Քեսաբում տեղի ունեցող իրադարձությունների մասին «Հայկական Վարկած»-ը զրուցեց արևելագետ Արմեն Պետրոսյանի հետ:

—Կասե՞ք Քեսաբից վերջին տեղեկություններին ծանոթ եք, ի՞նչ իրադրություն է այնտեղ.

-Ինչպես գիտենք՝ Քեսաբում, ինչպես նաև հարակից շրջանում, շարունակվում են մարտական գործողությունները: Տեղեկատվությունները հակասական են, իրարամերժ: Սիրիական կառավարական լրատվամիջոցները հայտնում են իրենց հաջողությունների մասին, ընդդիմադիրները փորձում են հերքել պետական լրատվամիջոցների տեղեկատվությունը: Մշակութային, կրթական, եկեղեցական, համայնքային կառույցների մասին լուրերը ևս հակասական են՝ որոշ աղբյուրներ նշում են, որ վնաս են հասցվել, իսկ որոշ ընդդիմադիր աղբյուրներ նշում են, թե անգամ մատով չեն դիպչել մեր հայկական հաստատություններին:

Ինչպես գիտենք, շրջանից բնակչությունը տարհանված է, տարածքը գրեթե դատարկ է, և բնականաբար, մարդկային կորուստների մասին ևս չկա տեղեկատվություն: Հայտնի է նաև, որ շրջանում ընթացող ռազմական գործողությունների ընթացքում զինյալների շարքերում սպանվել են նաև ազգությամբ թուրքեր, ադրբեջանցիներ, ռուսախոս «ջիհադականներ»:

-Ի վերջո, ո՞րն էր պատճառը, և ո՞վ է մեղավոր. ինչո՞ւ պետք է Թուրքիան նման կերպ վարվեր՝ Ցեղասպանության տարելիցին ընդառաջ, այդ կերպ ևս մեկ անգամ սևացնելով իր անունը.

-Քեսաբը ռազմավարական նշանակություն ունեցող դիրք ունի, և վաղ թե ուշ, այդ հարձակումն իրականացվելու էր: Հարձակումը պետք է կապել մի քանի գործոնների հետ. Նախևառաջ, աշխարհաքաղաքական իրավիճակի՝ մասնավորապես Ղրիմի, և ընդհանրապես Ուկրաինայի շուրջ տեղի ունեցող իրադարձությունների հետ, երբ գերտերությունները զբաղված էին ուկրաինական հակամարտությամբ, և մենք գիտենք, որ Ղրիմի հարցում շահեր ուներ նաև Թուրքիան, իսկ ստեղծված իրավիճակում, բնականաբար, տարածաշրջանային խաղացողները փորձում են այլ կերպ լուծում Սիրիայի հիմնախնդրին:

Սիրիա, Իրան, Իրաք, «Հիզբալլահ» շիական առանցքի՝ մի կողմից, Պարսից ծոցի միապետությունները և Թուրքիան մյուս կողմից՝ նրանց միջև է տեղի ունենում հակամարտությունը և, բնականաբար, իրենց ազդեցությունն ունեն և փորձում են իրենց ծրագրերն իրականացնել սիրիական հակամարտության շրջանակներում, յուրաքանչյուրն իր հովանավորյալ կողմի վրա ազդելով. շիական առանցքը՝ վարչակարգի վրա խաղադրույք կատարելով, իսկ սուննիական պետությունները՝ ընդդիմության և դրան հարող տարաբնույթ խմբավորումների միջոցով:

Ասածս գործընթացների շրջանակներում՝ տեղի ունեցավ հարձակումը Լաթակիայի դեմ: Լաթակիան հիմնականում ալավիներով բնակեցված նահանգ է (դա իսլամի այն ուղղությունն է, որին պատկանում է նաև Բաշար ալ Ասադը) և սիրական հակամարտության ողջ ընթացքում կառավարական զորքերը փորձել են անառիկ պահել այն: Այդ գրոհն ուղղված էր հենց սիրական իշխանությունների դեմ և նպատակ ուներ ուժգին հարված նրանց դիրքերին արդեն երկրի հյուսիս-արևմուտքում: Մարտավարական քայլ էր, և նպատակը երկրի հարավից և հարավ-արևմուտքից ռազմական ստորաբաժանումների տեղափոխումն էր դեպի Լաթակիա, քանի որ դրանից առաջ վերոնշյալ շրջաններում տեղի ունեցած ռազմական գործողություններում առավելությունը բացարձակապես կառավարական ուժերի կողմն էր: Իսկ Թուրքիայի պարագայում, բնական է, որ ամենաառաջնային նպատակներից մեկը՝ Քեսաբի հայաթափումն էր և շրջանի վրա իր ազդեցության տարածումը, չեմ բացառում նաև Սիրիայում արտաքին ներխուժման հրահրումը:

-Աժ պատգամավորների այցի մասին ի՞նչ կասեք, իրոք արժեր գնալ այնտեղ. Ինչքանո՞վ է նպատակահարմար այցը և ի՞նչ կարող է այն տալ.

-Կարծում եմ, որ նման այցելություն պետք է ավելի վաղ տեղի ունենար: Նախ՝ առաջին հերթին, լուրջ հոգեբանական նշանակություն կարող է ունենալ, բոլորս գիտենք, շատ է խոսվում այդ մասին. պատմության տարբեր ժամանակներում արդեն երրորդ անգամ տեղահանվող քեսաբահայերի տարբեր սերունդների համար էական կարևորություն ունի թիկունքում Հայաստանի Հանրապետության ներկայությունը, նրանց աջակցելուն ուղղված գործողությունների հանգամանքը: Երկրորդ կարևոր նշանակությունը մեր հայրենակիցների խնդիրներին առավել հրատապ և նպատակային օգնություն ցուցաբերելու հարցն է՝ սիրիական իշխանություններից ստացված երաշխիքների պարագայում, իսկ տեղում ստացված տեղեկատվություն ու փաստերն օգտակար կլինեն դիվանագիտական տարբեր հարթություններում՝ խնդրի վերաբերյալ գործնական առաջարկություններ անելու համար:

-ՀՅԴ-ն նույնպես պատվիրակություն է ուղարկել, սակայն առանձին, ըստ ձեզ, ինչո՞ւ հաշվի չեն առել տեղի դաշնակցության գործոնը.

-Սիրիական հակամարտության ողջ ընթացքում Դաշնակցությունը բավականին լուրջ դերակատարություն է ունեցել համայնքի հետ կապված հարցերի վերհանման հարցում, Դաշնակցության տեղական մարմինը ևս բազմիցս բարձրաձայնել է այդ խնդիրների մասին:

Մի քանի անգամ ՀՅԴ ներկայացուցիչներն այցելել են, իրականացրել են իրավիճակի մշտադիտարկում, հանդիպումներ են ունեցել և վերադարձել առաջարկություններով, իսկ թե ինչու են առանձին գնացել, դա չգիտեմ, միգուցե այն պատճառով, որ պատգամավորների մասնավոր այցի շրջանակներում պատվիրակության մեջ դաշնակցական չի ներգրավվել, երևի թե դա է պատճատը, կամ ներքին խնդիրներ են, որոնց մասին ես տեղյակ չեմ:

Աննա Սարգսյան