29.09.2024 | 20:03
Պայքար՝ հանուն կրթության ոլորտի բարելավման, բուհի առաջընթացի ու զարգացման. Մովսե...09.09.2024 | 12:51
Խնդրում ենք ընթերցողների ներողամտությունը26.06.2024 | 10:01
«Մենք պատրաստ ենք հրդեհը մարելուն». Մալաթիայի տոնավաճառում օբյեկտային վարժանք է ...31.05.2024 | 12:54
Ադրբեջանական մտահոգությունները և վախերը խոսում են այն մասին, որ մենք ճշտագույն ճ...31.05.2024 | 12:10
Շարժման ելքը. առանց «եթե»-ների. Վահե Հովհաննիսյան...31.05.2024 | 11:10
Խորապես դատապարտում ենք Հայրապետի դեմ Փաշինյանի հրահանգով թիկնապահների և ոստիկան...29.05.2024 | 15:42
Ցավով անդրադառնում և դատապարտում ենք նման կեցվածքը Վեհափառ Հայրապետի և հոգևոր դա...29.05.2024 | 12:10
Առկա է հրավիրվածների ցուցակ․ ՆԳՆ անվտանգության վարչության պետը՝ Վեհափառի մուտքը ...29.05.2024 | 11:17
Անվտանգության այն կոնցեպտը, որ Հայաստանը մինչև այժմ իրականացրել է, անվտանգությու...28.05.2024 | 13:20
Պապ թագավորն այն առաքինության կերպարը չի, որ օրինակելի լինի, բայց Փաշինյանը նույ...28.05.2024 | 13:02
Ախթալայում հանգուցյալին կհուղարկավորեն առանց դիահերձման` ինքնաշեն դագաղով...28.05.2024 | 11:17
Վանենք մեզանից կործանարար անտարբերությունը, փարատենք թշնամության ու ատելության մ...28.05.2024 | 11:11
Իշխանությունը մանթրաժի մեջ է․ «Հրապարակ»28.05.2024 | 10:37
2 պատճառ կա, որ չի եկել՝ նա այլևս կապ չունի մեր երկրի հետ կամ դրսից են թելադրել․...24.05.2024 | 15:10
ԱՄՆ-ից առաքանու միջոցով թմրամիջոց է ներմուծվել Հայաստան...24.05.2024 | 13:10
Ադրբեջանցի սահմանապահներն արդեն վերահսկողության տակ են վերցրել Տավուշի մարզի չոր...24.05.2024 | 12:17
Ինչպես են «Զվարթնոց» օդանավակայանի աշատակիցները բռնության ենթարկում ֆրանսիահայ լ...24.05.2024 | 11:29
Հայաստանն ու Ադրբեջանն այսօրվանից Տավուշի հատվածում սահմանապահների են տեղակայում...23.05.2024 | 15:10
Ադրբեջանի հետ խաղաղության գնալն անհրաժեշտություն է, բայց՝ վաղաժամկետ. Ադրբեջանը ...23.05.2024 | 14:10
Եթե Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև կնքվի խաղաղության վերջնական համաձայնագիր, դա դր...23.05.2024 | 13:10
Հայաստանի իշխանությունը մտել է պետականության ամրության համար խիստ վտանգավոր թեմա...23.05.2024 | 12:10
Ֆիդանը 4 հայկական գյուղերի հանձնման մասին. Թուրքիան լիովին աջակցում է Ադրբեջանին...23.05.2024 | 11:10
Պետականության մասին խոսող մարդն իր սեփական ժողովրդին չի խաբի․ մենք, որ ապրում էի...22.05.2024 | 15:10
-20 սառնամանիքին բարձրացել են Արագածի գագաթը ու գրառել՝ «Հայ, Հայաստան, Հայրենիք...22.05.2024 | 14:10
Իրանի և Ռուսաստանի հարաբերություններում փոփոխություն չի լինի․ Լավրով...22.05.2024 | 13:10
Նման պայմաններում խաղաղության համաձայնագրի ստորագրումը կհանգեցնի նրան, որ ՀՀ-ն կ...22.05.2024 | 12:10
Ադրբեջանը փորձում է օգտվել ՀՀ իշխանության բացառիկ խոնարհումից և արագ մխրճվել այն...22.05.2024 | 11:10
«Զվարթնոց» օդանավակայանում հացադուլ անող ֆրանսահայ լրագրող Լեո Նիկոլյանին օդանավ...21.05.2024 | 15:10
Քաղաքացին 4 եղանակով կծանուցվի վարժական հավաքի մասին, հետո պատասխանատվություն կլ...21.05.2024 | 14:10
Ուկրաինայի կապիտուլյացիայից հետո Զելենսկին պետք է ձերբակալվի և դատարանի առաջ կան...21.05.2024 | 13:10
Եթե նույնիսկ Ադրբեջանին օգտագործել են Իրանի ղեկավարությանը վերացնելnւ հարցում, ա...21.05.2024 | 12:10
Կիրանցում պետական գրանցումները կատարվել են ոչ ճշգրիտ տվյալների հիման վրա. արդարա...21.05.2024 | 11:10
Իրանի նախագահի ուղղաթիռը վթարի է ենթարկվել տեխնիկական անսարքության պատճառով. ԻՐՆ...20.05.2024 | 15:10
Մի շարք ոստիկաններ նույնիսկ անչափահասների ծնողների uպառնացել են, որ կզրկեն ծնողա...20.05.2024 | 14:10
Ապարդյուն զանգերի հետևանքը. ինչո՞ւ հանկարծ նախկին գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյան...20.05.2024 | 13:10
Խափանվել է «թուրքական» կուսակցության հիմնադրումը Հայաստանում. կան ձերբակալվածներ...20.05.2024 | 12:10
«Ոչ ոք չի կարող պառակտում մտցնել Իրանի և Ադրբեջանի միջև»...20.05.2024 | 11:00
Իրանի նախագահն ու արտաքին գործերի նախարարը մահացել են ուղղաթիռի վթարի հետևանքով...Սեյսմակայուն շինարարության ինստիտուտը, որը խորհրդային միության ամենահեղինակավոր գիտահետազոտական կենտրոններից էր, իր վերջին օրերն է ապրում: Փաստացի հիմնարկությունը գործում է`եթե պատվեր է լինում, ինժեներները եզրակացություններ են կազմում, գնահատում են շինարարական օբյեկտների սեյսմիկ կայունության աստիճանը: Բայց պարզվում է երկրաշարժային ակտիվ գոտում գտնվող մեր հանրապետությանը նման գիտական օջախներ պետք չեն, և «ԱՐՄՍԵՅՍՄՇԻՆ» ընկերությունն արագորեն սնանկացավ: Գիտնականների միակ հարստությունը Քանաքեռում գտնվող 3,5 հեկտար տարածքն էր, որի վրա վաղուց աչք էին տնկել մի քանի օլիգարխներ: Նրանց ախորժակը գոհացնելու ձեւը կառավարությունը գտավ: «ԱՐՄՍԵՅՍՄՇԻՆ» ԲԲԸ-ի տարածքի մի մասը վաճառվեց կուտակած պարտքերի դիմաց: Գնորդը «Ջերմուկ Ինտերնեյշնլ» ընկերությունն է: Ըստ որոշ տեղեկությունների, մյուս մասի սեփականատերերի հետևում ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյանն է: Ըստ աշխատակիցների` Սերգեյ Սիմավոնյանի, Տարոն Մարգարյանի, Կարո Դանիելյանի և այլոց հողը օտարվեց ապօրինի ձևով, քանի որ ինստիտուտի տարածքի մի ահռելի կտոր շենք-շինություններով վաճառվեց աճուրդով, նախապես հայտնի գնով` 16 հազար դրամ քառակուսու համար, որը 3-4 անգամ էժան է շուկայական գներից: «Արդյունքում 2 մլրդ. 240 մլն. դրամի փոխարեն պետական բյուջե է մուտքագրվում 560 մլն. դրամ` չհաշված շենք-շինությունների արժեքը, որոնք նույնպես վաճառվել են ոչ շուկայակայն սիմվոլիկ գներով», — բողոքում էին կոլեկտիվի անդամները տարբեր ատյաններին: Բացի այդ, գիտնականները զրկվեցին իրենց հասանելիք բաժնից, որի իրավունքը կոլեկտիվն ունի սեփականաշնորհման ժամանակ: Իհարկե, կառավարությունը հատուկ որոշում ընդունեց, որով վաճառքից ստացված գումարների մի մասը պետք է ծառայեցվեր գիտական հիմնարկի տեխնիկական վերազինմանը, « արդիականացնելու եւ ժամանակակից պահանջները բավարարող ծառայություններ մատուցելու նպատակով»:
Բայց սա կատարյալ աչքկապոցի էր, և այժմ էլ, գործարքից երկու տարի անց Սեյսմակայուն շինարարության ինստիտուտը ավելի շատ ոչ թե ժամանակակից գիտական կենտրոնի, այլ սարսափ-կինոի նկարահանման հրապարակ է հիշեցնում: Տեխնիկան և սարքավորումները վաղուց վաճառված են, պատերը` մալյարի կարոտ: Երկար պայքարից հետո գիտնականներին սկսել են տեղեկություններ տրամադրել այն մասին, թե ինչ է կատարվում իրենց հարազատ գիտական օջախի հետ, և նույնիսկ խոստացել են բաժնետոմսերի 15 տոկոսը, քանի որ ինստիտուտն այժմ ունի պետական ընկերության կարգավիճակ: Բայց նրանք միևնույն է, գոհ չեն, և համարում են, որ իրենց ուղղակի «թուլափայ» են տալիս:
Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսության ամենաօրհնված նախարար Սերգո Կարապետյանն իր հերթական կիրակին դարձյալ անցկացրել է գյուղացիների հետ: Նախարարն այցելել է այս անգամ էլ Տավուշի մարզի գյուղեր, բայց այս անգամ գյուղացիներին արդեն ասել է ոչ թե այն մասին, թե ինչպես է ՀՀ կառավարությունը որոշել օգնել գյուղացիներին և նրանց ցածր տոկոսադրույքներով վարկեր տալ, այլ որ այս տարի մթերումների հետ կապված խնդիր չի լինի: Ինչպես տեսնում ենք, գյուղնախարարի` գյուղացիների հետ շփումների թեմատիկան աստիճանաբար և, կարելի է նաև ասել, բարեբախտաբար, փոխվում է:
Մինչև հիմա գյուղնախարարի հանդիպումների թեմատիկան գյուղատնտեսական վարկերն էին. նախարարն ամեն անգամ իրեն շրջապատող գյուղացիներին պատմում էր հեքիաթն այն մասին, որ գյուղատնտեսությունն այս տարի ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հատուկ հոգացության ներքո է և թե կառավարությունն ամեն ինչ անելու է` գյուղացիներին օգնելու համար: Իսկ այդ ուղղությամբ ՀՀ կառավարության ամենահերոսական քայլը, բնականաբար, պետության կողմից տրամադրվող վարկերն էին. պետությունը սուբսիդավորում է այդ գումարների մի մասը, որի արդյունքում վերջնահաշվարկում գյուղացուն հասնելու էին 10-12 տոկոսանոց վարկեր:
Այդպես ասում էին մեր բոլոր պաշտոնյաները, այս վարկերի հեքիաթի մասին խոսում էր ՀՀ նախագահը իր ելույթներում, խոսում էր ՀՀ վարչապետը, խոսում էին դրանցով զբաղվող նախարարները և արդեն թվում էր, թե այդպես էլ կշարունակեն խոսել այդ մասին մինչև խոր աշուն` բերքահավաքից հետո էլ, սակայն, ինչպես տեսնում ենք, հայ ժողովուրդը կարծես թե այդ մի փորձանքից զերծ մնաց և գյուղնախարարը արդեն սկսել է խոսել մթերումներից: Բայց քանի որ մթերումների մասին խոսակցությունը դեռ նոր է, մթերումներին դեռ ահագին ժամանակ կա` տեսնենք, թե իսկապես ի՞նչ եղան գյուղատնտեսական ցածր տոկոսադրույքներով վարկերը, ՀՀ պաշտոնյաների` գյուղացիներին պատմած հեքիաթների որ մասը իրականացավ:
Վարկերի տրամադրման գործընթացի վերաբերյալ խոսակցությունների դեռ նախնական փուլում նախագահ Սերժ Սարգսյանի այցելություններից մեկի ժամանակ բացահայտվեց, որ վարկերը վերածվել են հերթական քաշքշուկի, որը ստեղծողները թե´ բանկերն էին` իրենց հազար ու մի տեղեկանքներով, թե´ նոտարական գրասենյակներն ու կադաստրի ստորաբաժանումները` տեղեկանք տալու համար պահանջած կաշառքներով: Նախագահը զայրացավ, կարգադրեց, բայց թե նախագահի զայրույթը քա՞նի տոկոսով տեղ հասավ, դժվար է ասել:
Մեր տեղեկություններով, գյուղատնտեսական աշխատանքներ սկսելու համար գյուղացիներին տրվող վարկերը իրականում չէին տրվում, իսկ նման աշխատանքներ սկսելու օրերն ու ամիսները անցնում էին. փողը գյուղացին պետք է ստանար գարնանը, որպեսզի կարողանար ցանք անել. արդեն իսկ մարտ ամսից գյուղացիական աշխատանքները սկսվում են: Բազմաթիվ գյուղացիները ասում էին, թե վարկեր չեն տալիս, սակայն մեր հարցմանն ի պատասխան ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը հավաստիացրեց, թե վարկեր տրվում են:
«Այս պահի դրությամբ ես տեղյակ եմ այլ փաստերից, մասնավորապես, մեր կողմից հատկացված ծրագրի կատարման առումով 3,5 մլրդ դրամ գյուղացիական վարկեր են տրամադրված գյուղփոխբանկի կողմից, և դա նշանակում է, որ հազարավոր գյուղացիներ այդ հնարավորությունից օգտվել են: Մեր կանխատեսումներով, մոտ երկու շաբաթվա ընթացքում այդ ծավալները կհասնեն 7 մլրդ դրամի: Այսինքն, այդքան վարկեր կտրամադրվեն: Այս պահի դրությամբ հիմնականում տրամադրում է Գյուղփոխօգնության բանկը, մոտավորապես 2 մլրդ—ից ավելի հայտեր հավաքագրվել է Արդշինինվեստբանկի կողմից»,- այսպես էր պատասխանել Տիգրան Սարգսյանը մեր հարցադրմանը:
Մենք փորձեցինք մեկ անգամ ևս ճշտել մեր տեղեկատվությունը, սակայն պատկերը դարձյալ նույնն էր: Չի կարելի ասել, թե վարկեր չեն տրվում, դրանք տրվում են, սակայն ասել, թե դրանք տրվում են հեշտորեն, կամ դրանք իսկապես ինչ-որ լուրջ գործ անելու ընդունակ գումարներ են, ուղղակի անհեթեթություն է. տրվում են 200-300 հազար դրամի չափի մի բան, որով դժվար է ասել, թե գյուղացին որ հարցին էր լուծում տալու` սերմացուի, պարարտանյութի, վարուցանքի, թե՞ կադաստրանոտարաբանկային կաշառքների:
Դրանից հետո տեղեկատվությունը փորձեցինք ևս մեկ անգամ պարզաբանել հիշյալ գործում պատասխանատու ՀՀ բարձրաստիճան պաշտոնյայի հետ: Վարկերի տրամադրումը, պետության կողմից սուբսիադավորումը կազմակերպվում էր ՀՀ Ֆինանսների նախարարության միջոցով: Վաչե Գաբիելյանը` որպես Տիգրան Սարգսյանի իսկական կադր, տվեց նույն պատասխանները, ինչ իր շեֆը:
— Պարո´ն Գաբրիելյան, վարչապետը հավաստիացրեց, թե գյուղատնտեսական վարկեր տրամադրվում են, սակայն իրականում այդ գործընթացը ավելի քան հեռու է այն պատկերից, ինչ ներկայացվում է: Ի վերջո այդ կեղծ տեղեկատվությունը ներքևից է գալի՞ս, այսինքն բանկե՞րն են ձեզ խաբում, թե՞ վերևում է խեղաթյուրվում ինֆորմացիան, որովհետև, օրինակ, կոնկրետ Արմավիրի մարզում բազմաթիվ գյուղացիներ ահազանգում են, որ վարկեր չեն տրվում:
-Ես Ձեզ վստահեցնում եմ, որ կոնկրետ Արմավիրի մարզում տրվում են վարկեր, ուղղակի բոլոր բանկերը չէ, որ մասնակցում են այդ ծրագրին: Բանկեր կան, որ մասնակցում են, դրանք մի շարք բանկեր են, մասնավորապես, ամենախոշոր բանկը և այդ ուղղությամբ մասնագիտացված բանկը` Գյուղփոխօգնության բանկը տրամադրում է այդ վարկերը, այժմ ունի ընդհանուր առմամբ մոտ 3 մլրդ տրամադրած ամբողջ հանրապետությունում, դրա մեջ կա նաև Արմավիրի մարզը: Ավելի ուշ սկսել են միանալ նաև այլ բանկեր:
— Բայց հասկանու՞մ եք, պարո´ն Գաբրիելյան, ես ռեալ տեղեկություն եմ ասում, երբ մարդիկ գնացել են և նրանց չեն տվել, բայց Դուք ասում եք, թե տալիս են, սա ինչպե՞ս հասկանալ, գուցե Դուք ուրի՞շ երկրում եք ապրում:
— Ես ավելի քան համոզված եմ և բանկից խնդրել եմ տեղեկություն, նրանք տվել են, բայց, ամեն դեպքում, վստահեցնում եմ Ձեզ, որ Արմավիրի մարզում տրվում են նման գյուղատնտեսական վարկեր: Դա պաշտոնական տեղեկություն է, որ տվել է ԱԳԲԱ բանկը:
— Մի էսպիսի հարց, պետությունը կարո՞ղ է իր ծրագրերը իրականացնել, եթե իրականությունն էսպիսին է, գյուղացիները մի բան են ասում, բայց երբ պաշտոնյաներին ես հարցնում, իրենք միանգամայն այլ պատկեր են ներկայացնում:
— Գիտեք, բոլոր գյուղացիները չէ, որ վարկ են ստանում և բոլոր գյուղացիները չէ, որ դիմում են վարկի և բոլոր մարզերում նույն պրոցեսը նույն արագությամբ չի գնում: Բայց ես Ձեզ հավատացնում եմ, Դուք էլ կարող եք պաշտոնապես, խնդրում եմ, դիմե´ք Գյուղփոխօգնության բանկին և հարցրեք` ինչքա՞ն նման վարկ եք տրամադրել:
— Դե, ասել են, կարող եք ցուցակագրվել, բայց թե երբ կլինի, չենք կարող ասել:
— Դրանք տարբեր բանկեր են, այլ բանկեր դա սկսել են անել շատ ավելի դանդաղ, Գյուղփոխօգնության բանկը արդեն տվել է, մնացած բանկերը սկզբից հերթագրել են, և սկսել են տալ շատ ավելի ուշ:
— Արդշինինվեստբանկն է այդպես անում:
— Արդշինը, մասնավորապես, նրանք նոր են սկսել:
— Կոնվերսը ասում է` մենք էդ գծով մասնագետ չունենք:
— Հիմնական մասնակցողները Գյուղփոխօգնության բանկն է, Արդշինը, որը հավաքագրել է բազմաթիվ հայտեր, բայց հենց նոր է սկսել անել և բացի դրանից, եթե չեմ սխալվում, Պրոկրեդիտը: Կոնվերս բանկը այդքան ակտիվորեն չի մասնակցում:
Մենք հետևեցինք նաև Ֆինանսների նախարարի հորդորին և պաշտոնապես դիմեցինք «ԱԳԲԱ» բանկին, որն այս գործում առաջատարն է: Այսօրվա պաշտոնական տվյալներով, իսկ այսօր արդեն հունիսի 6-ն է և եթե վարկ պետք է տրամադրվեր, դա պետք է արվեր մինչև հիմա, Գյուղփոխօգնության բանկը տրամադրել է 11 327 վարկ, որ կազմել է շուրջ 6. 959. 496. 000 դրամ: Բանկից դժվարացան հայտնել, թե միջին հաշվով ի՞նչ գումարների մասին է խոսքը, ի՞նչ չափի գումար է տրամադրվում գյուղացիներին: Պարզագույն թվաբանական հաշվարկի պարագայում, եթե ընդհանուր գումարը բաժանում ենք տրամադրված վարկերի քանակի վրա, ստացվում է, որ միջին հաշվով տրամադրվել է 600 հազար դրամի կարգի գումար:
Հաշվի առնելով վարկերի տրամադրման պրակտիկան, թե ովքեր կարող են ԽԾԲ խողովակներով օգտվել գյուղացիների համար տրամադրված վարկերից, կարելի է մի փոքր հասկանալ պաշտոնյաների և գյուղացիների տրամադրած տեղեկատվությունների միջև եղած հակասությունները: Մնում է սպասել և տեսնել, թե մթերումների` «ok» լինելու խոստումը ինչպե՞ս է կատարվելու:
Այսօր Հայաստանում ԱՄՆ արտակարգ ու լիազոր դեսպան Մարի Յովանովիչը այցելել է «Ազատ դեմոկրատներ» անվանումը կրող նորաստեղծ կուսակցության գրասենյակ, որտեղ և հանդիպումներ է ունեցել կուսակցության ղեկավարների հետ: Հաշվի առնելով, թե ինչ դերակատարություն է ունենում Յովանովիչը այն երկրների քաղաքական կյանքում, որտեղ պաշտոնավարում է, այս հանդիպմանը չի կարելի անուշադրությամբ վերաբերվել:
«Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցությունն անցյալ տարի ՀՀՇ-ում կազմակերպված իշխանափոխությունից հետո այդ կուսակցությունից հեռացած Խաչատուր Քոքոբելյանի և Արարատ Զուրաբյանի քաղաքական նոր պրոյեկտն է: Մեր տեղեկություններով, ազատ դեմոկրատների շարքը ՀՀՇ-ից հեռացածներից բացի համալրել է նաև նախկին արտգործնախարար Ալեքսանդր Արզումանյանը: Հնարավոր է համարվում նաև վերջերս ՀԱԿ-ից վերջնականապես բաժանված Կարապետ Ռուբինյանի անդամակցությունը:
Այսինքն` սա մի կառույց է, որտեղ տեղ են գտնում ինչ-ինչ նկատառումներով արմատական ընդդիմության մոնոպոլիստի դերը ստանձնած Հայ ազգային կոնգրեսում տեղ չգտածները, բայց մարդիկ, որոնք գտնում են, որ քաղաքական դաշտում դեռ անելիք ու ասելիք ունեն: Եվ հիմա այս կուսակցություն է այցելում Մարի Յովանովիչը` մարդ, որի անունն է շրջանառվում որպես Հայաստանի իշխանության և ընդդիմության միջև սկսված երկխոսության «կնքահայր» և մարդ, որի աջակցությունը այս կամ այն քաղաքական ուժին կարող է շատ բան նշանակել:
Ինչպես հայտնի է, ԱՄՆ դեսպանը շուտով հեռանալու է Հայաստանից: Այս առումով գունավոր հեղափոխությունների վարպետ-տիկնոջ քաղաքական վերջին այցերը ավելի քան մեծ նշանակություն ունեն: Եվ ուրեմն, ի՞նչ կարող է նշանակել Յովանովիչի այս այցը:
Նախ և առաջ, սա հստակ մեսիջ է հայաստանյան քաղաքական դաշտի խաղացողներին առ այն, որ հիշյալ պրոյեկտը ճանաչվում է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների կողմից: Հաջորդ տարի խորհրդարանական ընտրություններ են, այնպես որ ցանկացած նման «ճանաչում» ավելի քան կարևոր է հավակնություններ ունեցող քաղաքական ուժերի համար: Մեր տեղեկություններով, այս քաղաքական պրոյեկտը կարող է իսկապես հաջողություն ունենալ, եթե ամերիկյան կողմի ընտրությունը վերջնականապես կանգ առնի հենց «Ազատ դեմոկրատներ»-ի վրա. դրա արդյունքում չի բացառվում, որ նորաստեղծ կուսակցությունը կարող է դառնալ «Ժառանգության» փոխարինողը Ազգային ժողովում` ստանալով 5 տոկոսանոց շեմ հաղթահարելու հնարավորություն:
Պարզվում է, երկրագունդ մոլորակում դեռևս չի վերացել միամիտների տեսակը: ԱՄՆ-ը կոչ է անում Հայաստանին և Ադրբեջանին «բաց լինել» ղարաբաղյան հակամարտության գործընթացի համար:
«Միացյալ Նահանգները հավատում են, որ ռազմական եղանակն այդ խնդրում անընդունելի է»,- SalamNews-ին ասել է Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպանության մամուլի ծառայության ղեկավար Քիթ Բինը: Երնեկ ձեր լավատեսությանը: Քանզի միայն այդ բեխաբարի չսիրած «ռազմական եղանակն» է վերջնական պատասխան տալու հարցադրմանը: Ամերիկացիներին կարելի է հասկանալ` նրանց պետք է, որ խնդիրը որևէ ձևով մեկընդմիշտ լուծվի: Որպեսզի մեկընդմիշտ լուծվի խողովակաշարերի անվտանգության խնդիրը` Միջին Ասիայից էներգակիրները փոխանցվեն դեպի Եվրոպա: Մի խնդիր, որը հայերիս բաձարձակապես անհետաքրքիր է: Եթե դրա գինը մեր ինքնիշխանության ճանաչումն է 42 հազար քառակուսի կիլոմետր տարածքի նկատմամբ, ապա էստի համեցեք: Իսկ եթե չեք կարող դա ապահովել, ապա գնացեք հայտնի ռուսական հասցեով: Առավել ևս, որ մեր զենքը ռուսական է, ռուսական ռազմահենակետը դեռ կես դար մնալու է մեր երկրում:
Ահա կարճ ձևակերպումը, թե ինչպես ենք մոտենում Կազանում կայանալիք եռակողմ հանդիպմանը: Այդտեղ առնչվելու ենք ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի քարտ-բլանշն ունեցող Դմիտրի Մեդվեդևի և համաշխարհային մուրացկանի վերածված Իլհամ (կամ ինչպես ասում են հայ բլոգերները` Իլխլամ) Ալիևի հետ: Ամերիկացիք և ֆրանսիացիք ռուս նախագահից սպասում են, որ կհանդարտեցնի Հարավային Կովկասի երկու ժողովուրդներին և կստիպի ի մի գալ, ինչից հետո դժվար չի լինի սկսել ռսի հերն անիծող խողովակաշարի շինարարությունը: Եվ իրենց բացարձակապես անհետաքրքիր է, թե ինչ տեսք կունենա այդ հաշտությունը: Մինչև հունիսի վերջ ավարտեք-պրծեք, մնացյալը անհետաքրքիր է: Իհարկե, եթե վստահ լինեինք, որ Ռուսաստանի նախագահը միանշանակորեն ներկայացնում է ռսի պետության շահը, ապա կարող ենք հագիստ լինել, զի Մոսկվային 1000 տարի պետք չէ այնպիսի խաղաղությունը, որի արդյունքում հնարավորություն կստեղծվի ռուսական շահի հերն անիծել… Սակայն նման վստահություն, ցավոք, չկա, զի կասկածելու տեղիք է տալիս Ռուսաստանը հսկայական կորպորացիայի տեսքով պատկերացնող նախագահի աշխարհայացքը և ծագումնաբանությունը: Այսինքն` Ռուսաստանի պետական շահը հաշվարկի մեջ մտցնելը դեռևս ոչինչ չի նշանակում: Եվ ակնկալելի են Վաշիգտոնից թելադրված միասնական ճնշումները: Ինչքան էլ դրանք օբյեկտիվորեն չհակասեն ռեալ ռուսական շահին, շատ բան կախված է պաշտոնապես Ռուսաստանը ներկայացնող անձի անձնական պատկերացումներից: Դե ուրեմն գլխանց ելնենք այն տարբերակից, որ դրանք կարող են լինել նաև հակապետական:
Այսինքն` վատագույն տարբերակում կարող ենք առնչվել բավականին կոշտ պարտադրանքին: Ինչքանո՞վ ենք ենք դրան պատրաստ` սա է հարցերի հարցը: Եվ գոնե այս անգամ հարցի բարենպաստ պատասխան ունենք: Այսօր չունենք այնպիսի ընդդիմություն, որը թիկունքից կհարվածի: ՀԱԿ-ը լրիվ ձեռնասուն է դարձել, առաջ չի քաշում որևէ հակապետական պահանջ: Շնորհիվ այսպես կոչված «երկխոսության», որը ոմանք օրհնում են, ոմանք էլ` հայհոյում: Բայց բոլոր դեպքերում այդ ամենը կա: Եվ միակ հարցն է` ի՞նչ գնով…
Տարբեր արժանավորների և անարժանների ազատ արձակումը մի կողմ թողնենք: Ճիշտ է, դեռ հանրահավաքի ժամանակ ՀԱԿ ակտիվիստ Վարդգես Գասպարին հարց բարցրացրեց, որ ամեն քրեական զիբիլ արժանի չէ քաղբանտարկյալ կոչվելու, բայց խոշոր հաշվով, եթե Գագիկ Ջհանգիրյանի պես մեկը ազատության մեջ է, ապա մեկ հանցագործ ավել-պակասի հարցը դառնում է ոչ սկզբունքային: Ու այդ տեսակետից Սասունի ու Նիկոլի ազատ արձակումը այլևս հարցեր չի առաջացնում… Կարևորը հետևյալն ` ինչ է տալիս ՀԱԿ-ին իշխանությունը «խելոքանալու» դիմաց: Առաջին իսկ տրամաբանական պատասխանը վերաբերում է պատգամավորական տեղերին: Ճիշտ է, ՀՀԿ-ի տղերքը միգուցե դիլխոր մնան, որ դա կլինի իրենց տեղերի հաշվին, սակայն երկիրը խոշոր հաշվով բան չի կորցնում:Եթե ասենք Ալրաղացի Լյովիկի փոխարեն գա Գագիկ Ջհանգիրյանը, թող Նեմեց Ռուբոյի փոխարեն Գռզոն գա, թող Արզաքնցյան Տիկոյի պես մեկի պես գա Լեդի Հակոբի պես մեկը գա` դա սկզբունքորեն բան չի փոխի: Ու նաև առանձնապես չենք վնասվի, եթե Սադոյանի պարապ մնացած խոսափողին տիրանա Նիկոլը, իսկ Զուրաբյանը լուրջ-լուրջ տեսքով պատգամավորական հարցապնդում անի ՀԱԿ խմբակցության անունից… Ոչինչ, էդ կադրերին չսիրողներն էլ մի կերպ կդիմանան, համ էլ չդիմանան, ինչ ճար ունեն: Սրանց` ԱԺ գալուց երկրի համար, ըստ էության, ոչինչ չի փոխվի:
Անշուշտ, ազգի և պետության տեսակետից ամեն ինչ լավ է: Պարզապես արմատական ընդդիմադիր ընտրողներն են իրենց խաբված զգալու: Օրինակ, հանրահավաքի եկողները դժվար թե երկար ժամանակ բավարարվեն «էսօր-էգուցվա» արտահերթ ընտրություններով, որ երբեք չեն կայանա: Իսկ նախագահական նստավայրը մշտապես գրավելու պատրաստակամ մասսային նույնիսկ կռվարար Ժիրայր Սէֆիլյանը տեր չի կանգնի, քանզի Շուշիի այդ հերոսը ինչքան էլ ատի Ռոբերտ Քոչարյանին և Սերժ Սարգսյանին, նրանց գցելու խաթեր պետությունը վտանգի տակ դնող չի…
Այնպես որ հունիսի 25-ին ՀՀ նախագահը բավականին պինդ թիկունքով է գնալու Կազան: Եվրոպացիներն ասելու բան չունեն, քանզի իրենց մատնանշած բոլորին էլ բանտից ազատել է, խոստացել է «մարտի 1-ի» բացահայտման խաթեր հանրային հոշոտման հանձնել մի քանի բարձրաստիճան մենթերի, ՀԱԿ-ի նյութապաշտ «հեղափոխականների» հետ էլ կոնկրետ սակարկություն է սկսել, թե քանի մանդատ են ունենալու` անկախ ժողովրդի քվեից… Կարճ ասած, եթե Կազանում անընդունելի տարբերակ դեմ տա, անվախորեն կարող է դրանց ուղարկել հայտնի ռուսական հասցեով: Նույնիսկ Մեդվեդևի` ռուսական շահը կատարելապես ծախելու կանխավարկածի պարագայում…
Աջաբսանդալի բաղադրությունը զննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ
ՀԱԿ-ն ակնհայտորեն շտապում է ֆորմալիզացնել իշխանության հետ երկխոսության գործընթացը: Երեկ Կոնգրեսը քաղաքական խորհրդի արտահերթ նիստ է հրավիրել ու հրապարակել է այն պատվիրակության կազմը, որը երկխոսելու է իշխանության հետ:
Այսօր լրագրողները ՀՀԿ-ից փորձում էին պարզել, թե արդյո՞ք իշխանությունը չի հրապարակելու իր երկխոսողների անունները, ի՞նչ չափանիշներով է կազմավորվելու իշխանության պատվիրակությունը:
Հնչել են ընդհանուր բնույթի պատասխաններ երկխոսության կարևորության մասին, բայց առաջադրված հարցին, ըստ էության, պատասխան չի եղել: Մարդիկ անկեղծորեն ասում են, որ Սերժ Սարգսյանը հանրապետությունում չէ, իսկ նման հարցեր որոշում է միայն նա:
Բայց հանրապետականները մի հարցի այսօր խիստ որոշակի պատասխաններ են տվել. նրանք միաբերան պնդել են, որ չեն պատրաստվում երկխոսել արտահերթ ընտրությունների պահանջի շուրջ: Ենթադրաբար, Սերժ Սարգսյանը, Հռոմ մեկնելուց առաջ, խիստ որոշակի տվել է այս հարցի պատասխանը:
Կանխատեսում եմ, որ նախագահը` հայրենիք վերադառնալուց հետո, կկազմավորի իշխանության պատվիրակությունը` անկախ այն հանգամանքից, թե ինչքանով է լուրջ վերաբերվում երկխոսության հեռանկարին: Նա բոլորին պետք է ցույց տա, որ հանդուրժողական վերաբերմունք ունի ընդդիմության հանդեպ և պատրաստ է բանակցել նրանց հետ, լսել ընդդիմադիրների նույնիսկ անընդունելի պահանջները:
Դարձյալ ենթադրում եմ, որ իշխանության պատվիրակությունը կկազմավորվի նույն կոալիցիոն սկզբունքով:
Դա հարմար ձևաչափ է: Նախ, նախագահը տպավորություն կստեղծի, որ գործընթացին մասնակցում են իրեն սատարող քաղաքական ուժերը և հետո` հնարավորություն կունենա ուղղակի պատասխանատվություն չկրել երկխոսության համար:
Բացի այդ, կարծես թե` Սերժ Սարգսյանն ու Լևոն Տեր-Պետրոսյանը փուլալին են պատկերացնում երկխոսության ընթացքը: Նախ, պատվիրակությունները պետք է կարողանան զրոյական կետից առաջ շարժվել, քննարկման օրակարգ ձևավորել, ինչ-որ հարցերում համաձայնությունների գալ, ապա նոր նախապատրաստել առաջնորդների հանդիպումը:
Երկու առաջնորդներն առայժմ փորձելու են կողքից հետևել գործընթացին` չկաշկանդելով իրենց վարքագիծը, մարտավարություն փոխելու կամ եղածը սրբագրելու հնարավորությունը:
Այս օրերին Հայաստանում շատերն են ապրում ֆուտբոլով:
Վաղը, Ֆուտբոլի Եվրոպայի 2012 թ.-ի առաջնության ընտրական խաղերի շրջանակներում, Հայաստանի հավաքականը հյուրընկալվելու է Ռուսաստանի հավաքականին:
Մեր ֆուտբոլի հավաքականը թերևս առաջին անգամ ուղեգիր նվաճելու ռեալ հնարավորություն ունի, ընդ որում` ոչ միայն տեսականորեն: Իհարկե, ես չեմ կարծում, որ այս անգամ մենք ուղեգիր նվաճելու հնարավորություն կունենանք: Գուցե այս պահին ունենք բոլոր ժամանակների մեր ամենաուժեղ հավաքականը, սակայն ուժեղ՝ համեմատության մեջ, իսկ հարաբերական ուժեղությունը եվրոուղեգիր չի երաշխավորում: Այս ընտրական ցիկլի նվաճում կլինի, եթե մեզ հաջողվի ստեղծել մարզական ուրույն բնավորություն և ձեռագիր ունեցող հավաքական, որը հաջորդ առաջնություններում արդեն կարող է հավակնոտ հայտեր ձևակերպել:
Վաղվա հանդիպման մյուս ինտրիգն ամենևին էլ մարզական չէ: Բանն այն է, որ որոշ դեպքերում մենք սիրում ենք սպորտը, մասնավորապես` ֆուտբոլը, քաղաքականացնել: Օրինակ, երբ մերոնք մրցում են թուրքերի հետ, բոլորը մոռանում են սպորտի մասին և հիշում, որ Թուրքիան մեր ոխերիմ թշնամին է: Մարզական խաղը վերածվում է Ավարայրի ճակատամարտի: Ստեղծված բարոյահոգեբանական մթնոլորտն ազդում է նաև ֆուտբոլիստների վրա` կաշկանդելով նրանց մարզադաշտում:
Միանգամայն այլ տրամադրություն է Ռուսաստան-Հայաստան խաղից առաջ: Այստեղ էլ ոմանք հիշում են մեր դարավոր բարեկամության մասին: Դարձյալ տուժում է ֆուտբոլը, որովհետև «դարավոր բարեկամության» մասին մեր մակերեսային պատկերացումները ոչ մարզական խոսակցությունների ու ասեկոսեների առիթ են տալիս:
Գալով հարցի մարզական կողմին` մի քանի նկատառում անենք:
Հայաստանի հավաքականն իրոք լավն է, բայց ուղեգիր նվաճելու հարցում շատ ավելի քիչ է մոտիվացված, քան` Ռուսաստանի ընտրանին: Մյուս կողմից, վերջին խաղը, դարձյալ` նույն Ռուսաստանի հավաքականի հետ, ցույց տվեց, որ մերոնց մոտ բացակայում է նախաձեռնողականությունը, կրեատիվ ռեսուրսը:
Մի խոսքով, մերոնց հաղթելու շանսերը քիչ են, թեև` բոլորս անկեղծորեն երկրպագելու ենք մեր հավաքականին` հաղթանակ տեսնելու ակնկալիքով:
Այսօր ՀՀ փոխվարչապետ, տարածքային կառավարման նախարար Արմեն Գևորգյանն իր վրա էր վերցրել «Լինսի» հիմնադրամի ճանապարհաշինության ծրագրի նախկին ղեկավար Էդվարդ Բեզոյանի փաստաբանի պարտականությունները: Իսկ փոխվարչապետը որոշել է փաստաբան դառնալ երեկ տեղի ունեցած կողոպուտից հետո, ինչի շնորհիվ բացահայտվեց, թե ինչ կարողություն է կուտակել ԾԻԳ-ի նախկին ղեկավարը, թեև կողոպուտը, բնականաբար, ի ցույց էր դրել կարողության ընդամենը մի մասը. հափշտակիչները տարել էին 200 հազար դոլար արժողության ոսկե զարդեր և 60 հազար դոլար կանխիկ գումար: Որտեղի՞ց Բեզոյանին այդքան գումար. բնականաբար՝ կեցցե՛ Քըրք Քըրքորյանը և «Լինսի» գումարները: Սա հասկանում են ՀՀ բոլոր գիտակից քաղաքացիները:
Ավազակային հարձակումը կատարվել էր Բեզոյանի առանձնատան վրա, որը ևս հարյուրհազարներ արժի, իսկ ամեն ինչից քաջատեղյակ հափշտակիչները սեյֆը դրել էին Բեզոյանի թանկարժեք ավտոմեքենայի մեջ և հենց դրանով հեռացել: Մամուլի հրապարակումների ուշադրության կենտրոնում, իհարկե, ոչ այդքան հիշյալ կողոպուտն էր ու դրա մանրամասները, որքան կողոպուտի հետևանքով բացահայտված Բեզոյանի թալանածը:
Բեզոյանի անձնական փաստաբանի դերը ստանձնած Արմեն Գևորգյանն այսօր պարզաբանումներ է տվել: Նա հայ հանրությանն է տրամադրել իր «ունեցած տեղեկությունները», ըստ որոնց՝ պրն Բեզոյանի ունեցվածքը «Լինսի» հիմնադրամի հաշվին չի կուտակվել: Փոխվարչապետը հայտնել է, որ «Լինսի» հիմնադրամի կողմից Հայաստանում ծրագրերի իրականացումից անկախ` պրն Բեզոյանը և նրա ընտանիքի անդամները հանդիսանում են նախագծային և շինարարական խոշոր մասնավոր ընկերությունների հիմնական սեփականատերեր, որոնցից որոշները գործունեություն են ծավալում 1990-ականների սկզբներից: Այդ ընկերություններն ակտիվորեն մասնակցել են նաև «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի միջոցներով Գորիս-Ստեփանակերտ մայրուղու կառուցման ծրագրին և այսօր էլ շարունակում են մասնակցել իրականացվող մի շարք ճանապարհաշինական ծրագրերի:
Արմեն Գևորգյանի նման բարձրակարգ փաստաբան ունենալ կերազեր երևի թե յուրաքանչյուր ոք. Էդվարդ Բեզոյանը ևս, կարծում ենք, անչափ շնորհակալ կլինի դրա համար: Իհարկե, ՀՀ փոխվարչապետը որոշել է փաստաբանություն անել ոչ այնքան հանուն Էդվարդ Բեզոյանի, որքան՝ հանուն «Լինսի» հիմնադրամի հեղինակության: Փաստաբանության ամբողջ իմաստը հետևյալ մտքի մեջ էր. «Մարդկայնորեն անթույլատրելի է նաև, որ նման ցավալի դեպքերն օգտագործվում են հայրենանվեր ծրագրերի շահարկման և վարկաբեկման նպատակով: Օգտվելով առիթից` ցանկանում եմ մեկ անգամ ևս հավաստիացնել, որ «Լինսի» հիմնադրամի միջոցներով ծրագրերն իրականացվել և իրականացվում են նպատակային և առավելագույնս արդյունավետ»:
Ոչ մի գնով չէր կարելի թույլ տալ, որ ԾԻԳ-ի տնօրենի կարողությունը ստվեր գցեր «Լինսի» վրա` անկախ նույնիսկ այն հանգամանքից, որ հենց այդ ԾԻԳ-երի տնօրենների և հայաստանյան մեծահարուստների կարողությունն էր «Լինսի» ծրագրի ֆինանսավորման դադարեցման պատճառը:
Արմեն Գևորգյանը փորձել է փաստարկներ ներկայացնել հօգուտ Բեզոյանի, թե ինչպես կարող էր ԾԻԳ-ի տնօրենն այդքան կարողություն ունենալ, և ակամայից բացահայտել է Հայաստանում հարստությունների կուտակման սխեմաներից մեկը, ինչը նույնպես որևէ մեկի համար գաղտնիք չէր, բայց այսօր հրապարակավ հնչել է ՀՀ բարձրաստիճան պաշտոնյայի շուրթերից: Որ ԾԻԳ-ի տնօրենը կարող էր «Լինսի» գումարները գրպանած չլինել, միանգամայն ընդունելի է. գրպանելու կարիք չկա, քանի որ Հայաստանում մշակված է «գրպանանման» շատ ավելի խելացի տարբերակ, ինչը բացահայտել է փոխվարչապետի իր փաստաբանական ճառի մեջ:
Ամեն ինչ արվել է շատ ավելի մտածված ձևով. ճանապարհաշինության «ԾԻԳ»-ի տնօրենը և նրա ընտանիքի անդամները բացել են նախագծային և շինարարական խոշոր մասնավոր ընկերություններ, որոնք էլ հաղթող են ճանաչվել «Լինսի» և մի շարք այլ նմանատիպ ծրագրերում: Փոխվարչապետի խոստովանությամբ, Բեզոյանը գումարներ է աշխատել նաև «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի միջոցներից: Իսկ Հայաստանում, ինչպես հայտնի է, մարդիկ ձգտում են պաշտոնների ոչ թե այդ պաշտոնի համար սահմանված պետական աշխատավարձը ստանալու, այլ՝ որ կարողանան այդ պաշտոնի միջոցով դառնալ տենդերների հաղթողներ: Բնական է, որ ԾԻԳ-ի տնօրենը եթե ունեցել է շինարարական կազմակերպություններ, ընդ որում, վարչապետի շեշտած հոգնակի թիվը` ընկերություններ, ցույց է տալիս, որ Բեզոյանը շատ ավելի խելացի կերպով է իր բիզնեսն առաջ տարել. ճարպիկ ձեռներեցը բացել է մի քանի ընկերություն, որպեսզի տարբեր մրցույթների ժամանակ տարբեր ընկերություններ հաղթող ճանաչվեն: Տերը կմնա նույնը, իսկ ընկերությունները տարբեր անուններով տեղ կգտնեն հաշվետվություններում, իսկ Քըրք Քըրքոյանը, ենթադրաբար, չէր ստուգելու, թե ում են դրանք պատկանել իրականում, այսինքն` ով է տրված գումարի դիմաց հատուցել անորակ շինարարությամբ` գրպանելով գումարի մի մասը:
Ինչպես տեսնում ենք, Հայաստանում ամեն ինչ արվում է օրինականության սահմաններում. Էդվարդ Բեզոյանը ևս, նույն օրինականությունը պահպանելով, կարողացել է կարողություն դիզել տարիներ շարունակ և կշարունակեր դիզել նաև հետագա տարիներին, եթե չլիներ այս միջադեպը, և հանրությունը չտեղեկանար, թե ինչ գումարների հետ են խաղում ԾԻԳ-երի ղեկավարները և նրանց հովանավորները:
Հ.Վ. Այս կարգի աղմուկից խուսափելու համար է, որ մեր բարձրաստիճան պաշտոնյաների տները թալանողների և նրանց քրգործերի մասին ինֆորմացիան գաղտնի է պահվում: Ճիշտ է, ՀՀ վարչապետի՝ երբ նա ԿԲ նախագահ էր, ՕՎԻՐ-ի նախկին պետի ու էլի շատերի տները թալանողները բանտում են ու իրենց պատիժը կրելու են, ինչպես ասում են, «կալենդարնի», բայց սրա մասին չի բարձրաձայնվում հենց միայն այն պատճառով, որ հանրությունը չտեղեկանա նրանց ունեցվածքի չափից:
«Իհարկե, ընդդիմության մեջ կան խմբեր, որոնք կարծում են, որ պետք է ամբողջ օրը փողոցներում «հույ-բույ» անել և ամեն տեղ վրաններ խփել, իշխանության ներկայացուցիչների մի մասն էլ վստահ է, որ ընդդիմադիրների տեղը բանտն է, և ընդդիմության ցանկացած ցույցի ժամանակ պետք է նրանց վրա հարձակվել։ Սակայն այդ տեսակետներն այսօր այլևս մարգինալ են՝ քաղաքացիների ճնշող մեծամասնությունն այսօր ներքին խաղաղության և հանդուրժողականության կողմնակից է»,- այսօր իր խմբագրականում գրել է «Առավոտ» օրաթերթի գլխավոր խմբագիր Արամ Աբրահամյանը, և ես միանշանակ համաձայն եմ այդ տեսակետին։
Իշխանություն-ՀԱԿ սպասվող երկխոսությունը մարդկանց մոտ որոշակի հույսեր է ծնում, որ այդ խաղաղությունն ու հանդուրժողականությունը վերջապես կվերադառնան մեր երկիր, ու որ ամենակարևորն է՝ կլուծվեն իրենց տարրական սոցիալական խնդիրները:
Իսկ առայժմ երկխոսության սպասումը որոշակի լարվածություն է ստեղծել մարդկանց մոտ, ընդ որում` ոչ միայն շարքային քաղաքացիների, այլ նաև` քաղաքական դասի ներկայացուցիչների:
Խեղճ քաղաքացին այդպես էլ չի հասկանում, թե ինչի շուրջ են երկխոսելու իրենց քաղաքական առաջնորդները: Ընդդիմությունն ասում է, որ գնալու է երկխոսության, որպեսզի երկրում լինեն արտահերթ ընտրություններ: Իշխանությունն ասում է, որ արտահերթ ընտրություններ չեն լինելու: Քաղաքացին շփոթվում է, չի կարողանում թացը չորից տարբերել: Սա էլ որոշակի անվստահություն է ծնում երկխոսության ինստիտուտի հանդեպ: Այդ անվստահության հիմքն էլ քաղաքական էլիտայի անկեղծության պակասն է: Արտահերթ ընտրություններ անցկացնել-չանցկացնելը նպատակ չէ, նպատակ չէ նաև դրանց հերթական կամ արտահերթ լինելը: Կարևորն ընտրությունների որակն է, այդ գործընթացում քաղաքացու քվեի արժեվորումը: Բայց ավելի կարևոր է, որ իշխանության և ՀԱԿ ներկայացուցիչները կարողանան ձևակերպել երկխոսության միասնական օրակարգ, կամ որ նույնն է` ընդհանուր հայտարարի գան այն խնդիրների շուրջ, որոնք ծառացած են երկրի առաջ: Հենց առաջնահերթությունների միասնական օրակարգը հայտնի լինի` պարզ կլինի նաև, թե որոնք են այն գործիքները, որոնց միջոցով այդ խնդիրները պետք է լուծվեն:
Սա է հուշում տրամաբանությունը, այլապես տարօրինակ է, որ իշխանության ու ՀԱԿ ներկայացուցիչները` առանց երկխոսության օրակարգի բովանդակային հստակեցման, անցել են չպարզված խնդիրների լուծման գործիքավորման հարցին: Քաղաքացին էլ, օրինակ, տեսնում է, որ նույն արտահերթ ընտրությունների հարցում կան տրամագծորեն հակառակ տեսակետներ, և կամ չի հավատում երկխոսությանը, կամ՝ դրա մեջ գործարքի տարրեր է նկատում:
Երկխոսության ձևաչափն ու բովանդակությունը ընկալելի չեն անգամ քաղաքական էլիտային: Դրա պատճառով քաղաքական գործիչները կամ հերթապահ հայտարարություններ են անում արտահերթ ընտրությունների անհրաժեշտության մասին, մյուսներն էլ` վնասակարության մասին, կամ էլ` խուսափում են ԶԼՄ-ների հետ շփվելուց: Ավելի աբսուրդ է այն հանգամանքը, որ երկու բևեռների քաղաքական գործիչները բոլոր հարցերի պատասխանները թողնում են իրենց առաջնորդներին` բացահայտելով երկու համակարգերի անձնակենտրոնությունը: Եթե ամեն բան պետք է որոշեն բացառապես Սերժ Սարգսյանն ու Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, ինչի՞ համար է էլիտա կոչվածը:
Հասարակության գերակշիռ մասը կողմ է երկխոսությանը, որովհետև խաղաղություն և հանդուրժողականություն է ուզում:
Սակայն այդ նույն հասարակությունը որոշակի հարցեր է առաջադրում, որոնց պատասխաններն ակնկալում է քաղաքական գործիչներից: Նրանց լռությունը կամ շաբլոն դարձած պատասխանները միայն տագնապ ու անորոշություն են ծնում հասարակության մոտ` արժեզրկելով երկխոսության գաղափարը:
Ինչպես երևում է, վարչապետ Տիգրան Սարգսյանին արդեն հունից հանել են խոսակցություններն այն մասին, թե ինքը կապ ունի «Նաիրիտ» գործարանի հետ: Վարչապետի եղբայր Արմեն Սարգսյանը Չինաստանում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպանն է, ում միջոցով էլ «Նաիրիտ»-ի մի ամբողջ արտադրամաս մասնագետներով տարվեց Չինաստան, որի արդյունքում այսօր չինացիներն են հաջողությամբ զբաղվում կաուչուկի արտադրությամբ:
Էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Արմեն Մովսիսյանը մանրամասն հաշվետվություն էր պատրաստել, որով պետք է այս գործարանի հետ կապված խոսակցություններին վերջ դրվեր: Ըստ դրա, «Նաիրիտ»-ի պրոբլեմների գլխավոր պատճառը հենց իր մեջ է. այս ընկերության հիմնական արտադրանքը քլորոպրենային կաուչուկներն են և լատեքսները, որոնց ինքնարժեքի 70-75 տոկոսը էներգակիրներն են` գազ, էլեկտրաէներգիա և շոգի: 2006-2007 թթ. մասնավորեցումից հետո, երբ ընկերությունը սկսել է արտադրանք տալ, գազի ներկրման գինը 54 դոլար էր: Նախարարի ասածի իմաստն այս էր` օրեցօր էներգակիրների գինը բարձրացավ, այսինքն` «Նաիրիտ»-ի արտադրանքի ինքնարժեքը մեծացավ, ըստ այդմ, աստիճանաբար ավելի մեծացան ծախսերը, դրա համար էլ եկամուտները նվազեցին:
«Նաիրիտ» գործարանի բաժնետոմսերի 90 տոկոսը պատկանում է «Ռայնովիլ Փրոփըրթի Լիմիթիդ» (Rhinoville Property Limited) ընկերությանը, 10 տոկոսը ներկայացնում է էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարությունը: Ընկերությունը նման անհուսալի վիճակից հանելու համար հիմա նոր ծրագիր է կազմվել, հայտարարվել է մրցույթ, և շուտով պարզ կդառնա, թե ով է այն համարձակը, որ իր վրա կվերցնի «Նաիրիտ»-ի բեռը: Այստեղ հարկավոր է 400-500 մլն դոլարի ներդրում` գործարանը նոր տեսքի բերելու և հարցերը լուծելու համար: Թե որ ընկերությունը, ի վերջո, կհամաձայնի ստանձնել նման պատասխանատվություն, հայտնի չէ, բայց արդեն իսկ այսօրվանից կարելի է ենթադրել, որ ինչ ընկերություն էլ դա լինի, գալով և ստանձնելով ներդրումների պատասխանատվությունը` անակնկալի է գալու` հայտնաբերելով, թե ինչ հետաքրքիր անձնակազմ ունի «Նաիրիտ»-ը: Այսպես, Արմեն Մովսիսյանի ներկայացրած պաշտոնական տվյալներով, այս ընկերությունում ամեն 6 աշխատողի հասնում է մի ղեկավար. հաշվառված է 3074 մարդ, որից ղեկավար անձնակազմը` 554 մարդ, մասնագետներ և ծառայողներ` 686 մարդ, մնացածը բանվորական անձնակազմն է: «Նաիրիտ»-ի բանվորները մշտապես բողոքի ցույցեր էին անում` պահանջելով վճարել իրենց աշխատավարձը: Կարելի է ենթադրել, որ 554 ղեկավարներից և ոչ մեկը չի մասնակցել այդ ցույցերին. անգամ ղեկավարների թվից կարելի է եզրակացնել, որ նրանք խիստ հարգի դիրքերում են:
Ինչ վերաբերում է վերջին շրջանում տարածված այն լուրերին, թե գործարանում արդեն հաստոցներն են որպես մետաղաջարդոն ապամոնտաժում և վաճառում, նախարար Մովսիսյանն ըստ էության չհերքեց, այլ ընդամենը պարզաբանեց, որ այստեղ կան 4 սերնդի սարքավորումներ, շենքեր, շինություններ, հանձնաժողովով նայում են, թե որոնք են այլևս անպիտան, դրանք էլ հեռացնում են:
Քաղաքապետ Կարեն Կարապետյանը Երևանի ավագանու խորհրդի նիստերից մեկում «Նաիրիտ»-ի վերաբերյալ մի դիպուկ արտահայտություն արեց. «Նաիրիտը ում ասես պարտք ա, ով էդ շենքի չորս կողմը պտտվել ա, պարտք ա»:
«Նաիրիտ»-ը 120-130 մլն դոլար պարտք է Միջպետական բանկին, որ այս տարիների ընթացքում ֆինանսավորել է ընկերության աշխատանքը, և մոտ 20-25 մլն դոլար էլ հայկական բանկերին` աշխատավարձերի և այլ պարտավորությունների հետ կապված:
Երբևէ պատկերացնո՞ւմ եք, որ Հայաստանում հարցում անցկացվի, ու դրա արդյունքներով Արդրբեջանն ընդգրկվի բարեկամ երկրների հնգյակում: Մոտ ապագայում նման բան հնարավոր չէ: Հնարավոր չէ նաև, որ տեսանելի ապագայում Հայաստանի նկատմամբ բարեկամական տրամադրություններ լինեն Ադրբեջանում:
Թեմայի շուրջ սկսեցի մտածել, երբ երեկ ծանոթացա ռուսաստանցիների շրջանում «Լևադա» կենտրոնի անցկացրած հարցումներին: Ռուսաստանցիները Գերմանիան նշել են իրենց երկրի հինգ բարեկամների շարքում:
Եվ սա այն դեպքում, որ անցյալ հարյուրամյակում Ռուսաստանն ու Գերմանիան ունեցել են, մեղմ ասած, ոչ բնականոն հարաբերություններ, իսկ ավելի ստույգ` երկու աշխարհամարտերում ոխերիմ թշնամիներ էին:
Հարցման արդյունքներն ինձ ուրախացնում են, որովհետև, տվյալ պարագայում, ռուսները չեն դարձել պատմության գերին և հարցին պատասխանել են` ապագային նայելով:
Ինչևէ, սոցհարցման տվյալները չեն հուշում այն մասին, թե ռուսները մոռացել են իրենց պատմությունը: Բնավ` ոչ: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը, դրանում հաղթանակը համարյա ֆետիշացվում են նրանց կողմից:
Աշխարհն է փոխվել, այդ թվում` Գերմանիան և Ռուսաստանը: Գերմանիան դարձել է ֆաշիզմն ու բռնությունը դատապարտող համաշխարհային դերակատարներից մեկը, և այսօրվա ռուսաստանցին պատճառ չունի այդ երկիրը Հիտլերի հետ նույնացնելու: Ռուսաստանն էլ է փոխվել: Չնայած այս երկրի ավտորիտար բնույթին` այլևս չկա այն «երկաթյա վարագույրը», որը սովետական մարդուն, ռուսաստանցուն անջատում էր քաղաքակիրթ աշխարհից:
Մի օր Հայաստանում և Ադրբեջանում նույնպես կփոխվեն հասարակական տրամադրությունները, մեկս մյուսի մեջ թշնամիներ չենք փնտրի: Գուցե մեր սերունդը չտեսնի, բայց այդ օրը գալու է: Այդ օրը գալու է, երբ տեղի ունենա մտածողության փոփոխություն, և հայն ու ադրբեջանցին գիտակցեն, որ իրենք մի մասնիկն են միասնական աշխարհի, որտեղ սահմանները խիստ հարաբերական նշանակություն ունեն:
- Տեսանյութ
- Օրվա միտք
- Խմբագրի վարկած
- Ֆոտո
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.