«Զբոսաշրջությունը երեկ, այսօր և վաղը». այս թեմայով կլոր սեղան-քննարկում էին կազմակերպել ԲՊՀ «Սերվիսի և զբոսաշրջության» ամբիոնը և «Տեսակետ» մամուլի ակումբը:

Քննարկման բանախոսները՝ ԲՊՀ Տուրիզմի և սերվիսի ամբիոնի վարիչ Էմիլ Չերքեզյանը, Երևանի քաղաքապետարանի Մշակույթի և տուրիզմի վարչության տուրիզմի բաժնի պետ Գևորգ Օրբելյանը, «Ռիմա Թրավել» տուրիստական գործակալության ղեկավար Ռիմա Խաչատրյանը և «Վիզիտ Արմենիա» ու «Լոռե Թրավել» տուրիստական ընկերությունների հիմնադիր Վլադիմիր Գևորգյանը, անդրադարձան զբոսաշրջության ոլորտի ամենատարբեր հարցերի ու խնդիրների՝ սկսած համավարակային պայմաններում ներգնա ու արտագնա տուրիզմի կազմակերպումից, ավարտած որակյալ կադրերի պահանջարկին վերաբերող հարցերով:

Ինչպես իր խոսքում նշեց ԲՊՀ Տուրիզմի և սերվիսի ամբիոնի վարիչ Էմիլ Չերքեզյանը՝ զբոսաշրջության ոլորտը բավական մեծ կորուստներ է կրել: «2018-ի համեմատությամբ՝ 2020-ին ունեցել ենք 80 տոկոս անկում, ամենալավ կանխատեսուներով՝ 2024-ին հնարավոր է վերականգնել 2018-ի իրավիճակը»,-ասաց նա:

Տուրիզմի հայկական ֆեդերացիայի նախագահ Մեխակ Ապրեսյանը ևս փաստեց, որ կորոնավիրուսի հետևանքներն ամենից շատ ուղղակիորեն իր վրա է վերցրել զբոսաշրջության ոլորտը: «Այսօր կարծես վիճակը խոստումնալից է, բայց դեռ հեռու ենք այն մտքից, որ կարող ենք ասել, թե ոլորտը վերականգնվել է: Անհրաժեշտ է քաղաքականություն, միասնական մոտեցում, խնդիրներն ավելի արդյունավետ պիտի կարողանանք լուծել»,-նշեց բանախոսը:

Երևանի քաղաքապետարանի Մշակույթի և տուրիզմի վարչության տուրիզմի բաժնի պետ Գևորգ Օրբելյանը համաձայնվեց գործընկերների հետ՝ հավաստիացնելով, թե զբոսաշրջությունը համարվում է ամենատուժած ոլորտներից մեկը: Նա, սակայն, նշեց, որ, այնուամենայնիվ, ո՛չ Հայաստանը, ո՛չ էլ, մասնավորապես, Երևանը, չեն կորցրել իրենց գրավչությունը զբոսաշրջիկների համար: «Երևանում զբոսաշրջիկների հոսքեր կան, առաջինը ռուսական շուկան է, որ մայրաքաղաքում ավելի հաճախ կարելի է հանդիպել»,-ասաց Օրբելյանը:

Ներկայացնելով վիճակագրական տվյալներ՝ նա նշեց. «2021-ի հունիս-հուլիս-օգոստոս ամիսներին Հայաստան է ժամանել 313 հազար 396 զբոսաշրջիկ, իսկ հունվար-օգոստոս ամիսներին՝ 488 հազար 550: Իհարկե, սա փաստում է, որ քաղաքը և երկիրն իրենց գրավչություններով չեն մարել՝ չնայած համավարակին ու պատերազմին:

Վերջին երեք տասնամյակներում զբոսաշրջութունն աճել է, և այս մարտահրավերների առջև կանգնած է ոչ միայն Հայաստանը, այլև ամբողջ աշխարհը, բնականաբար, մենք ունենք խնդիրներ, որոնք պիտի լուծվեն, և պետք է նորովի ներկայացվեն թե՛ Հայաստանը, թե՛ Երևանը»:

«Ռիմա Թրավել» տուրիստական գործակալության ղեկավար Ռիմա Խաչատրյանն էլ անդրադարձավ ոլորտի այսօրվա թերևս ամենացավոտ հարցերից մեկին. «Այսօր զբոսաշրջիկներ գալիս են, բայց նրանք որքանո՞վ են տեղեկացված, թե երկիր մտնելիս ինչպիսի՛ թեստ պիտի հանձնեն, և արդյոք վակցինացիա անհրաժե՞շտ է, թե՞ ոչ: Խնդիրն այն է, որ գրեթե ամեն օր նոր օրենքներ են դուրս գալիս, մենք պետք է ամեն օր զանգենք աշխարհով մեկ, ճշտենք, թե ո՛ր երկիրն ի՛նչ է պահանջում: Տուրիստական գործակալության աշխատողներն այդքան ժամանակ չունեն, որ տրամադրեն ինֆորմացիայի տիրապետմանը, ո՞վ պիտի զբաղվի դրանով, զբոսաշրջիկներին ու տուրիստական գործակալություններին անհրաժեշտ է տեղեկատվություն թե՛ պատվաստման, թե՛ թեստավորման հետ կապված, թե զբոսաշրջիկը ո՛ր երկիր կարող է մեկնել առանց պատվաստման, Եվրոպա մեկնելու համար ի՛նչ թեստ կամ պատվաստում է անհրաժեշտ և այլն: Ո՞վ պետք է մեզ տրամադրի տեղեկություններ»:

Նրա խոսքով՝ զբոսաշրջության համար համավարակի ու պատերազմի հետևանքով ստեղծված այս ծանր ժամանակաշրջանից հետո իրենք գրեթե ամեն օր տոմսերի վերադարձ են ձևակերպում:

Ոլորտի օրենսդրական կարգավորումներին անդրադարձավ «Վիզիտ Արմենիա» ու «Լոռե Թրավել» տուրիստական ընկերությունների հիմնադիր Վլադիմիր Գևորգյանը: Նա վստահ է, որ պետք է փոփոխել տուրիզմի մասին օրենքը: «Այսօր ունենք մի օրենք, որը շատ հարցերի չի պատասխանում: Օրենքից բացի՝ երկրորդ խնդիրը համաշխարհային շուկայում Հայաստանի ճանաչելիության բարձրացման հետ է կապված: Երրորդ խնդիրը վերաբերում է հասանելիությանը. մեզ մոտ թռիչքները շատ սահմանափակ են, հուսով եմ՝ հիմա կլինեն ուղիղ թռիչքներ գոնե որոշ եվրոպական երկրներ, որոնք մեզ համար համարվում են զբոսաշրջության թիրախային երկրներ: Հուսով եմ նաև, որ վերջին ժամանակներս հիմնադրվող ավիաընկերությունները մեզ հետ կխորհրդակցեն և կունենան թռիչքային առումով ուղղություններ, որոնք մեզ համար կարևոր են»:

Շարունակելով թեման՝ Մեխակ Ապրեսյանն ասաց, որ ամիսներ առաջ հանրային քննարկման էր դրվել զբոսաշրջության մասին օրենքի նախագիծ, որտեղ, նրա խոսքով, մի ողջունելի կետ կար: «Դա այն է, որ վերջապես Կոմիտեի կողմից ընդունվել է անհրաժեշտություն, որ մի շարք գործունեության տեսակներ պետք է լիցենզավորվեն, այսինքն՝ օրենքը պիտի ուղղված լինի ոլորտում գործարար, ներդրումային, մրցակցային միջավայրի բարելավմանը, որն այսօր լավ վիճակում չէ, պետք է ուղղված լինի Հայաստանի իմիջի բարձրացմանը, պատմամշակութային ժառանգության ճիշտ ներկայացմանը»,-ասաց նա՝ կարևորելով նաև միասնական տեղեկավական համակարգի ներդրման հարցը:

Ապրեսյանն անդրադարձավ նաև պատերազմից հետո Արցախ կազմակերպվող այցերին և ասաց. «Մեր անդամ զբոսաշրջային ընկերությունների հետ ապրիլ ամսին նախաձեռնեցինք այց Արցախ, որպեզի ցույց տանք, որ Արցախում զբոսաշրջությունը և՛ հնարավոր է, և՛ անհրաժեշտ: Երբ խոսում են Արցախում հումանիտար խնդիրների լուծման մասին, պետք է հասկանալ, որ այդ խնդիրների լուծման ամենահզոր միջոցներից մեկը զբոսաշրջությունն է. Արցախի հասանելիությունը համաշխարհային շուկային պետք է ապահովված լինի»,-նշեց նա:

Որպես զբոսաշրջության ոլորտի խնդիր՝ բանախոսներն առանձնացրին նաև հյուրանոցային գներին առնչվող հարցը, ինչի վերաբերյալ Ռիմա Խաչատրյանը նշեց. «Այս տարի հյուրանոցային գները գրեթե ամեն շաբաթ ամռանը աճում էին, անընդհատ փոփոխվում էին, ինչը խանգարում էր տուրիստական գործակալության աշխատակիցներին, նաև՝ զբոսաշրջիկներին: Կան սեզոնային գներ, որոնք երեք ամիսը մեկ փոփոխվում են, բայց ոչ գրեթե ամեն շաբաթը մեկ»:

Նա խոսեց նաև պետական սոցփաթեթների մասին՝ ընդգծելով հետևյալ խնդիրը. «Տուրիստական գործակալությունները սպասարկում են պետական սոցփաթեթներ. շահառուները կարող են մոտենալ մեզ, պայմանագիր կնքել, սակայն գումարները մեր հաշվեհամարին չեն նստում միանվագ: Չէ՞ որ մենք գրեթե երկու տարի գումար չենք աշխատում, զբոսաշրջության ոլորտը տուժած ոլորտ է, այսօր շատ մարդիկ քովիդի պատճառով, ցավոք, հեռացել են կյանքից, բայց տուրիստական գործակալություններն արդեն այդ ծառայությունը մատուցել են այդ մարդուն, հիմա ու՞մ դիմեն, որ այդ գումարները հետ վերադառնան իրենց հաշվեհամարներին, ումի՞ց պահանջենք»:

Վլադիմիր Գևորգյանն էլ վստահեցրեց, որ այդ հարցը կարգավորվում է Կառավարության հստակ որոշմամբ: «Եթե տվյալ շահառուն աշխատանքից ազատվել է, կամ դեպք է պատահել, տվյալ կազմակեպությունը պարտավորվում է  վեց ամիս շարունակ իրականացնել փոխանցումներ, այսինքն՝ եթե այդ գումաները չեն գալիս, դա նշանակում է, որ տվյալ կազմակերպության հաշվապահությունը թերացել է: Եթե զբոսաշրջիկն օգտվել է այդ սոցփաթեթի ծառայություններից, և կա համապատասխան պայմանագիր, դրանից հետո, անկախ նրա ճակատագրից, տվյալ կազմակերպությունը պարտավորվում է գումարները փոխանցել»,-ասաց նա:

Խոսելով մայրաքաղաքում զբոսաշրջության ոլորտի խնդիրների մասին՝ Գևորգ Օրբելյանն ասաց, որ այսօր աշխարհը և մենք գնում ենք դեպի ինքնուրույն զբոսաշրջություն: «Մարդիկ իրենք են նախընտրում ճանապարհորդել՝ առանց դիմելու տուրօպերատորներին»,-նշեց նա՝ հավելելով, սակայն, որ երբ 2018-ին Երևանում բացվել էին երկու տեղեկատական կենտրոններ զբոսաշրջիկների համար, դրանց մոտ մեծ հերթեր էին գոյանում, մարդիկ դիմում էին ամենատարբեր հարցերով՝ ինչպես Երևանից գնալ որևէ մարզ, ո՛ր հյուրանոցում օթևանել և այլն, այսինքն՝ այն ժամանակ արդեն իսկ հասկանալի էր, որ նման կենտրոնների ստեղծումն անհրաժեշտություն է:

Զարգացնելով ներգնա տուրիզմի թեման՝ Մեխակ Ապրեսյանը նշեց. «Որքան էլ ներքին զբոսաշրջությունը 2020-ին մեծ առաջընթաց ունեցավ, այնուամենայնիվ, 2019-ի հետ համեմատած՝ մենք 30 տոկոս անկում ենք ունեցել ներքին տուրիզմում: Եթե ուզում ենք ներքին զբոսաշրջությունը լինի բավարար մակարդակի վրա, այստեղ նույնպես կարևոր քաղաքականության խնդիրներ ունենք: Շատ կարևոր է, որ մարզերում հյուրանոցային ծառայություններ մատուցողներն ավելի ընդարձակ մոտեցում ցուցաբերեն այս խնդրին և զբոսաշրջային օպերատորին տրամադրեն հատուկ գին, որ ես, որպես զբոսաշրջիկ, զբոսաշրջային օպերատորի միջոցով կարողանամ գնալ հանգիստս կազմակերպել ոչ ավելի թանկ գնով, քան ուղղակիորեն կգնայի»:

Բանախոսները մեծապես կարևորեցին նաև որակյալ կադրերի խնդիրը: Ինչպես նշեց «Ռիմա Թրավելի» տնօրենը՝ այսօր զգալի է նրանց պակասը:

Էմիլ Չերքեզյանն էլ անդրադարձավ կոնկրետ իրենց բուհի շրջանավարտներին և ասաց, որ իրենց կադրերն ավելի շատ աշխատում են հյուրընկալության ոլորտում, ավելի քիչ՝ զբոսաշրջության: «Մտեք ցանկացած հյուրանոց և մեր ուսանողներին կտեսնեք»,-վստահեցրեց նա:

Վլադիմիր Գևորգյանի կարծիքով՝ բուհերն ունեն կիրառական գիտելիքների խնդիր: Նա առաջարկեց, որ բուհեր հրավիրեն մասնագետների, որոնք պրակտիկ գիտելիքներ կփոխանցեն ուսանողներին: Բանախոսները ողջունեցին առաջարկը՝ պայմանավորվելով համագործակցել՝ ի շահ ոլորտի զարգացման:

Մանրամասները՝ տեսանյութում.