Ռուսաստանյան «Свободная Пресса» պարբերականը ծավալուն հոդվածով անդրադարձել է հայ-ադրբեջանական հակամարտությանը և դրանում Ռուսաստանի դերակատարմանը: Մասնավորապես բարձրացվել է այն հարցը, թե ինչ պետք է անի Մոսկվան, եթե Բաքուն ձեռք բերի 500 կմ և ավելի հեռահարությամբ օպերատիվ-տակտիկական հրթիռներ:

Լրատվամիջոցը հիշեցրել է ադրբեջանական բանակի գեներալ-մայոր Զախիդ Հուսեյնովի՝ վերջերս արած հայտարարությունն այն մասին, որ Ադրբեջանի ՊՆ-ն աշխատանքներ է տանում 500 կմ և ավելի հեռահարությամբ օպերատիվ-տակտիկական հրթիռների ձեռքբերման ուղղությամբ: Վերջինիս խոսքով՝ «Ադրբեջանի՝ այսօր ունեցած համակարգերը թույլ են տաիս հարվածներ հասցնել հակառակորդի ցանկացած ռազմական օբյեկտի»: Հուսեյնովը նշել էր նաև, որ հրամանի դեպքում իրենք կարող են հարված հասցնել նաև Երևանի վրա:

Թերթը նշել է, որ պաշտոնական տվյալների համաձայն՝ Ադրբեջանի ցամաքային զորքի սպառազինությունը կազմված է «Տոչկա» հրթիռային տակտիկական համակարգերից, որոնք ապահովում են 70 կմ հեռահարություն, ընդ որում՝ համեմատաբար ցածր ճշգրտությամբ, քանի որ հրթիռը անկառավարելի է և թրիախավորման իներցիոն համակարգ ունի: Կան տեղեկություններ նաև այն մասին, որ Ադրբեջանը գնել է իսրայելական բարձր ճշգրտության IMI EXTRA տակտիկական հրթիռներ, որոնք արձակում է արդբեջանական բանակի РСЗО Lynx մոդուլայիններից: Դրանց առավելագույն հեռահարությունը 150 կմ է: Այդպիսով՝ ադրբեջանական գեներալի խոսքերն այն մասին, որ Բաքուն կարող է հարված հասցնել Հայաստանի ցանկացած օբյեկտի՝ այդ թվում մայրաքաղաքի վրա, ամենայն հավանականությամբ իրականությանը չեն համապատասխանում: Բայց ինչպե՞ս կփոխվի ուժերի բալանսը, եթե Ադրբեջանը առավել մեծ հեռահարության հրթիռային համակարգեր գնի, և ի՞նչ պետք է այդ դեպքում անի Հայաստանը և նրա ՀԱՊԿ գործընկեր Ռուսաստանը:

Ռազմավարական կոնյուկտուրայի կենտրոնի տնօրեն Իվան Կոնովալովը նշում է, որ Ադրբեջանի հրթիռային սպառազինության շուրջ իրավիճակը մշուշոտ է:

Նրա խոսքով՝ պաշտոնապես Ադրբեջան ունի 12 «Տոչկա» հրթիռային տակտիկական համակարգ, սակայն հաղորդվել է Իսրայելից ոչ միայն հակաօդային պաշտպանության միջոցների, այլև EXTRA (130−150 կմ) հրթիռների ձեռքբերման, ինչպես նաև Պակիստանից «Հատֆ-4» բալիստիկ հրթիռների գնման մասին:

«Ուրիշ հարց է, որ օպերատիվ-տակտիկական հրթիռային համակարգերն օգտագործվում են խորքային օպերացիաների իրականացման համար, այսինքն թիկունքային օբյեկտների՝ այդ թվում խաղաղ բնակչության վրա հարձակման համար: Իսկ դա հակամարտությունը միանգամից տեղափոխում է այլ մակարդակ, ինչը խիստ վտանգավոր է հենց Ադրբեջանի համար: Չէ՞ որ ապրիլյան դեպքերի ժամանակ Ադրբեջանը չգրավեց ոչ մի բնակելի տարածք և որևէ առավելության չհասավ»,- ասել է նա:

ՌԴ Ռազմա-արդյունաբերական հանձնաժողովի փորձագիտական խորհրդի անդամ Վիկտոր Մուրախովսկին համարում է, որ Արդբեջանը համեմատաբար մատչելի գնով օպերատիվ-տակտիկական հրթիռային համակարգեր կարող է ձեռք բերել Հյուսիսային Կորեայից: Նրա խոսքով՝ այդ գործարքը, սակայն, տարածաշրջանում իրավիճակը էականորեն չի փոխի:

«Եթե կողմերը ավիացիոն հզոր ուժեր ունենային, ապա այդ համակարգերը հնարավոր կլիներ օգտագործել կայանների վրա հարվածների համար: Պատերազմի արդյունքների վրա մեծ ազդեցություն ունեցող այդօրինակ օբյեկտներ կողմերը չունեն: Այդուհանդերձ, իրավիճակի բացասական զարգացման դեպքում Ադրբեջանը կարող է այս համակարգերը կիրառել թիկունքային օբյեկտերին հարվածելու համար, հատկապես եթե զգա ԱՄՆ-ի հանդուրժողականությունը և Թուրքիայի աջակցությունը»,- նշել է Մուրախովսկին:

Ռուսաստանի Քաղաքական և ռազմական անալիզի ինստիտուտի փոխտնօրեն Ալեքսանդր Խրամչիխինը նշում է, որ, այնուամենայնիվ, Բաքվի համար հեշտ չի լինի կիրառել հրռիթային համակարգերը, քանի որ նման պարագայում Ռուսաստանը ստիպված կլինի պաշտպանել իր դաշնակից Հայաստանին: Ադրբեջանի կողմից օպերատիվ-տակտիկական հրթիռային համակարգեր գնելու դեպքում Ռուսաստանը պետք է հայաստանին հրթիռային սպառազինություն ապահովի՝ ընդհուպ մինչև «Իսկանդեր-M», կամ մեծացնի հարվածային ավիացիան, ինչպես նաև ամրապնդի Գյումրու 102-րդ ռազմաբազան: Ռուսաստանը պետք է անի ամեն բան, որպեսզի Ղարաբաղում զինված հակամարտությունը չվեսկսվի, իսկ դրա համար անհրաժեշտ է ուժերի բալանս ապահովել:

Խրամչիխինի խոսքով՝ Ադրբեջանը առանց որևէ խոչընդոտի կարող է հրթիռային համակարգեր գնել 4 երկրներից՝ Պակիստանից, Չինաստանից, Թուրքիայից և Իսրայելից: «Դա չի կարող Հայաստանի համար խնդիրներ չստեղծել, քանի որ հարվածներ կարող են հասցվել արդեն նրա թիկունքային օբյեկտներին, ինչպես նաև քաղաքներին և արդյունաբերական օբյեկտներին: Այդ դեպքում Հայաստանը Ռուսաստանից կսկսի պահանջել «Իսկանդեր-M» համակարգեր, ինչի մասին արդեն վաղուց խոսվում է, ինչպես նաև հակաօդային պաշտպանության միջոցներ, օրինակ С-300ПМ (С-300ПМУ-1-ի էքսպորտային տեսակ), կամ էլ С-400: Հայաստանի ցամաքային հակաօդային պաշտպանությունն այն պահին ընդգրում է (36 ПУ) ЗРС С-300ПТ-ի 3 դիվիզիոն, (24 ПУ) С-300ПС-ի 2 դիվիզիոն: С-300ПС-ը ունակ է խոցել բալիստիկ հրթիռներ, բայց հարցն այն է, թե կոնկրետ ինչ համակարգեր ձեռք կբերվեն Ադրբեջանի կողմից: Ես վստահ եմ, որ Ղարաբաղի համար մեծ պատերազմն անխուսափելի է, ոչ մի այլ կերպ այդ հարցը չի լուծվի, իսկ լայնածավալ պատերազմի ժամանակ հրթիռները շատ կարևոր են»,- ասել է նա: Ռազմական փորձագետ Միխայիլ Խոդարենկոկն ասում է, որ ընդհանրապես Ադրբեջանը կարող է գնել 500 կմ հեռահարությամբ հրթիռային համակարգեր:

«500 կմ սահմանափակում է, որը գործում է միայն Ռուսաստանի համար՝ որպես Միջին և փոքր հեռահարության հրթիռների լիկվիդացման համաձայնագրի կողմ: Ադրբեջանի և զենք վաճառող այլ երկրների համար նման սահմանափակում չի գործում: Այդ առումով Արդբեջանը կարող է Իրանից գնել 2 հազար կմ հեռահարությամբ հրթիռային հակամարգեր: Այլ հարց է, որ նման տեխնիկա գնելիս անհրաժեշտ է անպայման ձեռք բերել նաև հետախուզության հատուկ միջոցներ, որպեսզի հստակ ընտվեն հարվածի թիրախները:

Քանի որ օպերատիվ-տակտիկական հրթիռային համակարգերի ձեռք բերումը մատչելի գործարք չէ, ապա Արդբեջանը, հավանաբար, կսահամանափակվի հրթիռային 1 բրիգադով, իսկ դա 12−18 ПУ-ն է: Մեծ հաշվով, նման հարվածներն առավելապես բարոյա-քաղաքական նշանակություն կունենան, սակայն ռազմական տեսանկյունից նման հարվածները դժվար թե զինված գործողություններում շրջադարձային լինեն»,- ասել է Խրամչիխինը:

«Հայկական կողմն ունի 250-300 կմ հեռահարությամբ ОТР Р-17 («Скад») համակարգ: Բնական է, որ Ադրբեջանը շահագրգռված է առավել մեծ հեռահարությամբ հրթիռային հակամարգերի ձեռքբերմամբ: Հավանաբար, որոշակի քննարկումներ և խոհրդակություններ արդեն իսկ ընդանում են, բայց այդ մասին հայտնի չէ, քանի որ մինչև վերջին պահը դա ռազմական և պետական գաղտնիք է համարվում: Բայց ընդհանուր առմամբ, Ադրբեջանը ձգտում է նման սպառազինություն ունենալ և, հնարավոր է, այդ ձգտումն իրագործվի»,- եզրափակել է հոդվածագիրը:

Նյութի աղբյուրը ` Newsbook.am