Շարունակում ենք մեր զրույցը Քրեական դատավարության   նոր օրենսգրքի աշխատանքային խմբի ղեկավար, Երևանի պետական համալսարանի  Իրավաբանության ֆակուլտետի դոցենտ Հրայր Ղուկասյանի հետ.

-Հաջորդ նորամուծությո՞ւնը:

-Մեկ նորամուծություն ևս կա , որը նույնպես մենք համարում ենք հեղափոխական, և որը շատ մեծ դիմադրություների է հանդիպել քննարկումների ընթացքում. դա մեղադրյալին սուտ ցուցմունք տալու իրավունքից  զրկելն է:

Ներկայիս քրեական օրենսգիրքը մեղադրյալի սուտ ցուցմունք  տալու դեպքում պատասխանատվություն չի սահմանում. դա բերել է  երկու մեծ բացասական երևույթի. առաջին՝  հանգեցրել է նրան,  որ մեղադրյալի ցուցմունքին բոլորը՝ քննիչ, դատախազ, դատարան, ի սկզբանե նայում են  որպես ոչ ճիշտ տեղեկատվության, ասում են՝  քանի որ դու գիտես , որ սուտ կարող ես ասել և դրա համար չես պատժվելու,  ուրեմն հավանականությունը շատ մեծ է, որ դու սուտ ես ասում : Երկրորդ՝ դա բերում է նրան, որ մեղադրյալը չարաշահում է իր այդ անպատժելիությունը, այսինքն, երբ մեղադրյալի ցուցմունքը պետք է ստուգվի,  նա ինչ-որ փաստերի մասին կարող է տեղեկություն տալ,  որը ստուգելուց հետո պարզվում է, որ ճիշտ չէ, ու  հետո ինքը ասում է, թե՝ այո, դա էդպես չէր: Այսինքն՝ ինքը մանիպուլացիայի է ենթարկում ձեզ: Չափանիշն այն է, որ ինքը իր ցուցմունքներով չպետք է մոլորության մեջ գցի  արդարադատության իրականացման գործընթացը:

Այսինքն՝ նախկինում մեղադրյալը գիտեր,  որ ինչ էլ ասեր՝ ճիշտ կամ սուտ, միևնույնն է, դատարանը չէր հավատում դրան իսկ հիմա, եթե նա սուտ ցուցմունք տալու համար առանձին պատասխանատվության ենթարկվի, հարցն ավելի կլրջանա, և բոլորի զգոնությունը կբարձրանա դրանից:

Սուտ ցուցմունքի համար նախատեսվում է երկու տարի, բայց իմ սյուբեկտիվ պատկերացմամբ, պատժաչափը պետք է ավելի խիստ լինի և ընդհանրապես պետք է մարդիկ իմանան,  որ արդարադատությանը ստելու համար շատ խիստ  են պատժվելու:

Մեղադրյալի ֆունդամենտալ իրավունքն է խոսել կամ չխոսել: Լռելու իրավունքը գալիս է անմեղության կանխավարկածից, որովհետև ասում է. մարդը պարտավոր չէ ապացուցել իր անմեղությունը, կարող է բացարձակ անգործություն դրսևորել՝ որպես մեղադրյալ, ներառյալ ցուցմունք չտալը  և գործի քննությանը որևիցէ կերպ չօժանդակելը: Այսինքն՝ մեղադրյալը  պարտավոր չէ որևիցե կերպ օժանդակել գործի քննությանը. դա նշանակում է՝ մեղադրանք եք առաջադրել, գնացեք, ապացուցեք. ես կարող եմ դրանից պաշտպանվել ապացույցներով խոսելով, կարող եմ նաև պաշտպանվել իմ լռությամբ:

Այստեղ օրենքը մեծ ընտրություն է տալիս մարդուն, ինքը հնարավորություն ունի, իր փաստաբանի հետ խորհրդակցելով, որոշի, թե ինչ մարտավարություն ընտրի մեղադրանքից պաշտպանվելու համար:

Այսօրվա նոր նախագծով լռության մասով ոչինչ չի փոխվել, ես կասեի ընդհակառակը, այն իմաստով, որ սուտ ցուցմունքն է դարձել պատժելի և դրանով  լռության արժեքը մեծացել է և օրենքն ասում է, որ լռությունը երբևիցե չի կարող մեկնաբանվել անձի դեմ, մյուս կողմից լռության իրավունքը մարտավարություն է,  երբ դիմացինը չունի ապացույցներ: Բայց եթե կան 1, 2, 3 ապացույցներ և լռության պայմաններում չես հերքում դրանք, դեռ չի նշանակում, որ այդ ապացույցները հավաստի են, քանի որ դու չես հերքել: