Որպես պահեստի սպա` չեմ կարող մասնակից չլինել բանակի 20-ամյակին նվիրված տոնակատարություններին: Տպավորիչ է 20-ամյա ճանապարհը` որսորդական հրացաններից մինչև սեփական ռազմարդյունաբերություն: Տպավորիչ է նաև կարգապահության ապահովման պահը` ոչ մարտական կորուստները նույն մակարդակին են, ինչ ԱՄՆ-ի և Իսրայելի բանակներում: Նաև հոգեբանական նվաճում ունենք` այսօր հարուստ խավի զավակները գերադասում են ծառայած լինել թեկուզ` ձևականորեն:

Մեր պետության համեմատաբար կայացած կառույցն է մեր բանակը: Դա բնական է` եթե այդպիսի բանակ չունենայինք, այսօր մեր բարդ տարածաշրջանում  ֆիզիկապես ապրելու խնդիրը լուծած չէինք լինելու:  Սպայական միջավայրում ընդուված արտահայտություններից ` «պատիվ ունեմ»  դարձվածքը բավականին տարածված է, և չենք կարող չհարցնել`իսկ արդյո՞ք «պատիվ ունեն» քաղաքական դասի ներկայացուցիչները, թե՞ շարունակում են մնալ նպատակն արդարացնող միջոցների գերի…

Ավաղ, մեր քաղաքական վերնախավը դեռևս չի աճել անգամ մեր բանակի վերնախավի մակարդակի. Ինչը, իր բոլոր թերություններով հանդերձ, անհամեմատ բարձր է: Ընդդիմությունը դեռևս ինստիտուցիոնալ չէ, և իշխանության դեմ թունդ ատելությունը դեռևս շարունակում է մնալ ընդդիմադիր լինելու հիմնական հատկանիշը: Սակայն իշխանության որակն էլ դեռ հեռու է լավը համարվելուց… Դեռևս լուծված չէ այն խնդիրը, որ բիզնեսի լավագույն ձևը չհամարվի իշխանության մեջ լինելը, թեև ՀՀ նախագահը հռչակել է բիզնեսի և իշխանության տարանջատման գործընթացը:

Այնուամենայնիվ, պետք է խոստովանել, որ այսօր իշխանական դասի համեմատաբար ազնիվ ներկայացուցիչները ՀՀԿ ում են: Ի տարբերություն այլոց, նրանք չեն կարող իրենց վրայից ցրել իշխանության բոլոր լավ և վատ գործերի համար պատասխանատվությունը: Ինչպես նկատեց ՀՀԿ խմբակցության քարտուղար Գագիկ Մելիքյանը` ՀՀԿ-ին սիրել պետք չէ, բայց ՀՀԿ-ն միաժամանակ թույլ չի տա իրեն խեղճացնել… Ու նախընտրական շրջանում ՀՀԿ-ի դիրքը առավելագույնս հստակ է: Այդտեղ մինչ համագումար դեռևս պարզ չէ, թե ովքեր կմնան ցուցակում, և ովքեր դուրս կթռչեն: Եվ խոսքը միայն օլիգարխների մասին չէ, ում ներկայացուցիչներից շատերին վաղուց հուսազրկեց  նախագահը: Խոսքը մնացածների մասն է, ովքեր այժմ ինտրիգների մեջ խորացած լուծում են իրենց տեղն ընտրացուցակում ապահովելու գերխնդիրը և հուրախություն լրագրողների, իրար վրա «գործ են տալիս»: Գործընթացն ինքնին օբյեկտիվորեն ստացվում է այնպես, որ շատերի թերությունները բացահայտվում են, ու վերջում հանրությունն ունենալու է օբյեկտիվ պատկեր, թե ով ինչի է պիտանի: Եվ դա վերաբերում է ոչ միայն բուն ՀՀԿ-ին, այլև նրանց, ովքեր ՀՀԿ-ի հետ միասին ԱԺ կգան կամ ՀՀԿ-ի, կամ ենթադրյալ ազգային-պահպանողական դաշինքի ցուցակով:

Այլ պատկեր է ՀՀԿ-ի կոալիցիոն գործընկերների` ԲՀԿ-ի և ՕԵԿ-ի պարագայում: Երկուսն էլ ձգտում են տեր կանգնել իշխանության բոլոր նվաճումներին, իսկ թերությունները «դուրս գրել» ՀՀԿ-ի վրա… ՕԵԿ-ի պարագայում բացառված չէ, որ այդ կուսակցության «հասանելիքը» զոհաբերեն ՀՀԿ — ԲՀԿ հարաբերությունների հարթությունում, քանզի ՕԵԿ-ը իր ախքիկական համբավի շնորհիվ տեղով բեռ է իշխանության Համար և եթե իշխանությունը վերարտադրվելու խոչնդոտներ ունենա, ապա նախևառաջ այդ բեռից կազատվի:

Ինչ վերաբերում է ԲՀԿ-ին, ապա Ռոբերտ Քոչարյանի վերջնական կղմնորոշմանը սպասող այդ կուսակցությունը ձգտում է իր համար «պահեստավորել» բոլոր տաբերակները` ՀՀԿ-ի լիարժեք և պատասխանատու գորընկերոջից սկսած, իշխանությանը «քցող» և ընդդիմություն հռչակվող միավորով վերջացրած: Սակայն այդ երկրորդ տարբերակն արդյունավետ կարող է լինել միայն վերջին պահին կոալիցիայից դուրս գալու միջոցով, ինչը ենթադրում է, որ ԲՀԿ-ն մինչև վերջ պիտի խաղա ՀՀԿ-ի հետ անազնիվ «առողջ մրցակցության» պայմաններում: Արդեն պարզ է, որ մեծամասնական ընտրակարգով բոլոր ընտրատարածքներում ՀՀԿ — ԲՀԿ կռիվ կլինի, բայց դեռ պարզ չէ` արդյո՞ք վերջնական քաղաքական «ապահարզանի» տարբերակով:

Սակայն անկեղծության բացակայության հիմնական ֆոնով պայմանավորված խաղի պայմաններում նաև անխուսափելի է արտահոսքը ԲՀԿ-ից: Այդ կուսակցությունում կան մարդիկ, ովքեր ԲՀԿ անդամ են դառել` ենթադրելով, որ դա իշխանական կուսակցություն է, որն անվերապահորեն աջակցում է Սերժ Սարգսյանին: Եվ մարդիկ, ովքեր կասկածներ ունեն, որ ԲՀԿ-ն կարող է «քցել»  նախագահին (իսկ այդպիսի մտահոգությունները չփարատելը Գագիկ Ծառուկյանի մարտավարության բաղկացուցիչ մասն է), բնականաբար կգերադասեն գնալ շառից — փորձանքից հեռու, ինչը տեսնում ենք Արարատի մարզում և բուհերից մեկի կին ռեկտորի պարագայում: Դա նաև դրսևորվում է այն հանգամանքով, որ ԲՀԿ-ամերձ տարբեր` օրենքի հետ խնդիրներ ունեցող կադրեր զրկվում են իմունիտետից և սկսում են օրենքի առաջ ավելի հավասարի կարգավիճակը կորցնել և դառնալ պարզապես հավասար: Դա, անշուշտ, օբյեկտիվորեն պակասեցնում է անձեռնմխելիների քանակը, ինչն ինքնին դրական է անկախ դրդապատճառներից:

Ի վերջո հանրությունը եթե սովորի, որ հանցագործների կեսին են պատժում  օրենքի ամբողջ խստությամբ, հանրությանը էլ հետ չես սովորեցնի: Զի ժողովուրդը պետք մշտապես տեսնի, որ զոհեր են մատուցվում, այլապես կսկսի հակվել դեպի տարատեսակ չհնազանդվելու սխեմաները…

Ինչևէ, ԲՀԿ-ի համար ամեն ինչ կարող է ավարտվել դրամայով: Իշխանությանը քվե տվողները կարող են նրանց ընկալել որպես իշխանությանը քցելու պատրաստ կոնտինգենտ ու քվե չտալ, իսկ ընդդիմադիր — բողոքավոր տրամադրություն ունեցողները կարող է պարզապես չհավատան ԲՀԿ-ի ընդդիմադիր հակումներին: Այդ մասսայի համար չեղած տեղից նույնիսկ դաշնակներն են ընդդիմադիր, իսկ ԲՀԿ- ին ընդդիմադիր համարելու համար նրանք խոսքերով չեն բավարարվի, այլ կփնտրեն իշխանության հետ կապերը խզելու ապացույցներ…

Այնպես որ, ՀՀԿ-ն գլխանց «պատիվ ունի» լինել իշխանական կուսակցություն, բայց ԲՀԿ-ն դեռևս «պատիվ չունի» համարվելու իշխանականից տարբերվող մի բան: Ու Գագիկ Ծառուկյանը միգուցե ստիպված լինի ընտրությունների օրից ահագին շուտ կողմնորոշվել` կամ խելոք-խելոք խոստովանում է իր իշխանական բնույթը և լրացուցիչ քվեների հարցում հույսը դնում է «տուկի թել» բաժանելու վրա, կամ իրեն հռչակում է ընդդիմադիր և զրկվում է վարչական լծակներից և ամբողջ թափով ընկնում է իշխանական մամլիչի տակ: Զի «վերջին պահին» իշխանության հետ նույնանալու կամ իշխանությանը քցելու սխեմաները  չեն աշխատի: Մեր ընտրողը կարծես թե հավես չունի վստահելու «շուստրի» կուսակցություններին, քանզի ինքն է ձգտում ավելի «շուստրի» լինել և կամ` քվե տալ հստակ իշխանական ուժին, կամ ԱԺ գործուղել ակնհայտ հակաիշխանական մարդկանց: «Եւ մերոնց, և ձերոնց» տարբերակով առաջնորդվող կիսաժուլիկների հետ ընտրողները գլուխ չունեն, գոնե դրա համար ահագին հասունացել են:

 Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ