Որքան մոտենում են բուհերի պետական քննությունները, այնքան Հայաստանի բարձրագույն կրթական հաստատություններում կրքերը թեժանում են: Ընդ որում, կրքերի թեժացման աստիճանը հիմնականում պայմանավորված է կրթական հաստատության և տեղի ղեկավարության բարոյականության աստիճանով:
Հայաստանում արդեն վաղուց հաստատված բարի ավանդույթով անհնար է գտնել մի բուհ, որը զերծ լինի կոռուպցիայից: Բայց եթե համապատասխան կաշառքի դիմաց անհրաժեշտ գնահատական ստանալը պետական բուհերի դեպքում ինչ-որ տեղ հասկանալի է, ապա նույնը չի կարելի ասել ոչ պետական բուհերի մասին, որոնք առանց դրա էլ խոցելի դիրքում են պետականների նկատմամբ:

Սակայն ոչ պետական բուհերի մեջ էլ կարելի է տարբերություններ հայտնաբերել: Սա ևս կախված է սրանց ղեկավարների` կաշառակերության հանդեպ ունեցած թուլության աստիճանից: Այս բուհերի ղեկավարները սիրում են համեմատվել պետականների հետ, կրկնել, թե իրենք չեն զիջում պետականներին, որ թեև իրենց դիպլոմը պետական դիպլոմին համարժեք չի համարվում, սակայն իրենց ուսանողները գոնե իրենց գիտելիքներով չեն զիջում պետականներին: Նման պնդման իրական լինելու դեպքում բնական է, որ այս բուհերի շրջանավարտները պետք է որևէ դժվարության չբախվեին պետական քննություններ հանձնելիս, գոնե այս բուհերի դեպքում քննակաշառքը պետք է որ իսպառ բացառվեր, հատկապես որ՝ դրանք ամբողջությամբ աշխատում են փողի սկզբունքի հիման վրա. ոչ պետական բուհերում կրթությունը հարյուր տոկոսով ստանում են միայն վարձավճարի դիմաց, անկախ նրանից` տվյալ անձնավորությունը դասի ներկայանում է, թե ոչ:

Եվ ահա թե ինչ հետաքրքիր սկզբունքներով են աշխատում որոշ բուհեր:

Կրթական օբյեկտի բոլոր հատկանիշներով սկզբնավորված և գործունեություն ծավալած «Հայբուսակ» անհասկանալի վերտառությամբ բուհ կոչվածում այս տարի պետական քննություն ստանալու հետաքրքիր նորամուծություն է ի հայտ եկել: Այստեղ, ըստ երևույթին, այս բուհի ռեկտոր Անահիտ Հարությունյանի գործարար հատկանիշների (այս կինը, ինչպես հայտնի է, այս ասպարեզի ամենաճարպիկ ձեռներեցներից է և կրթական հաստատությանը վերաբերվում է զուտ որպես կրթական բիզնեսի, որի առաջին՝ կրթական բաղադրիչը, դատելով այս բուհի շատ ու շատ շրջանավարտների կրթական մակարդակից, պարզապես արհամարհված է) շնորհիվ գործի է դրվել քննություն ստանալու նորագույն, առաջադիմական մոտեցում: Այս տարի այստեղ արդեն ահագին ժամանակ կիրառվում է պետական քննություններ ստանալու «բիրիքային» տարբերակը. այսպես, պետական երկու քննություն ստանալու համար այստեղ հաստատվել է 80 հազար դրամանոց սակագին: Ընդ որում, հետաքրքիրն այն է, որ տարբերություն չի դրվում առարկաների միջև: Սակագինը նույնն է, անգամ չի էլ խոսվում այն մասին, թե որ քննությունն ինչ արժե. ենթադրենք՝ մեկը լինի 50 հազար, մյուսը` 30 հազար դրամ. քննություններն այստեղ սղղացվում է «բիրիքով»` առանց ավելորդությունների:

Քանի որ քննական պրոցեսը դեռ առջևում է, անհնար է ճշտել, թե մոտավորապես որքան է կազմելու այս քննաշրջանից ռեկտորի հասույթը, քանի որ դա ևս խիստ գաղտնի է պահվում, այնպես որ՝ դժվար է ասել, թե հիշյալ գումարից որքանն է ռեկտորինը, որքանը` շարքային դասախոսներինը: Թեև, նկատի առնելով հիշյալ կնոջ մեծ հռչակ վայելող գործարար հատկանիշները, դժվար թե նա թույլ տա, որ իր դասախոսներն իրենից շատ փող աշխատեն: Բավական է հիշել ՀՀ վերահսկիչ պալատի 2009 թ. բացահայտումները, երբ հիշյալ բուհը` Երևանի Ալիխանյանի անվան ֆիզիկայի ինստիտուտից 25 մլն դրամով պետք է գներ շենքի 675 քմ տարածքը, սակայն մինչև օտարումը նույն ինստիտուտի հետ պայմանագիր է կնքում 20 մլն դրամով՝ նշված տարածքը վերանորոգելու համար: Արդյունքում, իրականում համալսարանը ինստիտուտի 675 քմ տարածքը գնում է ընդամենը 5 մլն դրամով: Նման գործարք, բնականաբար, կարող էր «կպցնել» միայն Անահիտ Հարությունյանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԵՍՈՅԱՆ