2008թ. հուլիսի 1-ից Հայաստանում «Մանկաբարձագինեկոլոգիական օգնություն» բյուջետային ծրագրով ներդրվեց ծննդօգնության պետական հավաստագրի համակարգը, որով հղի կինն իրավունք ստացավ ազատորեն դիմել ցանկացած բուժհաստատություն` ծննդաբերելու համար: Սա մի կողմից կարելի է բավական դրական երևույթ համարել. մարդիկ ընտրության հնարավորություն ստացան, ծննդատները` մրցակցության. եթե բուժհաստատությունը լավն է, ավելի շատ դիմողներ է ունենում, այնպես որ հավաստագիրը կարծես թե պարտադրում է բուժանձնակազմին հնարավորինս լավ աշխատել: Սակայն մյուս կողմից, մարզային բազմաթիվ բժիկներ սկսեցին բողոքել, թե իրենք պոտենցիալ ծնունդներից զրկվում են, քանի որ ծննդկանները նախընտրում են մայրաքաղաքի անհամեմատ հարմարավետ բուժհաստատությունները: Փաստորեն, ստացվում է, որ հավաստագրերի ներդրմամբ մարզային ծննդատները հայտնվեցին բավական ծանր վիճակում: Առողջապահության նախարարության տվյալներով հանրապետությունում 01.01-31.05.2010թ. գրացվել է 8030 ծնունդ, որից 5876-ը` երևանցիներ են, 2105-ը` մարզերի բնակիչներ: Մայրաքաղաքի ծննդատներն ամենաշատը գրավել է Արմավիրցիներին, որտեղից Երևանի ծննդատներ են դիմել 665 մայրեր, Արարատից դիմողները` 355-ն են, Կոտայքից`348-ը, Արագածոտնից` 244-ը: Այսինքն` ավելի քան խոցելի վիճակում են հայտնվում մայրաքաղաքին մոտ գտնվող մարզային հիվանադանոցները: Ի՞նչ է այս մասին մտածում նախարարությունը, արդյո՞ք մարզային բժիշկների` պարապուրդի մատնվելու հեռանկարը մտահոգում է նրանց: Այս հարցի շուրջ զրուցեցինք ՀՀ ԱՆ “Մոր և մանկան առողջության պահպանման” բաժնի պետ Կարինե Սարիբեկյանի հետ:

— Մենք կշեռքի նժարին դնում ենք երկու բան` մարդու ազատ ընտրության իրավունքը. այն, որ գյուղի բնակիչը գուցե ամբողջ կյանքում երազել է Երևանում ծննդաբերել, նույն աղքատ մասսան, որ հնարավորություն չի ունեցել, բայց հիմա հավաստագրով անվճար ծննդաբերում է Երևանում և խնդիրներ չունի: Եվ նժարի մյուս ծայրին այն է, որ սա կարող է առաջացնել ֆինանսական դիսբալանս, երբ մարզային ծնունդները հաշվարկված են նախորդ տարվա չափով և բյուջեն հաշվարկված է այդ գներով, Երևանը մեկ այլ քանակով և այլ գնով, երբ որ տեղաշարժը է առաջանում, բնականաբար, բյուջեի խնդիր է առաջ գալիս: Դրա համար էլ նախարարությունն ուզում է հոսքերը կանոնակարգել: Բայց կա նաև երրորդ խնդիրը, որ մենք անընդհատ ասում ենք` մարզում ծնունդը պահելու համար, չպետք է պարզապես ասել մի´ գնացեք, այլ հարկավոր է ստեղծել պայմաններ, որոնք ավելի գրավիչ կլինեն, մատուցել որակյալ ծառայություններ և այդ դեպքում ոչ մի կին չի ցանկանա, թողնել և գալ Երևանում ծննդաբերել: Եվ մենք ասում ենք` մարզե´ր, Ձեր պայմանները լավացրե´ք, որպեսզի պահեք ձեր ծնունդները:

-Բայց ինչպե՞ս: Ի նկատի ունեք ինքնուրույնաբար, սեփական ուժերո՞վ:

-Ինքնուրույնաբարը ո՞րն ա, իրենք ունեն հիմնադիր, ունեն մարզպետարան, իրենց բյուջեն, ես չեմ ասում գնան սպորնսոր գտնեն, իրենք շատ հաճախ այլ ծառայությունների համար ռեսուրսներ գտնում են, նույն էս ծրագրի շրջանակներում, թող օպտիմալ աշխատեն, որովհետև աշխատավարձը միայն ծնունդների թվով չի պայմանավորվում, կարևոր է նաև բուժանձնակազմի թիվը. եթե ծնունդները քիչ են, աշխատակազմը` մեծ, բնականաբար, այդ բոնուսները բաշխվում են և ցածր աշխատավարձ են ստանում: Շատ քչերն են բարձր ստանում, ովքեր իսկապես լավ բժիշկ են և ում մոտ իսկապես ծնունդները շատ են:

-Այսինքն, մարզերում կան ծննդատներ, որտեղ ուռճացված անձնակա՞զմ է պահվում:

-Մարզերում այդքան անձնակազմի խնդիրը չէ, կան, իհարկե, նման դեպքեր էլ, բայց մարզերի խնդիրը ավելի շատ վատ պայմաններն են: Հենց այս կոնտեքստում ենք ասում` լավացրեք ձեր պայմանները, ծնունդները թող մնան ձեզ մոտ: Եվ կա հարցի մեկ այլ կողմ, որ մենք փորձում ենք կանոնանկարգել, այն, որ եթե կինը բարձր ռիսկի է, չպիտի ծննդաբերի մարզում, պետք է բերվի Երևան: Օրինակ, հենց երեկ, Երևանին մոտ մի մարզկենտրոնում անհաս երեխա էր, միայն նրա համար, որ դա անհաս երեխա է և դա իրենց փող է բերելու, ընդունել են, բայց երեխան ծնվել է և հիմա երեխային Երևան տեղափոխելու խնդիր է առաջացել` չկան պայմաններ, չկա տեղ, տրանսպորտի հետ կապված խնդիրները ներառյալ. բարձր ռիսկի երեխան պետք է տեղափոխվի մոր փորիկի մեջ, ոչ թե ծննդաբերությունն ընդունեն ու ասեն` դե, երեխային եկեք տարեք: Դրա համար մենք ասում ենք` մարզերում պետք է ծննդաբերեն նորմալ, հղիության ընթացքում չբարդացած, ոչ բարձր ռիսկի հղիությունները: Ա´յ, այսպիսի դեպքեր են լինում, երբ կինը պետք է ծննդաբերի Երևանում, բայց որպեսզի հանկարծ իրենց մոտ ծնունդները չպակասեն, շատ հաճախ ուղղակի արհեստականորեն իրենց մոտ են ընդունում ծնունդը:

Խնդիրը այդքան պարզ և միանշանակ չէ: Մենք հիմա միայն մի մարզում` Արմավիրում ունենք պրոբլեմ, որն էլ երևի շուտով չունենանք, քանի որ հիվանդանոցը վերանորոգվում է, կմնա միայն Էջմիածնի խնդիրը, իսկ դա քաղաքին այնքան մոտ է, որ…

-Հեռավոր մարզերում վիճակը ավելի բարվո՞ք է:

— Հեռավոր մարզերից հոսքեր գրեթե չունենք, ոչ մի հղի Մեղրիից չի գա ծննդաբերելու: Ղափանում վերանորոգում է, Գորիսում նույնպես, Իջևանը վերանորոգվեց: Մարզերը անգամ կարելի է ասել ավելի լավ վիճակում են, քան Երևանի այն ծննդատները, որտեղ ծնունդները քիչ են. մարզերը նախ կոմպակտ են, բուժանձնակազմը մեծ չի, բժիշկ-գինեկոլոգները աշխատում են և´ ծննդատանը, և´ կանանց կոնսուլտացիայում և փող ստանում են երկու աղբյուրից և, ասեմ, միջին աշխատավարձը մարզերում շատ ավելի բարձր է, քան Երևանում, էլ չեմ ասում առանձին բժիշկներ, որ կարող են շատ բարձր աշխատել, դրանք պահանջված բժիշկներն են, որոնց անձնապես շատ են դիմում: Աշխատավարձը ձևավորվում է` բազային աշխատավարձ, պլյուս յուրաքանչյուր ծննդաբերության դիմաց որոշակի գումար: