Վերջերս livejournal.com- ում ahousekeeper-ի մոտ հանդիպեցի մի էսպիսի գրառման.

«Ամիս-ամիսուկես առաջ անցնում եմ նախկին կինո «Երևանի» մոտով, մեկ էլ լսում եմ. «Sir, do you speak English?»: Գլուխս բարձրացնում եմ. ասիացի է, ձեռքին՝ հովանոց, չնայած արդեն մթնում էր ու անձրև էլ չկար։ «Yes», — պատասխանում եմ, սա էլ թե՝ «I’m from Philippines…» ու պատմում է, որ փողը վերջացել է, ինքն էլ պիտի զանգի մորը, որ մաման փող ուղարկի, բայց զանգելու միջոց էլ չունի։ Առաջարկեցի գա գրասենյակ, Սքայփով կապվի տնեցիքի հետ։ Չեմուչում արեց, մտածեցի գուցե վախենում է անծանոթ մարդու հետ գնա եսիմ ուր։ Նաև կասկած կար, որ ուղղակի քցոցի է, բայց մյուս կողմից էլ մտածում ես «գոստ ստալիցի», չարժի միանգամից չորել և այլն… Վերջը, սա ինձ ցույց տվեց «Էրեբունի» հյուրանոցի դիմաց միջազգային հեռախոսակապի կետը, թե ցանկանում է այդտեղից զանգել:

Մտանք, հարցրեցի աշխատողից՝ ինչքան արժե Ֆիլիպիններ զանգելը, տվեցի 1000 դրամ, էս ֆիլիպինցուն էլ հրաժեշտ տվեցի ու դուրս եկա: Մտքումս էլ նշան արեցի, որ ուշադիր լինեմ, եթե սրան էս կողմերում նույն գործի վրա տեսնեմ, ուրեմն հաստատ ժուլիկ է… Երկու-երեք շաբաթ անց, ցերեկ է, քայլում եմ Հրապարակով։ Մեկ էլ հետևիցս. «Sir, do you speak English?»: Հետ դառնամ՝ ծանոթս։ «I am from Philippines, I need to call my lawyer…» Խնդում եմ, սա չի հասկանում, իր հեքիաթն է պատմում։ «I know you. How’s your mom?» — հարցնում եմ։ Սա էլի ինչ-որ անկապ բաներ է դուրս տալիս, տեղը չի բերում։ Տեսնեմ խորացել է իր հեքիաթների մեջ, ժամանակ էլ չունեի առանձնապես հետը գլուխ դնելու, շուռ եկա թե գնամ, սա էլ հետևիցս հրապարակով մեկ ղժղժոցը դրեց. «You are the most selfish Armenian I ever met!!!»: Ստիպված միջազգայնորեն ճանաչված երեք մատի կոմբինացիա ցույց տվեցի ու շարունակեցի ճանապարհս:

Առակս ինչ կուսուցանե… Նախ՝ արտասահմանցիների թվում քիչ չեն նրանք, ովքեր մեր ազգային կարծրատիպերը լավ հավեսով շահագործում են։ Ասենք՝ հյուրընկալ հայի կարծրատիպը։ Ավելի լավ էր այդ 1000 դրամը տեղացի մի մակաբույծի տայի, քան դրան։ Բայց տեղացի մակաբույծին երբեք 1000 դրամ չեմ տա, իսկ սրան թեպետև ի սկզբանե կասկածելով, բայց տվեցի:

Երկրորդը. հավանական է, որ սա հեռախոսակապի կետի աշխատողի հետ «օրթախ» գործ է անում։ Չեմ կարծում, որ լավություն անողները գալիս, կողքը կանգնում են ու սպասում, որ զանգահարի, խոսի (միևնույն է, չես կարող իմանալ, իսկապես խոսում է, թե ձևեր է թափում):

Երրորդը. հոգեբանության մեջ ճանաչված մի երևույթ կա, երբ մարդն այլ ռասսայի ներկայացուցիչների դիմագծերը շատ ավելի վատ է տարբերում, քան իր ռասսայի ներկայացուցչի դիմագծերը։ Հավանաբար մեր հյուրը հենց այդ պատճառով էլ ինձ այդպես էլ չճանաչեց»:

Սրա մասին գրել էին նաև khlurd և 517design օգտվողները, պարզվում է ընկերներիցս ոմանք էլ են հանդիպել այդ ֆիլիպինցուն: Զանգեցի Ֆիլիպինների Թագավորության հյուպատոսարան, որի աշխատակից Պետրոս Կարապետյանն էլ պատմեց ինձ 40-ամյա Լորենզո Լուի Կանլասի հայաստանյան ոդիսականը, ես էլ ներկայացնում եմ ձեզ: Լորենզոն Հայաստան է ընկել, իր պատմելով, ընտանեկան «վենդետտա»-յի նպատակով` իբր քրոջը բռնաբարել են, ինչպես հետո պարզվել է Բաքվում։ Նա եղել է Դուբայում, Իրանում, Վրաստանում, Ադրբեջանում, ու չգիտես ի՞նչ տրամաբանական շղթայով վերջում ընկել է Հայաստան: Երևի Հայաստանում են եղել ամենանպաստավոր պայմանները մուրացկանության, ավելի շուտ դրամաշորթության համար, որովհետև էստեղ է նա «լռվել»:

«Նա մեզ համար գլխացավանք է դառել: Անընդհատ զանգում են էստեղից-էնտեղից, թե եկեք ձեր ֆիլիպինցուն տիրություն արեք: Ես էլ գնում եմ, օգնում եմ ինչով կարողանում եմ: Բայց դա իմ կոմպետենցիան չի, միգրացիոն ծառայությունները պետք է նրանով զբաղվեն»:

-Իսկ ոստիկանությունը չի՞ զբաղվում նրանով: -Զբաղվում է, 3-4 քրեական գործ կա նրա նկատմամբ հարուցված: Անձնագիրն էին վերցրել, գնացել եմ հետ ուզել, տվել իրեն: Նա հոգեկան շեղումներ էլ ունի: Մի անգամ ես նրան ինքնաթիռի տոմս առա ու ուղարկեցի: Հետ եկավ, պատճառաբանելով, թե ինչ-որ սահմանի վրա իրեն չեն թողել անցնի, վիզա չուներ: Անձնագրի մեջ նայեցի՝ ամեն ինչ նորմալ էր: Էդ մարդը որ չի ուզում գնա, ես ի՞նչ անեմ: Իրեն դուր է գալիս էսպիսի կյանքը: Ոստիկաններն ասում են, որ իբր նա վտանգավոր չի, չեն կարող որպես խափանման միջոց կիրառել ձերբակալությունը ու մանավանդ պահանջել արտաքսում:

Նա իրոք անվնաս է, բայց նայած որ տեսանկյունից: Եվ ականատեսները, և Պետրոսը ասում են, որ նա «գործ է շինում», այսինքն՝ մոտենում է մարդկանց, փող ուզում, հետո՝ տալիս են, թե չեն տալիս, նայած ոնց կստացվի, գոռում է անգլերեն, թե՝ ինձ թալանում են: Մարդուն բռնում են, հավատում են, իհարկե, արտասահմանցուն: Երբեմն, երբ Պետրոսը իմանում է, գնում է ոստիկանություն ու ասում, որ մարդն անմեղ է, իսկ տուժողը հեչ էլ տուժող չի, տուժողը հոյակապ մեխանիզմ է մշակել: Ուղղակի զարմանալ կարելի է, թե ինչպե՞ս է էդպես ստացվում, որ օրը ցերեկով մարդկանց վրա «շառ անող», խաբող մեկը ոնց է հաստատվել Հայաստանում ու ոչ ոք նրան չի կարողանում արտաքսել: Ես պատկերացնում եմ, եթե որևէ մի այլ երկրում հայը նման մի բան աներ: Նրան միանգամից կարտաքսեին:

— Ես երեք անգամ նոտա եմ ներկայացրել Արտգործնախարարություն նրա մասին, բայց ոչ մի արձագանք չեմ ստացել: Չգիտեմ, ո՞վ պետք է նրանով զբաղվի: Նա արդեն սպառել է բոլոր իրեն հայտնի «տոմսի փող պոկելու» միջոցները միջազգային կազմակերպություններից, էնքան է աչքներից ընկել, որ էլ ոչ մի տեղ չի կարողանում դիմել, ոչ ոք իրեն չի հավատում:

— Իսկ որտե՞ղ է նա ապրում հիմա, ի՞նչ է անում: -Փողոցում, իմ իմանալով, նա Կոմայգու սիրահարներից է: Մի անգամ մի պատանու էր փորձել «ձեռ գցել», պատանին պոկվել էր որ փախնի, նա գոռգոռացել էր իրեն սովոր ձևերով ու ոստիկանությունը ձերբակալել էր պատանուն: Ես գնացի ու ասացի, որ պատանուն անմիջապես բաց թողնեն, որ ես գիտեմ իմ «կլիենտին»:

— Բա որտե՞ղ եք տեսնում ելքը, ի՞նչ, և ո՞վ կարող է նպաստել, որ էդ մարդուն երկրից դուրս ուղարկեն:

— Դատախազությունում գործ կա նրա վրա: Պետք է դատեն երևի, որոշեն պատժաչափը, որոշեն որտե՞ղ է նա պատիժը կրելու՝ այստեղ, թե՚՞ Ֆիլիպիններում: Եվ այդ ժամանակ արդեն կարող են նրան ուղարկել հայրենիք: Այլ ելք ես չեմ տեսնում: Հիմա հենց ցրտերն ընկան, չգիտեմ թե ինքն ինչ է անելու: Նրա հոգեկան վիճակը նորմալ չի: Նա չի կարող գոյատևել, չնայած արկածախնդիր սովորական «ժուլիկ» է, բայց մարդ է, մեղք է: Նա հիմա էլ Իսրայելի տոմս է ուզում, չգիտեմ ինչի համար:

— Բայց միթե՞ տվյալ երկրի հյուպատոսարանը չի զբաղվում իր երկրի քաղաքացիներով:

— Մենք զբաղվում ենք միջառևտրային ու մշակութային կապերով Հայաստանի ու Ֆիլիպինների միջև, մենք չենք զբաղվում դեպորտացիա կազմակերպելով: Եթե մեր քաղաքացին խնդիր ունի ու դիմում է մեզ, մենք, անշուշտ, օգնում ենք նրան հնարավորության սահմաններում: Բայց ես չեմ կարող խնդրել «Արմավիա» ընկերությանը, որը թռիչքներ է իրականացնում դեպի Ֆիլիպիններ, նրան անվճար տեղափոխել, դա պետք է կատարվի պետական մակարդակով, ու ՀՀ միգրացիոն ծառայությունները պետք է դրանով զբաղվեն:

Զարմանում եմ՝ մի՞թե Հայաստանն էդքան գրավիչ է մուրացիկների համար, մենք մեր մուրացիկներին չգիտենք ինչ անենք, ուր մնաց թե՝ օտարերկրյա «ժուլիկներին» պահենք: Իսկ նրան, որ էստեղ վաղուց աջ ձեռքը չգիտի ձախն ինչ է անում, ով ինչի՞ համար է պատասխանատու, արդեն սովորել ենք: Ու զարմանալով սկսում եմ կասկածել, Էդքան դժվա՞ր է լուծել միակ մուրացիկի հարցը, էդքան բա՞րդ է գտնել պատասխանատու մարմին, ով դրա համար պատասխանատու է: Հյուպատոսարանում չգիտեն… Ֆիլիպինցի դրամաշորթն էլ շարունակում է իր հիմնական գործը, որը աչքիս ըսկի դրամաշորթություն էլ չի, այլ «գործ տալն » է: Ոստիկանությունում վաղուց արդեն կարող էին հասկանալ, որ էդ մարդուն հավատալ չի կարելի: Էդ ո՞նց է, որ շարունակում է նրանց հավատացնել, իբրև թե իրեն ուզել են թալանել: Ու ձեռքի հետ էլ անմեղ մարդկանց քաշ տալիս ոստիկանություն։ Կասկածում եմ, որ ոստիկանները լավ էլ գիտեն նրան ու համագործակցում են։ Ուրիշ հարցերում լուն ուղտ շինող ոստիկաններն ու անմեղ –մեղավոր չհարցնող ու կալանքի սանկցիա տվող դատախազությունը հանկարծ չի նկատում օրինախախտ ժուլիկին։ Մի քիչ հավատս չի գալիս:

Լուսինե Վայաչյան

Հ.Գ. Մեր ունեցած տեղեկություններով,ֆիլիպինցի մուրացկանը ցերեկները զբաղվում է ժուլիկությամբ, իսկ երեկոները Կոմայգում տրանսների հետ՝ պոռնկությամբ, սակայն կենտրոնի ոստիկանները, հատկապես Երևանի այդ մասում, որպես կանոն լինում են լայն բացված փակ աչքերով։