Սիրիայի Աֆրին քաղաքում Թուրքիայի կողմից նախաձեռնած «Ձիթենու ճյուղ» գործողությունը վերջին օրերին հայտնվել է տարբեր վերլուծաբանների, ինչպես նաև լրագրողների ուշադրության կենտրոնում: Այս կապակցությամբ «Արեևելք» կայքը՝ Աֆրինի մասին հավելյալ տեղեկություններ ստանալու նպատակով, դիմել է հալեպահայ և ներկայումս Երևանում  բնակվող  Հրայր Ակիլյանին։ Վերջինիս ընտանիքը գաղթել էր Արևմտյան Հայաստանից և հաստատվել Աֆրինի մոտ գտնվող Ազազ քաղաքում։  Ստորև ներկայացնում ենք հատված հարցազրույցից.

-Պրն Ակիլյան, ի՞նչ կարող եք ասել Աֆրինի մասին, մանավանդ որ տարբեր առիթներով լսել ենք, որ հալեպահայությունը որոշակի կապ է ունեցել այդ քաղաքի հետ:

— Աֆրինը պատմական քաղաք է, որ ունի ավելի քան 2000 տարվա անցյալ: Պատմությունից պարզ է դառնում, որ այդ շրջանում նույնիսկ հիթիթներ և տարբեր ցեղեր են ապրել, հետևաբար, եթե Աֆրինի անցյալը ներկայացնելու լինենք, ապա պետք է հասկանանք, որ այդ քաղաքը իրապես պատմական մեծ ժառանգություն ունեցող քաղաք է, որի մասին են վկայում  մինչ այսօր քաղաքի մեջ գոյություն ունեցող հունահռոմեական շրջանի կամուրջները և տարբեր զբոսաշրջային կետերը:

 –Ինչպե՞ս պատահեց, որ հայերը հայտնվեցին Աֆրինում։

Եթե մոտիկ անցյալի տվյալներն ուսումնասիրենք, ապա պիտի հասկանանք և տեսնենք, որ Աֆրինի հայերը բնականաբար այդ շրջան են եկել Հայոց ցեղասպանության ժամանակաշրջանից: Աֆրինի մոտ Քաթմա անունով երկաթուղային կայարան կար, որի շնորհիվ Քիլիսի և Այնթապի հայերը դրանով հասնում էին  Քաթմա։

 –Պրն Ակիլյան, մինչև որ թվականն են հայերը մեծ թիվ կազմել Աֆրինում։

-Իմ ունեցած տվյալներով և որքանով որ հիշում եմ՝ դեռևս 20-30 տարի առաջ Աֆրինում հայ ընտանիքներ կային: Ճիշտ է, համայնքային կյանք չկար, եկեղեցիներ չունեին, բայց այնտեղ հայ ընտանիքներ կային: Նաև պետք է նշեմ, որ Աֆրինին կից Ազազը շատ կարևոր հայկական գյուղաքաղաք էր, և այնտեղ ապրող հայ բնակչության թիվը հասնում էր մինչև 5000-ի։ Նրանք նույնիսկ եկեղեցի են ունեցել։

Լսել եմ նաև, որ Հայ Ավետարանական համայնքի գործիչներ և այլ հավատավորներ Աֆրին են հասել և այնտեղ աղոթատեղիներ հիմնել։ Իսկ Ազազում եղած հայկական եկեղեցին գործել է մինչև 1968 թվականը. բնակչության թվի նվազման պատճառով է այն փակել իր դռները:

 –Հաճախ են ասում, որ Աֆրինի քրդերը հայախոս են, ի՞նչ կարող եք այդ մասին ասել։

-Իմ ունեցած տեղեկություններով, կամ ըստ այն ամենի, ինչ մեծերից եմ լսել, Աֆրինի քուրդ բնակչության 50 տոկոսի արմատներով (մասնավորապես՝ նրանց մայրերը) հայեր են: Դա տեղի է ունեցել այն ժամանակ, երբ Ցեղասպանությունից ճողոպրած մեր մայրերը ձևականորեն քրդացել են և ավելի ուշ դարձել այդ հայախոս սերնդի անդամների մայրերը: Եթե ճիշտը խոսանք, ապա Աֆրինի քրդերի երակներով հայկական արյուն է հոսում։