ԵՊՀ Ռոմանագերմանական  ֆակուլտետի Չարենցի անվան դահլիճում  բ.գ.թ. դոցենտ  Նաիրա Գասպարյանի գրքերի շնորհանդեսն էր: Ընթերցողի դատին է հանձնված երեք գիրք, որոնք հավանության են արժանացել ԵՊՀ Պատմության  և Ռոմանագերմանական ֆակուլտետների գիտական խորհուրդների կողմից:  Մենագրությանը մեջ,  որ  վերնագրված է Հայ ինքնությունը օտարների աչքերով,  լեզ­վամ­շա­կու­թա­բա­նա­կան դի­տանկ­յու­նից քննութ­յան են առն­վում հայ ինք­նութ­յա­նը, հա­յի մտա­ծե­լա­կեր­պին ու ար­ժե­հա­մա­կար­գին առնչ­վող խնդիր­ներ, ո­րոնց շուրջ Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նութ­յան նա­խօ­րեին ինք­նա­տիպ մեկ­նա­բա­նութ­յուն­ներ են ներ­կա­յաց­րել օ­տա­րազ­գի դի­վա­նա­գետ­ներ, քա­ղա­քա­գետ­ներ ու ճա­նա­պար­հորդ­ներ:

Ն­րանց խոս­քի տեքս­տա­բա­նա­կան վեր­լու­ծութ­յունն ի­րա­կա­նաց­նե­լիս հեղինակը հաշ­վի է առել ար­տա­լեզ­վա­կան հեն­քի յու­րա­հատ­կութ­յուն­նե­րը:           Երկրորդ գրքում՝ Հայը օտարների ընկալմամբ, անդրադարձ է կատարվում ուղեգրություն –հուշագրություն գրական ժանրին, որն ի դեմս 1830-1916թթ բրիտանացի միսիոներ-ճանապարհորդների հաշվետվությունների՝ շնորհիվ հայկական և բալկանյան խնդիրների հետազոտությունների, ծաղկում ապրեց: Բրիտանիայից Արևմտյան ու Արևելյան Հայաստան ժամանած, ապա Պարսկաստանի հայաբնակ տարածքներ այցելած ճանապարհորդ-միսիոներները  բրիտանական կառավարության պահանջով փորձել են հստակեցնել հայ ինքնությանը, արժեհամակարգին, կենցաղին, մշակույթին, կրոնին, պատմությանն առնչվող հարցեր՝ նպատակ ունենալով գտնել պատասխանը կարևորագույն հիմնահարցի՝ հային կարելի՞ է արդյոք քաղաքակրթել, ընդ որում բրիտանական կառավարությունը քաղաքակրթել ասելով  1884 թ-ից հետո հասկանում էր գաղութացնել, և Հայաստանը ծառայեցնել բրիտանական շահին: Անդրադարձ է կատարել նաև միսիոներ Ֆրեդերիկ Գրինի հուշագրությանը, որտեղ լեզվական միավորների քննությամբ բացահայտել ենք Համիդյան ռեժիմի ողջ զազրելիությունն ու 1896թ. հայկական ջարդերի ու մահմեդական վարքագծի մանրամասներ՝  այդ թվում  լեզվաոճական վերլուծության է ենթարկվել թուր­քի ա­ղոթքն առ աստ­ված, որ­տեղ բա­րե­պաշտ հա­վա­տաց­յա­լ մահմեդականը դի­մելով Ալ­լա­հի ո­ղոր­մա­ծութ­յա­նը, ակն­կա­լում է,  որ Ալ­լահն այն­քան ո­ղոր­մած ու կա­րե­կից լի­նի, որ բնաջն­ջի Ալ­լա­հի և­ իս­լա­մի ան­հա­վատ և բազ­մաստ­ված թշնա­մի­նե­րին, նկատի ունի հայերին,  որ­բաց­նի  նրանց ե­րե­խա­նե­րին, պղծի ու ոչն­չաց­նի նրանց տներն ու սրբա­վայ­րե­րը, որ ան­հա­վատ­նե­րին ու բազ­մաստ­ված­նե­րին, նրանց ըն­տա­նիք­նե­րին, կա­նանց, զա­վակ­նե­րին, հա­րա­զատ­նե­րին կոր­ծան­ման տա­նի, նրանց ու­նեց­ված­քը հարս­տութ­յուն­նե­րը, հո­ղերն ու  ու ցեղն ամ­բող­ջո­վին հա­լալ ա­նի մու­սուլ­ման­նե­րին: Այա աղոթքով Եգիպտոսի համալսարանական  10.000 ուսանող ամեն առավոտ դիմում էր Ալլահին:

Գիրքը ներառում է նաև հատվածներ Բաքսթոնների  Ճամփորդությունն ու քաղաքականությունը Հայաստանում հուշագրությունից: Երրորդ գրքում՝ Հայն ու Հայաստանը օտարների աչքերով, շեշտը դրված է Բաքսթոնների  Ճամփորդությունն ու քաղաքականությունը Հայաստանում հուշագրության հատվածաբար թարգմանության վրա:

Գրքերի արժանիքների մասին ելույթ ունեցան ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, բ.գ.դ., պրոֆեսոր ԵՊՀ անգլիական բանասիրության ամբիոնի վարիչ Սեդա Գասպար­յանը, որը խմբագրել է Նաիրա Գասպարյանի՝ ընթերցողի դատին հանձնված երեք գրքերը, նշեց որ նման աշխատանքները, որոնք ներկայացնում են լեզվաբանական հետազոտություններ հայ ժողովրդի ինքնության հարցեր քննարկող փաստա-վավերագրական գործերի վրա, խիստ արդիական են և քաջալերվում են ամբիոնի կողմից: Ֆակուլտետի դեկան պ.գ.թ. դոցենտ Սամվել Աբրահամյանը որպես կարևոր արժանիք նշեց հետազոտության միջդիսցիպլինար բնույթը: ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս, պ.գ.դ., պրոֆեսոր Աշոտ Մելքոնյանը, որը առաջին մասնագետն էր, որ ծանոթացել էր Նաիրա Գասպարյանի կողմից Բրիտանական կառավարությանը  ներկայացրած Բաքսթոնների հաշվետվության թարգմանությանը, խիստ արժևորեց կատարված աշխատանքը և ասաց, որ մասնագետները  կարիք ունեն նման աշխատությունների համապատասխան  հետազոտություններ կատարելու համար: Նա նաև ընդգծեց հետազոտության ընդգրկունությունը ժամանակի կտրվածքով՝ շեշտելով, որ հայ և թուրք ինքնությունները հրաշալի ներկայացված են ըստ տարբեր հեղինակավոր անձանց աշխատությունների:

ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի դեկան, պ.գ.դ., պրո­ֆեսոր Էդիկ Մինասյանը պ.գ.թ. դոցենտ Էդուարդ Զոհրաբյանը թվարկելով կատարած հետազոտության և բուն թարգմանված հաշվետվության  կարևորությունը Նաիրա Գասպարյանին մաղթեցին նորանոր հաջողություններ նվաճումներ: Խանդավառ ելույթներ ունեցան թուրքագետներ ԵՊՀ թյուրքագիտության ամբիոնի վարիչ, պ.գ.թ., պրոֆեսոր Ալեքսանդր Սաֆարյանը և ԵՊՀ Արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան բ.գ.թ. դոցենտ Ռուբեն Մելքոնյանը Նրանք՝ արժևորելով կատարված աշխատանքը, նշեցին, որ հետազոտությունը հաջողված է նաև հեղինակի ոչ ստանդարտ,  ինքնատիպ մտածողության  շնորհիվ, որը նրան օգնել է հայ և թուրք ինքնությունների ուսումնասիրություն կատարել պատմիչների գործերում, Հայոց ցեղասպանությանը  նախորդող ամերիկացի և բրիտանացի միսիոներ-ճանապարհորդների ուղեգրություն-հուշագրություններում, և, աշխատանքը ամբողջական դարձնելու համար  անդրադառնալ զանազան արժեքավոր պաշտոնական  փաստաթղթերի և տարբեր պաշտոնական տեսակետների, հայոց խնդիրների վերաբերյալ դիվանագետների ու քաղաքագետների մոտեցումների:

Թարգմանության որակի և հաջողվածության մասին արտահայտվեց ԵՊՀ Թարգմանության տեսության ու պրակտիկայի ամբիոնի վարիչ Ռուզաննա Ղազարյանը: Դահլիճում ներկա էին նաև լրատվության և այլ կազմակերպությունների  ներկայացուցիչներ:

Բոլոր ելույթ ունեցողները, այդ թվում նաև գնդապետ Արթուր Ստեփանյանը, կարևորեցին ինքնության հարցերի դերը մատաղ սերնդի դաստիարակության հարցում՝ շեշտելով որ առանց ազգային ինքնության գիտակցման ու  արժեհամակարգի հնարավոր չէ դաստիարակել առողջ սերունդ, որին պիտի հանձնվի Հայաստանի սահմանների պահպանությունը և երկրի ապագան կերտելու գործը:

Վերջում ելույթ ունեցավ Նաիրա Գասպարյանը արտահայտելով իր երախտագիտությունը բոլոր նրանց նկատմամբ՝ ում շնորհիվ այսօր ընթերցողին է հանձնվել ընդգրկուն գիտական աշխատությունը Բաքսթոնների գրքի հատվածաբար թարգմանության հետ միասին: Նա ասաց, որ նպատակ է ունեցել հայ ընթերցողին հիշեցնել, որ հայը միայն ցեղասպանվող չի եղել, այլ տվել է  բազմաթիվ քաջեր, ովքեր կռվել են հանուն հայ ազգի անկախության ու ապագայի: Նա ավելացրեց, որ հայ ժողովրդի պարտքն է ճանաչել իր ձայնը ցեղասպանության նախօրեին Եվրոպա հասցրած Գլադսթոնի հետևորդ Բաքսթոններին, ովքեր զայրացած էին ոչ միայն հայի նկատմամբ թուրքի վերաբերմունքից, այլև սեփական շահից այն կողմ ոչինչ չտեսնող եվրոպական գերտերությունների լուռ անտարբերությունից: Բաքսթոնների կարծիքով, եթե հային զենք տրվեր, հայը կապահովեր ոչ միայն իր անվտանգությունը, այլև խաղաղություն կհաստատեր ողջ տարածաշրջանում: 1914թ. Բաքսթոնները համոզված էին՝ ելնելով տեսածից ու լսածից, որ հայկական ջարդերը եղել են Հայաստանում, ոչ թե Օսմանյան կայսրությունում, որ դրանք կազմակերպած են  եղել  թուրքական  կառավարության կողմից, որի ներկայացուցիչները նախապես ճշտել են հայերի հասցեները և բանտարկյալներին ազատ են արձակել՝ խոստանալով նրանց լիուլի վարձատրել հայերի ունեցվածքով: Գասպարյանը հիշեցրեց, որ նույն ձեռագրին ենք հանդիպել նաև Բաքվի ու Սումգաիթի պարագայում՝ նշելով, որ ինքը քաջատեղյակ է մազապուրծ փախուստի դիմած հայերի ցուցմունքներին, որոնք ինքը ժամանակին բախտ է ունեցել թարգմանելու՝ ամերիկյան սենատի նիստի ուղարկելու համար պաշտոնական ատյանների կողմից: Գասպարյանը նշեց նաև, որ հետազոտության ընթացքում բացահայտել է հայերի համար հետաքրքիր փաստաթղթեր, որոնց ինքը հետագայում անպայման կանդրադառնա: