Այսօր նորանշանակ ԿԸՀ-ն անցկացրել է իր անդրանիկ նիստը և ընտրել ղեկավար: Ամեն ինչ ընթացել է ըստ սցենարի` կոմունիստական հին ու բարի ավանդույթների համաձայն:

Միակ ու անկրկնելի թեկնածուն եղել է Գարեգին Ազարյանը, որը ԿԸՀ-ն ղեկավարում է 2003 թ.-ից: Նա էլ միաձայն ընտրվել է և ընտրական հանձնաժողովը կղեկավարի ևս 7 տարի:

Երբեմն ուզում ես հավատալ գործող իշխանության բարեփոխման ցանկությանն ու պոտենցիալին: Ուզում ես քեզ մխիթարել, որ պատահական չէին քաղկալանավորների ազատ արձակումը, քաղաքական երկխոսության ուրվագծվող տեսլականը: Մի խոսքով, ուզում ես հավատալ, որ իշխանության որակն էլ է փոխվել, երկրի էլ:

Բայց հավատդ կոտրվում է, երբ հինը հիշեցնող, վերածնող իրադարձություններ են տեղի ունենում: Այդպիսին է Ազարյանի վերընտրությունը:

Սակայն առնվազն երեք պատճառ կար, որոնք ստիպում էին նրան չընդգրկել նույնիսկ ԿԸՀ-ում, էլ չասած` նախագահ ընտրելու մասին:

Առաջին, սկզբունքորեն չի կարելի, որ մեկը 8 տարի ղեկավարի ԿԸՀ-ն, այն էլ` Հայաստանի տիպի երկրներում: Այս տարիներին ցանկացած մեկն ինտեգրվում է իշխանության էլիտային` կորցնելով ընտրական գործընթացի արբիտրի կարգավիճակը:

Երկրորդ, Ազարյանը 2008-ի նախագահական ընտրություններից հետո` գոնե հասարակության մի զգալի մասի ընկալման մեջ, նույնացավ ընտրությունների կեղծման հետ:

Եվ վերջապես, ԿԸՀ նախագահ է դառնում մեկը, ով օմբուդսմենի հայտարարած մրցույթում չկարողացավ հաղթահարել անցողիկ շեմը: Այս փաստն ինքնին բարոյապես ոչնչացնում է ՄԻՊ ինստիտուտը, կասկածի տակ է դնում ԿԸՀ լեգիտիմությունը:

Այս բոլոր հանգամանքները կասկածներ են առաջացնում, թե իշխանությունն իսկապես մտադիր է կազմակերպել խորհրդարանական և նախագահական օրինական ընտրություններ:

Սերն ինձ համար ինքնամոռացման, ինքնանվիրման, ինքնաժխտման, ինքնախոշտանգման, ինքնամաքրման ինքնաբուխ պրոցես է: Եվ ամենեւին` ոչ ինքնաներման, ինքնասիրության, ինքնաարտահայտման, ինքնավավերացման, ինքնագիտակցության աճի, ինքնաղեկավարման, ինքնակործանման ինքնուրույն պրոցես:

Այս բոլոր «ինքնա»-ներն իմ կողմից պատահական չեն օգտագործված, որովհետեւ«սեր» ասվածը, գովերգվածը, փառաբանվածը, նրանով երդվածն ու երդումը դրժածը, օջախներ դրածն ու քանդածը, հոգին ազնվացրածն ու նրա ծնվելու ու ապրելու համար ամենավերջին ստորության դրդածը, ֆետիշացրածն ու աստվածացրածը, երկրներ ստեղծածն ու ավերածը, մտքեր պայծառացրածն ու մթագնածը, բարիացրածն ու չարացրածը, խելոքացրածն ու խելքից հանածը…

Դա բոլորովին էլ «սեր»-ը չի, այլ սիրո մեր ընկալումը, ավելի ճիշտ ինքնաընկալումը մեր էգոյի պրիզմայով: Ամեն ինչ այնպես է, ինչպես մենք տեսնում ու ընկալում ենք, ամեն ինչ լինում է այնպես, ինչպես մենք պատկերացնում ու զգում ենք մեր «ինքնա»-ի միջով աղալով:

Եվ եթե այդ ամենը դնենք մի կողմ ու ընդունենք, որ լավագույն դեպքում սերը դա ուղեղի մեջ մաքսիմում 2-3 տարի տեւող ու անխուսափելիորեն դեպի մարում տանող քիմիական ռեակցիա է, ապա կարիք չի լինի տրվել սիրո այն բացասական ու ինքնակործան դրսեւորումներին, որովհետեւ դրանք շատ ավելի շատ են, ինչպես եւ դրականները,. ուղղակի այսքանը միտս եկավ, այդքանն էլ գրեցի, որոնք ի վերջո բերում են ոչ թե մարդու էության լավացմանն, այլ տանում են այլ կողմ`շատ քայլեր հետ մղելով անհատականության աճի սանդղակում, հետեւաբար վնաս են եւ հոգեւոր, եւ ֆիզիկական, եւ գիտակցական մակարդակներով:

Սիրելը լավ է, կապվելը` վատ: Ի վերջո, մենք ավելի շատ սիրում ենք ոչ թե կոնկրետ մարդուն, այլ մեր սերն ենք սիրում նրա հանդեպ, ու սկսում ենք ժամանակի ընթացքում ճնշել ու ստրկացնել`նրան սիրելու այդ ցանկությամբ: Շատ խառն եմ, խառն էլ գրում եմ: Ուղղակի փորձում եմ գրելով հասկանալ, ու նաեւ կիսվել, որովհետեւ գրելով պարզվում եմ ինքս ինձ համար: Վերջապես կգա՞ մի օր, որ խորհուրդներ տալուց զատ ես սկսեմ ինքս ինձ էլ լսել, ու մոռանալով ինձ գտնել…

«Էգո» ժխտելու ժամանակներն են եկել, երեւի իմաստնանում եմ…

Լուսինե Վայաչյան

Հայաստանի արտաքին գործերի նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը ելույթ է ունեցել Լոնդոնի Ռազմավարական հետազոտությունների միջազգային ինստիտուտում: Այս ելույթը հատկապես ուշագրավ է նրանով, որ դրանում Հայաստանի դիվանագիտության ղեկավարը հանգամանալից պատասխանել է վերջին օրերին Բաքվից հնչող հայտարարություններին:

Հարևան երկրի նախագահը հայտարարել էր, որ Հայաստանն իր համաձայնությունը չի տվել Մադրիդյան նորացված սկզբունքներին: Մինչդեռ Նալբանդյանը հենց Ադրբեջանին է մեղադրում բանակցային գործընթացը ձախողելու համար: «Ասում են, որ մադրիդյան սկզբունքները, որոնք ներկայացվել են կողմերին 2007 թ. նոյեմբերին, կազմված էին միայն մի քանի պարբերությունից և կրում էին շատ ընդհանրական բնույթ: Ուղղակի կարելի է հիշեցնել, որ 2007 թ. Մադրիդում ներկայացված փաստաթուղթը՝ կարգավորման հիմնարար սկզբունքները, կազմված էր տասնչորս կետից, ինչպեսև տասնչորս կետից է բաղկացած 2011 թ. հունիսին ներկայացված վերջին տարբերակը: Հիշեցնեմ նաև, որ 2007 թ. նոյեմբերից հետո` շուրջ մեկ տարի Բաքուն հրապարակայնորեն պնդում էր, որ մադրիդյան փաստաթղթի հիման վրա բանակցություններ չեն վարվում: 2007 թ. նոյեմբերից 2011 թ. հունիսն ընկած ժամանակահատվածում ներկայացվել են մի շարք աշխատանքային տարբերակներ: Դրանցից ոչ մեկին՝ առաջինից մինչև վերջինը, Ադրբեջանը համաձայնություն չի տվել: Առավելագույնը հայտարարվել է, որ ինչ-որ տարբերակ կարող են ընդունել, այն էլ` որոշակի վերապահումներով: Կամ ընդունում ես, կամ չես ընդունում: Եթե ասում ես, որ վերապահումներով, նշանակում է՝ չես ընդունում: Դա կրկնվեց նաև վերջին տարվա ընթացքում: Հայաստանը միանշանակ պատասխան է տվել 2010 թ. հունիսյան, հոկտեմբերյան, դեկտեմբերյան և 2011 թ. հունիսյան տարբերակներին: Ադրբեջանն ամեն անգամ բազմաթիվ փոփոխություններ էր առաջարկում՝ առնվազն տասը փոփոխություն 2011 թ. մարտին՝ Սոչիում, երբ քննարկվում էր 2010 թ. դեկտեմբերյան տարբերակը, և նորից տասը փոփոխություն վերջին հանդիպման ժամանակ` 2011 թ. հունիսին Կազանում»,- ասել է նախարարը:

Մեկնաբանելով Ադրբեջանի ԱԳ նախարարի հայտարարությունն առ այն, որ իմաստ չկա ժամանակ ծախսելու հիմնարար սկզբունքների համաձայնեցման վրա, և ճիշտ կլինի անցնել միանգամից խաղաղ պայմանագրի մշակմանը` Էդվարդ Նալբանդյանն ասել է, որ դա ադրբեջանական հին երգի հին կրկներգ է. ադրբեջանական ղեկավարության կողմից արդեն երկու տարի հնչեցվող այդ գաղափարի վերաբերյալ եռանախագահները հայտնել են իրենց կարծիքը, որ եթե Ադրբեջանը չի կարող պայմանավորվել հիմնարար սկզբունքների շուրջ, ապա ինչպես կարելի է խոսել խաղաղ համաձայնագրի մշակման մասին: Էդվարդ Նալբանդյանը նշել է, որ Ադրբեջանի այս մոտեցումն ակնհայտ ցանկություն է՝ ձերբազատվել եռանախագահների կողմից ներկայացված հիմնարար սկզբունքներից և փաստորեն տապալել վերջին տարիների բանակցային գործընթացը:

Դարձյալ Երևանում և Բաքվում տարբեր կերպ են մեկնաբանում Մադրիդյան նորացված սկզբունքները: Եթե Բաքուն շեշտը դնում է ԼՂՀ-ին հարակից շրջանների վերադարձի վրա, ապա Երևանը կարևորում է Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի իրացումը: «Իհարկե, կարևոր է նաև, որ Դովիլյան հայտարարության մեջ նշվում է ստատուս քվոյի պահպանման անընդունելիության մասին: Դրան հասնելու համար հարկավոր է ամբողջապես իրագործել այն երեք սկզբունքները և վեց տարրերը, որոնց մասին ասում են համանախագահ երկրների ղեկավարները` իրենց հայտարարությունների մեջ: Հիշեցնեմ, որ այնտեղ կա շատ կարևոր մի տարր, որը ադրբեջանական կողմը փորձում է մոռացության տալ կամ առնվազն հետին պլան մղել: Դա ԼՂ բնակչության իրավունքն է` որոշել ԼՂ վերջնական կարգավիճակը պարտադիր իրավական ուժ ունեցող կամարտահայտության միջոցով»,- իր ելույթում նշել է Նալբանդյանը:

Չնայած միջնորդ երկրների ղեկավարների լավատեսական հայտարարություններին, որ մինչև տարեվերջ Հիմնարար սկզբունքների շուրջ հնարավոր են համաձայնություններ, պատկերն իրականում այնքան էլ լավատեսական չէ:

Հակամարտության կողմերն ավելի ինտենսիվ և ագրեսիվ են դարձրել փոխադարձ մեղադրանքները:

Ամենակարևոր` ԼՂՀ կարգավիճակի հարցում կողմերի դիրքորշումները մնում են բևեռային. Ադրբեջանը բացառում է ԼՂՀ անկախության, իսկ Հայաստանը` ԼՂՀ-ի Ադրբեջանի ենթակայության տակ վերադառնալու տարբերակները:

Մնում է հուսալ, որ առկա լարվածությունը կսահմանափակվի դիվանագիտության մակարդակում` չվերածվելով պատերազմի վերսկսման սպառնալիքի:

«Էսկո» կոնցեռնի ղեկավար, վաշխառության համար վերջերս ձերբակալված Սարգիս Աղաբեկյանն, ըստ ամենայնի, կկարողանա լուծել իր հարցերը և ջրից չոր դուրս գալ:

Քցողների պակաս մեր երկրում չկա, տարբերությունը մասշտաբների մեջ է: Այս գործում ղարաբաղյան ծագմամբ Աղաբեկյանը նորելուկ չէ: Նա, ըստ մեր ունեցած տեղեկությունների «ոլորտի» քաջատեղյակներից է: Խղճին բազմաթիվ խաբված քացաքացիներ ունեցող գործարարը պարզապես այս անգամ չափն անցել է, կամ էլ…

Աղաբեկյանին ձերբակալել են հունիսի 20-ին, սակայն երկու օր հետո Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների ընդհանուր իրավասության դատարանը բավարարել է պաշտպանի միջնորդությունը և կալանավորումը փոխարինել գրավով: Աղաբեկյանը վճարել է հինգ միլիոն դրամ և հայտնվել ազատության մեջ: Մեր հարցմանն ի պատասխան, Հատուկ քննչական ծառայությունից հայտեցին, որ այս որոշումը որևէ ազդեցություն չի ունեցել Աղաբեկյանի նկատմամբ հարուցված մեղադրանքի վրա:

«Նորաշեն-2007» սպառողական կոոպերատիվի նախագահ Արմեն Թադևոսյանի և Լուսաբեկ Սամվելյանի կողմից մի շարք քաղաքացիների առանձնապես խոշոր չափի գույքը հափշտակելու դեպքի առթիվ հարուցված քրեական գործի շրջանակներում` 2011թ. հունիսի 22-ին, Սարգիս Աղաբեկյանը ներգրավվել է որպես մեղադրյալ, և նրան մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քր. օր-ի 213-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին և 2-րդ կետերով»:

Բնակարանները Աղաբեկյանը ձևակերպել էր իր բարեկամների անուններով: Որ բնակարաններն այլևս իրենցը չեն, կոոպերատիվի անդամները պարզում են 2010թ. վերջին: Դրանից հետո էլ հարուցվում է այս քրեական գործը կոոպերատիվի ղեկավարության նկատմամբ, որոնք, փաստորեն, հանցավոր գործարքի մեջ մտնելով «Էսկո» կոնցեռնի ղեկավարի հետ, փորձել էին մարդկանց քցելով գերշահույթներ ստանալ: Շուրջ 23 բնակարան Աղաբեկյանը հաջողացրել էր գրանցել բարեկամների անունով, ինչն ի վերջո հանգեցնում է նրա ձերբակալությանը:

Մեր տեղեկություններով սակայն, Աղաբեկյանը հիմա ամեն գնով փորձում է ազատվել այս փորձանքից և համաձայնել է տերերին վերադարձնել իրենց բնակարանները, որոնց համար վերջիններս վաղուց վճարել էին: Ներկայում քննարկվում է այն հարցը, թե ինչ ձևակերպում տալ բնակարանների վերադարձին: Ըստ կոոպերատիվի անդամների, իրենց առաջարկել են բնակարանների վերադարձը ձևակերպել որպես նվիրատվություն:

Քրեական գործի նախաքննությունը շարունակվում է, սակայն դատելով գործերի ընթացքից, ամենայն հավանականությամբ, ծագումով ղարաբաղցի, իր ճարպկությամբ ու նմանատիպ գործարքներով հայտնի Սարգիս Աղաբեկյանը կկարողանա այս մի անհաջողությունն էլ մարսել: Դեռ լավ է, որ գոնե այս դեպքի բացահայտմամբ  հանրությունը տեղեկացավ, թե ինչ մախինացիաներ են կատարում անշարժ գույքի առք ու վաճառքով զբաղվողները, նրանք` ովքեր գործում են բարձր հովանու ներքո: Իսկ թե քանի խաբված քաղաքացի է մնացել լուսանցքից դուրս, որոնք չեն կարողացել պայքարել անշարժ գույքի շուկա կոչվող լաբիրինթոսում, որևէ մեկը իրականում ասել չի կարող:

Երբ Վրաստանի նախագահ Միխայիլ Սահակաշվլին Քաղաքացիական օրենսգրքում փոփոխություններ էր նախաձեռնում, որով ենթադրվում էր իրավաբանական անձի կարգավիճակ տալ հայկական եւ եւս չորս այլ եկեղեցիների` նա փորձում էր առնվազն մի քանի խնդիր լուծել:

Առաջին, իր երկրի օրենսդրությունը համապատասխանեցնել եվրոպական չափանիշներին,  կատարել մի շարք միջազգային պարտավորություններ:

Երկրորդ, վերանայել իշխանության եւ հասարակության կյանքում մեծ ազդեցություն ունեցող վրաց Ուղղափառ եկեղեցու հարաբերությունների փիլիսոփայությունը: Ինչքան էլ Վրաստանի խորհրդարանի խոսանակ Դավիթ Բաքրաձեն հետին թվով ասի, թե իրենք երբեք ցանկություն չեն ունեցել` վերանայելու եկեղեցու հետ կնքված սահմանադրական համաձայնագիրը` նրա խոսքերը հավատ չեն ներշնչում: Վրաստանի խորհրդարանը Քաղաքացիական օրենսգրքում առաջին փոփոխությունները կատարեց  ի հեճուկս եկեղեցու, նրա պատրիարքի ցանկության, անգամ ` առանց նրանց հետ խորհրդակցելու:

Երրորդ, Սահակաշվիլու իշխանությունն իսկապես ցանկանում էր բարելավել հայ-վրացական հարաբերությունները: Պատահական չէ, որ օրենսդրական փոփոխությունները հաջորդեցին Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի եւ ՀՀ ԱԳ նախարարի Վրաստան այցերին:

Չորրորդ, սպասվող համապետական ընտրություններից առաջ` դա լավ քայլ էր ազգային եւ կրոնական փոքրամասնությունների համակրանքը շահելու համար:

Հիմա արդեն պարզ է, որ առաջադրված խնդիրներից ոչ մեկը Սահակաշվիլին լուծել չկարողացավ:

Երեկ Վրաստանի խորհրդարանը դարձյալ վերանայեց Քաղաքացիական օրենսգիրքը. Հիմա արդեն հայկական եւ մյուս չորս եկեղեցիները զրկվում են իրավաբանական անձի կարգավիճակաից եւ կարող են գործել միայն որպես կրոնական կազմակերպություն:

Անկեղծ լինեմ, ես մասնագետ չեմ եւ չեմ կարող ասել, թե, օրինակ, հայկական եկեղեցու ո՞ր կարգավիճակն ավելի նպաստավոր կլիներ թե մեր, թե վրացիների եւ թե` հայ-վրացական հարաբերությունների ամրապնդման համար (իրազեկ մարդիկ պնդում են, որ կրոնական կազմակերպության պարագայում խիստ սահմանափակվում են մեր եկեղեցու իրավունքները, հատկապես` Վրաստանում գործող հայկական եկեղեցիների պատկանելիության խնդիրը բարձրացնելու հարցում):

Ինչեւէ, ավելորդ շտապողականությունը, Քաքաղացիական օրենսգրքի հապշտապ կրկնակի փոփոխություններն ավելի բարդացրեցին վիճակը` տեղի տալով մի քանի եզրահանգումների.

Առաջին, Վրաստանում պետությունն ու եկեղեցին լիարժեք տարանջատված չեն, եւ եկեղեցին հաճախ է միջամտում պետական որոշումների կայացմանը: Պատահական չէ, որ Քաղաքացիական օրենսգրքի առաջին փոփոխությունները ճգնաժամ առաջացրեցին իշխանություն — եկեղեցի հարաբերություններում` սպառնալով ներքաղաքական կայունությանը:

Երկրորդ, Վրաստանի իշխանության իրավիճակային լուծումներն ոչ միայն չնպաստեցին հայ-վրացկան հարաբերությունների կարգավորմանը, այլեւ` հակահայկական տրամադրություններ առաջացրեցին Վրաստանում:

Այս ամենով հանդերձ, կարծում եմ, որ հայկական հարցն առանցքային չէ վրացական օրակարգում. այն ընդամենը բացահայտեց խորքային պրոբլեմներն, որ առկա են հարեւան երկրի քաղաքական, հասարակական հարաբերություններում:

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը կառավարության նիստերին սովորաբար մասնակցում է այն դեպքերում, երբ հայտարարություններ պետք է անի ԼՂ խնդրի կարգավորման գործընթացի, հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների մասին:

Երեկվա նիստը բացառություն չէր:

Ալիևը որոշել է իր նախարարներին ծանոթացնել Մադրիդյան սկզբունքների նորացված տարբերակին: «Նախ և առաջ, այնտեղ ենթադրվում էր գրավյալ շրջաններից Հայաստանի օկուպացիոն ուժերի դուրսբերում: Նախատեսվում էր Հայաստանի զորքերի դուրսբերումը 5 շրջաններից, հինգ տարի անց՝ երկու շրջաններից և Ադրբեջանի քաղաքացիների վերադարձ հայրենի հողեր: Այդ առաջարկներում կար նաև Լեռնային Ղարաբաղի միջանկյալ կարգավիճակը: Հայատանի ու Լեռնային Ղարաբաղի միջև միջանցքի գործունեությունը ևս կար այդ սկզբունքներում»,- ասել է Ալիևը՝ հավելելով, որ հայկական ու ադրբեջանական բնակչության անվտանգությունն ապահովելու համար տարածաշրջանում խաղաղապահ ուժերի տեղակայման անհրաժեշտություն կար, և որ Հայաստանը Ղարաբաղին կապող միջանցքի պարամետրերը ևս այդ սկզբունքների բաղկացուցիչ մասն էին:

Ինչքանո՞վ են իրական կամ խեղաթյուրված Ադրբեջանի նախագահի ասածները, այս պահին ասել չենք կարող: Չգիտենք նաև` պարոն Ալիևի նշած տարբերակն այս պահին քննարկվո՞ւմ է որպես բանակցային փաստաթուղթ, թե՞ ոչ: Համենայնդեպս, այն պահին, որ գրվում էր այս հոդվածը` մեր արտաքին քաղաքական գերատեսչությունը որևէ կերպ չէր արձագանքել հարևան երկրի նախագահի հայտարարությանը: Էմոցիոնալ պատասխան տվել է միայն ՀՀԿ խոսնակը` լույս չսփռելով Ալիևի խոսքերի հավաստի լինել-չլինելու հարցին:

Կազանի վերջին եռակողմ հանդիպումից հետո գրեթե բոլորն արձանագրում էին, որ կարգավորման գործընթացի առաջընթացի հնարավորությունն արգելափակվել է հենց Բաքվի կողմից: Հայաստանի արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանը նույնիսկ նշեց, որ վերջին պահին Ադրբեջանը հանդես է եկել 10 նոր առաջարկով` ամբողջովին վերանայելով նախկին պայմանավորվածությունները: Սակայն Իլհամ Ալիևն այլ կարծիքի է. նա ասել է, թե իր երկիրը պատրաստ էր ընդունել Մադրիդյան սկզբունքների նորացված տարբերակը, սակայն հայկական կողմը չի ընդունել դա, ինչի հետևանքով բանակցային գործընթացում մինչև 2010-ի կեսերը լճացում էր:

Այս հարցում հեշտ է հակադրվել պարոն Ալիևին: Նախ, նա գնահատական է տվել 2010 թ.-ի գործընթացին` խուսափելով խոսել կազանյան հանդիպման ձախողման պատճառների մասին: Բացի այդ, մադրիդյան սկզբունքներում խոսվում է ինչպես տարածքային ամբողջականության, այնպես էլ` ինքնորոշման սկզբունքների մասին: Ասել է թե, մադրիդյան սկզբունքները չեն երաշխավորում, բայց չեն էլ բացառում ԼՂՀ անկախությունը: Մինչդեռ, վերջին տարբերակը Ադրբեջանի նախագահն իսպառ բացառում է: «Ինչ վերաբերում է Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի սահմանմանը, 2009-ի սկզբունքներում նշված էր, որ դա ապագայի խնդիր է, և կողմերի համաձայնության դեպքում կարող է գտնել իր լուծումը: Այսինքն, առանց Ադրբեջանի համաձայնության` Լեռնային Ղարաբաղը չի կարող ունենալ որևէ իրավական կարգավիճակ: Այդ իսկ պատճառով ես բազմիցս հայտարարել եմ ու այսօր էլ ուզում եմ ասել, որ Ադրբեջանից Լեռնային Ղարաբաղի անջատումը, ԼՂ-ին անկախության տրամադրումը կամ Հայաստանին նրա միացումը երբեք չի եղել ու չի լինի բանակցությունների թեմա: Ոչ Ադրբեջանի ժողովուրդը, ոչ էլ իշխանությունները երբեք չեն ընդունի դա»,-ասել է նա:

Եթե Իլհամ Ալիևը նույն արմատական կեցվածքով է մասնակցում բանակցային գործընթացին, ապա կարգավորման հեռանկարն իրոք մշուշոտ է դառնում:

Քիչ առաջ արդեն պաշտոնապես հաստատվեց ՀՀ գյուղնախարարության Սննդամթերքի անվտանգության պետական ծառայության պետ Գրիգոր Գրիգորյանի ազատման լուրը: Պաշտոնական հավաստիացումը ստացվեց քիչ առաջ, վարչապետ Տիգրան Սարգսյանն արդեն ստորագրել է ազատման հրամանը, սակայն Գրիգորյանին հանելու լուրը հայտնի էր դեռ առավոտից: Բայց այդքան հետաքրքիր չէ ազատման հրամանը, որքան այդ հրամանի առաջացրած աժիոտաժը:

Գրիգորյանին այսօր կանչում են նախարարություն` ըստ երևույթին, հենց ազատման մասին տեղեկացնելու համար: Իմանալով այդ մասին` ծառայության պետը որոշում է գնալ Կենսաթոշակային հիմնադրամի արդեն նախկին պետ Վազգեն Խաչիկյանի հետքերով. հայտնի է, որ Գրիգորյանի ինքնազգացողությունն իբր միանգամից վատանում է և պետին տանում են հիվանդանոց: Անտեղյակներին հայտնենք, որ Գրիգոր Գրիգորյանը երիտասարդ, բարձրահասակ, եվրոպոիդ դասի  ներկայացուցիչ է, որ արտաքինից բնավ թույլիկի նշաններ չունի:

Ինչևէ, ինչպես տեսնում ենք, ծառայության պետի պաշտոնում մի երկու ամսվա պաշտոնավարումն ուղղակի անդառնալի հետքեր է թողնում երիտասարդի վրա և անգամ նախարարություն կանչելու հրավերը նրա առողջականի վրա կտրուկ փոփոխություններ է առաջ բերում: Հաշվի առնելով, որ Վազգեն Խաչիկյանը հիվանդանոցից դուրս գրվելուց հետո էլ չկարողացավ վերականգնել առողջությունը և մեկնեց Գերմանիա` վերականգնելու տարիներով թոշակառուներից գողություններ անելու հետևանքով կորցրած առողջությունը, կարելի է ենթադրել, որ Գրիգորյանի հերթական քայլը նույնպես եվրոպաների ճամփեն է լինելու:

Իսկ իրականում, այս հրամանը վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի ճիշտ որոշումներից մեկն է: Այլ հարց է, թե ինչպես էր վարչապետը ոչ կոմպետենտ, աշխատակիցների հետ շփման տարրական կուլտուրա չունեցող մեկին նշանակել նման պաշտոնի: Պաշտոնական հաղորդագրության մեջ նախարար Սերգո Կարապետյանի անունն էլ է մատնանշվում, ում հետ ծառայության պետը հակասություններ է ունեցել: Պատճառների մեջ մատնանշվում է նաև ծառայության կազմի մեջ մտած աշխատակիցներին աշխատանքից ազատելու և ռեզերվ ուղարկելու կոպտագույն սխալը: Ամեն դեպքում հետաքրքիր է, թե ինչպես են կառավարությունում պատրաստվում բացատրել նման նշանակումը, իսկ հետո էլ արդարացնել նման կադրից հնարավորինս շուտ ազատվելու որոշումը:

Խորհրդարանական ընտրություններին ընդառաջ «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը հերթական վճռական քայլն է կատարել Գյումրիում: ԲՀԿ-ի գյումրեցի մեծահարուստներից, այսինքն` ընտրություններում ԲՀԿ հաղթանակի երաշխավորներից Վարդևան Գրիգորյանը` Գյումրու պետական մանկավարժական ինստիտուտի ռեկտորը, աշխատանքից ազատել է հանրապետական կուսակցության անդամ բոլոր դասախոսներին: Այն բուհում, որտեղ ռեկտորը բհկ-ական է, հհկ-ականները  «անցանկալի են»: Բայց, քանի որ դեռ Գյումրու քաղաքապետն էլ է հանրապետական, մարզպետն էլ դարձյալ ՀՀԿ ղեկավար Սերժ Սարգսյանի նշանակածն է (արդեն իսկ խոսակցություններ կան, որ հաջողության հասնելու դեպքում Գյումրու հաջորդ քաղաքապետը բհկական է լինելու), Գրիգորյանը, որ ավելի հայտնի է որպես Ապարիկ, դասախոսներին աշխատանքից ազատվելու դիմումներ գրել տալու պարտադրանքը բացատրել է դիմորդներ չլինելու հանգամանքով. չկա ուսանող, չի կարող լինել նաև դասախոս: Բայց, ինչպես տեսնում ենք, դիմորդներ չլինելու հանգամանքը ազդել է միայն հանրապետական ուղղվածություն ունեցողների վրա. «ճիշտ» կողմնորոշում ունեցողները շարունակելու են աշխատել:

Ենթադրվում է, որ նման համարձակ քայլը չի կարող անտեսվել ԲՀԿ առաջնորդ Գագիկ Ծառուկյանի կողմից և առաջիկայում Գրիգորյանը կարող է պարգևատրվել իր անձնվիրության համար: Հատկապես, եթե նրան տեղյակ պահեն, որ աշխատանքից ազատվածների մեջ է նաև պատգամավոր Աշոտ Աղաբաբյանի (Բուռնաշ) բարեկամուհին` Սիլվա Աղաբաբյանը: Իսկ Աղաբաբյանն այն մարդն է, ում շնորհիվ Գրիգորյանը կարողացել է ռեկտոր դառնալ. ժամանակին ենց Բուռնաշն ու նրա աներորդին` Գալուստ Սահակյանն են միջնորդել վարչապետ Անդրանիկ Մարգարյանին, որից հետո Վարդևան Գրիգորյանը դարձել է ռեկտոր:

Սակայն Գրիգորյանի ռեկտորությունը նշանավորվում է ոչ միայն այս ինստիտուտը կործանելով (Գյումրու մանկավարժականի որակի հետ շատ քիչ բուհեր կարող են համեմատվել այսօր այստեղ ուսանողների մի զգալի մասը անգամ իրենց ֆակուլտետի անունը չեն կարողանում անսխալ գրել), այլև Աղաբաբյանի գլխից թռնելով: Հետո արդեն Գրիգորյանը դառնում է բհկական և, ինչպես տեսնում ենք, սկսում անհաշտ պայքար մղել ՀՀԿ-ի դեմ` հակահանրապետական օպերացիաներ կազմակերպելով իր օբյեկտը դարձրած ինստիտուտում:

Ըստ մեր տեղեկությունների, Գյումրու մանկավարժականի ռեկտորի նման համարձակությունը միայն ընտրություններով չէ պայմանավորված: Գյումրիում կան պետական մի քանի բուհեր` ԳՊՄԻ-ն` մանկավարժականը, որ առանձին բուհ է, պոլիտեխնիկի մասնաճյուղը, ժողինստիտուտի մասնաճյուղը, արվեստի երեք բուհերի մասնաճյուղը: Մի մասնաճյուղ էլ ունի Եվրոպական տարածաշրջանային ակադեմիան: Քանի որ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը որոշել է մի քանի տարի հետո Հայաստանում միջազգային չափորոշիչներին համապատասխան 10 բուհ ունենալ և քանի որ վարչապետն իր կառավարության 2008-2012թթ. ծրագրերում նաև տարածքային համաչափ զարգացման սկզբունքն էր կարևորել, որոշել է, որ Քեմբրիջին ու Սորբոնին չզիջող բուհերից մեկը պիտի տեղակայվի Գյումրիում: Այդ բուհը ձևավորելու համար վերցնելու են մանկավարժականը, միացնեն պոլիտեխնիկի ու ժողինստիտուտի, արվեստի բուհերի ու եվրոպական ակադեմիայի մասնաճյուղերին և, մեր կառավարության պատկերացմամբ, այդ ամբողջ գործընթացն ի վերջո կարող է ավարտվել միջազգային չափորոշիչներին համապատասխան բուհի ստեղծմամբ:

Մեր տեղեկությունները թույլ չեն տալիս ասել, թե մյուս բուհերի ռեկտորները ներկա դրությամբ ի՞նչ են մտածում,  բայց ինչ վերաբերում է Ապարիկին, ապա նրա կողմից այսօրվանից իսկ խնդիր է դրված դառնալ այդ միջազգային բուհի ռեկտոր: Բուհերի միավորման գործընթացն արդեն սկսված է, կառավարությունում այդ խնդրի վրա արդեն աշխատում են, այնպես որ Ապարիկն ամեն ինչ պետք է անի` բոլոր մյուս թեկնածուներին շարքից հանելու և, վերջապես, ինչու՞ ոչ` ընտրություններում իր կուսակցությանը փայլուն հաղթանակ ապահովելու գնով (բնական է, որ ամբողջովին բհկացած ինստիտուտն իր աշխատողներով, ուսանողներով, ուսանողների մամաներով, պապաներով, քեռիներով ու հորքուրներով, որոնք պատրաստ են հանուն իրենց երեխաների քննություն ստանալու ընտրելու ում ասես, ձայն են տալու հենց «Բարգավաճ Հայաստանին») ապացուցել բոլորին, որ ինքն է այն մարդը, ում վրա կարելի է հույս դնել: Իսկ մինչ ընտրություններում ԲՀԿ-ի հաղթանակը, ՀՀԿ-ն շարունակում է իր պասիվ կեցվածքը` հատկապես Գյումրիում, որի վկայությունը հենց մանկավարժականի հետ կատարվածն է, որի խորհրդի ղեկավարը ՀՀԿ քվոտայով մարզպետ դարձած Աշոտ Գիզիրյանն է, ում հովանավորության տակ եղած բուհում հանրապետականների հետ են նման ձևով վարվում:

Անցել է երեք օր, ինչ ՀՀ նախագահի մամուլի քարտուղարը հայտարարեց` ՀԱԿ-ի հետ երկխոսելու նպատակով կոալիցիոն աշխատանքային խմբի ձեւավորման մասին: Արդեն իսկ ՀՀԿ-ն, ԲՀԿ-ն եւ ՕԵԿ-ը այդ խումբ են գործուղել իրենց երկուական ներկայացուցիչներին:

Սակայն ՀԱԿ-ն առայժմ չի շտապում արձագանքել այդ փաստին` ընդամենն արձանագրելով, որ սպասում է իշխանության պաշտոնական քայլերին: Այս պատճառաբանությունը փոքր-ինչ տարօրինակ է, որովհետեւ աշխատանքային խմբի ստեղծման մասին հայտարարել են թե նախագահի խոսնակը եւ թե կոալիցիոն կուսակցությունների ներկայացուցիչները: Սերժ Սարգսյանը հաստատ աշխատանքային խմբի ստեղծումը հրամանագրով չի վավերացնի:

Թվում էր` ՀԱԿ-ը ողջունելու է իշխանության աշխատանքային խմբի ստեղծումը, որվհետեւ դա բանակցային այն ձեւաչափն էր, որը պահանջվում էր Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի եւ նրա թիմի կողմից:

Ֆորմալ առումով` ՀԱԿ պահանջն, իհարկե, կատարված է: Սակայն, ըստ ամենայնի, ՀԱԿ-ում չէին ուզենա բանակցություններ վարել նման լիազորություններ ու կարգավիճակ ունեցող խմբի հետ:

Բանն այն է, որ կոալիցիան, նույնիսկ` խորհրդարանն, ոչինչ չեն որոշում Հայաստանի իշխանության համակարգում, որտեղ որոշումները կայացվում են խիստ որոշակի կենտրոնում, հետեւաբար` նույնիսկ մեծ ցանկության դեպքում` իշխանության ձեւավորած խումբն ընդամենը սուրհանդակի դեր է խաղալու: Սա` լավագույն դեպքում:

Իսկ ավելի հավանական է, որ նման մակարդակի խումբ ստեղծելով` իշխանությունը մտադիր է երկխոսությունը տեղափոխել այլ հարթություն, որտեղ, ասենք, կոալիցիային տրված է որոշակի ազատություն: Այդպիսի հարթություն է, օրինակ, օրենսդրական գործունեության ոլորտը:

Սերժ Սարգսյանը, ֆորմալ առումով, բավարարեց պատվիրակություն ձեւավորելու ՀԱԿ պահանջը, սակայն իշխանության բանագնացների խումբը ձեւավորեց այնպիսի կարգավիճակով, որն, ըստ էության, ի չիք է դարձնում արտահերթ ընտրությունների պահանջի քննարկման հնարավորությունը:

Գուցե սա՞է ՀԱԿ լռության պատճատը:

Այս օրերին Վրաստանի հասարակական-քաղաքական կյանքն ալեկոծված է. հարևան երկրի հասարակության ուշադրությունը բևեռացված է մի քանի կարևոր խնդրի վրա:

Վրաց ուղղափառ եկեղեցին և նրա պատրիարքը վիրավորված են, որ իշխանությունը, ի հեճուկս իրենց կարծիքի, իրավաբանական անձի կարգավիճակ է շնորհել հինգ այլ եկեղեցիների, այդ թվում` Հայ Առաքելական Եկեղեցուն: Վրաստանի իշխանությունը պնդում է, որ ավելի ժողովրդավարացրել է երկրի օրենսդրությունը` մոտեցնելով եվրոպական չափանիշներին: Վրացական հասարակության շրջանում ավանդաբար մեծ հեղինակություն վայելող ուղղափառ եկեղեցու առաջնորդները պնդում են, որ նման քայլով վտանգվել են Վրաստանի անվտանգությունը, վրացական եկեղեցու հեղինակությունը: Երկու մոտեցման կրողներն էլ ունեն իրենց հետևորդները: Կասկածից վեր է, որ իշխանություն-եկեղեցի հակադրությունը նոր դրսևորումներ կունենա` իր ազդեցությունը թողնելով Վրաստանի ներքաղաքական զարգացումների վրա:

Աղմկահարույց մյուս պատմությունը կապված է լրտեսական հերթական բացահայտման հետ: Հատուկ ծառայությունները կալանավորել են մի քանի ֆոտոլրագրողի, նրանց թվում` երկրի նախագահի անձնական լուսանկարչին: Պաշտոնական Թբիլիսին պնդում է, որ այս ձերբակալությունները կապ չունեն խոսքի ազատության սահմանափակման հետ: Ըստ պաշտոնական վարկածի` կալանավորվածները լրտեսություն են արել այլ երկրի, ավելի կոնկրետ` Ռուսաստանի համար: Այս վարկածն ունի որոշակի տրամաբանություն. եթե Մոսկվան օկուպացրել է վրացական տարածքի  մի մասը, չի թաքցնում իր բացահայտ հակակրանքը Սահակաշվիլու ռեժիմի նկատմամբ, կարող է նաև ակտիվ գործունեություն ծավալել` հավաքագրելով Վրաստանի քաղաքացիների:

Բայց մեր հարևան երկրում քիչ չեն մարդիկ, ովքեր հակված չեն հալած յուղի տեղ ընդունել պաշտոնական վարկածը: Այդ մարդիկ ասում են, որ Սահակաշվիլին կեղծ բեմականացնումներ է սարքում` իրական խնդիրներից մարդկանց ուշադրությունը շեղելու համար: Նաև խոսում են այն մասին, որ հենց այս կալանավորված ֆոտոլրագրողներն են լուսանկարել մայիսի 26-ի իրադարձությունները, երբ ոստիկանությունը` բռնություն կիրառելով, ցրում էր ընդդիմադիրների հավաքը:

Իրենք` ձերբակալված ֆոտոլրագրողները, իրենց մեղավոր չեն ճանաչել` չնայած այն բանին, որ իշխանությունը հեռուստատեսությամբ ցուցադրել է իր վարկածը հաստատող կադրեր:

Միջազգային հանրությունն առայժմ դիտորդի կարգավիճակով է հետևում վրացական իրադարձություններին:

ԱՄՆ պետդեպարտամենտի պաշտոնական ներկայացուցիչ Վիկտորիա Նուլանդը` անդրադառնալով ֆոտոթղթակիցների խնդրին, ասել է. «Բնականաբար, մենք պետդեպարտամենտում քննարկել ենք այդ հարցի բաց լինելու հանգամանքը։ Այդ խնդիրը վերաբերում է բացառապես Վրաստանին ու Ռուսաստանին։ Ինչ վերաբերում է այդ մարդկանց հետ վարվելուն, ապա, ինչպես հայտնի է, մենք հանդես ենք գալիս մամուլի ազատության օգտին։ Եթե նրանք (ձերբակալվածները) այնպիսի գործողություններ են թույլ տվել, որոնք անհամատեղելի են եղել իրենց կարգավիճակին, ապա այդ դեպքում մենք կցանկանայինք տեսնել ավելի բաց և հասկանալի դատական գործընթաց»։