Այսօր դեկտեմբերի 1-ին ՄԻԱՎ- ՁԻԱՀ ի դեմ պաըքարի համաշխարհային օրն է:

Մեկ անգամ ևս « Հայկական Վարկածը» հիշեցնում է, թե ինչ է իրենից ներկայացնում ՁԻԱՀ/ՄԻԱՎ-ը:

1981-ին հայտնաբերվեց առաջին ՁԻԱՀ վարակակիրը, իսկ 2007-ին հիվանդների թիվը հասավ մոտ 33 մլն-ի: Ներկայումս ՄԻԱՎ վարակի տարածումը ձեռք է բերել համավարակի բնույթ և այն մտնում է մահվան պատճառ հանդիսացող ամենատարածված հիվանդությունների հնգյակի մեջ:

ՄԻԱՎ- ը (մարդու իմունային անբավարարության վիրուս) ախտահարում է մարդու օրգանիզմի տարբեր բջիջները և հատկապես՝ իմունային համակարգի բջիջները:

ՄԻԱՎ վարակի  արդյունքում տարիների ընթացքում  դանդաղորեն քայքայվում են լիմֆոցիտները, մակրոֆագերը և նյարդային հյուսվածքները , այն հանգեցնում է իմունային համակարգի աստիճանաբար զարգացող դեֆեկտի, որն էլ հանգեցնում է հիվանդի մահվան՝ երկրորդային վնասվածքներից կամ ենթասուր էնցեֆալիտից։

ՁԻԱՀ-ը(Ձեռքբերովի իմունային անբավարարության համախտանիշ ) ՄԻԱՎ    վարակի վերջնային փուլն է, զարգանում է ՄԻԱՎ-ով վարակված բոլոր մարդկանց մոտ, բնորոշվում է իմունային համակարգի գործունեության խաթարմամբ, որի հետևանքով օրգանիզմն անպաշտպան է դառնում զանազան վարակիչ և ուռուցքային հիվանդությունների նկատմամբ։

Ինչպես ցանկացած այլ վարակ ՄԻԱՎ-ը ևս ունի իրեն հատուկ զարգացման փուլերը։

• ՄԻԱՀ վարակի տարածումը

ՄԻԱՎ վարակի աղբյուրը ՄԻԱՎ-ով վարակված մարդիկ են հիվանդության ցանկացած շրջանում: Նրանց մոտ ՄԻԱՎ-ը հայտնաբերվում է օրգանիզմի բոլոր կենսաբանական հեղուկներում, սակայն վարակվելու համար բավարար քանակությամբ վիրուս կա միայն արյան, սերմնահեղուկի, հեշտոցային արտազատուկների և կրծքի կաթի մեջ: Դա նշանակում է, որ ՄԻԱՎ-ով հնարավոր է վարակվել՝

• սեռական ճանապարհով՝ բոլոր տեսակի (հեշտոցային, հետանցքային, օրալ) ներթափանցող սեռական հարաբերությունների ժամանակ

• արյան միջոցով՝ չախտազերծված ներարկիչներ, ասեղներ և այլ բժշկական պարագաներ ու գործիքներ օգտագործելիս, դոնորական արյան փոխներարկման, օրգանների փոխպաստվաստման հետևանքով

• ՄԻԱՎ վարակ ունեցող մորից երեխան կարող է վարակվել հղիության ընթացքում, ծննդաբերության ժամանակ, կրծքով կերակրվելիս:

ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի խնդիրն արդիական է նաև Հայաստանի համար: Այստեղ ՄԻԱՎ-ով վարակվածության դեպքերի արձանագրումը սկսվել է 1988թ-ից:

Ըստ ՀՀ առողջապահության նախարարության տվյալների` 2012-2013 թթ. ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի գրանցված դեպքերի շուրջ 75 տոկոսը միգրացիայի արդյունք է: Իրավիճակի գնահատումը ցույց է տալիս, որ Հայաստանում ՄԻԱՎ-ով ապրող մարդկանց թիվը հասնում է 3700-ի:

ՄԻԱՎ-ով վարակվածների շուրջ 60%-ը 25-39 տարիքային խմբում է:

Հայաստանում ՄԻԱՎ վարակի փոխանցման հիմնական ուղիներն են հետերոսեքսուալ ճանապարհը (48,9%) և թմրամիջոցների ներարկային օգտագործման միջոցով վարակումը (43,9%): Սրանցից բացի, Հայաստանում արձանագրվել են մորից երեխային, արյան և հոմոսեքսուալ ճանապարհներով ՄԻԱՎ վարակի փոխանցման դեպքեր:

ՄԻԱՎ վարակի դեպքերի առավելագույն թիվն արձանագրվել է մայրաքաղաք Երևանում: Երկրորդ տեղում Շիրակի մարզն է:

ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի արմատական բուժում, նաև պատվաստանյութ դեռևս չկա: Պայքարի գլխավոր ուղղությունը շարունակում է մնալ կանխարգելումը: ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ի դեմ պայքարի արդյունավետությունը կախված է բոլոր մակարդակներում խնդրի կարևորության գիտակցումից և պատասխանատու վարքագծից: