Հայաստանի քաղաքական համակարգի առանձնահատկություններից մեկն այն է, որ գործընթացները զարգանում են Հանրապետության երեք նախագահների շուրջ:

Գաղափարախոսությունները, ծրագրերը, քաղաքական մրցակցությունը իրենց տեղը զիջել են Տեր-Պետրոսյան-Քոչարյան-Սարգսյան եռյակի հարաբերություններին: Նրանցից յուրաքանչյուրն անվերապահ հեղինակություն է իր թիմի ներսում և գրեթե թշնամու ընկալում ունի մյուս երկու ճամբարներում:

Ճիշտ չի լինի ասել, որ երեք նախագահները թիմեր չունեն: Երեքի կողքին էլ կան մարդիկ, ովքեր կենսագրություն և ասելիք ունեն: Ամբողջ խնդիրն այն է, սակայն, որ այդ թիմերը քաղաքական առումով սնանկ են` առանց իրենց պատրոնների: Օրինակ, երբեմնի հզոր ընդդիմադիր կուսակցությունները` ՀԺԿ-ն կամ «Հանրապետությունը», առանց Տեր-Պետրոսյանի աջակցության, չեն կարող երազել խորհրդարանական գեթ մեկ մանդատի մասին: Կամ որևէ մեկը լուրջ չի վերաբերվի Վարդան Օսկանյանի այսօրվա որևէ հացազրույցի, եթե նախկին արտգործնախարարի հետևում չերևան Քոչարյանի ականջները: Գործող իշխանության որևէ ներկայացուցիչի խոսք լրագրողների համար արժեք չունի, որովհետև ռեալ իշխանությամբ օժտված է, հետևաբար` իրական խոսք ասելու հնարավորություն ունի միայն Բաղրամյան 26-ից որոշումներ կայացնող մարդը:

Լավ է, որ Հայաստանում կան խարիզմատիկ առաջնորդներ, սակայն վատ է, որ նրանց ստեղծած համակարգերն անձնակենտրոն են, ավտորիտար, դրանցում որոշումները կայացվում են քաղաքական լեգալ մեխանիզմների շրջանցմամբ:

Բնական է, որ Հայաստանում ամենաազդեցիկ մարդիկ պետք է լինեն գործող, նախկին նախագահները. սահմանադրական կարգավիճակը, մեր մենթալիտետը որոշակի փուլում հասարակական գիտակցության մեջ նրանց նույնացրել են կենտկոմի առաջին քարտուղարի, կարճ ասած թագավորի հետ: Սակայն անբնական է, որ քաղաքական համակարգը անկախության քսան տարիներին չի կարողացել ստեղծել հակակշիռներ, անձնակենտրոնությունը սանձող գործիքներ:

Քաղաքական կյանքում նոր առաջնորդներ չեն ծնվում, որովհետև ընտրությունների ինստիտուտը չի գործում: Չի գործում գլոբալ առումով. համապետական ընտրությունից սկսած` կուսակցական համագումարով վերջացրած:

Երբ Վարդան Օսկանյանը խոսում է դեմոկրատիայից, լացդ գալիս է, որովհետև այդ դեմոկրատիայի գինը 10 անմեղ զոհերն են: Սերժ Սարգսյանի գեղեցիկ ելույթները խամրում են, կորցնում են իրենց հմայքը, երբ հիշում ես նրա շրջապատը: ՀԱԿ-ի ժողվրդավարական ձգտումներն ևս կասկածի տակ են դրվում, երբ հիշում ես, որ այս դաշինքի ամենաառանցքային կուսակցության համագումարում քվերակությունը կեղծվել է:

Ասում եմ` Հայաստանում գլոբալ առումով չի գործում ընտրությունների ինստիտուտը: Հենց այդ պատճառով էլ չեն ծնվում նոր գաղափարներ, հարթակում չենք տենում նոր դեմքերի, իսկ հասարակության ընտրությունն էլ սահմանափակվել է, նեղացել է` տեղավորվելով երեք նախագահների տիրույթում:

Ընտրության ինստիտուտի բացակայությունը ծնունդ է տվել եռագլխանի փակ, անտագոնիստական համակարգի, որում ոչ թե քաղաքական տրամաբանությունն է գործում, այլ` երեք մարդու բարդ հարաբերությունների կառուցվածքը:

Այս վիճակը նաև բարոյապես հարվածում է Հանրապետություն գաղափարին: 20 տարեկան երկիր ենք, բայց չունենք միասնական պատմություն, բոլորի կողմից ճանաչված պատմություն, որովհետև երեք նախագահներից յուրաքանչյուրի կողմնակիցը Հանրապետության ծնունդն ու վախճանը ասոցացնում է իր պատրոնի պաշտոնավարման շրջանի կամ հակառակորդի իշխանության հետ: