ՌԴ ԱԳՆ Մոսկվայի պետական միջազգային հարաբերությունների ինստիտուտի միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտի Եվրատլանտյան անվտանգության կենտրոնի առաջատար գիտաշխատող Սերգեյ Մարկեդոնովն իր  telegram-ալիքում գրում է.

«Ղարաբաղի բանալին» և Ռուսաստանի դիրքերն Անդրկովկասում

1. Նոր զինված միջադեպեր Լեռնային Ղարաբաղում. Խաղադրույքները բարձրանում են: Ու թեև վերջնագրերն այստեղ նոր մարտավարություն չեն, բայց պարզ է, որ երբ դրանք ուժով են պարտադրվում, ռիսկերը զգալիորեն մեծանում են։

2. Ռուսաստանի համար Կովկասում այս կետն առանձնահատուկ նշանակություն ունի։ Այն նույնիսկ առանցքային անվանելը չափազանցություն չի լինի։ Հիմնական մոդերատորի դերի պահպանումը (նույնիսկ Արևմուտքի հետ աճող մրցակցության և «Թուրքիայի հետ մրցակցային գործընկերության» պայմաններում) Մոսկվային հնարավորություն է տալիս ազդեցություն թողնել ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Ադրբեջանի վրա։ Ղարաբաղից խաղաղապահների դուրսբերումը գրեթե ինքնաբերաբար կբերի Գյումրիից բազայի դուրսբերմանը, իրական, այլ ոչ թե դեպի Արևմուտք Երևանի մեդիա-PR վերակողմնորոշման նման։ Սա այն պայմաններում, երբ Ադրբեջանը, գոնե տնտեսապես, արդեն զգալիորեն ինտեգրված է արևմտյան նախագծերին։

3. Ռուսական «հավասար հեռավորությունը» մեկը համարում է պատուհաս և անեծք, ինչ-որ մեկն էլ՝ կարևոր ռեսուրս։ Ակնհայտ է, որ այն Մոսկվային բազմաթիվ ազիմուտներում և՛ շահույթ է բերում, և՛ սահմանափակում։ Բայց այսօր ինչ-որ «վերջնական ընտրություն» կատարել Երևանի կամ Բաքվի միջև, սխալ է։ Տարբերակներ, իհարկե, հնարավոր են, բայց ավելի լավ է խուսափել դրանցից։ Չեմ ուզում մեր հակառակորդներին առաջարկել հնարավոր բացասական սցենարներ։ Բայց սկզբունքորեն դրանք «բաց գաղտնիք» են։ Սակայն պետք է նաև նկատի ունենալ, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի վրա ռուսական ազդեցության կորուստը կհանգեցնի Մոսկվայի համար Վրաստանում ի հայտ եկած դրական միտումների սառեցմանը։ Հասկանալի է, որ Թուրքիայի ձայնը բոլոր հարթակներում (ոչ միայն կովկասյան, այլև սիրիական ու ուկրաինական) շատ ավելի բարձր է լինելու։ Այսպիսով, կարևոր է պայքարել «ղարաբաղյան բանալու» համար։ Ցանկալի է նվազագույն կորուստներով և առավելագույն օգուտներով:

4. Կարո՞ղ է խաղաղություն հաստատվել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև առանց Ռուսաստանի։ Հնարավո՞ր է արդյոք տարածաշրջանային կարգուկանոն Անդրկովկասում առանց Մոսկվայի մասնակցության։ Միջազգային քաղաքականության մեջ ամեն ինչ հնարավոր է: Պատմության մեջ եղել են ժամանակաշրջաններ, երբ ռուսական պետությունն իր տարբեր ձևերով ներկա չի եղել Կովկասում կամ ունեցել է նվազագույն ներկայություն։ Ի վերջո, զրոյական Բալկանները «խաղաղացվեցին» առանց Ռուսաստանի Դաշնության մեծ մասնակցության։ Սակայն նման բացակայությունների հետևանքները ամենևին էլ վտանգավոր չեն, ոչ այն պատճառով, որ իբր հարված են հասցվելու Կրեմլի «կայսերական հավակնություններին»։ Ռուսաստանն ինքը կովկասյան տերություն է, սա ոչ մի րոպե չպետք է մոռանալ։ Այդ իսկ պատճառով Անդրկովկասում պատասխանատվությունն առանձնահատուկ է Մոսկվայի համար։ Կա ևս մեկ զգացմունքային և հոգեբանական պահ՝ ցանկացած երկիր առանձնահատուկ վերաբերմունք ունի իր մերձակա հարևանության անվտանգության նկատմամաբ։ Արևմուտքը, որպես պոտենցիալ խաղաղապահ, գործում է և կշարունակի գործել կովկասյան տարածաշրջանում, ինչպես հեռավոր ծայրամասում: Նրանք չեն գոռում, չեն բզզում, շնորհակալություն գոնե դրա համար։ Մանրամասների ու նրբերանգների մեջ մտնելը Ռուսաստանի իրավասությունն է։ Ավաղ, այսօր (և երեկ) մենք ինքներս ոչ միշտ ենք համապատասխանում այս բարձր նշաձողին, բայց գոնե մենք հայտարարում ենք դրան համապատասխանության անհրաժեշտության մասին»։