Շարունակություն, նախորդ հրապարակումները՝

ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՄԵՔԵՆԱ. Վազգեն Մանուկյանից մինչև Տիգրան Սարգսյան. Ճգնաժամային վարչապետները

ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՄԵՔԵՆԱ. Վազգեն Մանուկյանից մինչև Տիգրան Սարգսյան. Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ալյանսը կոմունիստական նոմենկլատուրայի հետ

ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՄԵՔԵՆԱ. Վազգեն Մանուկյանից մինչև Տիգրան Սարգսյան (մաս երկրորդ)

ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՄԵՔԵՆԱ. Վազգեն Մանուկյանից՝ մինչև Տիգրան Սարգսյան

Հայաստանում վարչապետի պաշտոնը զբաղեցրել են նաև մարդիկ, ովքեր գուցե եղել են կուսակցական, սակայն փորձել են հանրությանը ներկայանալ բարեփոխականի իմիջով, ներկայացրել են ամբիցիոզ տնտեսական և սոցիալական ծրագրեր:

Իհարկե, կարևոր մի վերապահում անենք: Այդ մարդիկ կամ նրանց թիմակիցներն են իրենց ներկայացնում բարեփոխողի լուսապսակով, բայց հասարակության մեծ մասի համար, օբյեկտիվ կամ սուբյեկտիվ պատճառներով, այդ վարչապետներն ամենևին էլ դրական փոփոխությունների խորհրդանիշ չեն:

Ընդունված է համարել, որ Հայաստանի առաջին ռեֆորմիստ վարչապետը եղել է Հրանտ Բագրատյանը, ով պաշտոնը ստանձնել է 1993թ-ին:

Բագրատյանը ՀՀՇ անդամ էր, բայց կդժվարանամ պնդել, թե նրա հարաբերությունները հարթ էին կուսակցության բոլոր թևերի հետ:

Եթե այդ օրերի խորհրդարանական մեծամասնությունն ու կուսակցության ֆորմալ ղեկավարությունն աջակցում էին վարչապետին, ապա նրա նկատմամբ բավականին ընդգծված բացասական վերաբերմունք ունեին ուժային նախարարները, մասնավորապես` Վանո Սիրադեղյանն ու Վազգեն Սարգսյանը, ովքեր մեծ ազդեցություն ունեին ոչ միայն իշխանության ներսում, այլ նաև` կառավարող կուսակցության որոշումների վրա:

Շատ հաճախ Սիրադեղյանն ու Սարգսյանը չէին մասնակցում կաբինետի նիստերին:

Հիշենք նաև, թե ինչպես էին այս զույգ գործիչները 1996թ-ին, Արշալույսի հայտնի խնջույքի ժամանակ, քամահրանքով խոսում կառավարության ղեկավարի պաշտոնը լքող Բագրատյանի մասին:

Առաջ ընկնելով նկատենք, որ հենց իշխանության ներսում ուժայինների կշռի ավելացումը պատճառ դարձավ, որ Հրանտ Բագրատյանը հրաժարական տա: Դա տեղի ունեցավ 1996թ-ի նախագահական աղմկահարույց ընտրություններից հետո, երբ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի վերընտրությունն, ըստ էության, ապահովեց ուժային բլոկը:

Մյուս կողմից` անվիճելի է, որ Բագրատյանը կայուն արժեհամակարգ ունեցող և ինքուրույնության ձգտող վարչապետ էր:

Նրա պաշտոնավարման տարիներին իրականացվեցին ազատական բարեփոխումներ, երկրում արմատավորվեցին շուկայական տնտեսության ու ազատ մրցակցության էլեմենտները, հաղթանակ արձանագրվեց ղարաբաղյան պատերազմում:

Բայց նույն Բագրատյանին օրվա ընդդիմությունն ու հասարակության մի մասը մեղադրեցին «մազութ լափելու», ժողովրդին միտումնավոր խավարի մեջ պահելու, պետական ունեցվածքը թալանելու համար:

Ամենազորեղ դատավորը ժամանակն է, սակայն, ի պատիվ Բագրատյանի, նկատենք, որ պաշտոնանկությունից հետո` նա չփոխեց սկզբունքները, մնաց քաղաքականության մեջ, ստեղծեց սեփական կուսակցությունը, դարձավ ԱԺ պատգամավոր, անգամ հավակնեց ՀՀ նախագահի պաշտոնին` վերջին ընտրություններում:

Բարեփոխական կամ արհեստավարժ հռչակվեց նաև Արմեն Դարբինյանի կառավարությունը, որը նշանակվեց 1998թ-ի նախագահական արտահերթ ընտրություններից անմիջապես հետո:

Այն որևէ աղերս չուներ այդ օրերին ձևավորված երկրապահական խորհրդարանական մեծամասնության հետ և կոչված էր իրականություն դարձնել Ռոբերտ Քոչարյանի տնտեսական պատկերացումները:

Այս կաբինետում կային խոստումնալից մասնագետներ, սակայն մեկ տարուց մի փոքր ավելի պաշտոնավարած վարչապետն ու նրա թիմը զուրկ էին որևէ ինքնուրույնությանից, իսկ հաճախ էլ դառնում էին նախագահի ու խոհրդարանական մեծամասնության քողարկված, բայց ակնհայտ հակասությունների զոհը:

Մի անգամ, օրինակ, երկրապահների և կառավարության վեճն ավարտվեց խորհրդարանական մեծամասնության ղեկավար, ԱԺ փոխխոսնակ Ալբերտ Բազեյանի հրաժարականով:

Այդ օրերին, ես վերջինիս խորհրդականն էի, հիշում եմ, թե ինչպիսի ներիշխանական ճգնաժամ էր առաջացել այդ հրաժարականի հետևանքով:

Մասնակցել եմ բազմաթիվ խորհրդակցությունների և ականատեսն եմ, որ միայն Քոչարյանի և երջանկահիշատակ Վազգեն Սարգսյանի մեծ ջանքերի շնորհիվ հնարավոր եղավ հարթել վիճակը:

Ինքնին հասկանալի էր, սակայն, որ Դարբինյանն պաշտոնավարելու է մինչև 1999թ-ի խորհրդարանական ընտրությունները:

Այս, ըստ էության, ժամանակավոր կառավարությանը չհաջողվեց պատմության մեջ մնալ որևէ նշանակալի ձեռնարկով, սակայն նրա անվան հետ կապվեցին մի քանի սկանդալներ` կապված Կոնյակի գործարանի, «Արմենթելի» և այլնի հետ:

Ա. Դարբինյանի և նրա թիմի մասնագիտական որակը կասկածի տակ չեմ դնում, սակայն այս կառավարությանն ակնահայտորեն խանգարեց քաղաքական այն կոնյուկտուրան, որում նա գործում էր:

Խորհրդարանական ընտրությանուններից հետո, մի որոշ ժամանակ. Դարբինյանը մնաց կառավարությունում` նախարարի կարգավիճակով, ապա փորձեց ինտեգրվել քաղաքական կյանքին, իհարկե` անհաջող:

Հիմա պարոն Դարբինյանը զբաղված է գիտական աշխատանքով, ղեկավարում է Սլավոնական համալսարանը:

Իրեն բարեփոխական է հռչակել նաև Տիգրան Սարգսյանը, ով պաշտոնավարում է ավելի քան հինգ տարի:

Նրա կազմած կառավարությունները տիպիկ կուսակցական են, ձևականորեն` կոալիցիոն:

Սարգսյանի պաշտոնավարման շրջանը համընկել է համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի հետ: Գուցե դա է պատճառը, որ նրա հռչակած երկրորդ սերնդի բարեփոխումներն այդպես էլ տեղ չեն հասնում, իսկ ժողովրդի կենսամակարդակը վատացել է տեսանելիորեն:

Բայց կա նաև անարդյունավետ կառավարում և կոռուպցիա, ինչի պերճախոս վկայությունը Վերահսկիչ պալատի վերջին տարեկան զեկույցն է:

Տիգրան Սարգսյանի վարկանիշը շատ ցածր է, և նա պաշտոնավարում է բացառապես Սերժ Սարգսյանի հովանավորությամբ:

Գյումրիի, Ջերմուկի հետ կապված Սարգսյանի ծրագրերը մնացել են վիրտուալ հարթության մեջ` դառնալով լրագրողական անեկդոտների թեմա, փոխարենը` խիստ առարկայական են այն սկանդալները, այդ թվում` օֆշորային, որում շոշափվում է վարչապետի անունը:

Տիգրան Սարգսյանը գեղեցիկ և կրեատիվ մտքեր է արտահայտում, սակայն դրանք առայժմ սոսկ խոսքեր են:

Մարդիկ գործի են սպասում կամ հրաժարականի:

Գործ կլինի, թե` ոչ, ցույց կտա ժամանակը:

Պաշտոնանկություն կամ հրաժարական այս պահին հաստատապես չի լինի:

Տիգրան Սարգսյանի առաքելությունը հաստատապես սպառված չէ:

Այն առաքելությունը, որի մասին գիտեն միայն ինքն ու նախագահը:

 «Ժամանակի մեքենան» վարեց Սուրեն Սուրենյանցը