«ՙՀին Երևան՚ նախագիծը, պարզվում է, ոչ միայն հայ որոշ մտավորականների ու ճարտարապետների բուռն քննարկման ու նաև քննադատությունների առարկա է դարձել, այլև արձագանք է գտել Ադրբեջանում: Մեր հարևանները հերթական անգամ, օգտվելով նախագծի շուրջ մեզանում առկա տարաձայնություններից, փորձում են ի լուր աշխարհի հայտարարել, թե ՙՀին Երևան՚ նախագիծը չի համապատասխանում իր անվանը, քանի որ շենքերը, որոնք նախատեսվում է ներառել նախագծում և վերականգնել, այնքան էլ հին չեն` 20 դարասկզբի շինություններ են, որոնք կառուցված են եղել նախքան 1917թ. հոկտեմբերյան հեղափոխությունը: Մինչդեռ ավելի հին` 17-18-րդ դարի երևանյան շինությունները, մեր հարևանների զառանցանքների համաձայն, ժառանգվել են այն ժամանակաշրջանից, երբ Երևանն ադրբեջանական քաղաք է եղել: Այդ մասին նշված է KavkazPlus ինտերնետային կայքում օրերս զետեղված հոդվածում: Նման անհեթեթ վարկածի հեղինակներն այստեղից ենթադրում են, որ մենք դիտավորյալ ենք ավելի ուշ ժամանակաշրջանի շենքեր վերականգնում` շրջանցելով վաղ դարաշրջանների պատմամշակութային իբրև թե ադրբեջանական քանդված արժեքները, որպեսզի Երևանից իսպառ ջնջենք իրենց հետքը. ՙԱդրբեջանական Իրևան քաղաքի կենտրոնը անողոքաբար ոչնչացվել է դեռ Խորհրդային Հայաստանի իշխանությունների կողմից` գիտակցաբար և հետևողականորեն` ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամայանի նախագծով,- ասված է հոդվածում:- Հենց այդ ժամանակ հողին հավասարվեցին մզկիթներ, Սարդարի պալատը, Երևանի բերդը և քաղաքային այլ հնագույն կառույցներ, որոնք պատմական և մշակութային արժեք ունեին: Եվ հիմա երբ ՙՀին Երևան՚ նախագծով իբրև թե ուզում են վերականգնել պատմական շենքերը, չգիտես ինչու որպես այդպիսին են համարում խորհրդային տարիներին կառուցվածները, որոնք հենց Ալ. Թամանյանի օրոք են կառուցվել՚:
Իհարկե, տարբեր ազգերի մշակույթները յուրացնող ցեղի հանդուգն դատողություններն ու պնդումները թերևս միայն բոլորիս արհամարհական ծիծաղը շարժեն, բայց չէ որ նման ապատեղեկատվությամբ հստակ քարոզչություն է տարվում` հօգուտ ադրբեջանական լոբբինգի և այս դեպքում իրենց երևակայությանը զոռ տված ինքնուս գիտնականներին չպատասխանելը կարծում եմ այնքան էլ ճիշտ չէ` որոշակի ակնհայտ փաստեր ի հայտ բերելով և այդպիսով, հուսով եմ, ընդմիշտ նրանց բերանը փակելով` գոնե թե Երևանի հետ ունեցած հավակնությունների հարցում:
Նախ, ինչ վերաբերում է ՙՀին Երևան՚ նախագծում ներառված շինություններին, ապա դրա հեղինակ, ճարտարապետ ԼԵՎՈՆ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆԻ հավաստիացմամբ` նախագծում ընդգրկվել են ՙՀին Երևանի՚ համար նախատեսված տարածքում` Բուզանդի և Արամի փողոցների ուղղությամբ կառուցված և դեռևս կանգուն հուշարձան շենքերը, որոնք իրոք կառուցվել են 19-րդ դարավերջին և 20-րդ դարասկզբին, բայց ոչ Ալ, Թամանյանի նախաձեռնությամբ: Տարածքում կվերականգնվեն նաև այդ նույն ժամանակշրջանի արդեն ապամոնտաժված կամ քանդված պատմամշակութային հուշակոթողները, ինչպիսին Աֆրիկյանների եկամտաբեր տունն է: Բայց նախագծով նախատեսված է վերականգնել նաև 18-րդ դարի հուշարձաններ, որոնք ազգային բնակելի տան օրինակներ են և հնարավորություն կտան հետագա սերունդներին տեսնել, թե իրենց նախնիները ինչպիսի բնակելի տներում են ապրել: Դրանք Բուզանդի 17 և Ամիրյան 16 հասցեներում երբեմնի գոյություն ունեցող շենքներն են:
Ի դեպ, ճարտարապետը ՙՀին Երևանում՚ է ներառել դեռ խորհրդային շրջանի առաջին տարիներին քանդված ՙՕրիոն՚ հյուրանոցը, որը հետխորհրդային տարիների ճարտարապետական ժառանգության նմուշ է. ՙԱյդկերպ փորձել եմ հնարովորինս բոլոր ժամանակաշրջաններից հուշարձաններ ընդգրկել նախագծում` պայմանով, որ այդ շենքերը պատմական ու ճարտարապետական առումով առավելագույն արժեք ներկայացնեն: Իհարկե հնարավոր չէ մեկ նման նախագծում Երևանի մոտ 3000 տարվա պատմությունը նեկայացնել: Եվ հետո քաղաքի տարբեր ժամանակաշրջանների մասին փաստող հուշարձաններ մենք ունենք և հարկ չկա, որ ՙՀին Երևանը՚ թանգարանային ժամանակագրույթամբ ներկայացնի մեր մայրաքաղաքը: Նման խնդիր դրված չի եղել՚:
Լևոն Վարդանյանը ծիծաղելի է համարում ադրբեջանցիների բարբաջանքնեն այն մասին, թե Երևանում ադրբեջանական մշակույթը ներկայացնող այն էլ արժեքավոր շինություններ են եղել մինչև խորհրդային կարգերի հաստատումը, իսկ Ալեքսանդր Թամանյանը դրանք իսպառ վերացրել է, որպեսզի այլևս երբեք վիճարկելի չլինի Երևանի` երբևէ Ադրբեջանին պատկանելու հարցը. ՙՀետխորհրդային վաղ շրջանի տարիներից շինություններ են հասել մեզ, Ալեքսանդր Թամանյանն ինքն է դրանք պահպանել, բայց դրանցից ոչ մեկում ադրբեջանական մշակույթի մասին անգամ հեռավոր ակնարկ էլ չկա՚:
Ճարտարապետության դոկտոր ՄԱՐԻԵՏԱ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆՆ էլ անդրադառնալով Երևանի բերդի իբր ադրբեջանական ծագմանը` նշում է, որ այն իրականում պարսկական կառույց է համարվել` համենայն դեպս այն ժամանակաշրջանում, երբ Հայաստանը պարսկական տիրապետության տակ էր: Բայց դա ամենևին չի նշանակոմ, թե Երևանը պարսկական քաղաք է եղել: Իսկ բերդը` դրա հարակից պարսկական շինություններով հանդերձ քանդել են ոչ թե ՙվանդալիստ՚ հայերը, այլ ռուսները` դրա հիմնական գործառույթները փոխելու և հանապատասխան կարիքների համար օգտագոծելու նպատակով. ՙ19-րդ դարավերջի և 20-րդ դարասկզբի վավերագրական, արխիվային փաստաթղթերը և գրական աղբյուրները փաստում են, որ ռուսների տիրապետության տակ անցնելով` Երևանի բերդը դառնում է տարածաշրջանի` Հայաստանի շրջանի ղեկավարի, իսկ ավելի ուշ գեներալ-նահանգապետի նստավայրը` մինչև 19-րդ դարի կեսը, երբ նահանգապետի նստավայրը տեղափոխվում է: Նոր իշխանություններն այն ժամանակ բերդի և դրա հարակից շինությունների վերակառուցման աշխատանքներ են ձեռնարկում, որպեսզի հնարավոր լինի փոխել բերդի գործառույթը: Արդյուքնում մզկիթներից մեկը ռուսները վերածում են զինանոցի, մյուսը` Մայրամ Աստվածածնի տաճարի: Աստիճանաբար այդ տարածքում կառուցվում են նաև փողոցների ցանցեր, զորանոցներ, հոսպիտալներ, բանտային ամրոցներ և այլ կառույցներ, իսկ պարսկական կառույցները զուգահեռաբար քանդվում են: Քանդվում է նաև Սարդարի պալատը: Կարծում եմ ռուս զինվորականներին չի կարելի մեղադրել դրանում, չէ՞ որ նրանք այն ժամանակ չէին կարող ենթադրել, որ պարսկական բերդը մոտ 100 տարի հետո կարող էր դանալ այն ժամանակ դեռ անհայտ, գոյություն չունեցող պետության հուշարձան:
Այնպես որ Հայաստանի իշխանությունների վանդալիզմի մասին խոսքերը որևէ կերպ հիմնավորված չեն և հերթական անգամ վկայում են ադրբեջանցիների կեղծարարության, փաստերը խեղաթյուրելու և տարբեր երկրների արժեքները, այդ թվում պատմությունը յուրացնելու մասին՚:
Ի դեպ, Երևանի պատմության թանգարանի պաշտոնական կայքում զետեղված գիտահետազոտական փաստաթղթերում նշվում է, որ Երևանի բերդի կառուցման ժամանակաշրջանը ձգվում է դեպի վաղ միջնադար` մոտ 7-րդ դար: Ընդ որում, այն դիտարկվում է որպես Կոնդի բերդի հարավային հատված` իբրև մեկ ամբողջություն: Իսկ 16-րդ դարից այդ հատվածն անջատվելով օտար նվաճողների կողմից` դարձել է նրանց նստավայր, ավելի ուշ, 18-19-րդ դարում անառիկ բերդ` երևանցիների համար հավերժ մնալով որպես բռնության և բռնակալների խորհրդանիշ: Իսկ բռնակալների ձեռքով կառուցված պարիսպը կամ տարբեր ժամանակներում բերդի վերակառուցումներն ընդամենը դրվագներ են Երևանի բերդի պատմության մեջ և չեն կարող խեղաթյուրել դրա հայկական ծագումը:
Ճարտարապետության դոկտոր Մարիետա Գասպարյանը նաև հիմնավորում է, թե ինչու է որոշվել ՙՀին Երևան՚ նախագծում ընդգրկել 19-20-րդ դարերի շինությունները: Ըստ նրա` Հայաստանի հարուստ հնագույն և միջնադարյան ժառանգությունը, հատկապես բազմաթիվ եկեղեցական համալիրներ և շինություններ, որոնք միջազգային մշակույթի գանձարանի մի մասն են կազմում, մինչ վերջերս պարբերաբար ՙնսեմացնում՚ էին ավելի ուշ ժամանակաշրջանի հասարակական, քաղաքացիական շինությունների դերն ու արժեքը: Եվ միշտ պահպանելու, վերականգնելու նախապատվությունը տրվում էր հենց հնագույն, միջնադարյան շինություներին, որոնք նաև լայն գիտական հետազոտությունների առարկա են դառնում:
Մինչդեռ երկար ժամանակ լայն հետաքրքրությունների շրջանակից դուրս է մնացել 19-րդ դարավերջի և 20-րդ դարասկզբի քաղաքային ճարտարապետությունը: Իսկ այդ շինություններն իրենց արժեքով ժամանակակից քաղաքի համար կարևոր պատմամշակութային նյութական շերտ են, որի գիտակցումն ավելի ուշ եկավ:
ՙՑավոք քաղաքաշինական նպատակներով այդ շինություններից շատերն ապամոնտաժվեցին և քաղաքը շատ բան կորցրեց: Ինչպես պատահում է պատմական քաղաքներում` իշխանություններն ու ճարտարապետներն ավելի շատ կենտրոնացել են ժամանակակից խնդիրները լուծելու վրա, այլ ոչ թե հին շինությունները պահպանելու: Արդյունքում հենց այդ ժամանակաշրջանի շինություններն ամենից շատ տուժեցին ոչ միայն ֆիզիկապես, այլև շրջակա միջավայրը կորցնելու առումով` մեն մենակ մնալով հսկայական երկնաքերների կողքին: Հենց ճարտարապետագեղարվեստական և քաղաքաշինական առումով ներդաշնակ, ամբողջական միջավայր և գործող ենթակառուցվածք ստեղծելու գաղափարն է մարմնավորվում ՙՀին Երևան՚ նախագծում: Այնպես որ ադրբեջանցիները զուր են փորձում իրենց հարմար միտումներ և հիմնավորումներ փնտրել այս ամենում: Միևնույն է, մենք հարուստ փաստեր ունենք, որոնք կարող են ճշմարտությունը վկայակոչել, իսկ նրանք ընդամենը` ճոռոմաբանություն։
Աղբյուրը՝ armarlur.com
- 15:10Նիկոլ Փաշինյանը Սուրբ Գիրքն ընկալում է աղանդավորական մեկնություններով. Տիգրան քահանա Բադիրյան
- 13:10Ադրբեջանը խլացնում է Արցախի բջջային կապի և համացանցի հասանելիությունը. Արցախի ՄԻՊ
- 13:10Ես չեմ պատմելու, թե ինչպես էր Աննա Հակոբյանը բունկերում գոռում՝ «ուզում ա 5 հազար մարդ մորթվի․․․»․ Միքայել Մինասյան
- 15:102020թ. հուլիսի 1-ից կավելանա մինչև 2 տարեկան երեխաների խնամքի համար տրվող նպաստը՝ 18.000-ի փոխարեն՝ ծնողները կստանան 25.500 դրամ
- 14:106 անգամ բարձրացնելու ենք առաջին երեխայի ծննդյան միանվագ նպաստը՝ 50 հազար դրամից այն դարձնելով 300 հազար դրամ
- 14:10Թուրքիա-Նախիջևան թռիչքների համար Հայաստանի կամ Իրանի օդային տարածքն այլևս չի օգտագործվի
- 12:10Բոլոր զորամասերն 100%-ով ապահովված են ռազմական տեխնիկայով եւ զինամթերքով. ՊԲ N միավորման հրամանատար
- 11:10Հայաստանի լիակատար շրջափակման հեռանկարը. Ինչ զարգացումներ կարող են լինել
- 12:10Ադրբեջանցի գործիչների երեւակայությունը մոլեգնում է. ԼՂՀ ՊՆ
- 15:15Արցախի ՊՆ-ի կոը՝ անվերապահորեն կատարել հրադադարի պահպանման շուրջ պայմանավորվածությունը
29.09.2024 | 20:03
09.09.2024 | 12:51
26.06.2024 | 10:01
31.05.2024 | 12:54
31.05.2024 | 12:10
31.05.2024 | 11:10
29.05.2024 | 15:42
29.05.2024 | 12:10
29.05.2024 | 11:17
28.05.2024 | 13:20
28.05.2024 | 13:02
28.05.2024 | 11:17
28.05.2024 | 11:11
28.05.2024 | 10:37
24.05.2024 | 15:10
24.05.2024 | 13:10
24.05.2024 | 12:17
24.05.2024 | 11:29
23.05.2024 | 15:10
23.05.2024 | 14:10
23.05.2024 | 13:10
23.05.2024 | 11:10
22.05.2024 | 15:10
22.05.2024 | 14:10
22.05.2024 | 13:10
22.05.2024 | 12:10
22.05.2024 | 11:10
21.05.2024 | 15:10
21.05.2024 | 14:10
21.05.2024 | 13:10
21.05.2024 | 12:10
21.05.2024 | 11:10
20.05.2024 | 15:10
20.05.2024 | 14:10
20.05.2024 | 13:10
20.05.2024 | 12:10
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.