Մարտի 1-ի արյունոտ իրադարձությունները, տասը անմեղ զոհից բացի, ունեցան նաև երկու այլ հետևանք` դեպքերի ոչ լիարժեք բացահայտումը, ավելի ստույգ` հանցագործության կոծկումը, և քաղբանտարկյալների առկայությունը:

Մինչև վերջին շաբաթները շատերը մտածում էին, որ Մարտի 1-ն այդպես էլ չբացահայտված էջ է մնալու: Այդպես էին մտածում մարդիկ, ովքեր անկեղծորեն ձգտում են այդ ոճրագործության բացահայտմանը: Սերժ Սարգսյանի` նախաքննության մարմնին տված հրահանգը որոշակիորեն փոխել է իրավիճակը ու նաև սին դարձրել իշխանության բազմաթիվ ներկայացուցիչների նախորդիվ հնչեցրած պնդումները` Մարտի 1-ի էջը փակված համարելու մասին:

Շատերը նաև պնդում էին, որ այս կամ այն քաղկալանավորը ճաղերի հետևում մնալու է մինչև ընտրություններ: Այս պնդումն էլ, որ հիմնականում հնչում էր ընդդիմության ճամբարից` դարձյալ, կարծես թե, դատապարտված է իրականություն չդառնալուն:

Իշխանության, ընդդիմության ներկայացուցիչները խոսում են քաղբանտարկյալների շուտափույթ ազատարձակման հեռանկարի մասին: ՀԱԿ-ը նույնիսկ իր թռուցիկներում ծանուցում է, որ Նիկոլ Փաշինյանն ու Սասուն Միքայելյանը ելույթ են ունենալու մայիսի 31-ի հանրահավաքում: Ըստ էության նույն բանն է ասում նաև ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյանը` մի քիչ ավելի զուսպ տոնայնությամբ:

Քաղբանտարկյալների ազատարձակման հարցում առկա է նաև հասարակական վստահություն:

Բայց քաղբանտարկյալների խնդիրը Մարտի 1-ի հետևանքներից ընդամենը մեկն է:

Կարևոր է նաև այս ոճրագործության լիարժեք բացահայտումը՝ մարդկանց սպանության հանգամանքների պարզաբանումը, մեղավորներին պատասխանատվության ենթարկելը:

Առանց դրա` հնարավոր չէ ակնկալել քաղաքական լարվածության լիցքաթափում, քաղաքական նոր մշակույթի ձևավորում, ի վերջո` նման ոճիրների կրկնության բացառում:

Կբացահայտվի՞, արդյոք, Մարտի 1-ը: Այս հարցում կարծիքները երկփեղկվում են, մարդիկ հնչեցնում են հարցեր, որոնք չունեն պատասխաններ:

Մի կողմից, բանականությունը հուշում է, որ այդ ոճրագործության բացահայտումը բխում է բարեփոխվող իշխանության շահերից, մյուս կողմից` դժվար է հավատալ, որ մեկեն օրինապաշտ է դառնալու այն համակարգը, որը երեկ անմեղին ազատազրկում էր, մեղավորի հանցագործությունը՝ կոծկում:

Մարտի 1-ը, դրա բացահայտումը կամ կոծկումը, դրա նկատմամբ վերաբերմունքը` հետաքրքիր մի ջրբաժան են:

Կամ իսկապես գործող նախագահը նպաստում է այս ոճիրի բացահայտմանը` ձերբազատվելով Քոչարյանի ժառանգությունից, նոր` ավելի քաղաքակիրթ իշխանության հայտ ներկայացնելով:

Կամ կոծկելով իր նախորդի կատարած հանցագործությունը` գործող իշխանությունը վերջնականապես նույնանում է երկրորդ նախագահի համակարգի հետ, գծում իր և հասարակության, իր և ապագայի բարիկադները:

Առաջիկա ամիսները ցույց կտան, թե որ ջրբաժանն է նախընտրում Սերժ Սարգսյանը:

Սուրեն Սուրենյանց