Փետրվարի 18-ին ՀՀ նախագահ առանց որևէ խոչընդոտի վերընտրվող Սերժ Սարգսյանի քաղաքական կարիերան պաշտոնապես սկսվեց 1979 թվականին, երբ ԵՊՀ-ի բանասիրական ֆակուլտետը նոր ավարտած շրջանավարտ լինելով նա վերադարձավ Ստեփանակերտ և անմիջապես նշանակվեց ԼԿԵՄ Ստեփանակերտի քաղկոմի բաժնի վարիչ: Կոմսոմոլի նոմենկլատուրայի մեջ միանգամից մուտք գործելը ԽՍՀՄ իրականության մեջ չէր կարող պատահականություն լինել, մանավանդ որ ադրբեջանական տիրապետության տարիներին Ստեփանակերտում նշանակումներ կատարելու հարցում միշտ թարս աչքով էին նայում Երևանում ու հատկապես հայ ազգայնականության օջախ համարվող Պետհամալսարանում կրթություն ստացած մարդկանց:

Դա հատկապես վերաբերում էր այնիպիսի ադրբեջանահպատակ տականքին, ինչիսին էր Լեռնային Ղարաբաղի այն ժամանակվա ղեկավար Կևորկովը, որը Բաքվին հաճոյանալու համար ամենուրեք երևանյան «շպիոններ» էր փնտրում:

Ճիշտ է, դեռևս համալսարանում կոմսոմոլի ակտիվիստ դարձած երիտասարդ Սերժ Սարգսյանն ուներ բնութագիր, որը ԽՍՀՄ արժեհամակարգում մեծ «պլյուս» էր (բանվորագյուղացիական ծագում, ծառայություն բանակում, 4 տարվա բանվորական ստաժ Երեւանի էլեկտրատեխնիկական գործարանում), սակայն «ԵՊՀ ազգայնական խարանով» Ստեփանակերտում կոմերիտական նոմենկլատուրա մուտք գործելը աննախադեպ ճկունություն էր պահանջում և մշտական ճշգրիտ հաշվարկ:

Այսինքն` դեռ 25 տարեկանում նա արդեն տիրապետում էր «քաղաքական շախմատի» արվեստին, ինչի շնորհիվ բավականին արագ սկսեց բարձրանալ նոմենկլատուրայի աստիճաններով (1979-1988 թվականներին եղել է ԼԿԵՄ Ստեփանակերտի քաղկոմի բաժնի վարիչ, ապա` երկրորդ քարտուղար, առաջին քարտուղար, կոմկուսի Ստեփանակերտի քաղկոմի պրոպագանդայի եւ ագիտացիայի բաժնի վարիչ, ԼՂ մարզկոմի կուսկազմակերպությունների բաժնի հրահանգիչ, ԼՂ մարզկոմի առաջին քարտուղար Հենրիկ Պողոսյանի օգնական):

ՍԵՓԱԿԱՆ ԿԱՐԻԵՐԱՅԻ ՀԱՍՏԱԿՈՂ ԴԱՐԲԻՆԸ

Ի դեպ, եթե զննենք նրա կենսագրությունը, ապա կտեսնենք ոչ թե վայրիվերումներ, այլ մշտական վերելք` ընդամենը կարճատև նահանջներով:
Փոքրիկ մեջբերում անենք կենսագրությունից.

1989-1993 թվականներին ղեկավարել է ԼՂՀ ինքնապաշտպանության ուժերի կոմիտեն:

1990 թվականին ընտրվել է Հայաստանի Գերագույն խորհրդի պատգամավոր:

1993-1995 թվականներին եղել է ՀՀ պաշտպանության նախարար:

1995-1996 թվականներին` ՀՀ պետական անվտանգության վարչության պետ, ապա` ազգային անվտանգության նախարար:

1996-1999 թվականներին` ՀՀ ներքին գործերի և ազգային անվտանգության նախարար:

1999 թվականին` ՀՀ ազգային անվտանգության նախարար:

1999-2000 թվականներին` ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավար:

1999-2007 թվականներին` ՀՀ նախագահին առընթեր ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար:

2000-2007 թվականներին` ՀՀ պաշտպանության նախարար:

2007 թվականի ապրիլի 4-ին նշանակվել է Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ:

2007 թվականի հունիսի 7-ին կրկին նշանակվել է ՀՀ վարչապետ` գլխավորելով ՀՀ Ազգային ժողովի ընտրություններից հետո ձևավորված կառավարությունը:

2008թ. փետրվարի 19-ին կայացած նախագահական ընտրություններում ընտրվել է Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ:

Բնականաբար, նրա սառնասիրտ, բայց հաստակող համառության ձևավորման վրա էապես ազդել է ծագումը, միջավայրը, որում անցել է մանկությունն ու պատանեկությունը, ընտանիքը: Արցախում մեծացած բնիկ սյունեցի, այն էլ Տեղ գյուղից, ուր ազատամարտի տարիներին նույնիսկ 100 տարեկան տատիկն է զենք վերցնում ու ուր մարդիկ սովորաբար երկաթյա առողջության տեր են: Ինչ վերաբերում է արմատներին, ապա տեսնենք, թե ինչ էր պատմում նրա հայրը` դարբին Ազատը. «Ես ծնվել եմ Գորիսի շրջանի Տեղ գյուղում 1929 թ.: Ծնողներս էլ նույն գյուղից էին: Դարբին եմ: 50 տարի աշխատել եմ «ՂարՄետաքս» կոմբինատում: Հաստոցների համար դետալներ էինք սարքում: 12 տնօրեն եմ փոխել, բայց երբեք ոչ մեկից մի նկատողություն անգամ չեմ ստացել»:

Դե ինչ, Սերժ Սարգսյանը 12 տնօրեն փոխած դարբին Ազատի արժանի շարունակողն է` 35 տարի համբերատար դարբնել է իր քաղաքական կարիերան, առանց անկումներ ապրելու երեք քաղաքական վարչակարգ է փոխել, ու այս տարվա փետրվարի 18-ի արդյունքներով նրա նախագահական իշխանությունը սահմանափակված չի լինելու այլևս ոչ մի բանով և գրեթե չի տարբերվելու միապետի կարգավիճակից… Նրա տոհմում դա սովորական բան է` համառորեն հաղթահարել ամեն մի դժվարություն ու բարձրանալ դեպի վեր: Կրկին խոսքը փոխանցենք դարբին Ազատին. «1937 թ. հորս` Ավետիսին, աքսորեցին որպես տրոցկիստի: Այնինչ հայրս խելոք, ռանչպար մարդ էր` տրոցկիստն` ուր, ինքը` ուր: Իսկի չգիտեր` Տրոցկին ով է: Մեծ եղբորս, որ այն ժամանակ 9-րդ դասարանն արդեն ավարտել էր, ուզում էին դպրոցում աշխատանքի ընդունել, բայց հորս աքսորից հետո ասել էին` տրոցկիստի տղա է, ու չէին ընդունել: Դրանից հետո մայրս վախեցավ, որ կարող են նրա հետևից էլ գալ: Ու Ղուկասին ուղարկեցինք Ղարաբաղ` մորաքրոջս մոտ: Որոշ ժամանակ հետո մենք էլ` մայրս, ես, փոքր եղբայրս ու քույրս տեղափոխվեցինք Ստեփանակերտ: Այդ ժամանակ ես ութ տարեկան էի: Դպրոց էլ չընդունեցին: Ասացին` տրոցկիստի երեխա է: Մինչև երրորդ դասարան եմ սովորել:

Մայրս մեզ իր արյունով է պահել: Դոնոր էր: Արյուն էր տալիս, որ էրեխեքին հաց բերի: Տեղ գյուղում մայրս Զանգեզուրի տարազ էր հագնում, ճակատին արծաթե շղթա էր կրում: Ավանդապաշտ կին էր: Բայց երբ եկանք Ստեփանակերտ, բոլորը զարմանում էին նրա զգեստի վրա: Ստիպված էր սովորական շոր հագնել: Երբ դրանք առաջին անգամ հագավ, երեք օր տանից դուրս չեկավ` ամաչում էր»:

Ահա այդպիսի համառության և կենսունակության գենետիկ կոդ` անհուն հալածանքից երեխաներին արյունով փրկող տատ, ընդունակ հայր, որը 8 տարեկանում արդեն երեք
դասարան էր անցել, որին սակայն զրկեցին կրթություն շարունակելու հնարավորությունից, սակայն համառ աշխատանքով երկհարկանի տուն կառուցեց ու երեք որդիներից երկուսին բարձրագույն կրթության ուղարկեց:

ՍԵՐԺ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ ԵՎ ՌՈԲԵՐՏ ՔՈՉԱՐՅԱՆԻ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՄՐՑԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ

Ռոբերտ Քոչարյանի հետ Սարգսյանների ընտանիքի ծանոթությունը սկսվում է 1977-ից, երբ Քոչարյանը որպե էլեկտրամոնտյոր աշխատանքի է ընդունվում «Ղարմետաքս», ուր վաղուց էր աշխատում Սերժ Սարգսյանի հայրը` դարբին Ազատը: Իսկ 1981-ին նա նշանակվում է ԼԿԵՄ Ստեփանակերտի քաղկոմի երկրորդ քարտուղար, ուր արդեն 2 տարի որպես բաժնի վարիչ աշխատում էր դարբին Ազատի որդին` Սերժ Սարգսյանը: Այդտեղ սերտանում է նրանց ընկերությունը, բայց միաժամանակ գրանցվում է մրցակցության առաջին դրվագը` 1983-ին Սերժ Սարգսյանը նշանակվում է քաղկոմի առաջին քարտուղար, այսինքն դառնում է Ռոբերտ Քոչարյանի անմիջական ղեկավարը: 1985-ին միասին տեղափոխվում են կոմկուսի Ստեփանակերտի քաղկոմ, ուր Սերժ Սարգսյանը նշանակվում է պրոպագանդայի եւ ագիտացիայի բաժնի վարիչ, իսկ Ռոբերտ Քոչարյանը` ընդամենը հրահանգիչ, իսկ ամիսներ անց նշանակվում է «Ղարմետաքսի» կուսակցական կոմիտեի նախագահ:

Թե ինչպիսի «ագիտացիայով և պրոպագանդայով» էր զբաղված Սերժ Սարգսյանը` երևակվեց 1988-ի Տրնդեզին` փետրվարի 13-ին, երբ Ստեփանակերտի Լենինի հրապարակում հանրահավաքի էին դուրս եկել 8000 մարդ ու առաջին անգամ հնչել էր
«Միացում» կարգախոսը: Ընդամենը 11 օր անց ադրբեջանական սատրապ, մարզկոմի առաջին քարտուղար Բորիս Կևորկովը, որը փետրվարի 20-ին փորձում էր գողանալ մարզխորհրդի կնիքը ու դրանով տապալել Հայաստանի հետ վերամիավորում պահանջող մարզխորհրդի նստաշրջանը, փախավ Բաքու: Մարզկոմի նոր առաջին քարտուղար, արցախցիների կողմից հարգված Հենրիկ Պողոսյանն էլ Սերժ Սարգսյանին անմիջապես նշանակեց իր օգնական:

Սակայն «Ժամանակի մեքենան» կրկին վարենք դեպի 1988-ի Տրնդեզ, Ստեփանակերտի Լենինի հրապարակ: Վաղեմի ընկերները` Սերժ Սարգսյանն ու Ռոբերտ Քոչարյանը, հանրահավաքներում ելույթ ունեցողների մեջ են: Սակայն Սարգսյանը, ի տարբերություն Քոչարյանի, բավականին արագ է լքում հանրային հարթակն ու դեռ 1988-ի գարնանից ձեռնամուխ լինում գաղտնի զինված ջոկատների կազմակերպմանը: 1989-ից նա արդեն Արցախի ինքնապաշտպանական ուժերի ղեկավարն է մինչև 1993-ի ուշ աշուն, երբ ՀՀ պաշտպանության նախարարի պաշտոնում փոխարինեց Վազգեն Մանուկյանին:
Ինչևէ, մարտական գործերում Ռոբերտ Քոչարյանը հասնում է ընկերոջը արդեն 1992-ի սկզբին, երբ գլխավորում է ԼՂՀ Պետական պաշտպանության կոմիտեն: Բայց 1993-ի աշնանը Սերժ Սարգսյանն արդեն նշանակվում է ՀՀ պաշտպանության նախարար: Բացի այդ, նրա մոտ ավելի դյուրին է ստացվում Սամվել Բաբայանի գործոնը հավասարակշռելը` Վազգեն Սարգսյանի հետ մտերմության շնորհիվ, ով ի դեպ Ստեփանակերտում հաճախ այցելում էր դարբին Ազատի հյուրընկալ տունը:

Ռոբերտ Քոչարյանը կրկին առաջ ընկավ, երբ 1997-ի գարնանը Վազգեն Սարգսյանը համոզեց նրան թողնել ԼՂՀ նախագահի պաշտոնը և դառնալ ՀՀ վարչապետ: Սակայն դրա համար հող նախապատրաստելու գործում թերևս կա և Սերժ Սարգսյանի ներդրումը:

Երբ պայթեց «Արշալույսգեյթը», այսինքն` գեներալ Մանվելի տանը 1996-ի սեպտեմբերի 30-ին տեղի ունեցած հոխորտալից խնջույքի տեսագրությունն ընկավ ընդդիմության ձեռքը, շատերն ուշադրություն դարձրեցին, որ կադրերում չկա ազգային անվտանգության նախարար Սերժ Սարգսյանը: Նա ոչ միայն չմասնակցեց այդ սկանդալային խրախճանքին, որի հետևանքով Վանո Սիրադեղյանը զրկվեց ՆԳ նախարարի պաշտոնից, այլև ՆԳ նախարարությունը միացվեց ԱԱ նախարարությանը: Այդ խնջույքի ժամանակ Վազգեն Սարգսյանը, Վանոն, նախագահի թիկնազորի պետ գեներալ Բուդոն, գեներալ Մանվելը և այլն տոնում էին 1996-ի նախագահական ընտրություններից հետո Վազգեն Մանուկյանի կողմնակիցների բարձրացրած բողոքի ալիքը ճնշելը: Ամենասկանդալայինը խնջույքի ժամանակ հնչած Վանոյի կենացներն էին` ՆԳ նախարարը խոսում էր 800 ցուցարար սպանելու անհրաժեշտության մասին, ինչը կատաղեցրել էր ժողովրդին (Այդ հատվածը տե՛ս http://youtu.be/Bcj7_OUTME4 ): Գումարած դրան` ամենավերջին բառերով հայհոյել էր Վազգեն Մանուկյանին օժանդակած ամերիկացիներին, այդ թվում` նախագահ Քլինթոնին, ինչը Լևոն Տեր-Պետրոսյանի համար ստեղծել էր պրոբլեմներ ԱՄՆ դեսպանատան հետ, և նա Վանոյին ուզած-չուզած տեղափոխել էր Երևանի քաղաքապետի պաշտոնին:

Դե, Հրանտ Բագրատյանին Լևոն Տեր-Պետրոսյանը պարզապես զոհաբերեց, Լոնդոնից բերած փափկամազիկ Արմեն Սարգսյանը թողեց վարչապետի պաշտոնը Վազգեն Սարգսյանի «փըխկ»-ից հետո, և 1997-ի մարտի 20-ին Ռոբերտ Քոչարյանը ստանձնեց վարչապետի պաշտոնը:

Արցախի հարցում զիջողական դիրքորոշում ունեցող Լևոն Տեր-Պետրոսյանն արդեն պարզապես դատապարտված էր հեռացման: Բացառությամբ նախագահի թիկնազորի, Երևանում բոլոր ուժային և ռեալ վարչական լծակները Արցախյան ազատամարտի ռազմական էլիտայի ձեռքում էին, իսկ Ստեփանակերտում Սամվել Բաբայանի դիկտատորական իշխանությունն այլևս հավասարակշռող գործիչ չկար: Եվ վառոդի հոտով կոփված զինակիցները` Վազգեն Սարգսյան, Սերժ Սարգսյան, Ռոբերտ Քոչարյան, Սամվել Բաբայան, օգտվելով նաև բարենպաստ հանրային կարծիքից, իրագործեցին իշխանափոխություն:

(Շարունակելի)

«Ժամանակի մեքենան» վարեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ