ՀՀ Առողջապահության նախարարության պաշտոնական վիճակագրությամբ հղիությունների 45%-ը ավարïվում են աբորտով: Իսկ կանանց 37%-ը իրենց կյանքի ընթացքում ունեցել են առնվազն մեկ աբորտ: Այս կանանց շրջանում 65%-ն ունեցել է 2 կամ ավելի աբորտ.

Չնայած վերջին տարիներին աբորտների թիվը զգալիորեն նվազել է, մեր երկիրը տարածաշրջանում Վրաստանից հետ է և առաջ Ադրբեջանից, սակայն խնդիրը մնում է հրատապ։

Ըստ ԱՆ պաշտոնական վիճակագրության կյանքի ընթացքում ունեցած աբորտների տոկոսն ըստ կրթական մակարդակի ամենաբարձրը միջնակարգ և միջին մասնագիտական կրթությամբ կանանց մոտ է, նրանք միասին կազմում են 84%, հիմնական ընդհանուր և բարձրագույն կրթությամբ կանայք յուրաքանչյուրը կազմում են 27%: ՀիմնակաÝ ընդհանուր կրթությամբ կանանց թիվը քիչ է, քանի որ հղիությունները մեծ մասամբ ավարտվում են ծննդաբերությամբ:

Աբորտի գինը ոչ միայն դրամական արժեք ունի, այն ունի ավելի խորը հոգեբանական արժեք, չնայած աբորտից հետո ավելի շուտ կինը թեթևություն է զգում, քան ծանրություն, քանի որ ամեն ինչ արդեն հետևում է լինում:

Վճարովի , ինչպես և որոշ սոցիալական խմբերի համար անվճար աբորտը անպայման կատարվում է միմիայն հիվանդանոցային պայմաններում, ամբուլատոր պայմաններում աբորտ կատարել չի թույլատրվում։

Ցավազրկմամբ աբորտները հիմնականում կնոջ թե հոգեբանական, թե ֆիզիկական դաշտի վրա ավելի քիչ են ազդում, քան առանց ցավազրկման արվածները: Չնայած ցանկացած աբորտ վնասակար է առողջությանը, ժամանակակից վիրաբուժական միջոցները վնասը հասցրել են մինիմալի, ու որակյալ մասնագետի կողմից իրականացված աբորտը համարյա բացասական հետևանքներ չի թողնում:

ՀՀ օրենքը չի թույլատրում աբորտներ 12 շաբաթականից ավելի հղիության ժամկետում, եթե չկան հատուկ բժշկա-սոցիոլոգիական ցուցումներ: Իսկ այդ ցուցումները հետևյալն են.

1.Եթե կնոջ կյանքին վտանգ է սպառնում:
2.Եթե կնոջ ամուսինը մահացել է հղիության ընթացքում:
3.Եթե կինը դատապարտված ազատազրկման է կամ գտնվում է ազատազրկման մեջ:
4.Եթե կնոջ ամուսինը դատապարտված է ազատազրկման կամ գտնվում է ազատզրկման մեջ:
5.Ծայրահեղ աղքատությունը, որը ֆիքսված է սոցիալական մարմինների կողմից:
6.Մյուս բոլոր դեպքերում 12 շաբաթականից ավելի պտղի հեռացումը քրեորեն պատժելի արարք է.

Օրենքի 5-րդ դրույթն ասում է .«Հղիության արհեստական ընդհատումից առաջ և հետո առողջապահական հաստատությունը կնոջը տրամադրում է անվճար բժշկասոցիոլոգիական խորհրդատվություն անցանկալի հղիությունից պաշտպանվելու միջոցների ընտրության վերաբերյալ: Սակայն անվճար խորհրդատվություն կանայք համարյա չեն ստանում, եթե չունեն վստահելի գինեկոլոգ։

Չնայած հակաբեղմնավորիչների ցանկը բավականին մեծ է` սկսած պահպանակներից (կանացի և տղամարդու), ներարգանդային պարույրներից, հորմոնալ հակաբեղմնավորիչ հաբերից, սպերմիցիդ (սերմնահեղուկը սպանող հատկություն) մեթոդներից մինչև արհեստական ամլացում: Ցավոք, կանայք այդքան էլ տեղեկացված չեն դրանց մասին և օրինակ, հորմոնալ հակաբեղմնավորիչների նկատմամբ անվստահություն ունեն, ներարգանդային պարույրները ոչ բոլորին են անվնաս, ամլացումը անդառնալի է: Մեր կանանց մեծամասնությունը` 47%, ոչ մի հակաբեղմնավորման մեթոդ չի օգտագործում, 28%-ը գերադասում է ընդհատված սեռական հարաբերություն, 6%-ը` այլ ավանդական մեթոդներ, 8%-ը` պահպանակ, 9%-ը` ներարգանդային պարույրներ, 2%-ը` այլ ժամանակից մեթոդներ:

Ժամանակակից հակաբեղմնավորիչներ օգտագործում են, հիմնականում քաղաքաբնակ կանայք, և կանայք, որոնց կրթական մակարդակն ավելի բարձր է:

Շատ հաճախ ամուսինները հրաժարվում են հակաբեղմնավորիչներ օգտագործել, պատճառ բերելով մենթալ ու ազգային ավանդական և կրոնական արգելքներ: Երբեմն կանայք ինքնագլուխ իրականացնում են դեղորայքային աբորտ, հետևելով հարևանների կամ ընկերուհիների խորհրդին` տնային պայմաններում: Դեղորայքային աբորտը ընդունված մեթոդ է որոշ երկրներում, չնայած համաշխարհային վիճակագրության համաձայն դրա էֆֆեկտիվությունն ընդամենը 2% է կազմում և շատ երկրներում չի թույլատրվում, այն թույլատրվում է Հայաստանում: Դրանք ստամոքսի խոցի բուժման համար նախատեսված հորմոնալ, ցիտոցիդային պրեպարատներ են(սայտոտեկ, օքսիտոցին, միզոպրոստալ), որոնց մեծ քանակությամբ ընդունումը (մինչև 63 օր հղիության ժամկետում) առաջացնում են արգանդի հարթ մկանների կծկումներ և դրա հետևանքով արհեստական վիժում: Սակայն այս մեթոդը կարող է իրականացվել միայն բժշկի հսկողության տակ, քանի որ հաճախ այն չի բերում պտղի լիովին վիժմանը, կնոջ օրգանիզմում մնում են կտորներ, որոնք կարող են լինել առանց որևէ նշանների, բայց ժամանակի ընթացքում թունավորել կնոջ օրգանիզմը:

Առաջին աբորտից հետո ու ամեն հետևյալ անգամները երդում էի ուտում, որ էլ չեմ անի, բայց անում էի: Կանայք, որ աբորտ են անում, երևի հատուկ դժոխքի փայ են դառնում: Ավետարանն ասում է, որ էդպիսի դեպքերում մեղքը երկուսինն է, ու երկուսն էլ պատասխանատու են Աստծու առաջ:

Ես զանգահարեցի քաղաքի 7 խոշոր հիվանդանոցներ և ծանոթացա գնային համակարգին, աբորտի իրականացման կարգին և թույլատրելի ժամկետներին: Գները տատանվում են 12500-20000 դրամի միջեւ`առանց ցավազրկման աբորտների դեպքում, ցավազրկմամբ` 28000-35000 դրամ: Այդ 7 հիվանդանոցներից 4-ում ինձ պատասխանեցին մոտավորապես այսպես.

«Օրենքով չի թույլատրվում, դա ավելի թանկ կլինի, եկեք, կանենք»: Թանկի կոնկրետ գինը չսակարկվեց, պետք է գնայի տեղում ասեին: Երկու հիվանդանոցում ասացին, որ կարող են անել, եթե տվյալ բժիշկը համաձայնվի: Եւ միայն «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի հեռախոսավարուհին ասաց, թե. «Չենք անում, իրավունք չունենք, միայն հատուկ ցուցումների դեպքում ենք անում»:

Աննա. Ն. 35 տարեկան, առաջին հղիությունը 17 տարեկանում է ունեցել, որն ավարտվել է ծննդաբերությամբ: Ամուսնացած է. ունի 4 երեխա: Մինչ այսօր նրա ամուսինը հրաժարվում էր պահպանակներ օգտագործելուց և այդ կինը իր վերարտադրողական կյանքի ընթացքում (18 տարի) ունեցել է 20-ից ավելի աբորտ, ճշգրիտ թիվը չի հիշում: Աբորտներն ըստ իր ցանկության և ֆինանսական հնարավորությունների կատարվել են առանց ցավազրկման: Առաջին 10 աբորտը կատարել է Հանրապետական հիվանդանոցի վերարտադրողական կենտրոնում նույն բժշկի մոտ: Հաջորդ 10 աբորտները նույն կենտրոնի մի այլ բժշկի մոտ: Բժիշկների անունները հրաժարվում է հրապարակել: Ոչ մի անգամ նրա հետ խորհրդատվություն չեն անցկացրել հակաբեղմնավորիչների մասին և նախքան աբորտը ոչ մի հետազոտություն չի անցել: Հղիությունը մեծ մասամբ ընդհատվել է մինչև 12 շաբաթական հղիության ժամկետում: Առանց ցավազրկման աբորտներից դժգոհություն չի արտահայտում, քանի որ արդեն սովորական են դարձել իր համար: Աբորտներից հետո ոչ մի տհաճ հետևանքներ կամ բարդություններ չի ունեցել: Վերջին աբորտը ինքնուրույն է իրականացրել ընդունելով «Սայտոտեկ» պրեպարատը: Առաջին օրը ջերմություն է ունեցել, և քանի որ կասկածներ էին մնացել, թե վիժումը կայացել է, անցել է ուլտրաձայնային հետազոտություն, որի ժամանակ պարզվել է, որ պտուղն ամբողջովին չի դուրս եկել կնոջ օրգանիզմից: Նա չի հավատացել և 15 օր անց կրկին անցել է այդ հետազոտությունը, որի պատասխանը նույնն էր. Արգանդում պտղի կտորներ են մնացել: Նրան խորհուրդ են տվել մաքրել արգանդի խոռոչը օրգանիզմի թունավորումը կանխելու համար, որից նա հրաժարվում է մինչ այսօր, պատճառաբանելով լավ ինքնազգացողությամբ: Իմ այն հարցին, թե արդյոք ամուսինը մինչ այսօր հրաժարվում է պաշտպանվելուց, ասաց, որ հիմա համաձայն է:

Նարինե Պ. 22 տարեկան: Ամուսնացած չէ, այդ իսկ պատճառով դիմել է անլեգալ աբորտի, որտեղ բուժքույրը նրան առաջարկել է ինչ-որ դեղ, որը արգանդի կծկումներ է առաջացրել և վիժում: Մի քանի օր անց մի մեծ մսագունդ դուրս է մղվել նրա օրգանիզմից և սկսվել է արյունահոսություն: Նրան անմիջապես հոսպիտալացրել են, որտեղ պարզվել է, որ պտղի կեսը մնացել է կնոջ արգանդում և սկսել թունավորել օրգանիզմը: Բուժքրոջ անունը հրաժարվում է հրապարակել:

Ավանդապաշտությունը, տգիտությունը և անիրազեկությունը աբորտների հիմնական պատճառներն են: Դեռահասության շրջանում դրա պատճառը սեռական դաստիարակության և անցանկալի հղիությունից պաշտպանվելու մասին տեղեկությունների բացակայությունն է: Հաճախ կանայք առանց ամուսիններին տեղյակ պահելու են գնում աբորտի, որոշ դեպքերում ամուսիններն իրենք են դրդում դրան: Ինչ պատճառներով էլ կինը դիմի աբորտի, միևնույն է, այն մնում է մեր բնակչության մեջ ամենատարածված հակաբեղմնավորիչը: Եթե կինը որոշում է կայացնում աբորտ անել, ապա նա պիտի դիմի միայն որակյալ մասնագետի և աբորտը պիտի իրականացվի օրենքով սահմանված կարգով և միայն առողջապահական հաստատություններում: Նախքան գինեկոլոգիական բազկաթոռ բարձրանալը կինը, ով դիմել է առողջապահական հաստատություն աբորտ իրականացնելու համար, պետք է պահանջի անցկացնել բժկական և ախտաբանական հետազոտություններ: Այլապես կարող են լինել բազմաթիվ բարդություններ` ընդհուպ մինչև անպտղություն և մահ:

Հորմոնալ և այլ ժամանակակից հակաբեղմնավորիչներ օգտագործելուց առաջ նույնպես պետք է անցկացնել որոշակի հետազոտություններ, քանի որ որոշ կանանց համար որոշ հակաբեղմնավորիչներ կարող են բարդություններ առաջացնել:

ՀԳ. Ստացվում է, որ մեր ծննդատներում ամեն օր հանցագործություն է տեղի ունենում. Մարդ են սպանում ու օրենք խախտում, իսկ մենք աչք ենք փակում։

Լուսինե Վայաչյան