Մեր համաքաղաքացիներից  քչերը գիտեն, որ կենսաթաշակառուի մահվան դեպքում, երբ պետության կողմից առկա է ամենատարբեր պատճառներով չվճարված կենսաթոշակ, ապա մահացած կենսաթոշակառուի հաշվին փոխանցվում է կուտակված գումարը միանվագ, եթե նրա իրավահաջորդը դիմի ԱՍՀՆ Սոցիալական ապահովության պետական ծառայություն կենսաթոշակառուի   մահվանից հետո 6 ամսվա ընթացքում: Dialogue.am-ը  «​Սոցիալական իրավունք» շարքի հերթական հրապարակումով այս անգամ անդարադառնում ենք,  թե ինչ  ընթացակարգով է տրամադրվում մահացած կենսաթոշակառուի պետությունից  չստացած հասանելիք գումարը:

Անկախ այն հանգամանքից՝ թոշակառուն մահացել է տվյալ ամսվա սկզբում, թե  վերջում, միևնույն է պետության լիազոր մարմինը պետք է թոշակ վճարի  արդեն մահացած քաղաքացուն (իրավահաջորդին)՝ այդ ամսվա համար, իսկ եթե կա նաև նախորդ ամիսների գումարը չվճարված լինելու հանգամանք, ապա պետությունը պարտավոր է միաժանակ  վճարել  և՛ կուտակած կենսաթոշակը և՛ թաղման նպաստը:

Ի տարբերություն ԹԱՂՄԱՆ ՆՊԱՍՏԻ, երբ օրենքը սահմանափակում չի դնում՝ ով  ստանա մահացածի համար տրվող միանվագ գումարը և տրամադրվում է բացառապես մահվան վկայականի առկայությամբ  ցանակացած անձի, ապա կուտակված կենսաթոշակի պարագայում պարտադիր պայման է,  որ դիմումը և անհրաժեշտ փաստաթղթերը կենսաթոշակ նշանակող ստորաբաժանում՝ ՍԱՊԾ, ներկայացնի  թոշակառուի իրավահաջորդը՝  վերջինիս  մահվանից հետո մինչև 6 ամիսների ընթացքում: Այս ժամկետը բաց թողնելու դեպքում, գումարը ենթակա է ժառանգման մինչև 1 տարի ժամկետով:

Իսկ ո՞վ է մահացած կենսաթոշակառուի  իրավահաջորդը

1) Կենսաթոշակառուի մահվան դեպքում՝ չվճարված թոշակը իրավունք ունի ստանալ մահացածի  ամուսինը կամ 14 տարեկան և բարձր տարիքի անչափահաս երեխան:

ՀԻՇԵՔ. պարտադիր չէ, որ նախկինում նրանք ապրած լինեն համատեղ կամ միևնույն հասցեում հաշվառված: Իսկ եթե մահացած կենսաթոշակառուն եղել է անչափահաս, ապա թոշակը ստանալու իրավունքը տրվում է նրա  օրինական ներկայացուցչին` ծնողին, որդեգրողին կամ խնամակալին:

2) ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ. ընտանիքի այլ անդամին (հարազատին) կենսաթոշակը տրվում է բացառապես այն դեպքում, երբ նա  կենսաթոշակառուի մահվան օրվա դրությամբ  համատեղ հաշվառված է եղել  միևնույն հասցեում: Իսկ եթե նշված իրավահաջորդներից ոչ ոք չի ցանականում ներկայանալ և թոշակը ստանալ, ապա ժառանգներից մեկը կամ մերձավոր բարեկամը կարող է դիմում ներկայացնել Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի ՍԱՊԾ ցանկացած տարածքային բաժին և տեղեկանք ստանա, այնուհետև այդ տեղեկանքը  ներկայացնի նոտարին: Նոտարը  կորոշի, վերջինիս իրավունք տալ  պահանջել և ստանալ մահացածի կենսաթոշակառուի գումարը:

ԿԱՆԽԻԿ և ԱՆԿԱԽԻԿ ՎՃԱՐՄԱՆ ԴԵՊՔԵՐԸ

Եթե թոշակառուն  գումարը ստանում էր անկախիկ եղանակով և մահացել է ամսվա վերջում, ապա սոցիալական ծառայությունը  ավտոմատ կերպով թոշակը փոխանցում է նրա հաշվին, քանի դեռ մահվան մասին տեղեկություններ չունի: Այս խնդիրը կարող է կրկնվել նաև կանխիկ վճարման դեպքում, երբ թոշակառուն լիազորած լինի, որ իր փոխարեն այլ անձ ստանա թոշակը:  Ստացվում է, որ տվյալ պարագայում պետությունը  ավելորդ անգամ  վճարված կենսաթոշակ է դուրս բերում գանձարանից և տալիս է  փաստացի ոչ անձին, ով իրավունք ուներ տնօրինել այդ գումարը:

ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ.

քանի դեռ մահվան ընթացքում  մահացածի վճարված թոշակը նրա հաշվից չի սառեցվում կամ հետվերադարձ չի արվում պետության հաշվեկշիռ, ապա մերժվում է մահացած քաղաքացու համար նշանակել թաղման նպաս, որը կազմում է  200.000 դրամ :

Հարցին,  հնարավոր չէ՞ արդյոք,  թոշակի գումարը վերահաշվարկել և մահվան նպաստից  նույնաչափ պահում անելով նշանակել այն, ՍԱՊԾ պետի մամուլի քարտուղար  Արամայիս Շահբեկյանը պատասխանեց. «Այս դեպքում գումարը բալանասովորել հնարավոր չէ,  քանի որ նպաստի և թոշակի  համար առանձին է  բյուջեն հաստատվում և, ի վերջո, մենք թոշակը պետք է նշանակենք կոնկրետ անձին» :

Այնուամենայնիվ,  սոցիալական ծառայությունից վստահեցնում են, եթե բարեղխճորեն ավել վճարված կենսաթոշակը վերադարձվում է սոցիալական ծառայություն, ապա թաղման նպաստի մերժման որևէ հիմք այլևս չի կարող լինել:

Պատրաստեց՝ Լաուրա Մամյանը