Օպերայի շենքում բավականին ճոխ միջոցառում տեղի ունեցավ ի պատիվ Պարույր Հայրիկյանի: Անշուշտ, այն պահից երբ նա անցավ իշխանության թրի տակով, հիշվեց որ վաստակ ունեցող մարդ է, որը մեր երկրի անկախացման գործում հսկայական ավանդ ունի: Բայց… ամբողջ միջոցառումից «Сделано в СССР» հոտ էր գալիս` նույն ոգին, նույն ոճը: Ճակատագրի հեգնանք` տասնամյակներ շարունակ ԽՍՀՄ-ի դեմ պայքարող Հայրիկյանին բաժին հասավ սովետական նմուշի մեծարման երեկո: Բումերանգը վերադարձավ…

Հայրիկյանը խորհրդային բանտերում անցկացրեց 17 տարի: Նրան կոչում էին քաղբանտարկյալ, նաև` խղճի բանտարկյալ: Այսինքն` մարդ, որը բանտարկվել է ոչ թե սպանելու, գողանալու, թալանելու համար, այլ` իր քաղաքական գործունեության, իր հայացքների, իր ըմբոստացման համար: Բայց Հայաստանի անկախացումից հետո արժեզրկվեցին «քաղբանտարկյալ», «խղճի բանտարկյալ» կատեգորիաները: Եթե զինապարտությունից հրաժարվող եհովականն է համարվում «խղճի բանտարկյալ», ապա այդ կոչումից նորմալ մարդը կփախչի, ինչպես ժանտախտից… ավելի նախընտրելի է պարզ քրեական հանցագործ լինելը:

Բայց Հարսնաքարի զազրելի դեպքից հետո բանտում հայտնվեց մարդ, որի ձեռքը սեղմելը պատիվ կհամարի ցանկացած նորմալ մարդ: Խոսքը Հարսնաքարը պայթեցնելու փորձ արած փոխգնդապետ Վարդան Սամվելյանի մասին է: Մարդ, ում տոհմում բոլոր տղամարդիկ սպա են: Որ գիտի «Պատիվ ունեմ» պարզ բառակապակցության իրական խորքային արժեքը: Մարդ, որ օրենք է խախտել, բայց իր քայլով փրկել է Հայոց բանակի` գետնով տված պատիվը: Դրանով իսկ`բոլորիս պատիվը, քանզի մեր բանակն է ամեն ինչի հիմքը:

Այժմ նա կալանքի տակ է, սակայն հրաժարվել է փաստաբան ունենալուց, զի առավել քան վստահ է, որ իրավացի է: Զի հաստատ իրավացի է` հանուն Արժանապատվության հաշվի չառնելով ոչինչ: Միգուցե նրան դատապարտեն ազատազրկման, միգուցե պայմանական ժամկետ սահմանեն, միգուցե դատարանն արդարացման դատավճիռ կայցնի` դա դեռ չգիտենք: Բայց փոխգնդապետն իր արարքով իրավիճակ փոխեց երկրում: Այժմ երկիրն ունի ՊԱՏՎԻ ԲԱՆՏԱՐԿՅԱԼ: Ցանկացած երկրի նկարագիր կախված է ոչ միայն ազատության մեջ գործող քաղաքացիներից, այլև բանտում գտնվողներից: Քրեական հանցագործներն արտացոլում են ընդամենը հանցավորության մակարդակն ու քրեական օրենքի խստությունը: Քաղաքական բանտարկյալներն արտացոլում են քաղաքական պայքարի սրությունն ու վարչակարգի հանդուրժողականության աստիճանը: Եթե շոշափելի թիվ են կազմում աղանդավորական ֆանատիկոս «խղճի բանտարկյալները»` դա հանրության լուրջ հիվանդության նշան է: Իսկ պատվի բանտարկյալների առկայությունը վկայում է, որ երկիրն ապագա ունի: Զի կան մարդիկ, ովքեր պատիվն ամեն ինչից վեր են դասում:

Ժամանակակից գլոբալիստական «մարդու իրավունքների» գերակշռությունն է աղճատված ձևով մարդու կյանքը հռչակել գերագույն արժեք: Մինչդեռ ավանդական հանրություններում գերագույն արժեքը արժանապատվությունն էր: Հանուն արժանապատվության մենամարտերը, վիրավորանքն արյամբ լվանալը եվրոպական մշակույթի բաղկացուցիչ մասն էր: Ֆրանսիայում կարդինալ Ռիշելյեն մահապատժի սպառնալիքով արգելեց մենամարտերը, որպեսզի ամեն տարի հարյուրավոր ազնվականներ չզոհվեն, բայց միևնույն է`ազնվականները շարունակում էին մենամարտել, և մենամարտում ողջ մնացածները գնում էին բանտ: Հենց այդ անթիվ մենամարտերում թափված արյունն է, որ չնայած բոլոր վայրիվերումներին, մինչ օրս ապահովում է Ֆրանսիայի վեհությունը: Ճապոնիայի վեհության անբաժանելի ատրիբուտը սամուրայների պատվո ինքնասպանություններն են, և պատահական չէ, որ ամենամերձավոր ընկերոջ վրա է դրվում խարակիրիի ժամանակ օգնելու պարտավորությունը:

Եվ վերջապես, Մեծ եղեռնից հետո մեր ազգի ու Հայոց աշխարհի արժանապատվությունը փրկեցին մարդիկ, ում զգալի մասը դարձան պատվի բանտարկյալ` «Նեմեզիս» գործողության մասնակիցները և ԱՍԱԼԱ-ի մարտիկները: Իզուր չէր, որ հայ մտավորականի իսկական տիպար Ավետիք Իսահակյանը Սողոմոն Թեհլերյանի դուբլյորն էր: Իզուր չէ, որ մեծն Ալեքսանդր Թամանյանի թոռը` կրտսեր Ալեքսանդր Թամանյանը, Արցախում հատուկ ջոկատի հրամանատար էր…

Հիմա էլ մեր հանրության կարևորագույն մարտահրավերը` օլիգարխիայի անպատիժ ամենաթողությանը վերջ տալու կենսական անհրաժեշտությունը, կյանքի կոչեց մերօրյա պատվի բանտարկյալին` փոխգնդապետ Վարդան Սամվելյանին: Նաև նա ներդրում ունի, որ այսօր բոլորն անխտիր` և իշխանությունը, և ընդդիմությունը, կասկածի տակ չեն դնում օլիգոպոլիաներին վերջ դնող բարեփոխումների անհրաժեշտությունը: Ու իշխանությունն էլ այդ բարեփոխումների ընթացքում կարող է վստահաբար հրաժարվել  օլիգարխիայի վրա հենվելուց և հենվել ոտքի ելած հասարակության վրա: Առավելևս, որ այդ հասարակությունը նաև առաջ է քաշել հանուն դրա ինքնազոհության գնացող, բանտարկությունից և այլ փորձություններից չվախեցողների:

Դե ինչ, մեր նորագույն պատմության ընթացքում արդեն քանիցս մեր բանակին ենք պարտական բոլոր լուրջ, կենսական նվաճումներով: Մեր բանակը լուծեց Արցախի հիմնահարցը և մեզ դարձրեց հաղթանակած ազգ: Իսկ այժմ, երբ ներքին կյանքում  լրջագույն մարտահրավերները լուծում պահանջեցին, էլի բանակը դարձավ առաջընթացի խթան և, ինչու չէ, երաշխավոր: Գեներալ Հայկ Քոթանջյանը ձևակերպեց պահանջ`ազգային և հանրային անվտանգությանը սպառնացող բռնության մշակույթին վերջ տալու առաջին քայլերից մեկը պետք է լինի Հարսնաքարի ողբերգության համար առնվազն բարոյական պատասխանատվություն կրող Ռուբեն Հայրապետյանի հրաժարումը պատգամավորական մանդատից և քաղաքական գործունեությունից: Բանակի գլխավոր շտաբի պետ, գեներալ Յուրի Խաչատուրովը հնչեցրեց վերջին նախազգուշացումը` ուղղված անչափ լպիրշացած անձնական թիկնազորերին: Իսկ փոխգնդապետ Վարդան Սամվելյանը դարձավ պատվի բանտարկյալ: Այսինքն, երկիրը կարող է վստահաբար կտրել չարորակ ուռուցքը` օլիգարխիան, զի թիկունքում կա հաղթական բանակի աջակցությունը:

Այլ հարցերում էլ բանակը մեզ զորավիգ կլինի: Այժմ քննարկումների փուլում է զազրելի հեռուստասերիալներից և սրտխառնոց առաջացնող շոուներից եթերը մաքրելու հարցը: Ոլորտ, ուր շատ մեծ և անչափ կեղտոտ փողեր են շրջանառվում, այն էլ «խոսքի և ստեղծագործության ազատության» շղարշի տակ: Եվ վստահաբար մի օր այդ հարցում էլ բանակն իր վճռական խոսքը կասի` մի խփեք մեր թիկունքին, մի պղծեք մեր ապագա զինվորի հոգին: Մայոր Վահե Ավետյանի մահվան համար դուք ոչ պակաս պատասխանատու եք, քան Ռուբեն Հայրապետյանը: Բավ է, եկել է ավգյան ախոռները մաքրելու ժամանակը…

Շաբաթվա Վարկածները մշակեց Արսեն ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ