Բառերը ամիսների և տարիների ընթացքում կորցնում են իրենց փայլը և վեր են ածվում մաշված պիտակների, որոնք կրկնվում են հենց այնպես, առանց մտածելու, իներցիայով: Քաղաքական կարգախոսների բաղադրիչը հանդիսացող բառերը` առավել ևս: «Ավազակապետություն», «լեգիտիմություն», «հանցավոր ոեժիմ»` դրանք բոլորը հրաշալի բառեր են, բալց տարեցտարի զրկվում են իրենց քաշից, կորցնում են իրենց, եթե այդպես կարելի է ասել, մագնիսականությունը: Որքան էլ դրանք դիպուկ լինեն, մարդիկ դրանցից հոգնում են: Եվ այնպես, ինչպես դրանք ասվում են մեխանիկաբար, առանց մտածելու, այնպես էլ այն «թիրախային խմբերը», ովքեր պետք է «բոցավառվեն» այդ բառերից, այլևս չեն բոցավառվում և լսում ու կրկնում են դրանք` առանց իմաստի մեջ խորանալու: Այդպիսին է մարդկային հոգեբանության առանձնահատկությունը` մեզանից շատ քչերն են կարողանում հավերժորեն մտասևեռվել մի գաղափարի վրա, և դա ունի իր թե բացասական և թե դրական կողմերը, որովհետև այդպիսին է, ի վերջո, մեր պաշտպանական մեխանիզմը: Թող ինձ ներվի այս փոքր-ինչ ցինիկ համեմատությունը, բայց եթե մարդը հարազատ է կորցրել, ապա գրեթե անհնարին է, որ կորստի 10-րդ տարում նրա զգացմունքները նույնքան սուր լինեն, որքան աոաջին տարում: Հակառակ վարքագիծը դիտվում է որպես տարօրինակ, եթե ոչ պաթոլոգիկ:
Ճիշտ նույն տրամաբանությամբ` ես չեմ լսել, որ վերջին մի քանի ամիսներին որևէ ընդդիմադիր խոսի «Մարտի 1»-ի մասին: Քաղաքական գործիչները, կարծես թե, ամեն ինչ «քամել են» իշխանության կազմակերպած այդ սպանդից, և այն դադարել է լինել «հնչեղ թեմա»: Չնայած այդ օրը սպանվել է ոչ թե մեկ, այլ տասը հայ, իսկ ոճրագործության կատարողները և դրա կազմակերպիչները չեն դատապարտվել: Հավերժորեն հնչեղ թեմաներ չկան` ճիշտ այնպես, ինչպես չկան հավերժական թարմությունը պահպանող բառեր և կարգախոսներ:
Գործիչները նույնպես «մաշվում են», կորցնում քաշը, արդիականությունը` որքան էլ մեծ լինեն նրանց արժանիքներն ու ծառայությունները: Օրինակ՝ 96 թվականին Վազգեն Մանուկյանն արդիական էր որպես իշխանության այլընտրանք, իսկ մեկուկես տարի անց արդեն հնացել էր: Մի կողմից` փոխվել էր քաղաքական կոնֆիգուրացիան, մյուս կողմից` հասարակությունը հոգնել էր նույն մարդուց նույն բաները լսելուց:
Ուզում եմ ասել, որ առաջիկա նախագահական ընտրություններում եթե ՀԱԿ-ը հանդես է գալու սեփական թեկնածուով, ապա պետք է դրսևորի որոշակի կրեատիվություն և փորձի չկրկնել հին կարգախոսները, հին փաստարկներն ու կոչերը: Դրանք այլևս չեն ընկալվի: Իհարկե, շատ ցանկալի կլիներ, որ ընդդիմությունը հանդես գար նոր թեկնածուով` դա կարող է լինել ՀԱԿ-ի ներկայիս խմբակցությունից յուրաքանչյուրը: Գուցե նա չունենա քաղաքական այն փորձառությունն ու հեղինակությունը, որն ունի Լևոն Տեր-Պետրոպանը, բայց փոխարենը կկարողանա անել նոր շեշտադրումներ, որոնք թերևս ավելի հետաքրքիր կլինեն ընդդիմադիր ընտրազանգվածի համար: Իսկ առաջին նախագահը կսատարի նրան իր փորձով ու ելույթներով: Ինչպես, ասենք, Բիլ Քլինթոնը` Օբամային:

Առավոտ