցնի Ադրբեջանի տիրապետության տակ, ապա դա նշանակում է արցախահայության ոչնչացում կամ տարհանում։

Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ( առանց Արցախի լրացուցիչ կարգավիճակի հստակեցման) տակ ստրորագրող իշխանությունը հանձնում է Արցախը ոչնչացման։

Ոչ մի միջազգային անվտանգություն երաշխիքներ գործնականում ի զորու չեն լինի կանգնացնել ցեղասպան Ադրբեջանին։

Ոչ մի ստորագրած թուրք-ադրբեջանական ոհմակի հետ «խաղաղության պայմանագիր» չի կարող երաշխավորել, որ պատերազմի չի վերսկսի։

Եթե նույնիսկ սրանք ի վերջո «թղթով» հանձնեն մարդասպաններին Արցախը ,ապա դա չի բերելու խաղաղություն և յուրաքանչյուր դեպքում Ադրբեջանը ԱՆՊԱՅՄԱՆ փորձելու է կրկին պատերազմ հրահրել Հայաստանի դեմ ։

Հայաստանի իշխանությունների բոլոր փորձերը «խաղալ» գերտերությունների հակասությունների շուրջ բերելու են իրավիճակի ԱՆԽՈՒՍԱՓԵԼԻ սրացմանը Հայաստանի և Արցախի շուրջ։

…և այս կարգի շատ իրատեսական փաստեր կարելի է հնչեցնել
…
Ցանկանում եք լինել իրատես…խնդրեմ»,-գրել է նա:

ՀՀ ոստիկանությունը ներկայացրել է այն չափանիշները, ըստ որոնց Հայաստանի տնտեսության, գիտության, կրթության, մշակույթի, առողջապահության և սպորտի բնագավառներում նշանակալի ավանդ ունեցած օտաերկրյա քաղաքացիները կարող են ստանալ ՀՀ քաղաքացիություն։

Կառավարության համապատասխան որոշման նախագիծը շրջանառության մեջ է դրվել իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում։

ՀՀ քաղաքացիության մասին օրենքի 13-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն կարող է շնորհվել Հայաստանին բացառիկ ծառայություններ մատուցած, ինչպես նաև տնտեսության, գիտության, կրթության, մշակույթի, առողջապահության, սպորտի բնագավառներում նշանակալի ավանդ ունեցող անձանց: Միևնույն ժամանակ, ըստ օրենքի՝ նշանակալի ավանդի նկարագրությունը և գնահատման չափանիշները սահմանվում են կառավարության որոշմամբ:

Վարչապետի 2022թ․ հուլիսի 29-ի որոշմամբ՝ հաստատվել է օրենքի այդ կետի կիրարկումն ապահովող միջոցառումը, և հոկտեմբերի 12-ին ոստիկանությունը ներկայացրել է նշանակալի ավանդի նկարագրությունն ու գնահատման չափանիշները։

Ըստ ներկայացված նախագծի՝ ՀՀ քաղաքացիություն կարող են ստանալ այն օտարերկրյա քաղաքացիները, որոնք՝

կրթության կամ գիտության բնագավառում գործունեություն իրականացնելու համար ստեղծված հիմնադրամին անձեռնմխելի կապիտալի համալրման նպատակով կտրամադրեն առնվազն 150 հազար դոլար,առևտրային կազմակերպության կանոնադրական կապիտալի

(բաժնեմասի, բաժնետոմսի ձեռքբերում) մեջ կներդնեն առնվազն 150 հազար դոլար՝ առնվազն 10 տարի ժամկետով,

ձեռք կբերեն պետական պարտատոմսեր առնվազն 150 հազար դոլարի չափով՝ առնվազն 7 տարի ժամկետով,

ձեռք կբերեն անշարժ գույք՝ առնվազն 150 հազար դոլարի չափով՝ նվազագույնը 10 տարի ժամկետով, անշարժ գույքի շուկայական արժեքին մոտարկված կադաստրային արժեքով,

որևէ ներդրումային ֆոնդում կներդնեն (պետության կողմից հավանության արժանացած) առնվազն 150 հազար դոլարին համարժեք գումար՝ առնվազն 10 տարի ժամկետով,

կհիմնադրեն 1 միլիոն դոլարին համարժեք դրամ և ավելի կապիտալիզացիա ունեցող բարձր և (կամ) տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտի ընկերություն Հայաստանում՝ պայմանով, որ հիմնադրողի կենսական շահերի կենտրոնը գտնվում է Հայաստանի Հանրապետությունում,

կհիմնադրեն 100 միլիոն դոլարին համարժեք դրամ և ավելի կապիտալիզացիա ունեցող օտարերկրյա տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ընկերության մասնաճյուղ Հայաստանում, որն ունի 500 և ավելի աշխատող ՀՀ-ում,

կհիմնեն 80 միլիոն դոլարին համարժեք դրամ և ավելի չափով վենչուրային հիմնադրամ,

կկատարեն 100 հազար դոլարին համարժեք դրամ և ավելի չափով ֆինանսական ներդրում բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտի ընկերությունում կամ վենչուրային հիմնադրամներում,
կունենան Նյու Յորքի, Ֆրանկֆուրտի կամ Լոնդոնի բորսաներում հայտարարագրված բարձր և (կամ) տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտի ընկերություններում 20 և ավելի տարի աշխատանքի փորձ,

կունենան փոստի ոլորտի միջազգային կառույցներում համագործակցության տևական (ոչ պակաս, քան 5 տարի) ակտիվ գործունեություն, ինչպես նաև ոլորտում կանեն ֆինանսական, նյութատեխնիկական ներդրումներ՝ առնվազն 250 հազար դոլարին համարժեք դրամի չափով:

ՀՀ քաղաքացիություն կարող են ստանալ նաև, օրինակ՝ ռազմական դրության պայմաններում Հայաստանի կամ Արցախի Հանրապետության բժշկական կազմակերպություններում բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացրած օտարերկրացի բուժաշխատողները։

Հավելենք, որ այս նախագիծն օրինական ուժ կստանա միայն կառավարության հավանությանն արժանանալու դեպքում։

Արցախի նախագահի գլխավորած պատվիրակությունն արդեն 3-4 օր է Երևանում տարբեր հանդիպումներ է ունենում, այդ թվում Հայաստանի բարձրագույն իշխանության ներկայացուցիչների հետ։ Սա արդեն երկրորդ նման հանդիպումն է պատվիրակության ներգրավմամբ: Այս մասին լրագրողների հետ ճեպազրույցի ժամանակ ասաց Արցախի ԱԳ նախարար Դավիթ Բաբյանը։

«Երեկ հանդիպել ենք ԱԽ քարտուղարի հետ, այսօր ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանի հետ: Այսօր նախատեսված է հանդիպում ՀՀ նախագահի հետ, վաղը կհանդիպենք ԱԳ նախարարի և վարչապետի հետ: Այսինքն կհանդիպենք բոլորի հետ, որոն զբաղված են և ներգրավված են բանակցություններում, նաև Արցախի ճակատագրով անմիջական մասնակցություն ունեն»,-ասաց նախարարը։

Նրա խոսքով՝ շատ յուրահատուկ իրավիճակում ենք գտնվում, առերեսվում ենք իսկապես գոյաբանական մարտահրավերների․ «Շատ կարևոր է, որ հիմա մի շարք հարցերի պատասխան ստանանք, ներկայացնենք մեր  տեսակետը, նաև տեղեկանանք տարբեր գործընթացների մասին՝ լինի դա բանակցային գործընթաց,  լինի խորհրդարանական դիվանագիտություն կամ տարբեր երկկողմ հարաբերությունների հետ առնչվող հարցեր: Քննարկել ենք շատ ազնիվ ձևով ամենաբարդ հարցերը: Մեզ համար շատ կարևոր է նաև այն, որ Արցախի պարագայում ունենանք հստակ դիրքորոշում»,- ասաց նա:

Խոսելով տարածքների ճանաչման մասին, որ երբ Հայաստանը ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, դա առնչվում է նաև Արցախին, Դավիթ Բաբայանն ասաց. «Պարզաբանումներ եղան և դեռ կլինեն, որովհետև սա վերջին հանդիպումը չէ: Դեռ ԱԳ նախարարի, վարչապետի ու նախագահի հետ էլ են լինելու հանդիպումներ: Մենք դեմ չենք, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը իրենց հարաբերությունները բարելավեն, սակայն պետք է հասկանանք, որ Արցախի և ողջ հայության համար անընդունելի է Արցախը ճանաչել Ադրբեջանի մաս: Այս երկու հանդիպմանը ասվեց, որ ոչ մեկը չի պատրաստվում Արցախը ճանաչել Ադրբեջանի մաս: Հիմա պետք է շատ ճկուն քաղաքականություն վարենք: Մենք մեր կարծիքը հայտնել ենք. ցանկացած փորձ Արցախը խցկելու Ադրբեջանի կազմ, բերելու է երկու տարբերակի՝ կամ պատերազմի, արյունահեղության, ցեղասպանության, կամ Արցախի հայաթափման: Սա մեսիջ է ամբողջ աշխարհին։ Եթե ժողովրդավարական աշխարհը մեզ դիտում է որպես Ադրբեջանի մաս, սա կլինի խարան իրենց վրա դաջված, որովհետև Արցախի ցեղասպանությունը կլինի նաև այդ քաղաքականության արդյունք: Մենք դա բացեիբաց ասում ենք»:

Նախարարի խոսքով՝ Հայաստանն ու Ադրբեջանը կարող են ճանաչել իրար տարածքային ամբողջականությունը, բայց անպայման պետք է լինի մի բան, որ դա Արցախի վրա չի տարածվում. «Դա կլինի հատուկ նշված, թե կլինի, որ հետո քննարկենք այդ հարցը: Մեզ համար կարևոր է, որ այդ փիլիսոփայությունը հստակ նշված լինի: Այս պահին չկա որևէ փաստաթուղթ, որտեղ նշված լինի, որ Հայաստանը հրաժարվում է կամ Արցախն Ադրբեջանի կազմում է: Հիմա քննարկումների փուլում է ամեն ինչ: Մենք տեսանք, որ ըմբռնում կա ՀՀ իշխանությունների կողմից, ես չեմ հավատում, որ Հայաստանը կարող է հրաժարվել Արցախից: Սա լինելու է հայոց պատմության վերջին կետը»:

Դավիթ Բաբայանը նշեց, որ իրենք  երբեք դեմ չեն եղել Ստեփանակերտ-Բաքու երկխոսությանը, ընդհակառակը, 1996-1997-ից հետո, երբ Արցախը փաստորեն դուրս բնաց բանակցային գործընթացի մի հատվածից, իրենք միշտ կոչ են արել վերականգնել այդ ձեւաչափը և այդ ձևաչափի վերականգնումը մնացել է օրակարգում․

«Բայց այդ բանակցությունները չպետք է տեղի ունենան միջազգային ճանաչված հարթակից դուրս: Գոյություն ունի մեկ միջազգային ճանաչված հարթակ, դա Մինսկի խումբն է, որի փաստաթղթերում նշված է, որ Արցախը և հակամարտության, և բանակցությունների կողմ է: Ադրբեջանն ասում է՝ մենք չենք բանակցելու որպես կողմի հետ: Մենք էլ ասում ենք՝ վերականգնվի ձևաչափը, բանակցենք: Բայց եթե ինչ-որ մեկը կարծում է, որ բանակցություններն ստանան այն երանգը, որ ապորիգեն ինչ-որ մի ցեղախումբ՝ ի դեմս Արցախի, պետք է գնա մետրոպոլիայի կամ մայր երկրի հետ նեղացած, փոշմանած խնդրի, ասի՝ կներես, մայր երկիր, այսինքն Ադրբեջան, մենք մի ղալաթ ենք արել, հիմա գալիս ենք ներողություն ենք խնդրում, նորից մեզ ընդգրկեք ձեր կազմ, դա չի լինելու: Բնական է, որ սա Հայաստանի իշխանությունները հասկանում են, չեն կարող չհասկանալ, որովհետև սա Արցախի ժողովրդի հավաքական կարծիքն է»,- ասաց նա:

Անդրադառնալով Ֆրանսիայի նախագահ Մակրոնի հայտարարությանը, որտեղ նա ՌԴ-ին մեղադրում է Հայաստանի և  Ադրբեջանի միջև վերջին բախումները «նպատակային սադրելու» համար, Բաբայանը նշեց, որ անթույլատրելի է համարում, որ ցանկացած հայ ունենա հակառուսական կամ հակաամերիկյան կեցվածք․

«Նախ մենք սփյուռքային ժողովուրդ ենք, 3 մլն հայ է ապրում Ռուսաստանում: Այն ապուշը, որ հակառուսական կարծիքներ է արտահայտում, չի մտածո՞ւմ մեր հայրենակիցների մասին, որ կարող է այդ կապը կտրվել: Կամ այն ապուշը, որ հակաամերիկյան է, չի մտածո՞ւմ, որ 2 մլն հայ կա ԱՄՆ-ում: Հետևաբար, Ռուսաստանը մեզ համար բարեկամ երկիր է, Արեևմուտքն էլ մեզ համար թշնամի չէ: Դրա համար մենք չենք տեսնում այլընտրանք ռուս խաղաղապահներին, բայց դա չի նշանակում, որ մենք դեմ ենք Արևմուտքին: Ես անառողջ եմ համարում այս մեղադրանքները Ֆրանսիայի կողմից Ռուսաստանին, սա մեր գործը չէ: Շատ ավելի լավ կլիներ, որ այդ նույն ժողովրդավարական երկիրը հստակ ասի, որ չի տեսնում ժողովրդավարական Արցախը տոտալիտար Ադրբեջանի կազմում: Սա է ամենակարեևորը, որովհետև եթե Արցախի մազը ծռվեց, դա լինելու է խայտառակություն ու խարան իրենց գլխին դաջված»,- ասաց նա:

Դավիթ Բաբայանը նաև նշեց, որ ԱՄՆ-ն միակ երկիրն է, որ դեռևս կարողանում է Թուրքիային զսպել։

ԵԽԽՎ-ում թուրքական և ադրբեջանական պատվիրակությունների ներկայացուցիչները փորձել են ընդհատել ԱԺ ՀՀԿ-ական պատգամավոր Հայկ Մամիջանյանի՝ Ղարաբաղի կարգավիճակի մասին ելույթը։

ԵԽԽՎ լիագումար նստաշրջանի երեկվա նիստը նախագահել է թուրքական ազգային պատվիրակության ներկայացուցիչը, որն ընդհատել է Արցախի մասին Մամիջանյանի ելույթն ձայնը տվել ադրբեջանցի պատվիրակին, որն էլ հայտարարել է, թե հայ պատգամավորն իրավունք չունի իր ելույթում խոսել հակամարտության մասին, քանի որ այդ հարցի քննարկումը ԵԽԽՎ հարթակում ավարտվել է։

Վարման կարգով ձայնի իրավունք են խնդրել ՀՀ պատվիրակության անդամներ, ՔՊ պատգամավորներ Վլադիմիր Վարդանյանն ու Ռուբեն Ռուբինյանը։ Նրանք ընդգծել են, որ նախագահողն իրավունք չունի ընդհատել իրենց գործընկերոջ ելույթն ու պահանջել են հնարավորություն տալ, որ Մամիջանյանն ավարտի այն։

Մամիջանյանի ելույթն ամբողջությամբ ներկայացնում ենք ստորև․
«Տիկնայք և պարոնայք,
Այս նստաշրջանի առաջին օրը մենք քննարկում ունեցանք Հայաստանի դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած ագրեսիայի մասին: Մի ասացվածք կա. «Ճշմարտության համար շնորհակալություն չեն հայտնում», բայց ես այնուամենայնիվ ցանկանում եմ շնորհակալություն հայտնել ճշմարտությունը բարձրաձայնելու խիզախության համար: Ես, անշուշտ, նկատի ունեմ այն մարդկանց, ովքեր ունեցան ճշմարտությունը բարձրաձայնելու խիզախություն այս եւ այլ ամբիոններից։ Բոլոր նրանց, ովքեր խուլ չմնացին իմ ժողովրդի ձայնի նկատմամբ։ Խիզախության նմանատիպ դրսևորումները մեր օրերում հազվադեպ են դարձել:

Այնուամենայնիվ, այդ քննարկման ժամանակ չխոսվեց Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանն առնչվող խնդիրների մասին: Մենք չենք խոսել այն մարդկանց մասին, ովքեր հավատում էին, որ համաշխարհային առաջնորդների ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափում արված հինգ հայտարարություններն արժեք ունեին Լեռնային Ղարաբաղի ինքնորոշման համատեքստում: Մարդիկ, ովքեր խաղաղ ապրում էին իրենց հայրենիքում ու հույս ունեին, որ «ուժի չկիրառում» բառերը ազդեցություն ունեն: Նրանք դաժանորեն խաբվեցին։

ՀՀ ներկայիս կառավարության վարած անմիտ դիվանագիտության հետևանքով իրականություն է դառնում Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների և Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման տարանջատման գաղափարը: Աշխարհը պատրաստվում է թողնել փոքր Արցախին Ադրբեջանի դեմ մեն մենակ: Ցավոք, այդ պատմությունը չի կարող ավարտվել Դավթի և Գողիաթի պատմության նման։ Եվ պատճառը բնավ Արցախի ժողովրդի՝ իր հայրենիքի ապագային տեր կանգնելու կամքի պակասը չէ: Պատճառն այն է, որ միջազգային հարաբերությունների պատմության մեջ ազգերի ինքնորոշմանն առնչվող կոնֆլիկտները երբեք չեն կարգավորվել մետրոպոլիայի և փոքրամասնության միջև բանակցությունների արդյունքում: Այդ պատմությունը կավարտվի Արցախի համար նույն կերպ, ինչպես հայ զինվորական կնոջ պատմությունը, ով խոշտանգվել և սպանվել էր ադրբեջանցի զինվորականների կողմից: Ես բնավ չեմ անտեսում այս դահլիճում քննարկված որևէ հարցի կարևորությունը, սակայն խորապես համոզված եմ, որ կնոջ խոշտանգումը, որն ուղեկցվել էր կենդանի մաշկազերծումով, կրծքին և որովայնին գրություն թողնելով, ակնակապիճի մեջ քար, բերանում կտրված մատ թողնելով, առնվազն նույն կարևորությունն է ներկայացնում, ինչ սպորտի աշխարհում կանանց հանդեպ խտրականության դրսևորումները, որոնք երեկ քննարկում էինք: Արցախի պատմությունը կունենա նույն ավարտը, ինչ ադրբեջանական զորքերի կողմից գերեվարված և սպանված հայ ռազմագերիների պատմությունը, որոնք սպանվեցին «հաճույքի» համար՝ պարզապես որովհետև հայեր էին:

Գիտեմ, որ ձեզանից ոմանք հոգնել են այս խնդրի մասին մեր ելույթները լսելուց, մյուսները՝ սարսափած են ելույթումս ներկայացված դեպքերից: Սակայն, եթե Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը դուրս մնա Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների շրջանակից, վստահ եղեք, որ ԵԽԽՎ ամբիոնից Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի վերաբերյալ իմ հաջորդ ելույթները լինելու են առավել սարսափազդու, գուցե նաև գրված լինեն անցյալ ժամանակով:

Տիկնայք և պարոնայք, եթե շարունակեք անտեսել այն, ինչ տեղի է ունենում Լեռնային Ղարաբաղում՝ ինձ համար շատ դժվար կլինի մաքրել նախագահողի երեսից այն ժպիտը, որով նա փորձում էր խանգարել ինձ ելույթ ունենալ:
Շնորհակալություն»:

Արցախի համար «կարմիր գիծ» է ցանկացած փորձ, որը կդիտարկի Արցախի ապագան Ադրբեջանի կազմում։ ՀՀ ԱԽ քարտուղարի հետ հանդիպմանն ասել է Արցախի Հանրապետության ԱԺ նախագահը։ Տեղեկանում ենք ԱՀ ԱԺ հաղորդագրությունից․

«Արցախի Հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանի գլխավորած պատվիրակությունը այս օրերին գտնվում է ՀՀ- ում և հանդիպումներ է ունենում ՀՀ բարձրագույն քաղաքական ղեկավարության հետ։

Քննարկվում են ղարաբաղա-ադրբեջանական հակամարտությանը, տարածաշրջանային վերջին զարգացումներին և ներհայկական կապերին վերաբերող հարցեր։

Այսօր՝ հոկտեմբերի 13-ին, ԱՀ պատվիրակությունը ԱԺ նախագահ Արթուր Թովմասյանի առաջնորդությամբ հանդիպում է ունեցել ՀՀ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի հետ և քննարկել վերոնշյալ խնդիրներին առնչվող հարցեր։

Արցախի պատվիրակությունը ներկայացրել է պաշտոնական Ստեփանակերտի դիրքորոշումը ՀՀ ԱԽ քարտուղարին։

ԱՀ պատվիրակությունն ընդգծել է, որ Արցախի համար «կարմիր գիծ» է ցանկացած փորձ, որը կդիտարկի Արցախի ապագան Ադրբեջանի կազմում’ շեշտելով, որ Արցախը հավատարիմ է մնում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափով բանակցային գործընթացի վերսկսմանը’ պաշտոնական Ստեփանակերտի մասնակցությամբ»։

«Ղարաբաղի համար միջազգային մեխանիզմ չկա եւ չի կարող լինել»,- հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահի աշխատակազմի արտաքին քաղաքականության բաժնի պետ Հիքմեթ Հաջիեւը՝ ի պատասխան Հայաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի հարցազրույցին։

Նրա խոսքով՝ Վաշինգտոնում եւ այլ վայրերում անցկացված բանակցությունները «հավատարիմ են եղել բրյուսելյան օրակարգին եւ նվիրված են եղել բացառապես խաղաղ կարգավորման հարցերին»։ «Վաշինգտոնում որոշվել է, որ բանակցությունները պետք է վարել խաղաղության պայմանագրի կնքման կոնկրետ ժամկետների սահմանմամբ։ Այդ կապակցությամբ խաղաղության պայմանագրի նախագիծը նախապես ներկայացվել է Ադրբեջանի եւ Հայաստանի արտգործնախարարների Ժնեւում կայացած հանդիպմանը։ Հատուկ ընդգծեմ, որ նախագծում ներառվել են երկու երկրների միջեւ հարաբերությունների կարգավորման վերաբերյալ նման համաձայնագրերում պարունակվող ստանդարտ դրույթները։ Մասնավորապես, խաղաղության պայմանագիրը ենթադրում է ինքնիշխանության եւ տարածքային ամբողջականության փոխադարձ ճանաչում, ներքին գործերին չմիջամտել եւ այլն»։

«Ե՛վ Բրյուսելում, եւ՛ Վաշինգտոնում կայացած բանակցություններում Ադրբեջանի ներկայացուցիչները հատուկ ընդգծել են, որ Բաքուն որեւէ երրորդ կողմի հետ չի քննարկի մեր երկրի ինքնիշխան իրավունքներին առնչվող հարցեր։ Ղարաբաղի հայ բնակիչների իրավունքների եւ անվտանգության հարցը կլուծվի Ադրբեջանի Սահմանադրության համաձայն… Վաշինգտոնում մեր պատվիրակությունը հայտարարել է, որ Ադրբեջանը, իր միջազգային պարտավորություններին համապատասխան, պարբերաբար տարբեր զեկույցներ է ներկայացնում ՄԱԿ-ին եւ այլ կազմակերպություններին։ Այդ զեկույցներում իրենց արտացոլումն է գտնում Ադրբեջանի կառավարության գործունեության մասին տեղեկատվությունը, որն ուղղված է, օրինակ, ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների ապահովմանը։ Հետագայում այս զեկույցներում կներառվեն գործողություններ՝ ուղղված Ղարաբաղում բնակվող հայ բնակիչների իրավունքների ապահովմանը։

Այլ կերպ ասած՝ չկա եւ չի կարող խոսք լինել Ադրբեջանի Ղարաբաղի տարածաշրջանում բնակվող հայ բնակիչների իրավունքներն ու անվտանգությունը վերահսկելու նպատակով որեւէ միջազգային «մեխանիզմ» ստեղծելու մասին»,- նշել է նա։

Հիշեցնենք, որ Արմեն Գրիգորյանն ասել էր, որ Ղարաբաղի հարցի հիմնական օրակարգն այն է, թե «ինչպես կարող ենք միջազգային մեխանիզմ ստեղծել, որ Լեռնային Ղարաբաղն ու եւ Ադրբեջանը քննարկեն Ղարաբաղի հայերի անվտանգությունն ու իրավունքները»: «Մենք հուսով ենք, որ այդ գործընթացում կկարողանանք ձեւավորել միջազգային մեխանիզմ, որպեսզի Լեռնային Ղարաբաղի եւ Ադրբեջանի միջեւ իրավունքների եւ անվտանգության հարցերի շուրջ քննարկումների հնարավորություն լինի»։

«Հիմա շատ բարդ է որեւէ գնահատական տալ, ՀՀ դատախազությունը, ԱԱԾ-ն խնդրով զբաղվում են, ըստ ամենայնի, քննությունը ցույց կտա, թե ինչ է եղել , բայց այն հանգամանքը, որ արդեն իսկ կասկածյալների մեջ երեք հայ կա, նշանակում է, որ Հայաստանում ինչ-որ գործարք է արվել, որը, ըստ ՌԴ դաշնային ծառայության, նպաստել է տեղի ունեցածին։ Դա շատ բարդ իրավիճակում է դնում Հայաստանին։ Բուլղարիայից մեքենան եկել է Վրաստան, ապա Հայաստանում փաստաթղթերը ձեւակերպել են, որ կարողանա ԵԱՏՄ տարածքում ազատորեն երթեւեկել, ինչից հետո մեքենան գնացել է եւ տեղի է ունեցել ահաբեկչական գործողությունը»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց «Ազգային անվտանգություն» կուսակցության նախագահ Գառնիկ Իսագուլյանը՝ անդրադառնալով ՌԴ ՍԴԾ տարածած տեղեկությանն այն մասին, որ Ղրիմի կամրջի պայթյունի գործով կասկածյալների թվում նաեւ ՀՀ քաղաքացիներ կան։

Իսագուլյանը շեշտում է՝ Հայաստանում կարեւոր հարցերի պատասխաններ պետք է տրվեն։ «Մինչեւ հիմա օպերայի հրապարակի էլեկտրասյուները Ուկրաինայի դրոշներով են ներկված, Հայաստանի տարբեր ուժեր ու ՀԿ-ներ, առանց հաշվի առնելով Ուկրաինայի դիրքորոշումն Ադրբեջանի վարած քաղաքականության հարցում, ոգեւորված են Ուկրաինայով, եւ, ըստ էության, դրանով ցույց են տալիս, որ այն ամենը, ինչ տեղի է ունենում կապված Արցախի հետ, դրան էլ են համաձայն։ Վերջիվերջո, Հայաստանը պետք է հստակեցնի, թե որն է իր առաջնահերթությունները »,-նշում է Իսագուլյանը՝ հավելելով, որ ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու եւ ռուսական ռազմաբազան երկրից հանելու վերաբերյալ խոսակցություններն ամենաբարձր մակարդակով են տեղի ունենում։

ՌԴ-ի ԱԴԾ–ի հանրային կապերի կենտրոնը հայտնել էր, որ Ղրիմի կամրջի վրա ահաբեկչության կազմակերպիչը Ուկրաինայի ՊՆ հետախուզության գլխավոր վարչությունն էր, ձերբակալվել են 8 մարդ՝ ՌԴ հինգ քաղաքացի, Ուկրաինայի և Հայաստանի երեք քաղաքացի։

Իսագուլյանի խոսքով, եթե իրավապահները իսկապես փաստեն ՀՀ քաղաքացիների կապը տեղի ունեցածի հետ, ապա դա երկրի համար ծանր հետեւանքներ կարող է ունենալ, որովհետեւ ,այդ դեպքում, պետք է հասկանալ, թե թելերը մինչեւ ուր են տանում։ «Քննությունը պետք է ցույց տա, թե դա որքանով կարող է կապ ունենալ ՀՀ իշխանությունների հետ, թե ինչ մարմիններ են մասնակցել, ովքեր են մասնակցություն ունեցել փաստաթղթերի պատրաստման գործընթացում »։

Իսագուլյանը , միեւնույն ժամանակ, շեշտեց, որ լրջագույն ռիսկեր ու վտանգաներ են ստեղծվում նաեւ հենց Հայաստանի ներսում անվտանգության տեսանկյունից։

Ինչ վերաբերում է հայ-ռուսական, մեղմ ասած, ոչ այնքան հեշտ հարաբերություններին, Գառնիկ Իսագուլյանն ակնհայտ համարեց, որ Հայաստանի գործող իշխանությունը մասնակցում է Ռուսաստանին տարածաշրջանից հանելու գործընթացին եւ այստեղ այլ կարծիք լինել չի կարող։

Ըստ նրա՝ այժմ Հայայստանը նույն այն վիճակում է, որում 44-օրյա պատերազմի օրերին էր գտնվում ՝ բացարձակ ոչ կոմպետենտություն ու դիլետանտիզմ է տիրում, իսկ իշխանությունը սեփական աթոռը պահելու համար պատրաստ է կործանել ամեն ինչ։ Ըստ Իսագուլյանի, ամեն ինչ գիտակցված է արվում ու պատահական չէ, որ գործող իշխանության շատ ակտիվիստներ մինչեւ 2018 թվականը ցույցներ ու միտինգներ էին անում ՀՀ-ում ՌԴ դեսպանատան առջեւ, իսկ Ալեն Սիմոնյանն արդեն Մոսկվայում որոշակի հարցադրումներ է անում, որոնք հստակ վկայում են, որ ՀՀ-ն փոխում է աշխարհաքաղաքական կուրսը՝ իր համար անհայտ հետեւանքներով։

Ղրիմի կամրջի վրա իրականացված պայթյունի հետ կապված մամուլի որոշ հրապարակումների վերաբերյալ ստորև ներկայացնում ենք “Գու Ար Ջի Գրուպ” ՍՊ ընկերության կողմից համապատասխան ապրանքների ներմուծման և, այնուհետև, տարանցիկ հայտարարագրով ՌԴ տեղափոխման գործընթացի մանրամասն նկարագրությունը։

Նախ հարկ է նշել, որ 2022 թ-ի սեպտեմբերի 26-ին վրացական Փոթի նավահանգստում բուլղարական “BALTEX CAPITAL S.A.” կազմակերպությունից ուղարկված “Գու Ար Ջի Գրուպ”  ՍՊԸ (ՀՎՀՀ 06962573) անունով բեռի (22 տեղ, 22770 կգ) տենտով պատված բեռնատար տրանսպորտային միջոցի համար լրացվել է տրանսպորտային բեռնագիր (CMR): 2022  թ-ի  սեպտեմբերի 27-ին, ժամը 14:53-ինտենտով պատված բեռնատար ավտոմեքենան մուտք է գործել ՀՀ տարածք։ Բեռնատարի վարորդն է հանդիսացել Հայաստանի և Վրաստանի քաղաքացի Արթուր Թերջանյանը։

Բագրատաշենի մաքսային կետ-բաժնում սահմանված կարգով սեպտեմբերի27-ին, ժամը 15:00-ին բեռնատարը կշռվել է, այնուհետև անցել ռենտգեն զննում։ Ռենտգեն զննման արդյունքում որևէ ռիսկային գործոն չի հայտնաբերվել, որից հետո ժամը 16:53-ին բեռը հայտարարագրվել է թիվ 05100033/270922/0049515 տարանցման հայտարարգրով “Գու Ար Ջի Գրուպ” ՍՊԸ (ՀՎՀՀ 06962573) անունով՝ համաձայն տրանսպորտային բեռնագրի և ներմուծման հաշիվ-ապրանքնագրի տվյալների։ Հետագա ձևակերպումներն իրականացնելու նպատակով ընտրվել է Արարատյան մաքսատուն-վարչություն, “Ալյանս տերմինալ” ՍՊ ընկերության ժամանակավոր պահպանման պահեստ։ Դուրս գալով մաքսային տարածքից “Border Cross” համակարգում ժամը 17:00-ին կատարվել է համապատասխան “ելքագրված” նշումը: Տրանսպորտային միջոցը “Ալյանս տերմինալ” ՍՊ ընկերության ժամանակավոր պահպանման պահեստ է հասել 5 ժամ 46 րոպե անց՝ ժամը 22:46-ին։ 2022 թ-ի սեպտեմբերի28-ին, ժամը 09:43-ին “Ալյանս տերմինալ” ՍՊ ընկերության ժամանակավոր պահպանման պահեստում 05100033/270922/0049515 տարանցման հայտարարագիրը ստացել է “ավարտված” կարգավիճակ: Այնուհետև, իրականացվել է մաքսային արժեքի ճշգրտում, իսկ 2022 թ-ի սեպտեմբերի29-ին, ժամը 16:12-ին հայտարարատուի կողմից մաքսային մարմիններին բեռի փաստաթղթերը ներկայացնելուց հետո, “Ալյանս տերմինալ” ՍՊ ընկերության ժամանակավոր պահպանման պահեստում կատարվել է բեռի զննում։

Մասնավորապես, առանց ապրանքները բեռնատար տրանսպորտային միջոցից դատարկելու, ստուգվել է պոլիէթիլենային թաղանթի գլանափաթեթներից մեկի թաղանթի շերտայնությունը (ապրանքների ճիշտ դասակարգումը ըստ ԱՏԳ ԱԱ-ի ստուգելու նպատակով)։ ԱՏԳ ԱԱ ոչ ճիշտ դասակարգման հետ կապված խնդիրներ չեն հայտնաբերվել և 16:40-ին մաքսային մարմնի կողմից կատարվել է ապրանքների բացթողում: 

Այս փուլից խնդրո առարկա ապրանքները ձեռք են բերել ԵԱՏՄ ապրանքի կարգավիճակ և հանձնվել է հայտարարատուի տնօրինությանը, սակայն բեռնատար տրանսպորտային միջոցը “Ալյանս տերմինալ” ՍՊԸ պահեստը չի լքել։ Առանց պահեստի տարածքը լքելու 2022 թ-իսեպտեմբերի30-ին ժամը 10:24-ին նույն հայտարարատուի կողմից ներկայացվել և գրանցվել է տարանցման հայտարարգիր 05100010/300922/0017152, որով նույն ապրանքը  Հայաստանից դեպի ՌԴ տեղափոխման համար “Գու Ար Ջի Գրուպ”  ՍՊԸ կողմից լրացվել է տարանցման հայտարարագիր (ստացող՝ ռուսական “Лидер” ООО)։ Տեղի է ունեցել ամենօրյա պրակտիկայում ԵԱՏՄ օրենսդրությամբ սահմանված պարզ գործընթաց։

Ապրանքները դեպի ՌԴ տեղափոխվել են վրացական նույն ավտոմեքենայով, վարորդը հանդիսացել է նույն անձը։ Տարանցման հայտարարագիրը ստացել է “դեղին ուղի” միջերեսային արտացոլում, քանի որ ապրանքի ԱՏԳ ԱԱ ծածկագիրը ընդգրկված է երկակի նշանակության հսկող ապրանքների ցանկում։ Մաքսային մարմնի կողմից ստուգվել է նաև երկակի նշանակության ապրանք հանդիսանալու կամ չհանդիսանալու վերաբերյալ անհրաժեշտ փաստաթղթի առկայությունը։

Նշված պոլիէթիլենային շինարարական թաղանթի համար տարանցման հայտարարագրին կից ներկայացվել է ՀՀ ԱԱՊ “ԱՐՄԷՔՍՊԵՐՏԻԶԱ” ՍՊ ընկերության կողմից 30.09.2022 թվականին տրված փորձագիտական եզրակացությունը, որով հավաստվում է, որ տվյալ ապրանքը չի հանդիսանում երկակի նշանակության ապրանք: Հավաստիանալով դրանում՝ տարանցման հայտարարգիրը թույլատրված կարգավիճակը ստացել է 2022 թ-ի սեպտեմբերի30-ին, ժամը 16:16-ին:

Պետք է նշել, որ “Ալյանս տերմինալ” ՍՊ ընկերության ժամանակավոր պահպանման պահեստում մաքսային հսկողության ներքո ապրանքների գտնվելու ամբողջ ժամանակահատվածում տվյալ ապրանքները տեղափոխող բեռնատար տրանսպորտային միջոցը եղել է տեսախցիկի օբյեկտիվի տեսադաշտում: ՀՀ ներմուծման և դեպի ՌԴ տեղափոխման մաքսային գործընթացների մինչև ամբողջական ավարտն այն չի բեռնաթափվել, չի փոխաբեռնվել կամ լրաբեռնվել այլ ապրանքներով:

Տրանսպորտային միջոցը Բագրատաշենի մաքսային կետ-բաժին է հասել 01.10.2022 թ-ի մոտավորապես ժամը 00:15-ին։ Ժամը 00:30-ի սահմաններում անցել է ռենտգեն զննում, որի արդյունքներով հաստատվել է այն նույն պատկերը, ինչը ստացվել էր ՀՀ ներմուծման ժամանակ իրականացված ռենտգեն զննման արդյունքում։ Ռենտգեն զննումից հետո՝ ժամը 00:38-ին, Բագրատաշենի մաքսային կետ-բաժնով ստացել է “ելք մաքսային մարմնից” կարգավիճակ: 

Տարանցման հայտարարգիրը Վերին Լարս մաքսային կետում “ավարտված” կարգավիճակ ստացել է 05.10.2022 թվականին։

Այսպիսով, վերը նշված բեռի Հայաստանի Հանրապետության մուտքի, մաքսային հսկողության, ռենտգեն զննման, մաքսազերծման, փաստաթղթային ձեւակերպման, արտահանման գործընթացները տեղի են ունեցել պատշաճ և օրինական կերպով, բեռի ֆիզիկական, ՀՀ մուտքի և ՀՀ-ից ելքի ժամանակ իրականացված ռենտգեն զննության ընթացքում որևէ ռիսկային գործոն չի հայտնաբերվել:

Պահպանված են վերը նշված փաստերը հաստատող բոլոր փաստաթղթերի պատճենները, ինչպես նաև ռենտգեն զննող սարքի նկարները և տեսահսկման սարքերով արձանագրված շարժընթացը մաքսային հսկողության գոտիներում:

Ղրիմի կամրջի պայթյունի առթիվ հարուցված քրեական գործով ութ մարդ է բերման ենթարկվել, որոնցից հինգը ռուսներ են, երեքը՝ Ուկրաինայի և Հայաստանի քաղաքացիներ, հայտնում է ՌԴ ԱԴԾ հասարակայնության հետ կապերի կենտրոնը։ «Ղրիմի կամրջի վրա ահաբեկչության կազմակերպիչը եղել է Ուկրաինայի ՊՆ գլխավոր հետախուզական վարչությունը, նրա ղեկավար Կիրիլ Բուդանովը, աշխատակիցները և գործակալները։ Պայթուցիկ սարքը քողարկվել է շինարարական պոլիէթիլենային գլանափաթեթով»,- ասված է մամուլի հաղորդագրության մեջ։

Օգոստոսի սկզբին բեռը Օդեսայի ծովային նավահանգստից ուղարկվել է բուլղարական Ռուսե։ Բուլղարիայից այն շարժվել է դեպի վրացական Փոթի նավահանգիստ, ապա Հայաստան։ Փոխանցմանը մասնակցել են Ուկրաինայի քաղաքացիներ Ցյուրկալո Միխայիլ Վլադիմիրովիչը, Կովաչ Դենիս Օլեգովիչը, Սոլոմկո Ռոման Իվանովիչը, Վրաստանի քաղաքացի Ինոսարիձե Սանդրոն և Հայաստանի քաղաքացի Արթուր Թերջանյանը։

2020-ին Ադրբեջանը նույնպես գին է վճարել, նաև իր վրա է վերցրել որոշակի պարտավորություններ, այդ թվում նաև՝ աշխարհաքաղաքական:

Որն է այդ գինը: Դա հասկանալու համար պետք է մի պարզ հարցի պատասխան ունենալ, ով է զինել, ապահովել ռազմական մասնագետներ, տրամադրել հետախուզական ու դիվանագիտական տանիք, նաև, ըստ երևույթին, Հայաստանում իշխանափոխություն ապահովել, դրա համար նաև ձևավորելով հանրային կարծիք, օգտագործելով նախկին իշխանությունների բազմաթիվ սխալները: Այդ մասին Ֆեյսբուքի իր էջում գրել է քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը:

Ամեն ինչը, սկսած քաղաքականության մեջ, հատկապես միջազգային հարաբերություններում, ունի գին:

1994-ի հաղթանակի համար մենք գին ենք վճարել, գնի մեջ մտնում է նաև հետագա շրջափակումը երկու հարևանների կողմից, մութ ու ցուրտ տարիները, էլ չեմ խոսում զոհերի, վիրավորների ու տեղահանվածների մասին: Գնի մեջ է մտնում նաև աշխարհաքաղաքական պարտավորությունները:

2020-ին Ադրբեջանը նույնպես գին է վճարել, նաև իր վրա է վերցրել որոշակի պարտավորություններ, այդ թվում նաև՝ աշխարհաքաղաքական:

Որն է այդ գինը: Դա հասկանալու համար պետք է մի պարզ հարցի պատասխան ունենալ, ով է զինել, ապահովել ռազմական մասնագետներ, տրամադրել հետախուզական ու դիվանագիտական տանիք, նաև, ըստ երևույթին, Հայաստանում իշխանափոխություն ապահովել, դրա համար նաև ձևավորելով հանրային կարծիք, օգտագործելով նախկին իշխանությունների բազմաթիվ սխալները:

Առաջին հայացքից այդ երկրներն են Թուրքիան, Իսրայելը, Բրիտանիան, Պակիստանը: Լավ մտածելու դեպքում շարքը կարելի է շարունակել: Իսկ այդ օգնության համար ինչ գին է վճարել Ադրբեջանն ու իր վրա ինչ պարտավորություններ է վերցրել: Դրա համար պետք է հասկանալ, թե վերը նշյալ երկրներն Ադրբեջանից ինչ ակնկալիքներ ունի: Այստեղ նույնպես, առաջին հայացքից, կարծես թե պատասխանը կարելի է կռահել:

Ադրբեջանից ակնկալվում է ռազմական գործողություններ Իրանի հանդեպ, ավելի պարզ ասած՝ պատերազմ, իսկ հետագայում, նաև գործողություններ Ռուսաստանի դեմ՝ բայց դա հետագայում:

Ադրբեջանն այդ գինը պետք է վճարի, այս հարթությունում խաբել չի ստացվի ու դրա համար Ադրբեջանը պետք է ապահովի իր թիկունքը՝ Հայաստանը, նաև Հայաստանի տարածքով զորք ու զինամթերք կարողանա փոխադրել իր տարածք, երբ դրա ժամանակը գա:

Սա է Ադրբեջանի գինը, որը նա պետք է վճարի իր պարտատերերին իր հաղթանակի համար:

Իսկ մենք ինչի համար ենք շարունակում գին վճաել Ադրբեջանի հաղթանակի համար ու հրաժարվում մեր ամեն ինչից, սկսած դեմքից ու ինքնությունից: Այ այս հարցի պատասխանն, ի տարբերություն Ադրբեջանի, հնարավոր չէ գտնել: