Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի այցը Նախիջեւան՝ նկատի ունենալով այցի համար ընտրված ժամանակը, սադրանք էր, գրել է Al-Monitor-ը։

Այցը կապված էր Բաքվի պահանջի հետ, որպեսզի Հայաստանը թույլ տա ստեղծել Զանգեզուրի տրանսպորտային միջանցքը, որը Նախիջեւանը կկապի Ադրբեջանի հետ եւ կապահովի անխոչընդոտ հասանելիություն, այլ խոսքով՝ կողմերից ոչ մեկը սահմանային որեւէ վերահսկողություն չի ունենա։ Հայաստանը մերժել է այդ պայմանները՝ հայտարարելով, որ դա հավասարազոր կլինի Հայաստանի տարածքի փաստացի օկուպացիային, որը երկիրը կբաժանի Իրանի՝ տարածաշրջանում նրա միակ դաշնակցի հետ սահմանից։

Իրանը քանիցս նման ցանկացած ջանք «կարմիր գիծ» է անվանել եւ զորավարժություններ է անցկացրել սահմանի երկայնքով։ Իսրայելը, Թուրքիայի հետ միասին, Ադրբեջանին զենք եւ ռազմական խորհրդականներ է տրամադրել 2020թ. պատերազմի ժամանակ, իսկ Իրանը կարծում է, որ հրեական պետությունն օգտագործում է Ադրբեջանը որպես պլացդարմ իսլամական հանրապետությունն ապակայունացնելու համար։

Իրանը Ադրբեջանի կողմից Արցախի վերադարձը դիտարկում է որպես ամենալուրջ քայլ Զանգեզուրի միջանցքի ստեղծման հարցում, նշել է Միջազգային հարաբերությունների եւ անվտանգության գերմանական ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող Համիդռեզա Ազիզին։ «Այդ միջանցքը, ինչպես այն ընկալում են Իրանում, Իրանին կզրկի լուրջ աշխարհաքաղաքական գերազանցությունից՝ դեպի Հայաստան ուղիղ ցամաքային կապից, ինչպես նաեւ ազդեցության լծակներից, որոնք նա ուներ Ադրբեջանի վրա Նախիջեւանի հասանելիության առումով»,- ասել է Ազիզին Al-Monitor-ին։

USAID տնօրեն Սամանթա Փաուերը ժամանել է Երեւան պետքարտուղարի Եվրոպայի եւ Եվրասիայի գործերով օգնականի առաջին տեղակալ  Յուրի Կիմի հետ։

Այցը հաջորդել է ԱՄՆ եւ Հայաստանի 10-օրյա համատեղ զորավարժություններին։ Փաշինյանի իշխանության գալու պահից Հայաստանը մոտեցել է Վաշինգտոնին եւ հրաժարվում է աջակցել Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժմանը։ Միեւնույն ժամանակ, Փաշինյանը փորձում է կարգավորել հարաբերությունները Թուրքիայի հետ՝ այն հույսով, որ դա կկանխի Ադրբեջանի հետագա ագրեսիան, բայց առայժմ առանձնակի էֆեկտ չկա։ Անցել է ավելի քան մեկուկես տարի կարգավորման մասին բանակցությունների սկսվելուց հետո, Թուրքիայի եւ Հայաստանի միջեւ ցամաքային սահմանը մնում է փակ, իսկ դիվանագիտական հարաբերություններ մինչեւ այժմ հաստատված չեն, քանի որ Անկարան Փաշինյանից պահանջում է էլ ավելի շատ զիջումներ Ադրբեջանին, ինչպես եւ, ակնհայտ է, Կրեմլը։

Միավորված ծառայությունների թագավորական ինստիտուտի կրտսեր գիտաշխատող Սեմյուել Ռամանիի կարծիքով՝ չմիջամտելու ռուսական դիրքորոշումը կապված է երկու հիմնական գործոնի հետ։ Դրանցից մեկը Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ներքին թշնամանքն է գունավոր հեղափոխությունների հանդեպ, մյուսը՝ Պուտինի ներկայիս կախվածությունն Ադրբեջանից, որի միջոցով Ռուսաստանը Եվրոպային է վաճառում իր նավթը ադրբեջանականի անվան տակ։

Ռամանին, որն ուշադիր հետեւում է Կրեմլի կողմից կառավարվող Թելեգրամ-ալիքներին, նշել է, որ նրանք ակնհայտորեն ձգտում էին չափազանցել Փաշինյանի դեմ շարունակվող բողոքների մասշտաբները՝ այն հույսով, որ դա նրան տապալե;ու ազդակ կհանդիսանա։ «Նրանք նաեւ փորձում են զգացողություն հրահրել, թե Նիկոլ Փաշինյանը փորձում է վաճառել Հայաստանի ինքնիշխանությունը»,- ասել է Ռամանին Al-Monitor-ին։

Բայց նրա արեւմտյան բարեկամներն ի վերջո քիչ բան կանեն, որպեսզի օգնեն նրան կամքի, այլ ոչ թե միջոցների բացակայության պատճառով։

Չնայած խաղաղ դիտորդների ներկայությանը հրադադարի գծի երկայնքով, Եվրամիությունը զգուշություն է ցուցաբերում ադրբեջանական նավթի աճող պահանջմունքի պատճառով՝ կապված ռուսական էներգակիրների դեմ պատժամիջոցների հետ, Բաքվին դատապարտելով ռազմական գորողության համար, բայց ուղիղ գործողություններ նրա դեմ չնախաձեռնելով։

Նույն կերպ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենը հաստատել է «Հայաստանի իննքիշխանությանը, անկախությանը եւ տարածքային ամբողջականությանը ԱՄՆ աջակցությունը»։

Բլինքենը Ադրբեջանին կոչ էր անում «պաշտպանել խաղաղ բնակչությանը եւ կատարել  իր պարտավորությունները, հարգել Արցախի բնակիչների  իրավունքները եւ հիմնական ազատությունները, ինչպես նաեւ ապահովել միջազգային հումանիտար իրավունքի պահպանումը»։ Բայց նա եւս չդատապարտեց Ադրբեջանի ագրեսիան, հավանաբար, այն դերի պատճառով, որը երկիրը խաղում է Իրանին զսպելու գործում։

Այս մռայլ պատկերին ավելանում են այն խնդիրները, որոնց բախվել է ԱՄՆ Կոնգրեսում Հայաստանի ամենահավատարիմ դաշնակիցը՝ սենատոր Ռոբերտ Մենենդեսը։ Դեմոկրատը Նյու Ջերսիից ստիպված էր հեռանալ Սենատի միջազգային հարաբերությունների կոմիտեի նախագահի պաշտոնից այն բանից հետո, երբ դաշնային դատախազները նրան կաշառակերության մեղադրանք են ներկայացրել կնոջ՝ Նադինի (էթնիկ հայ) եւ երեք գործարարների մասնակցությամբ՝ ի շահ Եգիպտոսի կառավարության։ Նրա տեղի ընտրողներից շատերը էթնիկ հայեր են։

ԱՄՆ-ում հայ դոկտորանտ Սայմոն Մաղաքյանը, որը փաստագրել է հայկական մշակութային հուշարձանների ոչնչացումը Ադրբեջանում, ասել է. «Գրողի ծոցը Մենենդեսն ու նրա բարբաջանքը։ Գրողի ծոցը Սամանթա Փաուերն ու նրա կոկորդիլոսի արցունքները… ԱՄՆ-ն գիտեր ամեն ինչ այդ մասին ամենասկզբից։ Նա կարծում է, թե քշում է Ռուսաստանին տարածաշրջանից երկրորդ Հայոց ցեղասպանությամբ։ Առաջին անգամ դա չաշխատեց։ Հիմա էլ չի աշխատի»,- ասել է Մաղաքյանը։